Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rtęć w odpadach wydobywczych i możliwości ich zagospodarowania w wyrobiskach odkrywkowych województwa śląskiego

Klojzy-Karczmarczyk Beata, Mazurek Janusz, Staszczak Jarosław

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2022

|

nr 110

129--141

PL

Wypełnianie wyrobisk odkrywkowych odpadami wydobywczymi jest możliwe w procesie rekultywacji technicznej, ale wymaga szczegółowego rozpoznania warunków środowiskowych. Zastosowanie różnego rodzaju odpadów do wypełniania wyrobisk jest zagadnieniem złożonym w zakresie jakości materiału odpadowego oraz w zakresie określenia lokalizacji miejsc przeznaczonych do takiego zagospodarowania odpadów. Istotne jest rozpoznanie lokalizacji czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle granic głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz w pobliżu cieków wodnych. Analizie poddano wyrobiska, w których eksploatowane są surowce węglanowe oraz wyrobiska piasków i żwirów. Analizy zostały wykonane w różnych latach aktywności wyrobisk ((Klojzy-Karczmarczyk i in. 2016a; Klojzy-Karczmarczyk i Staszczak 2017, 2019; Staszczak 2020). W grupie surowców węglanowych (kamienie łamane i bloczne), poza granicami GZWP oraz w odległości ponad 500 metrów od cieków powierzchniowych zlokalizowane są zaledwie 3 obiekty. W grupie piasków i żwirów, poza granicami GZWP oraz w odległości ponad 500 od cieków powierzchniowych znajduje się 19 obiektów. Zestawiono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość jej wymywania. Podano udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka. Badania prowadzono w różnych warunkach pH środowiska. Analizę przeprowadzono na podstawie badań z lat 2014–2021 (Klojzy-Karczmarczyk i Mazurek 2014, 2019a, b, 2021). Odpady wydobywcze typu skała płonna (kruszywa) charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej i niższą we frakcjach grubszych. Udział formy wymywalnej rtęci w kruszywach jest na średnim poziomie 1,3–2,0%. Średni udział formy wymywalnej w mułach węglowych jest na poziomie 1,8%. Przy obniżaniu pH środowiska, udział ten wzrasta w każdym przypadku. Wyraźny wzrost wymywalności obserwuje się ponadto w odpadach zwietrzałych. Ze względu na jakość materiału odpadowego, badania odpadów wydobywczych wykazały możliwość ich zastosowania do celów rekultywacji.

EN

The open-cast workings filling with extractive waste is possible in the process of technical reclamation, but it requires a detailed recognition of environmental conditions. The use of various types of waste to fill the workings is a complex issue, in the field of the waste material quality and in the field of determining locations assigned for such waste management. It is important to recognise the location of active opencast mines against a background of main groundwater basins (MGB) and close to watercourses. The workings, left after extraction of carbonate raw materials, as well as sands and gravels, were analysed. The analysis were performed in different years of the open pits activity (Klojzy-Karczmarczyk et al. 2016a; Klojzy-Karczmarczyk and Staszczak 2017, 2019; Staszczak 2020). In the carbonate raw materials group (crushed and block stone) only 3 facilities are situated outside the MGB area and at a distance of more than 500 m from surface watercourses. In the sands and gravels group only 19 facilities are situated outside the MGB area and at a distance of more than 500 m from surface watercourses. Total mercury content and the amount of its leaching was compiled. The percentage of leachable form in the total content of the element was studied. The studies were carried out under various pH conditions of the environment. The analysis was based on the studies from 2014–2021 (Klojzy-Karczmarczyk and Mazurek 2014, 2019a, b, 2021). The extractive waste of the barren rock type (aggregate) features a higher content of total mercury in the finest fraction and a lower in coarser fractions. The share of mercury leachable form on average is 1.3–2.0%. The share of mercury leachable from coal sludge is approx. 1.8%. At pH reduction this share increases in each case. A clear increase in leachability is observed in the weathered waste. Because of the waste material quality, the studies on extractive waste have shown a possibility to use it for reclamation.

