Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rola Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej w kształtowaniu zakresu specjalizacji ekonomiki i organizacji górnictwa

Wirth H., Kudełko J.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 125

185--199

PL

Pozycja Wydziału wynika przede wszystkim z prowadzonej działalności naukowej, a prowadzone tu badania mają najczęściej charakter interdyscyplinarny. Dla zapewnienia ich odpowiedniej jakości niezbędna jest wysoko wykwalifikowana kadra, spełniająca również oczekiwania przemysłu. Stąd konieczność rozwoju specjalizacji gwarantujących wysoki poziom naukowy i zawodowy przyszłych specjalistów. W artykule przedstawiono krótko historię Wydziału. Scharakteryzowano działania zmierzające do wykreowania zakresu specjalizacji ekonomiki i organizacji górnictwa. Przedstawiono stan aktualny oraz perspektywy rozwoju mając na uwadze działalność naukową i potrzeby przemysłu surowcowego.

EN

Faculty's position results mainly from its scientific activity, and the research carried here is most often interdisciplinary. To ensure their appropriate quality, highly qualified staff are needed, which also meets the expectations of the industry. Hence the need to develop specializations that guarantee a high level of scientific and professional future specialists. The article briefly presents the history of the Faculty. Actions to create a range of specialization in mining economics and organization have been characterized. The current state and development prospects were presented, taking into account the scientific activity and the needs of the raw materials industry.

2

Metoda określenia normatywów jakości i kosztów wydobywanej rudy w podstawowym ciągu technologicznym kopalni

Kudełko J., Wirth H.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 125

111--129

PL

Koszty wydobywanej rudy można kształtować na dwa sposoby, zmniejszając pracochłonność, materiałochłonność i energochłonność oraz poprzez dostosowanie jakości wydobywanej rudy (zawartość miedzi) do poziomu wynikającego z aktualnych cen miedzi. W artykule przedstawiono algorytmy wyznaczania normatywów jakości rudy wynikających z aktualnej ceny rynkowej miedzi oraz według przyjętych kryteriów rentowności. Określono modele obliczeniowe tych normatywów, jednostkowych kosztów górniczych obciążających jedną tonę miedzi, poziomu produkcji miedzi elektrolitycznej i wydobycia rudy. Oryginalnym rozwiązaniem przedstawionym w artykule jest metoda dekompozycji sterowalnych zmiennych dla podstawowego ciągu technologicznego na zadania dla pojedynczych kopalni. Korzystając z opracowanych modeli wykazano, że nawet przy stosunkowo skromnej bazie danych można w miarę szybko otrzymać interesujące dla menedżerów informacje, na przykład prognozę stopy zwrotu (ekonomicznej lub operacyjnej), żądaną zawartość miedzi w wydobytej rudzie przy zadanej stopie zwrotu lub poziom progowy tej zawartości w odniesieniu do wielkości kosztów i produkcji. Rozważania teoretyczne zilustrowane zostały odpowiednimi przykładami.

EN

The ore mining costs can be shaped in two ways, reducing labor consumption, material intensity and energy consumption, and by adjusting the quality of the ore extracted (copper content) to the level resulting from current copper prices. The article presents algorithms for determining ore quality standards resulting from the current market price of copper and in accordance with the adopted profitability criteria. The calculation models for these standards, unit mining costs for one tonne of copper, the level of electrolytic copper production and ore extraction were determined. The original solution presented in the article is the method of decomposing controllable variables for the basic technological sequence for tasks for individual mines. Using the developed models, it was shown that even with a relatively modest database, you can get information that is interesting for managers, such as the rate of return forecast (economic or operational), the desired copper content in the ore extracted at a given rate of return or the threshold level of this content in regarding the amount of costs and production. The theoretical considerations are illustrated by appropriate examples.

3

The association between values and performance in a mining corporation. Empirical study and insights for Managing by Values (MBV) model

Zbieg A., Kudełko J., Juzyk A., Zaremba L.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 2

145--164

EN

The paper presents result of an empirical study in which presence of values among workers of two mining squads characterized by different level of work performance has been compared. Values have been measured by two scales: Mining Values Scale (MVS) and Organizational Culture Assessment Instrument (OCAI). The squad with higher performance had significantly higher level of five out of nine values measured by (MVS); while none of the values measured by OCAI have been differentiating the squads with a statistical significance. The results suggest that Managing by Values (MBV) model for a mining corporation should rather be based on values specific for the mining industry rather than general management value set proposed by OCAI. Research results suggest also an association between presence of certain values and work satisfaction among workers.

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań obecnego poziomu wartości pracy górniczej i występujących w nim różnic dla dwóch oddziałów wydobywczych o podobnej charakterystyce geologicznej, jednak odmiennej efektywności pracy. W tym celu wykorzystano dwa rodzaje wskaźników badania wartości: wartości pracy w zakładzie górniczym oraz badanie klimatu i kultury organizacyjnej. Pięć z dziewięciu analizowanych wartości w istotny sposób różnicuje oddziały i jest wyższa w oddziale o większej wydajności pracy. Pomiędzy oddziałami nie występują natomiast różnice poziomu wartości klasycznie wykorzystywanych w zarządzaniu. Wyniki te sugerują, że funkcjonowanie oddziału wydobywczego może mieć istotny związek z obecnością wartości specyficznych dla górnictwa, które to mogą znacząco wpływać na jakość wykonywanej pracy. Ponadto, obecność wartości na oddziale ma pozytywny związek z zadowoleniem górników z ich własnej pracy i z poczuciem, że współpracownicy sprawnie realizują swoje zadania.

