Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Effect of Biofuels on Colony Formation of CHO-9 Cells

Skowroń J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 2

1026--1034

EN

The four types of biofuels obtained by methanol transesterification of: rapeseed expired oil (BP I), waste animal fats (BP II), frying vegetable oils (BP III), and rapeseed oil (BP IV) were studied on the Chinese hamster ovary (CHO-9) cells using the clonogenic assay. Colony test results showed that tested biofuels inhibited the ability of CHO-9 cells to form colonies, depending on the type and concentration of the biofuel being tested. The strongest action in reducing CHO-9 cell proliferation capacity was demonstrated by biofuel II and biofuel III. Biofuel IV had the least effect on the ability of the CHO-9 cells to colonize. The results suggest that biofuels might play a role in molecular mechanisms associated with cellular proliferation and immune responses, that should be confirmed in the future studies on genotoxicity of biofuels.

PL

Oceniano wpływ czterech biopaliw otrzymanych w reakcji transestryfikacji tłuszczów odpadowych: przeterminowanego oleju rzepakowego (BP I), tłuszczu zwierzęcego (BP II), posmażalniczego oleju roślinnego (BP III) oraz surowego oleju rzepakowego (BP IV) na zdolność komórek jajnika chomika chińskiego (CHO-9) do procesów odnowy i prawidłowego namnażania się (test klonogenny). Badane biopaliwa hamowały zdolność komórek jajnika chomika chińskiego CHO-9 do tworzenia kolonii, a stopień zahamowania zależał od rodzaju oraz stężenia badanego biopaliwa. Najsilniejsze działanie ograniczające zdolność komórek CHO-9 do proliferacji wykazywało biopaliwo II otrzymane z tłuszczu zwierzęcego oraz biopaliwo III otrzymane z posmażalniczego oleju roślinnego. Najsłabiej na zdolność tworzenia kolonii komórek CHO-9 działało biopaliwo IV otrzymane z surowego oleju rzepakowego. Wyniki sugerują, że biopaliwa mogą odgrywać rolę w mechanizmie molekularnym związanym z proliferacją komórek i odpowiedziami immunologicznymi, co powinno zostać potwierdzone w przyszłych badaniach genotoksyczności biopaliw.

2

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2017 r. oraz plan pracy w 2018 r.

Koradecka D., Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2018

|

Nr 1 (95)

111--129

PL

Międzyresortowa Komisja do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2017 r. spotykała się 3 razy. Na posiedzeniach rozpatrywano: – 16 dokumentacji proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego przygotowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych – stanowisko Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN odnośnie do: smogu, wartości dopuszczalnego stężenia tlenku azotu w sektorze górnictwa podziemnego i budowy tuneli oraz wartości wiążącej dla 1,2- dichloroetanu – wprowadzenie oznakowania „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową) dla substancji chemicznych ujętych w rozporządzeniu ministra właściwego ds. pracy (DzU 2014 r., poz. 817 ze zm.). Międzyresortowa Komisja przyjęła i przedłożyła ministrowi właściwemu ds. pracy 3 wnioski w następującym zakresie: – wprowadzenia do wykazu wartości najwyż- szych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia 5 nowych następujących substancji: chinolina (Carc. 1B, skóra), cisplatyna (Carc. 1B, skóra), N-hydroksymocznik (Carc. 1B), bromian(V) potasu (Carc. 1B, skóra) oraz 3,3’- dimetylobenzydyna i jej sole (Carc. 1B) – wprowadzenia zmian w wykazie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia dla 10 substancji chemicznych: 2,2-bis(4-hydroksyfenylo)propanu, kwasu akrylowego, tlenku azotu, dichlorometanu (chlorku metylenu), 1,1-dichloroetenu (chlorku winylidenu), uwodornionych terfenyli, 2-nitropropanu, 1,2-epoksypropanu, 1,2-dichloroetanu, fenylohydrazyny i jej soli (w przeliczeniu na fenylohydrazynę) – wprowadzenia oznakowania „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową) dla substancji chemicznych szkodliwych dla zdrowia ujętych w rozporządzeniu ministra właściwego ds. pracy (DzU 2014 r., poz. 817 ze zm.). Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN przyjęła wartość NDS dla frakcji wdychalnej mocznika na poziomie 10 mg/m3 jako wartości zalecanej dla producentów i zakładów stosujących substancję. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego dla mocznika (z wartością zalecaną 10 mg/m3) została opublikowana w kwartalniku Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy (nr 4(94)/2017). W 2017 r. opracowano i wydano nr nr: 1(91), 2(92), 3(93) i 4(94) kwartalnika, tworzące XXXIII rocznik czasopisma Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, w którym opublikowano 27 artykułów, w tym: 2 artykuły problemowe, 12 monograficznych dokumentacji szkodliwych dla człowieka w środowisku pracy substancji chemicznych wraz z uzasadnieniem zaproponowanych wartości ich najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS, NDSCh), 12 metod oznaczania stężeń substancji chemicznych w powietrzu środowiska pracy, 1 procedurę pomiaru pola elektromagnetycznego in situ oraz indeksy opublikowanych w latach 2000-2017: artykułów problemowych, monograficznych dokumentacji szkodliwych dla człowieka w środowisku pracy czynników chemicznych i fizycznych oraz metod oznaczania stężeń niebezpiecznych substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy i procedur oznaczania poziomu natężeń czynników fizycznych w środowisku pracy. W 2018 r. są planowane 3 posiedzenia Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, na których będą dyskutowane i ustalane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla około 15 substancji chemicznych. W Komisji oraz zespołach Komisji będą kontynuowane prace nad dostosowaniem polskiego wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń do propozycji wartości wiążących dla substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a także prace nad propozycjami wartości dopuszczalnych stężeń opracowanych przez Komitet ds. Oceny Ryzyka (RAC) oraz pracami prowadzonymi w SCOEL.

EN

In 2017, the Commission met at three sessions, in which 16 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover, the Commission discussed: − the positions of the Interdepartmental Commission for MAC and MAI regarding: smog, limit value of nitric oxide in the underground mining and tunnels sector and binding value for 1,2-dichloroethane − introduction of the "skin" notation (substances absorption through the skin may be important as in the case of inhalation) for chemical substances included in the regulation of the Minister of Labour and Social Policy of 6 June 2014. The Commission suggested to the Minister of Family, Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: dding five new chemical substances to the list of MAC values: qinoline (CAS: 91-22-5, Carc. 1B, skin), cisplatin (CAS: 15663-27-1, Carc. 1B, skin), N-hydroxyurea (CAS: 127-07- -1, Carc. 1B), potassium bromate (CAS: 7758- -01-2, Carc. 1B, skin) oraz 3,3’-dimethylbenzidene (CAS: 119-903-7) and salts: 3,3’-dimethylbenzidene dihydrochloride (CAS: 612-82- -2, Carc. 1B) − changing MAC values for 10 chemicals: bisphenol A (CAS: 80-05-7), acrylic acid (CAS: 79-10-7, skin), nitrogen oxide (CAS: 10102-43- -9 ), dichloromethane (CAS: 75-09-2, skin), 1,1-dichloroethylene (CAS: 75-35-4), hydrogenated terphenyls (CAS: 61788-32-7), 2-nitropropane (CAS: 79-46-9, skin), 1,2-epoxypropane (CAS: 75-56-9), 1,2-dichloroethane (CAS: 107-06-2, skin), phenylhydrazine (CAS: 100-63-0, skin) as phenylhydrazine) and its salts: phenylhydrazine hydrochloride (CAS: 59-88-1; 27140-08-5, skin), phenylhydrazine sulphate(CAS: 52033-74-6, skin) − adding to Annex 1 the "skin" notation (substances absorption through the skin may be important as in the case of inhalation) for chemical substances included in the regulation of the Minister of Labour and Social Policy (Journal of Laws of 2014, item 817 with amended). The Interdepartmental Commission for MAC and MAI adopted the MAC value for inhalable fraction of urea at the level of 10 mg/m3 as the value recommended for manufacturers and plants. The documentation of the proposed occupational exposure limit values for urea with the recommended value of 10 mg/m3 and with the method of determining it concentrations in the working environment will be published in "Principles and Methods of Assessing the Working Environment". Four issues of the "Principles and Methods of Assessing the Working Environment " were published in 2017. The following were published: 12 documentation of occupational exposure limit, 12 methods of determining chemical concentrations in the working environment, two articles, a procedure for measuring electromagnetic field, a report on the activities of the Interdepartmental Commission for MACs and MAIs in 2017 and indexes of documentations, methods and articles published between 2000–2017. Three sessions of the Commission are planned for 2018. MAC values for 15 chemicals substances will be discussed at those meetings. The Commission and the Group of Experts will continue working on adapting the Polish list of maximum admissible concentrations to proposals for binding values for carcinogenic or mutagenic substances, proposed concentration limit values developed by the Committee for Risk Assessment (RAC) and on work being done at SCOEL.

3

Dostosowanie przepisów prawa krajowego do dyrektywy 2017/164/UE oraz dyrektywy 2017/2398/UE zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2018

|

Nr 2 (96)

5--24

PL

W artykule omówiono proces transpozycji dyrektywy 2017/164/UE z dnia 31.01.2017 r. ustalającej 4. wykaz wskaźnikowych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego do prawa krajowego oraz dyrektywy 2017/2398/UE z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy.

EN

This article discusses the transposition process of Directive 2017/164/EU of January 31, 2017, establishing the fourth list of indicative occupational exposure limit values into national law, and the Directive 2017/2398/UE of December 12, 2017 amending Directive 2004/37/EC on the protection of workers from the risks related to exposure to carcinogens or mutagens at work.