2

The pace of removing asbestos-containing products in Poland and the forecast time for the completion of this process

Klojzy-Karczmarczyk Beata, Staszczak Jarosław

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2022

|

T. 38, z. 3

191--207

EN

The asbestos removal in Poland is carried out based on the Programme of Country Cleaning from Asbestos for the Years 2009–2023. Pursuant to this document asbestos-containing materials should be removed from the territory of the whole country by the end of 2032. The pace of asbestos-containing products removal was estimated and also the time necessary to implement this process. These figures were estimated using two resources of data. The data gathered in the Asbestos Database (Asbestos Database... 2022) were analysed, and the analysis of detailed stocktaking and its update for 20 selected communes of various nature was carried out. The pace of removing in the analysed communes is definitely diversified. The obtained values generally range from 0.28 to 6.35 kg/R/y (kg per resident/year). An averaged pace of asbestos removal for the entire country is from 2.24 to 3.65 kg/R/y, depending on the adopted method of calculations. The analysis has shown that considering the current pace of asbestos-containing products removing, these materials will not be removed from the area of Poland by the set date, i.e. by the end of 2032. In individual provinces the amount of asbestos and the pace of removal are drastically different. Retaining the current pace of asbestos-containing products removing, such products will disappear from Poland only within 27–193 years, depending on the province. An average pace of removal, given for the country scale, allows to state that 83 years are needed for the total removal of asbestos products.

PL

Usuwanie azbestu w Polsce realizowane jest na podstawie Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032. Zgodnie z tym dokumentem materiały zawierające azbest powinny zostać usunięte z terytorium całego kraju do końca roku 2032. Oszacowano tempo usuwania wyrobów zawierających azbest oraz czas potrzebny do realizacji tego procesu. Wielkości te szacowano z wykorzystaniem dwóch zasobów danych. Przeprowadzono analizę danych zgromadzonych w Bazie Azbestowej (Asbestos Database... 2022) oraz przeprowadzono analizę szczegółowej inwentaryzacji oraz jej aktualizacji dla 20 wybranych gmin o różnym charakterze. Tempo usuwania w analizowanych gminach jest zdecydowanie zróżnicowane. Uzyskane wartości kształtują się generalnie w granicach od 0,28 do 6,35 kg/M/rok (kg/mieszkańca/rok). Uśrednione tempo usuwania azbestu dla całego kraju wynosi od 2,24 do 3,65 kg/M/rok w zależności od przyjętej metody obliczeń. Analiza wykazała, że biorąc pod uwagę obecne tempo usuwania wyrobów zawierających azbest, materiały te nie zostaną usunięte z obszaru Polski w ustalonym terminie, czyli do końca 2032 roku. W poszczególnych województwach ilość azbestu oraz tempo usuwania diametralnie się różnią. Przy zachowaniu obecnego tempa usuwania wyrobów zawierających azbest, wyroby te znikną z obszaru Polski dopiero na przestrzeni 27–193 lat, w zależności od województwa. Średnie tempo usuwania podane w skali kraju pozwala na stwierdzenie, że do całościowego usunięcia wyrobów azbestowych potrzeba 83 lat.