4

Identyfikacja wartości w przedsiębiorstwie górniczym w strategicznej koncepcji zarządzania przez wartości

Zbieg A., Zaremba L., Kudełko J., Juzyk A., Pałys M., Pałys K.

Wiadomości Górnicze

|

2016

|

R. 67, nr 2

128--134

PL

Badanie, na podstawie analiz treści pochodzących z 13 ustrukturyzowanych wywiadów indywidualnych z pracownikami niższego, średniego i wyższego szczebla dozoru zakładu górniczego, prezentuje model wartości specyficznych dla przedsiębiorstwa wydobywczego. Według modelu, pracę górnika określają dwie wartości wyższego rzędu oraz pięć wartości instrumentalnych.

EN

The study, based on analysis of content of 13 structured personal interviews with employees of the lower, middle and senior-level of supervisory staff of a mining company, presents a model of specific values for the mining company. According to the model, the work of a miner is determined by two values of the higher order, and five instrumental values.

5

Structurization of mining companies

Kudełko J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2016

|

T. 32, z. 4

157--179

EN

A structure is defined as a combination of organizational units and business processes by technological, organizational, hierarchical and other bonds. It is one of the management tools. Mining companies are characterized by a dynamic and static structure. A dynamic structure includes technological processes, which are determined by mining technology, the organization of mining works and a work system. The static structure consists of technological processes infrastructure and includes a group of organizational units connected by the specific standards and processes of their operation. The type of the structure, particularly in its static part, is defined considering the hierarchy and organizational units classification. Taking the hierarchy into account, we distinguish: linear, functional, linear-staff and matrix structures. Considering organizational units classification, we distinguish: functional, divisional, processing and mixed structures. Each structure can be described by the following features: specialization, hierarchization, centralization and formalization. The features mentioned above have a significant impact on the mining company activity. [...]

PL

Strukturą określamy połączenie jednostek organizacyjnych i procesów przedsiębiorstwa poprzez więzi technologiczne, organizacyjne, hierarchiczne i inne. Jest ona jednym z narzędzi zarządzania. Przedsiębiorstwa górnicze charakteryzują się strukturą dynamiczną i statyczną. Struktura dynamiczna obejmuje procesy technologiczne, które zdefiniowane są przez technologię eksploatacji złoża, organizację robót i pracy oraz system pracy. Struktura statyczna stanowi natomiast infrastrukturę procesów technologicznych i obejmuje zespół jednostek organizacyjnych powiązanych określonymi standardami i procesami ich działania. Typ struktury – w szczególności w części statycznej – określamy zazwyczaj ze względu na hierarchię (struktury liniowe, funkcjonalne, sztabowo-liniowe i macierzowe) i grupowanie (struktury funkcjonalne, dywizjonalne, procesowe i mieszane) jednostek organizacyjnych. Każdą strukturę można scharakteryzować cechami, które mają znaczący wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa górniczego, to jest specjalizacja, hierarchizacja, centralizacja i formalizacja. [...]

6

Jak długo trwać będzie obecna bessa na rynku metali nieżelaznych?

Bachowski C., Kudełko J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2015

|

nr 91

5--21

PL

Cykliczność jest naturalną cechą koniunktury gospodarczej. Rynek surowców mineralnych, w tym metali nieżelaznych, jest ważnym ogniwem światowej gospodarki. Ceny metali podstawowych, z miedzią dominującą wartościowo na tym rynku, są silnie skorelowane z fazami cyklu światowej gospodarki. Po bezprecedensowym 6-krotnym wzroście cen Cu w latach 2002-2007, nastąpiło gwałtowne załamanie tego trendu w 2008 r. i rozpoczęła się dynamiczna faza spadku, zakończona dnem cyklu cenowego w 2009 r. Kolejny wzrost, równie dynamiczny jak poprzedni, trwał do szczytu cyklu w 2011 r. Powolny, trwały trend spadkowy, który rozpoczął się po nim, trwa do chwili obecnej. Cena miedzi, która w lutym 2011 r. przekroczyła próg 10 000 USD/Mg, spadła w sierpniu 2015 r. poniżej psychologicznej bariery 5 000 USD/Mg. W ślad za ruchem cen metali, z niewielkim, inercyjnym opóźnieniem, podąża cykl budżetów eksploracyjnych metali nieżelaznych, którego fazy wzrostów i spadków, szczyty i dna, są odzwierciedleniem kondycji światowej gospodarki. Od lat aktywność rynków i poziom konsumpcji surowców mineralnych państw z grupy BRICS, z Chinami na czele, decyduje o cenach metali na rynku globalnym. W artykule przeanalizowano aktualną sytuację na rynku metali nieżelaznych, próbując za analitykami tego rynku pokusić się o prognozę terminu zakończenia obecnej fazy spadkowej cykli koniunkturalnych cen i budżetów eksploracyjnych metali podstawowych. Pogarszające się notowania akcji na giełdach azjatyckich, będące skutkiem zapaści na rynku chińskim, zapoczątkowały 21 sierpnia 2015 r. panikę wśród inwestorów, która doprowadziła do drastycznych spadków indeksów na rynkach Chin, Japonii, USA, Europy i Australii. Spadki, które miały miejsce 24 i 25 sierpnia 2015 r. znacząco obniżyły i tak pesymistyczne prognozy rynku surowców mineralnych, z metalami nieżelaznymi, w tym miedzią, na czele.