4

Półmaski filtrujące do ochrony przed smogiem

Brochocka A., Pośniak M., Skowroń J.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 9

8-13

PL

Komercyjnie dostępne półmaski filtrujące przeznaczone do ochrony przed smogiem nie spełniają wymagań ochrony przed aerozolami (pyłami, dymami), a tym bardziej przed substancjami chemicznymi występującymi w smogu; często nie są też oznakowane znakiem CE. W artykule podano wymagania prawne oraz przedstawiono podstawowe metody oceny skuteczności takiej półmaski, ponieważ ma ona być produktem bezpiecznym dla potencjalnego użytkownika. Omówiono wpływ konstrukcji półmaski na jej parametry ochronne i użytkowe. Ważne jest zastosowanie odpowiedniej półmaski filtrującej oznaczonej znakiem CE podczas występowania w powietrzu atmosferycznym smogu.

EN

The commercially available filtering half masks designed to protect against smog do not meet the requirements for protection against aerosols (dusts, fumes), and even more so, against chemical substances found in the smog; often do not have the CE marking. The article presents legal requirements and presents the basic methods for assessment the effectiveness of such half masks, so that it is a safe for a potential user. The influence of the half mask construction on the protective and functional parameters was described. It is very important to use adequate filtering half mask with CE marc when so-called Smog is present in the atmospheric air.

5

Mocznik – frakcja wdychana : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Konieczko K., Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 4 (94)

89--107

PL

Mocznik jest niepalnym, bezbarwnym lub białym ciałem stałym o budowie krystalicznej. Ma słaby zapach amoniaku i orzeźwiający, słony smak. Mocznik jest higroskopijny i bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Przy długotrwałym przechowywaniu oraz w roztworach wodnych substancja rozkłada się częściowo z wydzieleniem amoniaku i ditlenku węgla. Mocznik jest stosowany jako: składnik nawozów i dodatek do pasz dla zwierząt; surowiec do produkcji tworzyw sztucznych, impregnatów ognioodpornych, klejów; reduktor w selektywnej redukcji katalitycznej (SCR) stosowanej w celu zmniejszenia emisji tlenków azotu ze źródeł stacjonarnych i mobilnych; surowiec do produkcji leków, kosmetyków i produktów chemii gospodarczej; środek do usuwania oblodzenia z dróg, torów kolejowych i pasów startowych; wprzemyśle spożywczym jako dodatek do wyrobów piekarniczych, napojów alkoholowych i produktów na bazie żelatyny oraz jako odczynnik w laboratoriach. W 2012 r. światową produkcję mocznika oszacowano na około 184 mln ton i jest przewidywany jego dalszy wzrost. W Europejskiej Agencji Chemikaliów mocznik zarejestrowało pięć firm z Polski. Liczba osób narażonych na mocznik w dwóch, spośród tych zakładów, wynosi łącznie 201 osób. Mocznik jest produktem endogennym, powstaje w wątrobie w cyklu mocznikowym z amoniaku tworzącego się w wyniku katabolizmu aminokwasów i białek, jest następnie wydalany przez nerki. Dorosły człowiek wydala około 20 ÷ 35 g mocznika z moczem w ciągu dnia. Informacje dotyczące skutków mocznika u ludzi pochodzą z obserwacji pacjentów z niewydolnością nerek, u których występują zwiększone stężenia mocznika we krwi. Jako skutki szkodliwe działania mocznika opisywano: bóle głowy, nudności, wymioty, omdlenia, dezorientację, zaburzenia stężenia elektrolitów we krwi. Mocznik ma słabe działanie drażniące na oczy i nie działa drażniąco na skórę. Mocznik o stężeniach powyżej 10-procentowych ma działanie keratolityczne – ułatwia złuszczanie i zwiększa przepuszczalność warstwy rogowej przez co zwiększa aktywność terapeutyczną wielu leków miejscowych. W badaniach na zwierzętach mocznik wykazywał niewielką toksyczność ostrą i przewlekłą, nie wykazywał działania rakotwórczego ani szkodliwego na rozrodczość. W UE nie ma zharmonizowanej klasyfikacji mocznika. Mocznik ma bardzo małą prężność par i narażenie będzie miało miejsce wyłącznie na pyły mocznika. W celu zabezpieczenia pracowników przed uciążliwym działaniem cząstek stałych (pyłów) mocznika zaproponowano przyjęcie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) na poziomie 10 mg/m3, podobnie jak dla innych pyłów niesklasyfikowanych ze względu na toksyczność, ale stwarzających zagrożenie ze względu na utrudnienie widoczności. Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB).

EN

Urea is a non-flammable, colorless or white crystalline solid. It has a faint aroma of ammonia and a cooling, saline taste. It is hygroscopic and highly soluble in water. During long-term storage and in aqueous solutions urea partly decomposes with the release of ammonia and carbon dioxide. Urea is used as a component of fertilizer and animal feed; raw material for production of plastics, flame-proofing agents, adhesives, medicines, cosmetics and household products; reductant in selective catalytic reduction (SCR) systems used to reduce NOx emissions from stationary and mobile sources; deicing compound on roads, railroad tracks and airport runways; in the food industry as an additive in bakery products, alcoholic beverages and gelatine-based products and as a reagent in laboratories. In 2012, world production of urea was estimated to be around 184 million tonnes and is predicted to increase further. In the European Chemicals Agency, urea was registered by 5 companies from Poland. The number of workers exposed to urea in 2 of these plants is 201. Urea is an endogenous product, formed in a liver in the urea cycle from ammonia formed by the catabolism of amino acids and proteins, later is excreted by kidneys. An adult man excretes about 20 ÷ 35 g of urea in a urine during a day. Most of the information on the effects of urea in humans comes from patients with renal insufficiency who have elevated urea levels. Adverse effects of urea include headache, nausea, vomiting, syncope, confusion, electrolyte abnormalities in the blood. Urea has a slight irritating effect on the eyes and does not irritate skin. At concentrations above 10% urea has a keratolytic effect – it facilitates peeling and increases the permeability of the stratum corneum, thereby increasing the therapeutic activity of many topical medications. Based on animal studies urea has low acute and chronic toxicity and no carcinogenic or reproductive toxicity. Urea does not meet the classification criteria as a CLP hazardous substance. Due to very low vapor pressure, exposure is possible to urea dust only. Therefore, to protect workers from nuisance of particulate matter (dust) of urea, the MAC (TWA) value of 10 mg/m3 was recommended as for other dusts not classified for toxicity but posing a hazard for visibility reasons. There is no basis for determining the short-term exposure limit value (STEL) and the biological exposure index value (BEI).

6

Cyjanowodór i cyjanki – w przeliczeniu na CNˉ : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Skowroń J., Konieczko K.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 1 (91)