3

Leaching of metals from asbestos-containing products used for roofing

Klojzy-Karczmarczyk Beata, Mazurek Janusz, Staszczak Jarosław

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2021

|

T. 37, z. 3

111--124

EN

Asbestos cement sheets on building roofs and façades as well as asbestos cement water and sewerage pipes are the most frequently existing elements that contain asbestos in Poland. During removal from a specific building such a material automatically becomes hazardous waste. The presented paper covers studies carried out on leachability of pollutants from asbestos-containing waste, previously used for roofing. Laboratory tests under static conditions were carried out (1:10 test, pursuant to rules of the PN-EN 12457/1-4 standard) using distilled water as the leaching medium. Aluminium, boron, barium, cadmium, chromium, copper, iron, nickel, lead, strontium, zinc, and mercury were determined in the eluate. Low leachability of individual metals under the planned conditions was observed. In general, such metals as cadmium, nickel, lead, zinc, boron and mercury were not observed in solutions. The other analysed metals were observed in eluates, but their concentrations were usually low. The low leachability was found for barium (0.019 to 0.419 mg/dm3), chromium (0.019 to 0.095 mg/dm3), copper (0.006 to 0.019 mg/dm3), and iron (<0.01 to 0.017 mg/dm3). Increased leachability values were found only for strontium, between 0.267 and 4.530 mg/dm3, and aluminium, ranging from 0.603 to 3.270 mg/dm3. The analysed asbestos and cement materials feature a low percentage content of asbestos in flat and corrugated asbestos cement sheets (10–15%). Because of that it is possible to presume that pollutants characteristic of cement will be mainly present in products of leaching.

PL

W Polsce, najczęściej występującym elementem zawierającym azbest są płyty azbestowo-cementowe na dachach obiektów i elewacjach oraz rury azbestowo-cementowe wodociągowe i kanalizacyjne. W trakcie usuwania z konkretnego obiektu, materiał taki staje się automatycznie odpadem niebezpiecznym. W ramach prezentowanej pracy przeprowadzono badania wymywalności zanieczyszczeń z odpadów zawierających azbest, stosowanych wcześniej jako pokrycia dachowe. W warunkach statycznych (test 1:10, zgodnie z zasadami normy PN EN 12457/1-4) przeprowadzono badania laboratoryjne, stosując jako medium ługujące wodę destylowaną. W eluatach oznaczano glin, bor, bar, kadm, chrom, miedź, żelazo, nikiel, ołów, stront, cynk oraz rtęć. Obserwowana jest niska wymywalność poszczególnych metali w założonych warunkach. Generalnie nie obserwuje się w roztworach metali takich jak kadm, nikiel, ołów, nikiel, cynk, bor oraz rtęć. Pozostałe analizowane metale są obserwowane w eluatach, jednak ich koncentracje są zazwyczaj niskie. Stwierdzono niską wymywalność dla baru (0,019–0,419 mg/dm3), chromu (0,019–0,095 mg/dm3), miedzi (0,006–0,019 mg/dm3) i żelaza (<0,01–0,017 mg/dm3). Podwyższone wartości wymywalności stwierdzono jedynie dla strontu, w granicach 0,267–4,530 mg/dm3 oraz dla glinu, w granicach 0,603–3,270 mg/dm3. Analizowane materiały azbestowo-cementowe charakteryzują się niską procentową zawartością azbestu w płytach płaskich i falistych azbestowo-cementowych (10–15%). W związku z tym można przypuszczać, że w produktach wymywania będą obecne głównie zanieczyszczenia charakterystyczne dla cementu.

4

The adopted weight of asbestos-containing products versus results of stocktaking in the area of Poland