EN

Economic conditions are cyclical by nature. The market for mineral resources, including non-ferrous metals, is an important element for the world’s economy. The prices of basic metals, with copper being the most valuable of them, are strongly correlated with the phases of the world’s economy. After an unprecedented six-time rise in the price of Cu in the years 2002-2007, a sharp reversal of the trend followed in 2008, beginning with a phase of dynamic drop and culminating in the price cycle bottom in 2009. The next rise, as dynamic as the previous one, continued until the peak of the cycle in 2011. The slow and steady trend which followed has been continuing until now. The price of copper, which exceeded 10,000 US$/mt in February 2011, fell below the psychological level of 5,000 US$/mt in August 2015. Closely following the fluctuations of metal prices, through with a slight inertial delay, are non-ferrous metal exploration budgets, whose rises and drops as well as peaks and bottoms reflect the condition of the world's economy. For many years now, the prices of metals on the global market have been decided by market activity and the level of consumption of mineral resources in the BRICS group, with China in the lead. This article analyses the present situation on the non-ferrous metal market in an attempt to predict the end of the present drop phase in the price cycles and explorations budgets for basic metals. Deteriorating stock exchange quotation on Asian stock markets, being the effect of the collapse of Chinese market, initiated a panic among the investors on 21st August, 2015, which has led to a drastic indices reduction on the markets of China, Japan, the United States, Europe, and Australia. The drops that occurred on the 24th and 25th August 2015 have significantly decreased already pessimistic forecasts for mineral resources market, with the non-ferrous metals and copper at the top.

7

Założenia i cele polityki surowcowej zawarte w krajowych dokumentach strategicznych

Kulczycka J., Kudełko J., Wirth H.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 2

98–-102

EN

The European Commission (EC) started works on mineral policy in last years. In 2008 EC launched the EU Raw Materials Initiative in order ensure security of raw material supply for its economic growth. Sustainable supply of raw materials from European sources, increasing resource efficiency and promoting recycling are the main tasks presented in many EU documents, including European Innovation Partnership on raw materials announced in 2013. It was highlighted the possibility of effective and efficient use of raw materials as a basis for future economic growth and employment in Europe. The scope of paper includes primarily non-energy raw materials at its role in Polish strategic documents. Even EC prepared a lot of documents concerning mineral policy, in Polish strategic documents there are only few records concerning non-energy minerals, but in June 2014 the Ministry of Economy announced "Assumptions for the Action Plan in the field of security of Polish non-energy raw materials", and has taken the role of coordinator in the preparation of a coherent document. Existing principles and objectives for non-energy raw materials included in national documents have been analyses.

8

Horizontal integration in the development strategy of mining companies

Kudełko J., Wirth H., Bachowski C., Gacek J.

Mining Science

|

2015

|

Vol. 22

101--114

EN

Integration strategy is one option in the development of mining companies and is implemented through a connection of either processes or economic entities which operate or may operate separately. Usually this strategy is carried out by companies that occupy a very strong competitive position. Considering its direction, it may be horizontal or vertical. Horizontal integration strategy stems from a desire to increase market share by an entrepreneur or create a new company based on common know-how and combined operational processes. It can be realized in an external dimension through a merger or takeover, as well as in the internal dimension based on its own resources. The external dimension is based on capital or contractual integration of a company with external economic entities performing related or conglomerate activity. The targets of such integration have a resource, a market effectiveness, or a competence nature. In the case of mining companies, it covers all important activity areas, including geology, mining, processing, environmental protection, and waste management, and is carried out with due diligence. In the internal dimension, the strategy of horizontal integration consists in consolidating the strategic targets of all business units around the company’s (corporation’s) targets. The authors focused on two trends most relevant to pursuing a horizontal integration strategy, including increasing the company’s flexibility and undertaking joint activities. Flexibility consists in the potential ability of the company to adapt quickly to changed environment conditions. Joint activity includes cooperation of its respective units in terms of products, markets, and functions; its implementation should be preceded by a detailed analysis of the company’s competences.

9

Strategiczna karta wyników w ocenie integracji przedsiębiorstw górniczych

Kudełko J., Wirth H.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2015

|

T. 31, z. 1

27--43

PL

Strategiczna karta wyników jest jednym z podstawowych narzędzi zarządzania przedsiębiorstwem, którego działalność opisuje się standardowo w perspektywach: finansowej, klienta, procesów wewnętrznych i rozwoju. Przedstawia ona w sposób przyczynowo-skutkowy cele całej działalności przedsiębiorstwa i ich mierniki. Wzorując się na strategicznej karcie wyników stosowanej dla całego przedsiębiorstwa, zaproponowano analogiczną kartę do projekcji i oceny skutków integracji przedsiębiorstw. Integracja przedsiębiorstwa, a szczególnie fuzje i przejęcia są przedsięwzięciami inwestycyjnymi i dotyczą jednego celu strategicznego, tj. rozwoju przedsiębiorstwa.W ramach tej aktywności do badania skutków integracji przedsiębiorstw zaproponowano bardziej szczegółowe obszary (perspektywy) obejmujące zagadnienia efektywności, zasobów, produktów i rynku oraz kompetencji. W perspektywie efektywnościowej podstawowym miernikiem celu jest wzrost wartości przedsiębiorstwa macierzystego, ale także stosowane są uzupełniająco mierniki statyczne i dynamiczne. Do standardowych mierników statycznych należą wskaźniki rentowności, a do dynamicznych wartość zaktualizowana netto. W perspektywie zasobowej cele integracyjne upatruje się w aktywach geologiczno-górniczych, w szczególności w koncesjach na poszukiwanie, rozpoznanie i użytkowanie złóż. Zasadnicze wymiary oceny plasują się w makroekonomicznej i mikroekonomicznej lokalizacji oraz ocenie geologiczno-górniczej. W perspektywie produktowo-rynkowej cele integracyjne sytuują się w obszarze produktu i polegają na zwiększeniu wolumenu produkcji, wzbogaceniu jego użyteczności w tym cech jakościowych oraz nowych produktach związanych z dywersyfikacją działań. Cele w obszarze rynkowym dotyczą zwiększenia bazy klientów przy czym korzysta się odpowiednio z analiz sektorowych lub portfelowych. Perspektywa kompetencyjna obejmuje wiele obszarów tworzących wiedzę organizacyjną przedsiębiorstwa, na którą składa się mistrzostwo indywidualne, doświadczenie, umiejętność rozwiązywania problemów. Działania, których firma nie może zrealizować samodzielnie, zlecane są na zewnątrz. Zwrócono także uwagę na fakt, że jednym z podstawowych celów integracji przedsiębiorstw jest poszerzenie pola kompetencji.