5--62

PL

Cyjanowodór (HCN) oraz cyjanki: sodu – NaCN, potasu – KCN i wapnia – Ca(CN2), należą do substancji bardzo toksycznych. Cyjanowodór w temperaturze pokojowej jest bezbarwnym gazem lub cieczą o charakterystycznym zapachu gorzkich migdałów. Cyjanki: sodu, potasu i wapnia, występują w postaci białych, silnie higroskopijnych bryłek lub kryształów. Zastosowanie cyjanowodoru i cyjanków jest bardzo duże. Używa się ich do syntezy wielu związków chemicznych, m.in. akrylonitrylu oraz jako surowca wyjściowego do produkcji: niektórych tworzyw sztucznych, nawozów sztucznych, barwników i leków. Cyjanki są stosowane do: czyszczenia, hartowania i rafinacji metali oraz do otrzymywania złota i srebra z rud. Stosuje się je również do fumigacji (odymiania) w: syntezie chemicznej, kąpielach galwanicznych, przemyśle fotograficznym, a także do produkcji barwników i środków owadobójczych. Na działanie tych związków są narażeni pracownicy przemysłu: metalowego, elektrochemicznego, tworzyw sztucznych, farmaceutycznego, włókienniczego, chemicznego i spożywczego. W ogólnopolskiej bazie danych prowadzonej przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Bydgoszczy w latach 2008-2013 nie odnotowano stanowisk pracy, na których stężenia cyjanowodoru oraz cyjanków: sodu, potasu, wapnia, przekraczały obowiązującą wartość NDSP 5 mg/m3 . Cyjanowodór i cyjanki działają drażniąco na błony śluzowe i skórę. Dobrze wchłaniają się do organizmu przez: błony śluzowe, drogi oddechowe, skórę i z przewodu pokarmowego. Opisane przypadki zatruć ostrych cyjanowodorem lub cyjankami wskazują na duże niebezpieczeństwo i zagrożenie życia, gdyż związki te szybko wchłaniają się do organizmu, a skutki ich działania układowego występują po kilku minutach od rozpoczęcia narażenia. Narażenie na cyjanek sodu o stężeniu około 286 mg/m3 lub na cyjanowodór o stężeniu powyżej 300 mg/m3 przez 1 min może doprowadzić do śmierci człowieka. Cyjanki: sodu, potasu lub wapnia, o stężeniu 25 mg/m3 (IDLH) stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników, jeżeli narażenie trwa około 30 min i nie są stosowane ochrony układu oddechowego. Dla cyjanowodoru wartość IDLH wyznaczono na poziomie 56 mg/m³. Rozwój objawów zatrucia przy narażeniu ostrym na cyjanowodór lub cyjanki u ludzi przebiega w trzech fazach: faza duszności i pod-niecenia, faza drgawek oraz faza porażenia. Na podstawie wyników badań pracowników narażonych podprzewlekle i przewlekle na cyjanki drogą oddechową wynika, że objawy narażenia były związane ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym (bóle głowy, osłabienie, zmiany w odczuwaniu smaku i zapachu) oraz uszkodzeniem tarczycy (powiększenie, zmiany w wychwycie jodu, we krwi zwiększone stężenie TSH oraz zmniejszenie stężenie hormonów tarczycy T3 i T4). Wyniki także innych badań pozwalają przypuszczać, że przewlekłe narażenie na cyjanowodór w zakładzie hartowania metali było przyczyną zmniejszenia wskaźników czynnościowych płuc u pracowników. Brak jest danych w dostępnym piśmiennictwie na temat działania rakotwórczego cyjanowodoru i cyjanków u ludzi i zwierząt. Cyjanowodór działał mutagennie tylko na bakterie Salmonella Typhimurium szczepu TA100 bez aktywacji metabolicznej. Cyjanki nie wykazywały działania mutagennego w testach w warunkach in vitro i in vivo. Na podstawie wyników badań na chomikach stwierdzono działanie teratogenne cyjanku sodowego. Związek ten działał toksycznie zarówno na organizm matek ciężarnych, jak i powodował wzrost resorpcji płodów i występowanie wad rozwojowych u potomstwa. Przy obliczaniu wartości NDS uwzględniono wyniki badań pracowników przewlekle narażonych na cyjanowodór lub cyjanki, u których obserwowano zmiany w tarczycy. Za wartość LOA-EL przyjęto stężenie 4,7 mg/m3. Zaproponowano dla cyjanowodoru oraz dla frakcji wdychalnej cyjanków: sodu, potasu i wapnia, przyjęcie wartości NDS na poziomie 1 mg/m³ (w przeliczeniu na CN–). Ze względu na całkowicie inny mechanizm działania cyjanowodoru i cyjanków (sodu, potasu, wapnia) w warunkach narażenia przewlekłego (działanie na tarczycę) od narażenia ostrego, które jest związane przede wszystkim z działaniem hamującym układ enzymatyczny oksydazy cytochromowej c, co powoduje uniemożliwienie wykorzystania tlenu przez komórki (histotoksyczne niedotlenienie), dla omawianych związków zaproponowano pozostawienie obowiązującej wartości pułapowej (NDSP) na poziomie 5 mg/m³. Takie podejście jest odstępstwem od podstawowej metodologii przyjętej przez Zespół Ekspertów i Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN, co wiąże się z uznaniem cyjanowodoru i cyjanków za szczególnie uzasadniony przypadek, w którym należy jednocześnie ustalić wartość NDS i NDSP, ze względu na różne skutki krytyczne i mechanizmy działania tych substancji w warunkach narażenia ostrego i przewlekłego. Takie podejście jest spójne z duńską propozycją Komitetu DECOS (Dutch Expert Committee on Occupational Standards) z 2002 r. Według Komitetu istniejące dane o ostrym narażeniu ludzi na cyjanki wskazują, że najbardziej czułym skutkiem ich działania jest zgon. Nachylenie krzywej zależności dawka-odpowiedź i nasilenie ostrych skutków narażenia ludzi na cyjanki sugerują, że należy zachować największą ostrożność, aby zapobiec przekroczeniu pewnego poziomu narażenia, nawet przez krótki czas. Stąd w DECOS zaproponowano ustalenie wartości pułapowej na podstawie skutków ostrego narażenia na cyjanowodór na poziomie 10 mg/m³. W SCOEL (The Scientific Committee on Occupational Exposure Limit Values) wartość OEL zaproponowano na poziomie 1 mg/m³. Podkreślono, że ze względu na poważne skutki narażenia ostrego na cyjanowodór i cyjanki, w tym skutki śmiertelne, oraz stosunkowo strome nachylenie zależności dawka-skutek należy zapobiegać występowaniu pikowych stężeń tych substancji. Wartość dopuszczalnego stężenia 15 minutowego (STEL) zaproponowano na poziomie 5 mg/m3. Obie wartości znajdują się w załączniku do dyrektywy 2017/164/UE ustalającej czwarty wykaz wskaźnikowych wartości dopuszczalnego narażenia zawodowego. Brak jest podstaw do zaproponowania dla cyjanowodoru i cyjanków wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Ze względu na szybkie wchłanianie przez skórę cyjanowodoru i anionów cyjankowych z roztworów wodnych, zaproponowano oznakowanie tych substancji wyrazem „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową).

EN

Hydrogen cyanide (HCN) and its salts: potassium cyanide (KCN), sodium cyanide (NaCN) and calcium cyanide [Ca(CN2)] are very toxic. Hydrogen cyanide at ambient conditions is a colourless liquid or a colourless gas with the characteristic odour of bitter almonds. Sodium, potassium and calcium cyanides are white hygroscopic, crystalline solids with a slight HCN odour. Hydrogen cyanide is used mainly in a fumigation of ships, buildings, orchards and various foods, in electroplating, in the production of chelating agents such as EDTA, and in metal treatment processes. It is also used as a chemical intermediate. Cyanides are used in the extraction and recovery of gold and silver from ores, the heat treatment of metals, and electroplating. They are also precursors in chemical syntheses. Workers from metal, electrochemical, plastics, pharmaceutical, textile, chemical and food industries are exposed to these compounds. In 2008–2013, there were no workers exposed to the concentration of hydrogen cyanide and sodium, potassium and calcium cyanides exceeding the maximum admissible ceiling concentration MAC(C) 5 mg/m3 (the national database maintained by the Regional Sanitary Station in Bydgoszcz). Hydrogen cyanide and cyanides are irritating to mucous membranes and skin. They are absorbed by inhalation, dermal and oral exposure. The acute hydrogen cyanide and cyanides poisoning indicate a great danger and hazard, because these compounds are quickly absorbed into the body and their effects are present within a few minutes after the start of exposure. Exposure to sodium cyanide at a concentration of 286 mg/m3 or to hydrogen cyanide at a concentration greater than 300 mg/m3 for 1 min may be fatal. Sodium, potassium or calcium cyanides at concentrations of 25 mg/m3 are direct hazards to life and health of workers if exposure lasts about 30 min and without respiratory protection. For hydrogen cyanide this value was established as 56 mg/m3. The development of symptoms of acute poisoning by hydrogen cyanide or cyanides in humans occurs in three phases: breathlessness and excitement, convulsions and paralysis. The results of studies of subchronic and chronic exposures of workers to cyanides by inhalation indicate that symptoms of exposure were associated with changes in the central nervous system (headache, weakness, changes in the sensation of taste and smell) and damage to the thyroid (enlargement, changes in uptake of iodine, elevated concentration of thyroid stimulating hormone TSH and a reduction of thyroid hormones T3 and T4). Other studies suggest that chronic exposure to hydrogen cyanide in the hardening plant of metals caused decrements in lung functions among workers. Hydrogen cyanide and cyanides, both in aqueous solution, applied to the conjunctival sac or on the skin is quickly absorbed into the body of animals in amounts sufficient to cause toxic effects and death. In rats and mice treated with sodium cyanide in drinking water at a dose of 4.5 mg/kg bw/day for 13 weeks, no significant changes in biochemical and haematological parameters of peripheral blood and histopathological findings in the internal organs were observed. There were no pathological changes in the respiratory, cardiovascular, nervous system and kidneys in rats which were feed with hydrogen cyanide over two years. Calculated NOAEL was approximately 10.4 mg/kg body weight. There is no available data on the carcinogenicity of hydrogen cyanide and cyanides in human and animals. Positive effects were obtained in one study only, in which hydrogen cyanide was tested with Salmonella typhimurium strain TA 100 in the absence of metabolic activation, while the other strains employed in this study yielded negative results. Cyanides did not show mutagenic activity in the tests in vitro and in vivo. On the basis of the studies on hamsters, teratogenic effects of sodium cyanide were observed. This compound was toxic for pregnant mothers and caused an increase in fatal resorption and malformations in an offspring. The results of the study of workers exposed to hydrogen cyanide and cyanides and with changes in thyroid were the basis for calculating MAC (NDS) value. The LOAEL value was establishes as a concentration of 4.7 mg/m3. The MAC of 1 mg/m3 (calculated CN–) was established for hydrogen cyanide and the inhalable fraction of sodium, potassium, calcium cyanides was accepted. Due to totally different mechanism of action of hydrogen cyanide and cyanides (sodium, potassium, calcium) in chronic exposure (effects on the thyroid gland) and in the acute exposure, which is primarily associated with inhibition enzymatic system of cytochrome c oxidase, which prevents cells from using oxygen (histotoxic hypoxia), for these compounds the ceiling value MAC(C) of 5 mg/m3 was not changed. Such an approach is a deviation from the basic methodology adopted by the Group of Expert and the Interdepartmental Commission for MAC and MAI. MAC and ceiling MAC(C) values for these substances should be establish due to the different effects of critical action and mechanisms of action in the acute and chronic condition. This approach is consistent with the DECOS Committee (Dutch Expert Committee on Occupational Standards) from 2002. According to the committee, the acute human data show the most sensitive effect, i.e., death. The steepness of the dose-response relationship and the severity of the acute effects in humans imply at the same time that utmost care should be taken to prevent this exposure level from being exceeded, not even for a short time. Therefore, the committee proposed to establish a ceiling value for the acute health effects of 10 mg/m3 for hydrogen cyanide. The Scientific Committee on Occupational Exposure Limit Values (SCOEL) proposed an OEL value of 1 mg/m3. However, since the acute effects in humans are severe (i.e., death) and show a rather steep dose-response relationship, peak exposures should be avoided. Based on the steepness of the dose-response relationship and the severity of the acute effects in humans a STEL of 5 mg/m3 is recommended as CN– from any combination of the three compounds. Based on the very high skin permeability measured for hydrogen cyanide and cyanide anions in aqueous solutions, a skin notation is recommended for hydrogen cyanide and sodium, potassium, calcium cyanides.

7

Wpływ rozporządzeń REACH i CLP na przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy

Skowroń J.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 8

1435--1438

PL

Omówiono podstawowe kryteria zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w Polsce i w Unii Europejskiej. Zwrócono uwagę na powiązania pomiędzy przepisami prawnymi dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz rozporządzeniami dotyczącymi chemikaliów (REACH, CLP), które razem dostarczają zarówno pracodawcy, jak i państwom członkowskim niezbędnych danych i instrumentów, umożliwiających bezpieczną pracę z chemikaliami oraz podejmowanie odpowiednich działań i środków zarządzania ryzykiem.