Klojzy-Karczmarczyk Beata, Staszczak Jarosław

Inżynieria Mineralna

|

2020

|

no. 2, vol. 2

41--46

EN

The performance of detailed stocktaking of asbestos-containing products including the assessment of their quality is the basic action carried out in the process of cleaning the area from asbestos. The asbestos removal in Poland from the area of individual municipalities is carried out based on the Programme of Country Cleaning from Asbestos for the years 2009–2023. This document determines tasks necessary to perform by 2032 and the basis of actions consists of carrying out detailed stocktaking in field conditions. The results of stocktaking on a current basis are registered in the Asbestos Database kept by the Ministry of Economic Development, Labour and Technology (and before Ministry of Development) (http://www.bazaazbestowa.gov.pl). Values obtained during stocktaking in field conditions in units of area [m2] were converted according to 3 different weight conversion factors, used over the years, i.e. 11, 14, and 15 kg per 1 m2. Potential accumulation and thereby generation of asbestos-containing waste may be estimated also based on the indices of generation by residents. Because of conditions in the urban and rural areas it is necessary to estimate separately waste generation indices for those areas. Moreover, individual voivodeships feature a specific nature and each of them should be considered on an individual basis. At present more than 480 million m2 of asbestos-containing products were registered in the territory of Poland, which makes 7.2 million Mg, Those figures were obtained applying the conversion factor of area to weight equal to 15 kg. The greatest accumulation is observed in the Mazovian and Lublin voivodeships. On the entire country scale the deficit of landfilling capacity is now approx. 2,664,974 m3. The change of asbestos cement panel weight and the related change of conversion factor for the waste quan¬tity from the area to weight does not affect the estimation of demand for additional landfill capacities. It should be clearly emphasised, that the amount of accumulated asbestos-containing waste, and hence the waste generation, should be provided in units of area [m2]. Values given in units of weight depend on the applied conversion factor.

PL

Podstawowym działaniem, realizowanym w procesie oczyszczania obszaru z azbestu, jest przeprowadzenie szczegółowej inwentary¬zacji wyrobów zawierających azbest wraz z oceną ich jakości. Usuwanie azbestu w Polsce, z terenu poszczególnych gmin, realizowane jest na podstawie Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032. Dokument ten określa zadania niezbędne do realiza¬cji do 2032 roku, a podstawą działań jest przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji w warunkach terenowych. Wyniki proce¬su inwentaryzacji są na bieżąco zamieszczane w Bazie Azbestowej prowadzonej przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (wcześniej Ministerstwo Rozwoju) (http://www.bazaazbestowa.gov.pl). Wartości pozyskane w trakcie inwentaryzacji w warunkach terenowych w jednostkach powierzchni [m2] przeliczono zgodnie z 3 różnymi przelicznikami wagowymi, stosowanymi na przestrzeni lat, czyli 11, 14 oraz 15 kg na 1 m2. Potencjalne nagromadzenie a tym samym wytwarzanie odpadów zawierających azbest może być też szacowane na podstawie wskaźników wytwarzania przez mieszkańców. Ze względu na uwarunkowania obszarów miejskich oraz wiejskich, konieczne jest oddzielne szacowanie wskaźników wytwarzania odpadów dla tych obszarów. Poza tym poszczególne województwa wykazują specyficzny charakter i każde z nich należy traktować indywidualnie. Na chwilę obecną, na terytorium Pol¬ski, zinwentaryzowanych zostało ponad 480 mln m2 wyrobów zawierających azbest, co stanowi 7,2 mln Mg. Wielkości te pozyskano stosując przelicznik powierzchni na masę na poziomie 15 kg. Największe nagromadzenie obserwowane jest w województwie mazo¬wieckim oraz lubelskim. W skali całego kraju istnieje obecnie niedobór miejsca do składowania na poziomie 2 664 974 m3. Zmiana masy płyty azbestowo-cementowej i związana z tym zmiana przelicznika ilości odpadów z powierzchni na masę nie ma wpływu na szacowanie zapotrzebowania na dodatkowe pojemności składowiska. Należy wyraźnie zauważyć, że ilość nagromadzonych wyrobów zawierających azbest a tym samym wytwarzanie odpadów podawane powinno być w jednostkach powierzchni [m2]. Wartości poda¬wane w jednostkach masy są uzależnione od zastosowanego przelicznika.