EN

Strategic scorecard™ is one of the basic tools in managing the company, which activity is standardly described from several perspectives i.e. finance, client, internal processes and development. It presents, in casually-consecutive way, the targets of company and their measurers. Modelling after the strategic scorecard utilized with regard of entire company, the similar card for projecting and evaluating the results of companies integration, was proposed. Company integration, especially mergers and takeovers are the investment projects and concern, as a whole, one strategic target i.e. the company development. Within that activity, in order to study the results of companies integration, the areas (perspectives) covering the problems of effectiveness, resources, products and market as well as competences, were proposed. From the perspective of effectiveness the basic target measurer is the increase of parent-company’s value but also static and dynamic measurers are used. Among the standard static measures are profitability ratios, while among dynamic ones the net present value (NPV). From resource perspective, the integration targets are sought in mining-geological assets, especially in deposits exploration, prospection and mining concessions (royalties). Essential dimensions of evaluation are positioned within the macroeconomic and microeconomic location and geological and mining estimation. From the product-market perspective, the integration targets are located within the product area and consists in increasing the production volume, improving its usefulness including quality features and new products related with activity diversification. Targets in the market area concern the increase of clients database, whereat the sectorial or portfolio analyses are used respectively. Competence perspective includes many areas building the general organizational knowledge of the company involving individual mastership, experience and problems solving competence. The activities which cannot be made by company itself are contracted outside. It was pointed out that one of the basic targets of companies integration is widening their competence range.

10

Światowy rynek geologicznych projektów eksploracyjnych metali nieżelaznych po kryzysie 2008 r.

Bachowski C., Kudełko J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2014

|

nr 88

15--28

PL

W artykule omówiono sytuację na rynku metali nieżelaznych, zdominowanym przez metale podstawowe i złoto, po zapaści ekonomicznej światowej gospodarki w 2008 r. Zwrócono uwagę na cykliczny charakter wielkości budżetów eksploracyjnych analizowanych surowców, koncentrując się na cyklach koniunkturalnych w latach 1997-2008 i 2008-2012. Pokazano silną korelację cyklu zmian budżetów na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż metali nieżelaznych z ich ceną, reprezentowaną przez miedź. Miedź stanowi około 65% wartości rynku metali podstawowych, posiada też tzw. cenę światową, ustaloną w obrocie rynkowym na giełdach o zasięgu międzynarodowym, dzięki czemu jest dobrym wskaźnikiem kondycji rynku metali nieżelaznych. W opracowaniu szczegółowo przeanalizowano geograficzne kierunki inwestycji przedsiębiorstw górniczych w poszukiwanie i rozpoznawanie złóż rud metali w 2013 r., a także omówiono prognozowany trend rynku na najbliższe lata. Wskazano na dominującą rolę dużych rozwijających się państw z grupy BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA), ze szczególnym naciskiem położonym na Chiny, w kształtowaniu światowej polityki cen metali.

EN

Situation on non-ferrous metals market, which is dominated by base metals and gold, after the collapse of the world economy in 2008, has been discussed in the paper. The attention was paid on periodical nature of exploration budgets, focusing on 1997-2008 and 2008-2012 cycles. Strong correlation of nonferrous metals exploration and prospection budgets and their prices, represented by copper, has been shown. Copper has 65% share in base metals market value, and also has so called "world price". Therefore it is a good indicator of non-ferrous metals market conditions. Detailed analyses of geographical directions of mining companies exploration and prospection investments in 2013 were presented in the study as well as the predicted market trend for the next years. The dominating role of big developing countries - BRICS group (Brazil, Russia, India, China, South Africa), with special attention paid on China, on policy of world metals price determination, were discussed.

11

Strategia integracji poziomej przedsiębiorstw górniczych

Kudełko J., Wanielista K.