8

Związki chromu(VI) – w przeliczeniu na Cr(VI) : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Skowroń J., Konieczko K.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

15--112

PL

Związki chromu(VI) to grupa substancji zawierających chrom sześciowartościowy, czyli na +6 stopniu utlenienia. Związki chromu(VI) są środkami silnie utleniającymi. W środowisku naturalnym związki chromu(VI) łatwo ulegają redukcji przez materię organiczną do związków Cr(III), (chrom na +3 stopniu utlenienia). Związki chromu(VI) uwolnione do środowiska ze źródeł antropogenicznych mogą zalegać w wodzie lub glebie, gdzie znajdują się niewielkie ilości materii organicznej. Związki chromu(VI) znalazły zastosowanie głównie w: powlekaniu metali (chromowaniu), produkcji barwników, inhibitorów korozji, materiałów ogniotrwałych, garbników, różnych syntezach chemicznych oraz w produkcji środków konserwujących drewno. Ludzie mogą być narażeni na związki Cr(VI) przez: wodę do picia, kontakt z glebą lub innymi mediami zanieczyszczonymi tymi związkami, a w środowisku pracy drogami: inhalacyjną, pokarmową i przez skórę. Powtarzający się kontakt pyłów Cr(VI) ze skórą może być przyczyną wypryskowego zapalenia skóry z obrzękiem. Kontakt skóry z roztworami wodnymi chromianów(VI) może być przyczyną powstania uszkodzeń, znanych jako dziury chromowe lub owrzodzenia chromowe, powstających głównie w miejscach, gdzie naskórek jest uszkodzony. Zmiany te występują głównie na: palcach, kostkach dłoni oraz przedramionach. Charakterystyczne dziury chromowe powstają wskutek gromadzenia grudek Cr(VI) wokół owrzodzenia. Owrzodzenia mogą wnikać głęboko w tkanki miękkie lub stać się miejscami wtórnego zakażenia, ale nie są przyczyną nowotworów skóry. Aerozole związków chromu(VI) mogą działać drażniąco na spojówki oczu, powodować owrzodzenie nosa i perforację przegrody nosowej oraz zapalenia dziąseł i przyzębia. Przy narażeniu drogą inhalacyjną związki Cr(VI) mogą być przyczyną uczulenia dróg oddechowych (astmy). Na podstawie wyników niektórych badań wykazano, że długotrwałe narażenie na małe dawki/stężenia związków Cr(VI) może być przyczyną odwracalnego uszkodzenia kanalików nerkowych oraz zaburzenia czynności wątroby. Niektóre z tych związków, np. dichromian(VI) potasu czy tritlenek chromu, działają żrąco lub drażniąco na błony śluzowe układu pokarmowego. Połknięcie dużej dawki chromianów(VI) może być przyczyną zapaści sercowo-naczyniowej i zgonu. Związki Cr(VI) przy przyjęciu drogą doustną (pokarmową) działają na układ krwiotwórczy lub powodują zmiany w morfologii krwi. Długotrwałe zawodowe narażenie na związki Cr(VI) zwiększa ryzyko wystąpienia raka: płuc, jamy nosowej i zatok. Okres latencji wystąpienia raka płuc u pracowników narażonych zawodowo na związki Cr(VI) wynosi około 20 lat. Międzynarodowa Organizacja Badań nad Rakiem (IARC, International Agency for Research on Cancer) zaliczyła związki Cr(VI) do grupy 1. czynników rakotwórczych dla ludzi, gdyż istnieje wystarczający dowód rakotwórczości tych związków u ludzi. Również Unia Europejska (UE), Agencja Ochrony Środowiska (EPA, Environmental Protection Agency) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) zaliczyły związki chromu(VI) do rakotwórczych dla ludzi. Związki Cr(VI) w badaniach w warunkach in vitro oraz in vivo powodowały: uszkodzenia DNA, mutację genów, zaburzenia częstości wymian chromatyd siostrzanych oraz aberracje chromosomowe. W Polsce, w latach 2005-2012, na podstawie informacji przesłanych do Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Preparaty, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym prowadzonego przez IMP w Łodzi, najbardziej powszechnie był stosowany dichromian(VI) potasu. W ostatnich dwóch latach związek ten zgłaszało rocznie około 400 zakładów pracy, a liczba osób narażonych przekraczała 4 tysiące. Ponad tysiąc narażonych osób zgłoszono również w przypadkach: tlenku chromu(VI), chromianu(VI) potasu oraz innych związków chromu(VI) nieujętych we wspomnianym wykazie substancji. Zdecydowaną większość zgłoszonych do rejestru stanowisk pracy, na których występują związki chromu(VI), stanowiły stanowiska laboratoryjne (w latach 2011-2012 ponad 75%). Ponad 10% stanowiły stanowiska pracy związane z galwanizacją lub trawieniem powierzchni, a około 4% stanowiska spawaczy. W 2011 r. przekroczenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) chromianów(VI) i dichromianów(VI) zgłosiło do rejestru 11 zakładów pracy. Ponadnormatywne stężenia odnotowano na 12 stanowiskach pracy, na których było narażonych łącznie 60 osób. Na 7 stanowiskach związanych z galwanizacją było zatrudnionych łącznie 17 osób, a stężenia chromu wynosiły 0,11 ÷ 0,96 mg/m³. Na 2 stanowiskach pracy spawaczy (12 osób narażonych) stężenie wynosiło 0,22 i 0,27 mg/m³, a 14 osób było zatrudnionych na stanowisku pracy związanym z produkcją farb zawierających pigmenty chromowe, na którym stężenie chromu wynosiło 0,21 mg/m³, 12 osób było zatrudnionych w oczyszczalni ścieków – zmierzone stężenie chromu wynosiło 0,21 mg/m³, a 1 zgłoszona osoba pracowała na stanowisku laboratoryjnym, na którym stężenie chromu wynosiło 0,18 mg/m3. W zakładach pracy objętych nadzorem GIS w latach 2008-2012 nie stwierdzono ponadnormatywnych stężeń chromianów(VI) i dichromianów(VI). Za skutek krytyczny działania związków Cr(VI) przyjęto działanie rakotwórcze na płuca. Za podstawę ustalenia wartości NDS przyjęto ocenę ryzyka wzrostu liczby przypadków raka płuca w grupie 1000 pracowników zawodowo narażonych na związki chromu(VI) przez cały czas pracy zawodowej i obserwowanych do 85. roku życia. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla związków chromu(VI) – w przeliczeniu na Cr(VI) – wynoszącej 0,01 mg Cr(VI)/m3, przy której liczba dodatkowych przypadków raka płuca wyniesie 1 ÷ 6 na 1000 osób zatrudnionych w tych warunkach przez cały okres aktywności zawodowej. Na podstawie proponowanych w różnych opracowaniach szacunków ryzyka działania rakotwórczego związków chromu(VI) nie jest możliwe rozróżnienie między związkami chromu(VI) rozpuszczalnymi bardzo słabo, słabo czy nierozpuszczalnymi. Jednak na podstawie dostępnych dowodów, choć niekompletnych, można wywnioskować, że słabo rozpuszczalne związki Cr(VI) powodują mniejsze ryzyko nowotworów płuc, choć rozmiaru tego ograniczenia nie można określić ilościowo. Zaproponowana wartość NDS 0,01 mg Cr(VI)/m³ zabezpieczy pracowników również przed działaniem drażniącym związków chromu(VI) obecnych w powietrzu środowiska pracy, w związku z czym nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). Zrezygnowano również z ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Dotychczasowa wartość DSB dotyczyła jedynie ograniczonego narażenia na związki chromu(VI) rozpuszczalne w wodzie, występujące w dymach, i nie była wskaźnikiem uniwersalnym. Zaproponowane normatywy zastąpią obowiązujące wartości stężeń dla substancji ujętych obecnie w pozycjach „chromiany(VI) i dichromiany(VI)” oraz „chlorek chromylu”. Proponuje się następujące oznakowanie związków chromu(VI): Carc , Muta3, Repro. (Ft)3, C(r-r)3, I3 i A3. Ze względu na działanie rakotwórcze związków chromu(VI) w SCOEL (Scientific Committee on Occupational Exposure Limit Values) nie ustalono wartości OEL (occupational exposure limit), tylko dokonano oceny ryzyka wystąpienia raka płuc u pracowników zawodowo narażonych na związki Cr(VI) na podstawie zbiorczych danych. W Komitecie Doradczym ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Miejscu Pracy UE (ACSH, Advisory Committee on Health and Safety at Work) została wstępnie przyjęta propozycja wartości wiążącej (BOELV, binding occupational exposure limit value) dla chromu(VI) na poziomie 0,025 mg/m3. W uzasadnieniu podano, że jest to wartość wyjściowa do zmniejszania wartości dopuszczalnej dla Cr(VI) do poziomu 0,001 ÷ 0,01 mg/m³. Przyjęcie w UE wartości wiążącej dla chromu(VI) na poziomie 0,025 mg/m³ jest nadal związane z dużym ryzkiem wystąpienia u pracowników choroby nowotworowej. Na podstawie dokumentacji SCOEL/SUM/86/2004 narażenie na Cr(VI) o stężeniu 0,025 mg/m³ jest związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia raka płuc u od 2 do 14 pracowników na 1000 zawodowo narażonych na związki chromu(VI). Aby zmniejszyć ryzyko do 4 dodatkowych przypadków raka płuc na 1000 pracowników, narażenie na Cr(VI) powinno być ograniczone do stężenia 0,001 ÷ 0,01 mg/mg/m³.