5

Operating opencast mines of selected groups in the silesian voivodeship against a background of water environment and possibilities of waste placing

Staszczak Jarosław

Inżynieria Mineralna

|

2020

|

no. 2, vol. 2

147--152

EN

The paper is aimed at location identification of operating opencast mines against a background of main groundwater basins (MGB) and in relation to surface waters. The scope of analysis covered the Silesian Voivodeship, as the area in which many operating and closed opencast mines are situated. On the other hand this is a voivodeship, where great amounts of mining waste are generated, potentially placeable in mine workings. The analysis comprised the mines, where raw materials are mined, classified in the Balance of Mineral Deposits Resources in Poland as of 31 December 2017 to the following groups: crushed and block stone, sands and gravels, filling sands, quartz sands for cellular concrete and sand-lime brick production, sands with heavy metals, and moulding sands. The work resulted in a developed map of mined aforementioned opencast mines arrangement in the Silesian Voivodeship, taking into account their location in relation to groundwater basins boundaries and in relation to surface watercourses. Two distances of mined opencast workings from surface watercourses were taken, 500 m and 1000 m. Such a recognition provides an approximate picture of possibilities for various waste types placing in the process of technical reclamation after the end of mining. The use of various waste types for technical reclamation is a complex issue, both in the field of regulations applicable to the ground and water environment, in the field of mine location determination, and in the field of the quality of the waste material determination. The applied legal regulations, frequently changing over time, indicate the right process of decision making and handling of individual waste types. It is most important, that raw materials and waste intended to fill the mines would not create a hazard for the environment, including the environment of surface waters and ground waters.

PL

Celem pracy jest rozpoznanie lokalizacji czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle granic głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz w pobliżu cieków wodnych. Obszarem badań zostało wybrane województwo śląskie jako obszar, na którym znajduje się wiele czynnych oraz nieczynnych wyrobisk, a także bardzo duża ilość potencjalnych możliwych do ulokowania w wyrobiskach odpadów górniczych. Analizie poddano wyrobiska, w których eksploatowane są surowce zaklasyfikowane w Bilansie zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017r., do grup: kamienie łamane i bloczne, piaski i żwiry, piaski podsadzkowe, piaski kwarcowe do produkcji betonów komórkowych i cegły wapienno-piaskowej, piaski z metalami ciężkimi oraz piaski formierskie. Efektem pracy jest opracowana mapa rozmieszczenia eksploatowanych w/w wyrobisk w województwie śląskim z uwzględnieniem ich lokalizacji w stosunku do granic zbiorników wód podziemnych oraz w stosunku do cieków powierzchniowych. Przyjęto dwie odległości eksploatowanych wyrobisk odkrywkowych od cieków powierzchniowych, które odpowiednio wynoszą 500 m. oraz 1000 m. Takie rozpoznanie daje przybliżony obraz możliwości lokowania rożnych rodzajów odpadów w procesie rekultywacji technicznej po zakończeniu eksploatacji. Zastosowanie rożnego rodzaju odpadów w celu rekultywacji technicznej jest zagadnieniem złożonym zarówno w sferze przepisów odnoszących się do jakości środowiska gruntowo-wodnego, jak i w zakresie określenia lokalizacji. Surowce oraz odpady przeznaczone do wypełniania wyrobisk nie powinny stanowić zagrożenia dla środowiska. Zakłady górnicze posiadające poeksploatacyjne wyrobiska odkrywkowe, które w przyszłości będą przeznaczone do rekultywacji, mogą stanowić poważną grupę odbiorców kruszyw lub odpadów produkowanych nie tylko w sektorze górnictwa węgla kamiennego. Głównymi kryteriami decydującymi o możliwości rekultywacji wyrobisk odpadami są opłacalność i założenia środowiskowe.