Rudy i Metale Nieżelazne Recykling

|

2014

|

R. 59, nr 11

554-560

PL

Połączenie procesów bądź podmiotów gospodarczych, funkcjonujących lub mogących funkcjonować oddzielnie, określa się jako integrację. Biorąc pod uwagę kierunek działania, może ona mieć charakter poziomy lub pionowy. Strategia integracji poziomej przedsiębiorstw ma wymiar zewnętrzny i wewnętrzny. Wymiar zewnętrzny oparty jest zazwyczaj na integracji kapitałowej lub kontraktowej przedsiębiorstwa z zewnętrznymi podmiotami gospodarczymi o działalności pokrewnej lub konglomeratowej. Cele takiej integracji mają charakter zasobowy, rynkowy, efektywnościowy lub kompetencyjny. Analiza inte¬gracyjna dotyczy wszystkich ważniejszych obszarów działalności przedsiębiorstwa, obejmujących geologię, górnictwo, przetwórstwo, ochronę środowiska i jest wykonywana z należytą starannością (due diligence). W wymiarze wewnętrznym strategia integracji poziomej polega na konsolidacji celów strategicznych jednostek biznesu (SJB) wokół celów przedsiębiorstwa (korporacji). Realizując wewnętrzny wymiar strategii integracji poziomej zwrócono uwagę na dwa kierunki obejmujące zwiększenie elastyczności przedsiębiorstwa i uwspólnienie działań. Elastyczność polega na potencjalnej zdolności przedsiębiorstwa do uwzględnienia zmienionych warunków otoczenia. Uwspólnienie działań obejmuje współpracę SJB w zakresie produktów, rynków i funkcji, a ich wprowadzenie powinno być poprzedzone szczegółową analizą kompetencji przedsiębiorstwa.

EN

Connection of either processes or economic subjects, which operate or may operate separately is defined as integration. Considering its direction it may be horizontal or vertical. Strategy of horizontal integration of companies has internal and external dimension. External dimension is based usually on capital or contact integration of company with external economic subjects having related or conglomerate activity. The targets of such integration are of resource, market effectiveness or competence nature. Integration analyze concerns all major areas of company's activity, including geology, mining, processing, environmental protection and is made with due diligence. In the internal dimension, strategy of horizontal integration consists in consolidation of targets of strategic business units (SBU) around the company's (Corporation) targets. Implementing the internal dimension of horizontal integration strategy the attention was paid on two directions including the company flexibility and unitude of activity. Flexibility consists in prospective ability of company to take into consideration the changed environment conditions. Unitude of activity includes the co-operation of SBU in the area of products, markets and functions, and their implementation should be preceded by the detailed analyze of company's competences.

12

Weryfikacja doboru obudowy kotwowej w warunkach zaburzeń tektonicznych w kopalni Lubin

Kozłowski T., Kudełko J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2014

|

nr 4

55--71

PL

Artykuł porusza zagadnienia związane z zabezpieczaniem i utrzymaniem wyrobiska górniczego w warunkach zaburzeń tektonicznych. Niezbędne jest staranne dobranie obudowy, uwzględniające wszystkie negatywne czynniki, aby zapewnić jej stateczność. W głównej mierze decydującymi elementami są parametry fizyczne i mechaniczne górotworu, a także występujące w nim zaburzenia tektoniczne. Ilość danych, którymi dysponuje projektant, wymusza zastosowanie narzędzi umożliwiających wykonanie jak największej liczby analiz, w tym przypadku najlepsze możliwości stwarzają metody numeryczne. W artykule wykorzystano informacje pochodzące z otworu badawczego, obejmujące skały budujące strop i spąg wyrobiska korytarzowego. Obliczenia przeprowadzono z wykorzystaniem metody elementów skończonych.

EN

An article discusses issues related to the protection and maintenance of mining excavation in condition of tectonic disturbance. It is necessary to carefully select the rock bolt support, taking into account all the negative factors to ensure its stability. Mainly the decisive elements are the physical and mechanical properties of the rock mass, as well as appearing in the tectonic disturbances. The amount of data available to the designer, enforces the use of tools to perform as many analyzes, in this case the best opportunities for creating numerical methods. The article uses information from the exploratory bore-hole, including rocks building roof and floor in dog heading. Calculations were performed using the finite-element method.

13

Priorytetyzacja działań zaproponowanych w Strategicznym Planie Wdrażania Europejskiego Partnerstwa Innowacji w Dziedzinie Surowców z punktu widzenia polskiej gospodarki

Kudełko J., Kulczycka J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

237--248

PL

25 września 2013 r. na forum Unii Europejskiej zatwierdzono Strategiczny Plan Wdrażania Europejskiego Partnerstwa Innowacji w Dziedzinie Surowców (SIP EIP RM). Jego celem jest przede wszystkim promowanie innowacji w całym łańcuchu tworzenia wartości dodanej surowców. W artykule przedstawiono hierarchizację zaproponowanych w dokumencie SIP działań z punktu widzenia gospodarki polskiej, która przeprowadzona została przez zespół dobranych ekspertów. Wykazano, że istotne znaczenie ma wprowadzenie polityki surowcowej UE, prace dotyczące odzysku metali z produktów, opracowanie nowych modeli biznesowych pozyskiwania surowców krytycznych z e-odpadów oraz pozyskanie i substytucja pierwiastków ziem rzadkich.

EN

On 25th of September 2013 the EU Strategic Implementation Plan (SIP) for the European Innovation Partnership on Raw Materials (EIP RM) was officially adopted. The SIP objective is to promote innovative research and development along the value chain and raw materials knowledge in general. This paper presents the hierarchy of suggested in the SIP activities from the point of view of the Polish economy, which was conducted by a team of selected experts. It has been shown that it is important to introduce the EU raw materials policy, to increase work for recovery of metals from products, to develop new business models for recovery of critical minerals mainly from e-waste and to increase recovery or substitution of rare earths elements.