EN

Hexavalent chromium compounds are oxidation states in which chromium occurs. Occupational exposure to chromium(VI) compounds may occur in chromate-producing industry, production of ferrochromium alloys and chromium metal, production and welding of stainless steels, metal finishing processes (chromium plating), and manufacturing and using chromium chemicals. These latter include corrosion inhibitors (strontium, calcium, zinc and barium chromates); pigments in paints and metal primers (lead and zinc chromates and molybdenum orange); wood preservatives (sodium and potassium chromates and chromium trioxide); dye mordants, catalyst and leather tanning (ammonium, sodium and potassium chromate). Occupational exposure can be to different hexavalent compounds in different industries and in some industries exposure can be to both trivalent and hexavalent compounds. In Poland in 2005–2012, potassium dichromate (VI) was the most commonly used compound according to information sent to the Central Registry conducted by the Nofer Institute of Occupational Medicine in Łódź, about exposure on substances, preparations, agents or carcinogenic or mutagenic technological processes. Recently this compound was reported annually by about 400 enterprises and there were more than 4000 people exposed. The vast majority of reported workplaces where chromium(VI) compounds occur were the laboratory positions (in 2011–2012 more than 75%). Over 10% of workplaces were associated with electroplating or etching the surface and about 4% with welders.In 2011, 11 factories reported to the Register that they exceeded the MAK value (NDS) for chromate(VI) and dichromates(VI). High concentrations were reported at 12 workplaces where 60 people were exposed. At 7 workplaces related to plating, 17 people were employed and chromium concentrations ranged from 0.11 to 0.96 mg/m, at 2 welding workplaces (12 people were exposed) concentrations were 0.22 and 0.27 mg/m3, 14 workers were exposed during the production of paints containing chrome pigments, which chromium concentration was 0.21 mg/m3, 12 people were employed in the sewage treatment plant where chromium concentration was 0.21 mg/m3, and 1 person worked in a laboratory where chromium concentration was 0.18 mg/m3. In 2008–2012, there were no high MAK concentrations of chromates(VI) and dichromates (VI) in workplaces under the supervision of the GIS.The health effects associated with occupational exposure to hexavalent chromium compounds are carcinogenicity (especially lung cancer), sensitisation, renal toxicity and irritancy, and corrosivity of the skin, respiratory and gastrointestinal tract.The IARC classify chromium(VI) compounds to group 1 carcinogen to humans, as there is sufficient evidence of carcinogenicity of these compounds to humans. Also the EU, EPA and WHO classified chromium (VI) as carcinogenic to humans.The risk assessment of carcinogenicity is based on a summary of 10 studies. It has been estimated that 5–28 excess lung cancers will occur in a group of 1000 male workers, occupationally exposed to 50 μg/m3of hexavalent chromium until retirement at age 65. The corresponding number of excess lung cancers has been estimated to be 2–14 for an exposure level of 25 μg/m3 1–6 for an exposure level of 10 μg/m3, 0.5–3 for and exposure of 5 μg/m3and 0.1–0.6 for an exposure level of 1 μg/m3. Proposed in various studies estimations of the risk of carcinogenic chromium(VI) does not distinguish between very poor and insoluble compounds of chromium(VI). However, the available evidence, although incomplete, clearly suggest that poorly soluble Cr(VI) causes lower risk of lung cancer, although the extent of this limitation cannot be quantified.In 2004, SCOEL did not establish OEL value for chromium(VI) compounds, but it assessed the risk of lung cancer in workers occupationally exposed to chromium(VI) compounds on the basis of aggregated data. The Advisory Committee of Safety and Health (ACSH) pre-accepted proposal of binding (BOELV) chromium(VI) compounds at the level of 0.025 mg/m3The Expert Group for Chemical Agents has recommended for chromium (VI) compounds – as Cr(VI) MAC value of 0.01 mg Cr (VI)/m3while the number of additional cases of lung cancer will be 1 ÷ 6 per 1000 people employed in these conditions for entire working life.

9

Wsparcie przedsiębiorstw w realizacji obowiązków ustawowych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 3 (89)

17--35

PL

W artykule omówiono zasady ustalania wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) czynników szkodliwych występujących na stanowiskach pracy jako podstawowych kryteriów zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w Polsce i w Unii Europejskiej. Publikacja przygotowana na podstawie wyników uzyskanych w ramach III etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, finansowanego w latach 2014-2016 w zakresie służb państwowych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Omówiono rolę Międzyresortowej Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w tym procesie. Zwrócono uwagę na powiązania między przepisami prawnymi dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp) oraz rozporządzeniami dotyczącymi chemikaliów (REACH, CLP), które dostarczają zarówno pracodawcy, jak i państwom członkowskim niezbędnych danych i instrumentów, aby była możliwa bezpieczna praca z chemikaliami oraz było możliwe podjęcie przez pracodawców odpowiednich działań i środków zarządzania ryzykiem.

EN

This article presents rules for determining the occupational limit values (OELs) and intensities of agents harmful to health occurring in the workplace as the basic criteria for providing safe and healthy working conditions in Poland and in the European Union. The role of the Interdepartmental Commission for Maximum Admissible Concentrations and Intensities for Agents Harmful to Health in the Working Environment in this process is also presented in the article. Attention was drawn to links between legal provisions concerning occupational health and safety, and regulations on chemicals (REACH, CLP), which together provide necessary data and tools to employers and the Member States allowing safe work with chemicals and taking appropriate action and risk management measures.

10

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w środowisku Pracy w 2015 r.

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 1 (87)

139--158

PL

Międzyresortowa Komisja do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2015 r. spotykała się cztery razy. Na posiedzeniach rozpatrywano: dopuszczalne poziomy narażenia zawodowego dla 10 substancji chemicznych, uzasadnienia propozycji nowelizacji wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) dla pól elektromagnetycznych w kontekście wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/35/UE oraz propozycję zmiany zapisów dotyczących pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia ujętych w załączniku nr 1 części B do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6.06.2014 r. Międzyresortowa Komisja przyjęła i przedłożyła ministrowi właściwemu do spraw pracy cztery wnioski w następującym zakresie: wprowadzenia 2 nowych substancji o działaniu rakotwórczym (Carc. 1B) do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia: 3,3’-dimetoksybenzydynę, karbaminian etylu wprowadzenia do wykazu zmian wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia dla 8 substancji chemicznych: związków chromu(VI), 1,4-dichlorobenzenu, 2-etyloheksan-1-olu, ftalanu dietylu, octanów: n-, sec- oraz izobutylu i wodorku litu wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu „Substancje chemiczne” oraz zapisu dotyczącego pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia uzgodnionych na 80. posiedzeniu Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN w dniu 23.09.2015 r. W punkcie dotyczącym pyłów drewna Komisja przyjęła uproszczony zapis, pozostawiając tylko pyły dębu i buku, których działanie rakotwórcze zostało udowodnione epidemiologicznie, do czasu, aż zostaną opublikowane nowe wyniki badań w tym obszarze oraz zostanie opracowana nowa dokumentacja: (a) pyły drewna – frakcja wdychalna NDS: 4 mg/m3; (b) pyły drewna buku i dębu – frakcja wdychalna NDS: 2 mg/m3(wniosek nr 96)usunięcia zapisów w odnośniku „Uwagi” umieszczonych w załączniku nr 1 pod wykazem w części B. Pyły: „definicja frakcji wdychalnej odpowiada definicji pyłu całkowitego oraz definicja frakcji respirabilnej odpowiada definicji pyłu respirabilnego” (wniosek nr 96). Wartości dopuszczalnych stężeń dla 1,2-dimetoksyetanu (NDS: 10 mg/m3; NDSCh: nie ustalono) oraz propano-1,2-diolu (glikolu propylenowego – frakcja wdychalna i pary; NDS: 100 mg/m3; NDSCh: nie ustalono) zaproponowane przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych zostały przyjęte przez Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN na 81. posiedzeniu w dniu 12.11. 2015 r., ale będą wnioskowane do wprowadzenia ich wartości do rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy po opracowaniu metod oznaczania ich stężeń w powietrzu środowiska pracy w 2016 r. W 2015 r. opracowano i wydano XXXI rocznik kwartalnika Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, w którym opublikowano: 5 artykułów problemowych, 11 monograficznych dokumentacji substancji chemicznych, 8 metod oznaczania stężeń w powietrzu środowiska pracy niebezpiecznych substancji chemicznych, procedurę pomiaru hałasu ultradźwiękowego oraz sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN w 2014 r., a także indeksy: artykułów problemowych, monograficznych dokumentacji oraz metod oznaczania stężeń substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy i procedur oznaczania poziomu natężeń czynników fizycznych opublikowanych w latach 2000-2015. W 2016 r. są zaplanowane trzy posiedzenia Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN (w marcu, czerwcu i we wrześniu), na których będą dyskutowane i ustalane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla około 13 substancji chemicznych. W Komisji oraz zespołach Komisji będą kontynuowane prace nad dostosowaniem polskiego wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń do projektu dyrektywy ustalającej 4. wykaz wskaźnikowych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego, propozycjami wartości wiążących oraz pracami prowadzonymi w SCOEL.