6

Rozpoznanie lokalizacji wyrobisk piasków i żwirów względem granic GZWP oraz cieków powierzchniowych na obszarze województwa śląskiego

Klojzy-Karczmarczyk Beata, Staszczak Jarosław

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 475, Hydrogeologia z. 16

93--100

PL

Kopalnie odkrywkowe (wyrobiska), przewidziane do rekultywacji, mogą być miejscem potencjalnego lokowania kruszyw lub odpadów produkowanych w sektorze górnictwa węgla kamiennego oraz odpadów innych grup. Szerokie zastosowanie w tym procesie mogą mieć wyselekcjonowane frakcje odpadów wydobywczych górnictwa węgla kamiennego należące do grupy 01. Ten sam materiał odpadowy może być zarówno produktem, jak i odpadem, w związku z czym stosuje się odmienne przepisy prawne w zależności od zaklasyfikowania materiału. Celem nadrzędnym jest, żeby lokowanie materiału obcego w wyrobisku nie spowodowało szkody w środowisku. W ramach prezentowanej pracy poddano analizie kopalnie odkrywkowe skał okruchowych w województwie śląskim, w których są eksploatowane surowce zaklasyfikowane jako piaski i żwiry. Stworzono listę wszystkich eksploatowanych w 2016 r. wyrobisk tych złóż na terenie województwa. Istotnym zagadnieniem jest rozpoznanie usytuowania czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle uwarunkowań stawianych dla lokalizacji składowisk odpadów. Wyrobiska przeznaczone do potencjalnego przyjmowania materiału odpadowego zweryfikowano pod względem możliwości usytuowania na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz pod względem lokalizacji w dolinach rzek i obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Te dwa kryteria lokalizacyjne należą do kryteriów wykluczających, czyli takich, które należy bezwzględnie respektować przy wyborze lokalizacji składowisk, a tym samym przy wyborze lokalizacji wyrobisk przeznaczonych do wypełniania materiałem odpadowym. Efektem pracy jest opracowana mapa rozmieszczenia eksploatowanych wyrobisk piasków i żwirów z uwzględnieniem ich lokalizacji w stosunku do wód podziemnych. Wyrobiska piasków i żwirów zlokalizowano na tle granic GZWP, a nie granic ich stref ochronnych. W celu wytypowania obszarów potencjalnie narażonych na niebezpieczeństwo powodzi sprawdzono odległość granic każdego wyrobiska w stosunki do linii najbliższego cieku powierzchniowego. Przyjęto dwa kryteria odległości wyrobiska do linii cieku: do 500 m oraz do 1000 m. Przedstawione rozpoznanie daje jedynie przybliżony obraz możliwości lokowania materiału obcego w procesie rekultywacji technicznej ze względu na warunki lokalizacyjne obiektu rekultywowanego.

EN

Opencast mines (excavations), intended for reclamation, can be the sites of potential placement of aggregates or waste produced by hard coal mining and other sectors. Selected fractions of hard coal mining waste from group 01 have a wide range of applications in this process. The same raw material can be both a product and a waste, and therefore different legal regulations depending on the classification of the material are applied. The main aim is that placement of foreign material in the excavation will not cause damage to the environment. The paper presents the study of opencast mines of clastic rocks in the Silesian Voivodeship, where sands and gravels are exploited. A list of all opencast mines exploited in the province in 2016 has been created. An important issue is the recognition of the location of active excavations against the background of conditions for the location of landfill sites. Excavations intended for the potential acceptance of waste material were verified in terms of the possibility of locating them within groundwater protection areas, river valleys, and areas exposed to flooding hazard. These two location criteria belong to the exclusion criteria, i.e. those that must be strictly respected when choosing the location of landfills, and thus when selecting the location of excavations intended for reclamation with waste material. The result of the study is a map of the distribution of sand and gravel excavations, taking into account their location in relation to groundwater. The excavations were located against the limits of the MGB, and not the boundaries of their protection zones. The distance between the boundaries of each excavation was also checked in relation to the line of the nearest surface watercourse. Two criteria for the distance of the excavation to the watercourse line were adopted: up to 500 m and up to 1000 m. The location conditions of the analyzed objects are important at the stage of the reclamation process. The presented diagnosis gives only an approximate picture of the possibility of locating foreign material in the process of technical reclamation due to the location conditions of the reclaimed object.