14

Ocena światowego rynku projektów eksploracyjnych metali nieżelaznych na tle cykli koniunkturalnych cen miedzi

Bachowski C., Kudełko J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

7--22

PL

Postępująca globalizacja w czytelny sposób pokazuje relacje wzajemnego oddziaływania na siebie gospodarek poszczególnych krajów, jak i różnych gałęzi przemysłu. Rynek surowców mineralnych w dobie postępującego rozwoju cywilizacyjnego świata ma dla gospodarki podstawowe znaczenie. Okresowo powtarzające się wahania istotnych składników (przejawów) życia gospodarczego nazywamy cyklem koniunkturalnym. Cykl koniunkturalny jest nieodłączną cechą dynamicznie rozwijającej się gospodarki. Prowadzone przez autorów artykułu wieloletnie obserwacje rynku metali nieżelaznych wskazują na występowanie dodatniej korelacji pomiędzy wysokością nakładów na poszukiwania złóż kopalin nieenergetycznych a fazami cyklu koniunkturalnego ceny Cu, stanowiącej wartościowo 65% rynku metali podstawowych. W długookresowej perspektywie funkcjonowania przedsiębiorstwa wydobywczego, okresy hossy i maksymalizacji zysku, związane z wysokim poziomem cen metali i utrzymującym się zapotrzebowaniem rynku na surowce, są optymalnym czasem realizacji strategii odtwarzania bazy zasobowej poprzez eksplorację. W pracy przeanalizowano wielkość budżetów na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin nieenergetycznych w relacji do faz cyklu koniunkturalnego cen miedzi w latach 1996-2011. Wykonane zestawienia zostały poddane analizie statystycznej. Opracowane modele zależności liniowej i funkcje korelacji wzajemnych wskazują na silną i wyraźną korelację cyklu budżetów na poszukiwania złóż kopalin nieenergetycznych z cyklem cenowym miedzi.

EN

Progressive globalization legibly shows the mutual interactions within both the economies of individual countries and various branches of industry. Mineral resources market is of basic importance for the economy during the progressive global civilization growth. Periodical, repeated fluctuations of essential elements (signs) of economic life is called the economic cycle. The situation cycle is an inherent feature of dynamically growing economy. The long-term observations of non-ferrous metals market carried out by authors show the positive correlation between the amount of expenditures on non-fuel mineral deposits prospection and the phases of business cycle of copper price which constitute valuably 65% of base metals market. From the long-term perspective of mining company operation, periods of boom and profit maximization, related to high metal prices and long lasting market demand for raw materials are the optimal time for the implementation of the strategy of reproducing the resource base through exploration. The value of non-fuel mineral deposit prospection and exploration budgets were analyzed in the study in relation to phases of copper economic cycle from 1996 to 2011. The data were analyzed statistically. The models of line relationships and mutual correlation functions show the strong and evident correlation of non-ferrous metals exploration budget cycles with copper price cycle.

15

Strategie i modernizacje technologii oraz ich ocena metodą ekonomicznej wartości dodanej

Kudełko J., Wanielista K.

Rudy i Metale Nieżelazne

|

2013

|

R. 58, nr 3

154-159

PL

Technologie są jednym z podstawowych wymiarów konkurencyjnych przedsiębiorstw. Wpływają one znacząco na koszty i jakość produktów. Technologię można określić trzema elementami: stosowanymi środkami technicznymi, procedurą działania oraz organizacją działań. Służy ona do przygotowania i realizacji procesu wytworzenia określonego produktu. Procesy technologiczne składają się na proces produkcyjny i dzielą się z kolei na operacje i czynności. Proces produkcyjny realizuje się zazwyczaj za pomocą wielu technologii głównych i pomocniczych. Przedsiębiorstwa dla osiągnięcia przewagi lub odpowiedniej pozycji konkurencyjnej muszą określić odpowiednią strategię technologiczną. Wśród opcji strategicznych wyróżnia się pozycję prekursora, lidera, naśladowcy i outsidera. Przy wyborze strategii przedsiębiorstwo bazuje na własnych zasobach lub transferze technologii. Ważne znaczenie dla osiągnięcia odpowiedniej pozycji strategicznej ma modernizacja technologii. Opłacalność tego procesu określić można za pomocą kryterium wartości dodanej.

EN

Technologies are one of the basic measures of company’s’ competitiveness. They have the substantial impact on costs and products quality. Technology may be defined by three elements: technical means used, operating procedure and activity planning. It is used for preparing and accomplishment of the production process of a given product. Technological processes form the production process and in turn are divided into operations and actions. Production process is usually implemented using many major and auxiliary technologies. Companies, in order to achieve the competitive edge or suitable position, must define the appropriate technological strategy. Among the strategic options are: position of precursor, leader, follower and outsider. While choosing the strategy, the company base on own resources or technology transfer. The technology modernization has the great importance in achieving the appropriate strategic position. Profitability of this process may be defined using the added value criterion.

16

Transformacja kryteriów ekonomicznych na kryteria przemysłowości kopalin w cyklu życia projektu górniczego lub surowcowego

Kudełko J., Wanielista K.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 6

1--6

PL

Kryteria przemysłowości są to graniczne parametry, którym powinna odpowiadać kopalina oraz jej złoże, aby zasoby tego złoża nadawały się do opłacalnej eksploatacji. Kryteria przemysłowości określają warunki geologiczno-górnicze eksploatacji i jakość kopaliny, wedle których określa się granice i wielkość zasobów przemysłowych. Wymagania kryteryjne wzrastają w cyklu życia projektu od studium możliwości do studium wykonalności i etapu operacyjnego. Technologiczne kryteria przemysłowości wynikają często bezpośrednio ze stanu wiedzy i techniki, natomiast pozostałe parametry kryteryjne wyznacza się z warunków ekonomicznych. Dla ich określenia definiuje się funkcję celu, poprzez zmienne charakteryzujące procesy wydobywcze i przeróbcze, przy czym niektóre z tych zmiennych są kryteriami przemysłowymi. Z tak opisanej funkcji celu, przyjmując jej graniczne wartości, możemy obliczyć parametry kryteriów przemysłowości zasobów.