EN

In 2015, the Commission met at four sessions, in which 10 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover, the Commission discussed: genetic fields in the context of the implementation of the Directive 2013/35/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on the minimum health and safety requirements regarding the exposure of workers to the risks arising from physical agents (electromagnetic fields) (20th individual Directive within the meaning of Article 16(1) of Directive 89/391/EEC) and repealing Directive 2004/40/EC (OJ L 179, 29.6.2013, p. 1) and –a proposal to amend provisions regarding the dust listed in section B of Annex 1 to the Regulation of the Minister of Labour and Social Policy of 6 June 2014. The Commission suggested to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: –adding two new chemicals substances to the list of MAC values: 3,3’-dimethoxybenzidine (CAS: 119-90-4, Carc. 1B), ethyl carbonate (CAS: 51-79-6, Carc. 1B)–changing MAC values for 8 chemicals: chromium(VI) compounds (as Cr(VI), 1,4-di-chlorobenzene (CAS: 106-46-7), 2-ethylhe-xane-1-ol (CAS: 104-76-7), diethyl phthalate (CAS: 84-66-2), n-butyl acetate (CAS: 123-86-4), sec-butyl acetate (CAS: 105-46-4), isobutyl acetate (CAS: 110-19-0) and lithium hydrogen (CAS: 7580-67-8)–introduction in Annex 1 in Part A of the list „Chemicals” the dust agreed at the 80th meeting of the Interdepartmental Commission for MAC and MAI on 23 September 2015. For wood dust, the Commission adopted a simplified recording, leaving only dust oak and beech, whose carcinogenic effects are proven epidemiologically, until new research findings in this area are published and a new document is developed: (a) the wood dusts – the inhalable fraction NDS (TWA): 4 mg/m3; (b) wood dusts of beech and oak – the inhalable fraction NDS (TWA): 2 mg/m3–removal of „Comments” currently listed in Annex 1 for the list in Part B. Occupational Exposure Limits for 1,2-dimethoxy-ethane (NDS (TWA): 10 mg/m3NDSCh (STEL): not determined) and propane-1,2-diol (propylene glycol - inhalable fraction and vapours; NDS (TWA): 100 mg/m3NDSCh (STEL): not deter-mined ) proposed by the Group of Experts of Chemical Agents were adopted by the Interdepartmental Commission for MACs and MAIs at 81st meeting on 12 November 2015, but will be applied to the regulation of the minister responsible for labour affairs after developing methods for the determination of their concentrations in the working environment in 2016. Four issues of the Principles and Methods of Assessing the Working Environment were published in 2015. The following were published: 11 documentation of occupational exposure limit, 8 methods of determining chemical concentrations in the working environment, 5 articles, procedure for measuring ultrasonic noise, report on the activities of the Interdepartmental Commission for MAC and MAI in 2014 and indexes of documentations, methods and articles published in 2000–2015. Three sessions of the Commission are planned for 2016. MAC values for 13 chemicals substances will be discussed at those meetings. The Commission and the Group of Experts will continue working on adapting the Polish list of occupational exposure limit values to the draft Directive setting fourth list of indicative occupational exposure limit values, on proposals for binding values and on work being done at SCOEL.

11

Działalność Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w latach 2014-2016

Koradecka D., Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 4 (90)

5--39

PL

W ramach III etapu Programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy” w latach 2014-2016 odbyło się 10 posiedzeń Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, na których rozpatrywano:– 35 monograficznych dokumentacji dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego dla substancji chemicznych wraz z propozycjami ich wartości dopuszczalnych – stanowisko Grupy Ekspertów ds. Hałasu w sprawie wyników badań i procedury pomiarowej w zakresie hałasu niskoczęstotliwościowego i ultradźwiękowego– propozycję zmiany zapisów dotyczących pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia ujętych w części B. załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6.06.2014 r.– nowelizację wartości NDN pól elektromagnetycznych harmonizującej limity narażenia pracowników z wymaganiami dyrektywy 2013/35/UE Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/35/UE z dnia 26.06.2013 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na zagrożenia spowodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi). Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN przyjęła 10 wniosków do przedłożenia ministrowi właściwemu do spraw pracy w sprawie zmiany wykazu najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku w następującym zakresie:– wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A i B wartości dopuszczalnych stężeń dla 11 nowych substancji chemicznych oraz zmian wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla 24 chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia– wprowadzenia do załącznika nr 1 w części B wykazu „Pyły” zapisów dla pyłów drewna– wartość NDS dla 1,2-dichloroetanu będzie ponownie dyskutowana przez Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN w 2017 r. ze względu na przypuszczalne działanie rakotwórcze związku dla ludzi oraz ze względów technicznych, gdyż podczas wielu procesów technologicznych mogą być trudności z utrzymaniem zaproponowanej przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych wartości dopuszczalnej związku na poziomie 10 mg/m3 (propozycja wartości wiążącej przyjęta przez Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (ACSH) wynosi 8,2 mg/m3). Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN w latach 2014-2016 prowadziła prace nad dostosowaniem polskiego wykazu wartości NDS do projektu dyrektywy ustalającej 4. wykaz wskaźnikowych wartości narażenia zawodowego oraz do projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy. Wyniki prac Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN były upowszechnione w latach 2014-2016 w 12 numerach kwartalnika „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”, w których opublikowano: 25 dokumentacji dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego dla substancji chemicznych, 39 metod oznaczania stężeń czynników chemicznych w powietrzu środowiska pracy i poziomu natężeń czynników fizycznych w środowisku pracy, 13 artykułów problemowych oraz 2 sprawozdania roczne z działalności Komisji. Wyniki działalności Komisji w latach 2014-2016 przedstawiono w 8 publikacjach o zasięgu krajowym, w 3 publikacjach o zasięgu międzynarodowym oraz w postaci referatów na 10 konferencjach krajowych.

EN

In the third part of the National Programme “Improvement of safety and working conditions”, the Commission met at 10 sessions, during which the following items were discussed:–35 documentations for recommended exposure limits of chemical substances prepared by the Group of Expert for Chemical Agents –the position of the Group of Experts on Noise on the result of tests and procedures for measuring low-frequency and ultrasound noise –a proposal to amend provisions of dusts listed in Part B of Annex 1 to the Regulation of the Minister of Labour and Social Policy of June 6, 2014–the amendment of MAI for electromagnetic fields harmonizing intensity levels of workers exposure to the requirements of Directive 2013/35/EU of the European Parliament and of the Council 2013/35/EU of June 26, 2013, on the minimum health and safety requirements regarding the exposure of workers to the risks caused by physical factors (electromagnetic fields).The Interdepartmental Commission for MAC and MAI accepted 10 proposals to the minister responsible for revising the list of maximum admissible concentrations and intensity of agents harmful to health in the working environment in the following areas:–introducing in Annex 1 in Part A and B maximum admissible concentrations for 11 new chemicals and changes for 24 chemicals–introducing in Annex 1 in Part B of the list of "Dust", subscriptions for wood dust–the occupational limit value for 1,2-dichloro-ethane will be discussed again by the Interdepartmental Commission for MAC and MAI in 2017. The substance is carcinogenic for humans. For technical reasons, in the number of technological processes, it will be difficult to maintain proposed by the Group of Expertsfor Chemical Agents limit value 10 mg/m3(the proposition for binding value adopted by the Advisory Committee for Safety and Health at Work is 8.2 mg/m3).In 2014–2016 the Interdepartmental Commission for MAC and MAI worked on adapting the Polish list of MAC to the draft of the Directive establishing the fourth list of indicative occupational expo-sure limit values and to the Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2004/37/ EC on the protection of workers from the risks related to exposure to carcinogens or mutagens at work. The results of the Commission’s work in 2014–2016 were propagated in 12 issues of Principles and Methods of Assessing the Working Environment, in which was published: 25 documents of occupational exposure levels for chemicals, 39 methods for determining concentrations of chemicals in the working environment, 13 articles and annual reports on the activities of the Commission. The results of the Commission’s activities in 2014–2016 were presented in 8 publications on a national scale, 3 publications of international range and 10 presentations in the national conferences.

12

Substancje rakotwórcze w środowisku pracy w świetle ustawodawstwa polskiego i europejskiego

Skowroń J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 50

71--81

PL

Narażenie pracowników na substancje rakotwórcze w środowisku pracy to kluczowy problem bezpieczeństwa i higieny pracy. Dla substancji rakotwórczych nie można ustalić bezpiecznych poziomów narażenia, bo każdy kontakt z nimi stwarza zagrożenie dla zdrowia pracownika. Różnice w wartościach dopuszczalnych stężeń dla substancji rakotwórczych wynikają w dużej mierze z różnic w przyjętych w poszczególnych państwach UE poziomach ryzyka wystąpienia u pracowników choroby nowotworowej powodowanej przez określony poziom ekspozycji na substancje o działaniu rakotwórczym. Z tego względu konieczne jest dostarczenie pracodawcom przedsiębiorstw produkujących, stosujących lub przetwarzających substancje rakotwórcze prostych do zastosowania, ale dających wiarygodne wyniki, metod i narzędzi do szacunkowej, jakościowej oceny narażenia na te niebezpieczne czynniki. Przyspieszenie prac nad weryfikacją dyrektywy 2004/37/WE i poszerzenia wykazu substancji z wartościami wiążącymi do 2020 r. o 50 substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym i/lub mutagennym, to priorytetowy kierunek działań UE w dziedzinie bhp.

EN

The exposure of workers to carcinogens in a workplace is a crucial issue of occupational health and safety. For carcinogens, it is not possible to determine safe levels of exposure, because any contact with them poses a risk to the health of the worker. The differences observed in occupational exposure limits for carcinogens are largely due to the differences in cancer risk levels used. Therefore, it is necessary to provide employers of companies producing, using or processing carcinogens with methods and tools for estimation and qualitative evaluation of exposure to these dangerous substances that are simple to use, but give reliable results. Accelerating work on the review of Directive 2004/37/EC and extending the list of substances with the binding values until 2020 with 50 carcinogenic and/or mutagenic substances, is a priority direction of EU actions in the field of occupational health and safety.

13

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2014 r.