EN

Industrial criteria are boundary parameters which, in order to be profitably mineable, should determine the mineral and its deposit. Industrial criteria define the geological and mining conditions of exploitation and mineral quality which are used to calculate the boundaries and the amount of industrial reserves. Criterion requirements grow up during the life cycle of the project from due diligence through feasibility study to the operational phase. Technological industrial criteria result, often directly, from the level of knowledge and know-how, while the rest of criterion parameters are set from economic conditions. Therefore the objective function is characterized by variables describing mining and concentration processes as well as the conditions of their completion, where some of those variables are the industrial criteria. Such objective function, assuming its boundary values, may be used to calculate the parameters of industrial criteria of reserves

17

Economic evaluation of mineral extraction projects from fields of exploitation during operational periods

Kudełko J., Wanielista K., Wirth H.

Journal of Sustainable Mining

|

2013

|

Vol. 12, iss. 1

41--45

EN

The exploitation of minerals from fields of exploitation can be treated as a separate investment project. Three stages of such a project should be considered during the decision-making process, the preparation of a field for exploitation, the acquisition of raw materials and the liquidation of the field following mining activities. During the implementation of these various stages, the evaluation of the economic efficiency of static and dynamic methods are taken into account in each of the stages. An essential element is also the evaluation of risks connected with the investment, this is a quantitative measure of the uncertainty of achieving specific objectives. The bases for the correct calculation of economic efficiency include: proper input data, including economic and technological aspects. This article highlights the necessity of an economic evaluation concerning the exploitation of fields during operational periods due to their recognition in higher categories and the ever changing mining and economic conditions. Such changes are analysed with economic efficiency of exploitation systems. The initial value of the project takes into consideration the time value of money proposed as a criterion of economic evaluation. Income and expenditure, which correspond to the liquidity of the company, are assumed as a basis for calculation. Net present value is presented as a sum of values regarding preparation period, exploitation and field liquidation.

PL

Wydobywanie kopalin z pól eksploatacyjnych można traktować jako odrębny projekt inwestycyjny. W procesie podejmowania decyzji należy uwzględniać trzy etapy takiego projektu, obejmujące przygotowanie pola do eksploatacji, pozyskanie surowca oraz likwidację pola po zakończeniu działalności górniczej. W procedurze realizacji poszczególnych etapów w każdym z nich uwzględnia się ocenę efektywności ekonomicznej, z zastosowaniem metod statycznych i dynamicznych. Ważnym elementem jest również ocena ryzyka związanego z prowadzeniem inwestycji, będącego ilościową miarą niepewności osiągnięcia zamierzonych celów. Podstawą poprawnie wykonanego rachunku efektywności są odpowiednie dane wejściowe, obejmujące aspekty ekonomiczne i technologiczne. W artykule wskazano na celowość dokonywania oceny ekonomicznej eksploatacji pól w okresie operacyjnym ze względu na ich rozpoznanie w wyższych kategoriach oraz ewentualną zmianę warunków górniczych i ekonomicznych. Stosownie do takich zmian analizuje się ekonomiczną efektywność systemów eksploatacji. Jako kryterium oceny ekonomicznej zaproponowano wartość początkową projektu, uwzględniającą wartość pieniądza w czasie, a za podstawę obliczeń przyjęto wpływy i wydatki, które korespondują z płynnością finansową przedsiębiorstwa. Wartość bieżącą netto przedstawiono jako sumę wartości z okresów przygotowania, eksploatacji i likwidacji pola.

18

Kryteria przemysłowości kopalin eksploatowanych odkrywkowo, których wartość nie zależy od zawartych w nich składników użytecznych

Kudełko J., Nowak J., Wanielista K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 1

41--45

PL

Kryteriami przemysłowości określamy warunki geologiczno-górnicze, techniczno-technologiczne, jakościowe i ekonomiczne, jakim powinny odpowiadać kopaliny oraz ich złoża, aby zasoby tych złóż nadawały się do opłacalnej eksploatacji. Kryteria przemysłowości mogą mieć charakter opisowy lub parametryczny. Wynikają one z obecnego stanu techniki i technologii, bądź też są one opisane zmiennymi objaśniającymi w funkcjach, zazwyczaj ekonomicznych, wyrażających opłacalność eksploatacji. Dobór rodzajów kryteriów uwarunkowany jest sposobem eksploatacji - podziemnym lub odkrywkowym oraz rodzajem kopaliny który z kolei determinuje czy o wartości złoża decyduje ilość zawartych w niej składników użytecznych czy jedynie własności fizyko-mechaniczne kopaliny. Kryteria przemysłowości określają granice złoża w profilu pionowym i planie poziomym. Kolejno ustala się kryteria brzeżne, kryteria dla pół eksploatacyjnych i kryteria dla obszarów górniczych z funkcji równości przychodów z kosztami, zerowego zysku operacyjnego i zerowych przepływów pieniężnych netto (NPV=0). Kryteria przemysłowości służą do opracowania Projektu Zagospodarowania Złoża i stanowią załącznik do wniosków koncesyjnych o użytkowanie złóż. W okresie eksploatacji złoża kryteria przemysłowości mogą być korygowane w szczególności do zmiany cen i kosztów wydobycia kopalin.