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2015

|

Nr 1 (83)

131--154

PL

Międzyresortowa Komisja do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2014 r. spotykała się 3 razy. Na posiedzeniach rozpatrywano: 11 dokumentacji wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego, uzasadnienia propozycji nowelizacji wartości NDN dla pól elektromagnetycznych w kontekście wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/35/UE oraz stanowisko Grupy Ekspertów ds. Hałasu w sprawie wyników badań i procedury pomiarowej w zakresie hałasu niskoczęstotliwościowego i ultradźwiękowego. Międzyresortowa Komisja przyjęła i przedłożyła ministrowi właściwemu do spraw pracy 3 wnioski w następującym zakresie: – wprowadzenia do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia 6 nowych następujących substancji: eter tert- -butylowo-etylowy, metotreksat, butano-2,3- -dion, propano-1,3-sulton, cyklofosfamid, 2- -nitropropan – wprowadzenia zmian w wykazie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia dla 4 substancji chemicznych: akrylamidu, chloro( fenylo)metanu, hydrazyny, 2-metylopentano- 2,4-diolu – dodania do wykazu wartości NDS w załączniku nr 1 w części A. kolumny „Uwagi” oraz zapisu „skóra” dotyczącego uwzględnienia informacji o tym, że niektóre substancje mogą być w znacznym stopniu wchłaniane przez skórę. Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN przyjęła dokumentację dla pól i promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości z zakresu 0 Hz ÷ 300 GHz w kontekście wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/35/UE z dnia 26.06.2013 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na zagrożenia spowodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi), (dwudziesta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG) i uchylająca dyrektywę 2004/40/WE (Dz. Urz. UE L 179 z dnia 29.06.2013, 1-21) oraz przekazała ją do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w celu podjęcia dalszych prac legislacyjnych. Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN na podstawie wyników badań epidemiologicznych przyjęła stanowisko, że hałas ultradźwiękowy jest bardziej szkodliwy niż hałas niskoczęstotli-wościowy, nie ma więc potrzeby ustalenia odrębnych wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń dla hałasu infradźwiękowego i niskoczęstotliwościowego. Komisja przyjęła także procedurę pomiarową dotyczącą hałasu ultradźwiękowego, uwzględniającą niepewność pomiarów oraz czynników wpływających na wynik pomiaru. W 2014 r. ukazały się 4 zeszyty kwartalnika Komisji „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”. W zeszytach opublikowano 14 metod oznaczania stężeń substancji chemicznych w powietrzu środowiska pracy, 9 dokumentacji dopuszczalnych wartości NDS oraz 2 artykuły problemowe. Przygotowano także materiały do IX wydania wydawnictwa Komisji „Czynniki szkodliwe w środowisku pracy – wartości dopuszczalne”. W 2015 r. są planowane 3 posiedzenia Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, na których będą dyskutowane i ustalane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla około 10 substancji. W Komisji oraz zespołach Komisji będą kontynuowane prace nad dostosowaniem polskiego wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji chemicznych do projektu dyrektywy ustalającej 4. Wykaz wskaźnikowych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego, a także prace nad propozycjami wartości wiążących oraz pracami prowadzonymi w SCOEL.

EN

In 2014, the Commission met at three sessions, in which 11 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover, the Commission discussed: – justification for proposing amendments to the MAI (NDN) for electromagnetic fields in the context of the implementation of the Directive of the European Parliament and of the Council 2013/35/EC and – the position of the Group of Experts on Noise on the results of tests and procedures for measuring low-frequency and ultrasound noise. The Commission suggested to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: – adding six new chemical substances to the list of MAC values: tert-butyl ether, propano- 1,3-sultone (Carc. 1B), methotrexate (inhalable fraction), diacetyle, cyclophosphamide (Carc. 1A), 2-nitropropane (Carc. 1B) – changing MAC values for 4 chemicals: acrylamide (Carc. 1B), chlorophenylmethane, hydrazine (Carc. 1B), 2-methyl-2,4- -pentanediol – adding to the list of MAC in Annex 1 of Part A a "Comments" column and writing "skin" to include information that some substances may be extensively absorbed by the skin. The Commission has adopted documentation for electromagnetic fields with a frequency range from 0 Hz to 300 GHz in the context of the implementation of the Directive of the European Parliament and of the Council 2013/35/EC on the minimum requirements for the protection of health and safety requirements regarding the exposure of workers to the risks arising from physical agents (electromagnetic fields) (XXth individual Directive within the meaning of art. 16 paragraph. 1 of Council Directive 89/391/EEC) and repealing Directive 2004/40/EC (OJ. office. EU L 179 of 29.06.2013, 1-21) and has submitted it to the Ministry of Labour and Social Policy in order to further legislative work. According to the Commission, ultrasonic noise is more harmful than lowfrequency noise, so there is no need to set separate values of maximum intensity for low-frequency noise and infrasounds. The Commission also adopted a procedure for measuring ultrasonic noise, taking into account measurement uncertainty and factors that affect the result. Four issues of the "Principles and Methods of Assessing the Working Environment " were published in 2014. The following were published: 14 methods of determining chemical concentrations in the working environment, 9 documentation of occupational exposure limit and two articles. In addition, the Commission’s experts prepared materials for the 9th edition of the Commission's "Harmful factors in the working environment - limit values". Three sessions of the Commission are planned for 2015. MAC values for 10 chemicals substances will be discussed at those meetings. The Commission and the Group of Experts will continue working on adapting the Polish list of occupational exposure limit values to the draft Directive setting the fourth list of indicative occupational exposure limit values, on proposals for binding values and on work being done at SCOEL.

14

Produkcja biopaliw : priorytetowy kierunek badań naukowych

Skowroń J., Golimowski W.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2015

|

Nr 2 (84)

5--15

PL

Na mocy ustawy o biopaliwach i biokomponentach z dnia 2.08. 2006 r., biopaliwa ciekłe to m.in. olej napędowy zawierający powyżej 7% objętości biokomponentów. Prawo dopuszcza ich wytwarzanie przez producentów rolnych, co w konsekwencji stwarza ryzyko narażenia rolników na różnego rodzaju substancje chemiczne. Na całym świecie są prowadzone badania nad wytwarzaniem biopaliw II generacji, z biomasy niejadalnej (celulozy, lignocelulozy lub tłuszczów z rynku wtórnego) oraz organicznych materiałów odpadowych w procesach biochemicznych lub termochemicznych. Stosowanie biopaliw II generacji jest działaniem proekologicznym, gdyż spowoduje zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, w szczególności ditlenku węgla z silników spalinowych o 80 ÷ 85% w porównaniu z paliwami konwencjonalnymi. Liczba pracowników narażonych na biopaliwa zarówno przy ich produkcji, jak i stosowaniu w najbliższej przyszłości będzie wzrastała, a o szkodliwości biopaliw II generacji wiadomo niewiele. W artykule omówiono zagrożenia stwarzane przez biopaliwa dla pracowników w fazie produkcji i stosowania oraz wyniki badań nad emisją i toksycznością biopaliw.

EN

Under the Act of biofuels and biocomponents of August 25, 2006, liquid biofuels include gas oil which contains over 7% of biocomponents. The law allows their production by agricultural producers which creates a risk of exposure of farmers to various chemicals. Research on the production of second generation biofuels from inedible biomass (cellulose, lignocellulose or fats from the secondary market) and organic waste materials in biochemical or thermochemical processes are conducted around the world. The use of second-generation biofuels are environmentally-friendly operation, as it reduces greenhouse gas emissions, particularly carbon dioxide from combustion engines, by 80-85% compared with conventional fuels. The number of workers exposed to biofuels both during their production and use in the near future will increase, but little is known about the dangers of second-generation biofuels. This article discusses the risks posed by biofuels on employees during the production and the use, and results of the research on emissions and toxicity of biofuels.

15

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w latach 2011-2013

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2014

|

Nr 1 (79)