EN

The industrial criteria are the geological and mining, technical and technological, quality as well as economic conditions which should perform the minerals and their deposits to mine their reserves remuneratively. Industrial criteria may be of the descriptive or parametric character. They get out of state-of-the-art in technique and technology or are described by interpreting variables in functions, usually economic, expressing the profitability of mining operations. The selection of criteria type depends on extraction method (open pit or underground) and the kind of mineral what in turn determines if the deposit value is related with the usable elements content or with physical and mechanical parameters of mineral. The industrial criteria define the boundaries of orebody in the vertical and horizontal direction. The boundary criteria, criteria for mining fields and mining areas are determined successively from the function of equality of income with costs, zero operating profit and zero net cash flow(NPV=0). The industrial criteria are used to prepare the Deposit Development Plan and are the part of application for mining concessions. During the deposit extraction the industrial criteria may be verified especially when the prices or mining costs change.

19

Strategie dużych i małych przedsiębiorstw w poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż rud miedzi

Bachowski C., Kudełko J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 4

5--19

PL

W dobie globalizacji gospodarki innowacyjność stanowi skuteczne narzędzie budowania przewagi konkurencyjnej w walce o prymat na światowych rynkach zbytu. Współpraca przemysłu i nauki prowadzi do nowych rozwiązań w zakresie funkcjonalności, jakości produktu, sposobu jego wytwarzania i marketingowego dotarcia z nim do klienta. Gros klasyfikacji funkcjonujących w piśmiennictwie dzieli innowacje na cztery podstawowe grupy: organizacyjne, procesowe, produktowe i marketingowe. W odniesieniu do przemysłu trafnym wydaje się być podział na dwie grupy: innowacje kontynuacyjne (przyrostowe) oraz przerywające tok rozwoju (radykalne, przełomowe). Te dwa odmienne rodzaje innowacji są w różnym stopniu wykorzystywane przez duże i małe organizacje gospodarcze. Innowacje kontynuacyjne są typowe dla dużych koncernów przemysłowych, natomiast przerywające tok rozwoju dla małych przedsiębiorstw. Prawidłowość ta znajduje również potwierdzenie w projektach surowcowych, już na etapie prospekcji i eksploracji. Autorzy artykułu skoncentrowali się na rynku metali nieżelaznych, ze szczególnym uwzględnieniem miedzi. Duże koncerny mineralne typu major realizują swoje długofalowe strategie eksploracyjne bazując na innowacjach kontynuacyjnych i nie są podatne na ryzykowne zmiany w wypracowanych przez lata schematach funkcjonowania. Odmiennie działają małe przedsiębiorstwa typu junior zaangażowane w geologiczne prace poszukiwawcze, przejawiając swoją aktywność w rozwijaniu i wdrażaniu rozwiązań o charakterze innowacji przerywających tok rozwoju, licząc na szansę znalezienia lepszego i tańszego rozwiązania procesu produkcyjnego. Wiąże się to z odmienną dla tych dwóch głównych udziałowców rynku surowcowego dostępnością kapitału, szczególnie w fazach recesywnych cyklu koniunkturalnego światowej gospodarki.

EN

During the age of global economy, innovativeness is an effective tool for building the competitive edge while fighting for the primacy on the world market. Co-operation between industry and science leads to new solutions with regard of functionality, quality of product, method of its manufacturing and marketing activity aimed to reach the client. Most of classifications present in the literature, divide the innovations into four basic groups: organizational, process, product and marketing. With reference to industry, it seems to be apt, to divide them into two groups: continuative (growth) innovations and the ones which break the development course (radical, break-through). These two different types of innovations are used, in variable scope, by big and small business organizations. Continuative innovations are typical for big industrial concerns, while the ones breaking the development course for small companies. The authors focused on the non-ferrous metals market, with particular reference to copper. Big mineral resource concerns of major type implement their long term exploration strategies basing on continuative innovations and are not susceptible on risk changes in operation procedures developed during many years of experience. The different approach have the small companies of junior type, involved in geological prospection, demonstrating their activity in developing and implementing the innovative solutions which break the course of progress, counting on finding better and cheaper solution with regard of production process. This is related with different, for both types of mineral resources market participators, capital availability, especially during the recession phases of prosperity cycle of the world economy.

20

Ocena projektów górniczych i surowcowych w perspektywach inwestora i jego otoczenia

Kudełko J., Wanielista K.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 2

13--35

PL

Projekty górnicze i surowcowe można oceniać w wąskim zakresie badając ich wynik ekonomiczny w zależności od zmiennych wewnętrznych oraz przyjmując jako parametry modelu dane zewnętrzne. Bardziej obiektywne i prawdopodobne wyniki otrzymuje się poszerzając analizę projektu o perspektywę inwestora i otoczenia. W perspektywie inwestora bada się możliwości realizacji projektu w ujęciu finansowym i kompetencyjnym. W perspektywie otoczenia analizuje się pozycjonowanie projektu w sektorze i rynku wraz z jego potencjalną pozycją konkurencyjną z punktu widzenia jego lokalizacji, infrastruktury technicznej, ekonomicznej oraz sytuacji politycznej, gospodarczej, społecznej i środowiskowej.

EN

Mining and raw materials project can be evaluated within the narrow area, investigating their business result depending on internal variables and taking the external data as a model parameters. However more objective and probable results are obtained extending the facility analyze considering the owner and environment perspective. From the owner's perspective, the possibilities of project completion within the finance and competence frames are examined. The environment perspective analyze the project positioning in the sector and market together with its possible competitive position from the point of its location, technical and business infrastructure, as well as political, economic, social and environmental situation.