161--184

PL

W ramach II etapu programu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy" w latach 2011-2013 odbyło się 9 posiedzeń Komisji, na których rozpatrywano: -31 dokumentacji wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego -wprowadzenie definicji frakcji aerozoli do rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy, co było związane ze zmianami zapisów w części A i B wykazu dla 39 substancji chemicznych oraz 19 czynników pyłowych -dostosowanie polskich wartości normatywnych w zakresie czynników chemicznych do wartości określonych w dyrektywie Komisji 2009/161/WE dla: fenolu, l-metylo-2-pirolidonu, kwasu siarkowego oraz siarkowodoru -sprawozdanie z kontroli warunków pracy pracowników zatrudnionych w narażeniu na kwas siarkowy(VI) przeprowadzonych od stycznia do czerw7ca 2011 r. - metody oznaczania stężeń frakcji torakalnej kwasu siarkowego(VI) w powietrzu na stanowiskach pracy -wnioski zgłoszone do Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN przez przedstawicieli polskiego przemysłu w sprawie wprowadzenia do projektu rozporządzenia dodatkowej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla frakcji torakalnej kwasu siarkowego(VI) na poziomie 0,05 mg/m3 -interpretację wyników pomiarów szkodliwych czynników chemicznych i fizycznych na stanowiskach pracy -skutki zdrowotne narażenia na krzemionkę w Polsce, strategię pobierania pyłów krystalicznej krzemionki na stanowiskach pracy, metody oznaczania stężeń frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej oraz dobór sprzętu dróg oddechowych do zagrożeń w postaci pyłów zawierających wolną krystaliczną krzemionkę -propozycje wartości dopuszczalnego stężenia (NDS) dla krzemionki krystalicznej: kwarcu [14808-60-7], krystobalitu [14464- 46-1] - frakcji respirabilnej na poziomie 0,05 i 0,1 mg/m3 -wniosek Komisji Bezpieczeiistwa Pracy w Górnictwie o wyłączenie gazów występujących w podziemnych wyrobiskach górniczych: tlenku węgla, tlenku azotu, ditlenku siarki oraz siarkowodoru z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej -uwagi dotyczące propozycji SCOEL wartości wskaźnikowych dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego (OEL STEL) dla ditlenku azotu (NO2) -weryfikację obowiązujących wartości NDS i NDSP dla: acetaldehydu, bezwod-nika octewego oraz chloro(fenylo)me- tanu - 2 wnioski o wyprowadzenie zmian do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wybronionych młodocianym i w7arunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac oraz zmiany w załączniku nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w7 części C „Mikroklimat", pkt 2. „Mikroklimat zimny" -pozostawienie wartości NDS dla frakcji wdychalnej ołowiu [7439-92-1] i jego związków nieorganicznych, z wyjątkiem arsenianu(V) ołow'iu(Ił) oraz chromia- nu(Vl) ołow’iu(II), (w7 przeliczeniu na Pb) na poziomie 0,05 mg/m3 oraz ustalenie w7artości dopuszczalnego stężenia w' ma¬ teriale biologicznym (DSB) dla ołowiu we krw7i na poziomie 300 (ig/l. Międzyresortowa Komisja przyjęła 10wniosków do przedłożenia ministrowi właściwemu do spraw pracy w sprawie zmiany wykazu najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynniów szkodliwych dla zdrowia w środowisku w następującym zakresie: -wprowradzenia do załącznika nr 1 w części A i B wykazu zmian definicji frakcji: w'dychałnej, torakalnej oraz respirabilnej -w'prowradzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu zmian zapisów' dla 39 substancji chemicznych oraz dla 19 czynników pyłowych w kontekście definicji frakcji aerozoli -wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla 9 nowych chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia -wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A oraz B wykazu zmian wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla 22 chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia -wprowadzenia zmian do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 16.12. 2011 r. w7 części C „Mikroklimat", pkt 2. „Mikroklimat zimny" -Międzyresortowa Komisja ds. NDS i NDN nie ma merytorycznych podstaw do ustalania odrębnych w7artości NDS/ NDSCh dla gazów występujących w podziemnych wyrobiskach górniczych: ditlenku węgla, tlenku w7ęgla, tlenku azotu, ditlenku siarki oraz siarkowodoru -przeanalizowania rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wybronionych młodocianym i warunków' ich zatrudniania przy niektórych z tych prac pod kątem zmian dotyczących mikroklimatu zimnego oraz innych czynników'. W latach 2011-2013 opracowano i wydano 12 (67- 78) numerów kwartalnika Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy. Wyniki działalności Komisji w latach 2011-2013 przedstawiono w: 14 publikacjach o zasięgu krajowym, 1 publikacji o zasięgu międzynarodowym i na 6 konferencjach krajowych oraz na stronie internetowej Biura do spraw Substancji Chemicznych w Biuletynie Chemia. Zdrowie, Środowisko [dostępny na stronie internetowej grudzień 2013 r.; http://www.chemikalia.gov. pl/ biuletyn biura.php]. W 2013 r. zorganizowano trzy posiedzenia Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN oraz posiedzenie Grupy Ekspertów' ds. Mikroklimatu. Podczas obrad 72., 73. i 74. posiedzenia Komisji rozpatrywano 9 monograficznych dokumentacji substancji chemicznych proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawo¬dowego. Ponadto Komisja w 2013 r. obradowała nad: -wynikami badań środowiskowych przeprowadzonych w 2011 i w 2012 r. dla substancji chemicznych, które wpisano do planu pracy Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN w 2013 r. -zmianami w w'ykazie w7artości dopuszczalnego stężenia dla frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej -zmianą wartości zalecanej dopuszczalnego stężenia dla ołowiu we krwi (DSB) oraz wartości obowiązującej ujętej w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 30.12.2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych -wprowadzeniem zmian w załączniku nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia wr środowisku pracy w części C. „Mikroklimat", pkt 2. „Mikroklimat zimny". Międzyresortowa Komisja przyjęła 2 wnioski do przedłożenia ministrowi właściwemu do spraw pracy w sprawie zmiany wykazu najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w7 następującym zakresie: -wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu 3 nowych substancji chemicznych: difenyloaminy (frakcja wdychalna), 4-chloro-3-metyłofenolu (frakcja wdychalna) oraz kwasu nadoctowego -zmiany w części A wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń 3 substancji chemicznych: bezwodnika octowego, ftalanu dimetylu (frakcja wdychalna), N-metyloaniliny oraz w części B „Pyły" dla krzemionki krystalicznej -wprowadzenia zmian do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 16.12.2011 r. w części C „Mikroklimat", pkt 2. „Mikroklimat zimny". W ramach ustaleń międzyresortowych projektu rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników' szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (projekt z dnia 18.06.2013 r.) Sekretariat Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN przygotował opinie do uwag zgłoszonych przez: Ministerstwo Gospo-darki, Głównego Inspektora Pracy, Ministerstwo Spraw' Zagranicznych, Główny Instytut Górnictwa oraz Ministerstwo Środowiska. W 2013 r. wydano 4 zeszyty kwartalnika Komisji Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy.

EN

In the second phase of the National Programme "Safety and working conditions improvement", 9 meetings of the Commission took place, during which the following items were discussed: -31 documentations for recommended exposure limits of chemical substances prepared by the Expert Group for Chemical Agents -introduction of a definition of aerosol fraction (inhalable, respirable and thoraic) to the regulation for MACs and MAIs, which was associated with changes in Parts A and B of the regulation for 39 chemicals and 19 dusts -adaptation of the national regulation to Directive 2009/161/EC especially for 4 substances: phenol, l-methyl-2-piroli-dyne, sulphuric acid and hydrogen sulphide -the report on the working conditions of employees exposed to sulfuric acid(VI) carried out by the State Sanitary Inspection between January and June 2011 -methods for determining thoracic fraction of sulfuric acid(VI) in the working environment -requests submitted to the Interdepartmental Commission for MACs and MAIs by representatives of the Polish industry regarding introducing an additional value for the thoracic fraction of sulfuric acid(VI) of 0.05 mg/m3 in the draft Regulation of the Minister of Labour and Social Policy -interpretation of the results of measure-ments of harmful chemical and physical agents in the working environment -Hhealth effects of exposure to silica in Poland, a strategy of sampling crystalline silica dust in the workplace, methods for determining the concentration of respirable crystalline silica and selecting equipment for respiratory hazards in the form of dust containing free crystalline silica -proposals of the maximum admissible concentration (MAC) for crystalline silica: quartz [14808-60-7], cristobalite [14464-46-1] - respirable fraction of 0.05 mg/m3 and 0.1 mg/m3 -the proposal of the Commission for Occupational Safety in Mining operating at the State Mining Authority for an exemption of gases present in underground mining: carbon monoxide, nitrogen oxide, sulfur dioxide and hydrogen sulfide from the regulation on maximum admissible concentrations and intensities of agents harmful to health in the working environment -comments on the proposal of an indicative occupational exposure limit (OEL and STEL) for nitrogen dioxide (N02) by SCOEL reported by KGHM Polish Cop¬per SA and the Association of Employers of Polish Copper and passed to SCOEL by the Contact Point -verification of the value of MAC(TWA) and ceiling STEL(C) for the following substances: acetaldehyde, acetic anhydride and chloro(phenyl)methane as, ac-cording to the rules adopted by the Intedepartmental Commission for MACs and MAIs, they cannot occur together -two conclusions of the Group of Experts on Microclimate: the introduction of amendments to the Regulation of the Council of Ministers of 24 August 2004 on the list of jobs forbidden for young people and the conditions of their employment at some of these jobs (journal of Laws of 2004 No 200, pos. 2047 , d. Laws of 2005, No. 136, item. 1145, d. Laws of 2006, No. 107, item. 724) and changes in Annex 2 to the Regulation the Minister of Labour and Social Policy in part C. Microclimate, point No. 2 Cold microclimate -leaving the MAC values for the inhalable fraction of lead [7439-92-1] and inorganic compounds, with the exception of arsenate (V) lead (II) and chromate (VI) lead (II) (Pb) at the level of 0.05 mg/m3 and the determination of the DSB for lead in the blood of 300 m/L. The Commission proposed to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC and MAI values: -introduction in Annex 1 in parts A and B of a list of definitions of inhalable, respir- able and thoracic fraction -introduction in Annex No. 1 in Part A of a list of changes for 39 chemicals and 19 dusts in the context of the definition of aerosols fraction -introduction in Annex 1 in Part A of a list of occupational exposure limit values of 9 new chemical agents harmful to health -introduction in Annex 1 in Part A and B of a list of changes in maximum admissible concentrations for 22 chemicals -introduction in Annex 2 in Part C of changes for cold microclimate -interdepartmental Commission for MACs and MAIs does not have the evidence base to determine the distinct values of MAC(TWA)/STEL for gases present in underground mining: carbon dioxide, carbon monoxide, nitrogen oxide, sulfur dioxide and hydrogen sulfide -the need to analyse the regulation of the Council of Ministers on the list of jobs forbidden for young people and the conditions of their employment at some of these jobs in terms of changes in the cold microclimate and other factors. In 2011-2013, 12 issues (67-78) of Commission's quarterly "Principles and Methods of Assessing the Working Environment". The results of the Commission's activities were presented in 14 publications at the national level and 1 international publication, at 6 national conferences and on the website of the Bureau of Chemical Bulletin "Chemistry, Health, Environ-ment", available on online (December 2013) at http://www.chemikalia.gov.pl/biuletyn_biura. php. In 2013, the Commission met at three sessions, in which 9 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover, the Commission discussed: -the results of environmental research conducted by the State Sanitary Inspection (in 2011 and 2012) for the chemicals that the Interdepartmental Commission was to discuss in 2013 -the introduction to Annex 1 of Part B changes in the admissible concentration of respirable crystalline silica -the change in the recommended value for lead in blood (DSB) and the value for lead in blood in the Regulation of the Minister of Health of 30 December 2004 -the changes in Annex 2 of the Regulation the Minister of Labour and Social Policy on maximum admissible concentrations and intensities of agents harmful to health in the working environment in Part C. Microclimate, point No. 2 Cold microclimate. The Commission proposed to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC and MAI values: -adding three new chemical substances to the list of MAC values: diphenylamine (inhalable fraction), 4-chloro-3-methyl- phenol (inhalable fraction), peracetic acid -changing MAC values for three chemicals: acetic anhydride, dimethyl phthalate (inhalable fraction), N-methylaniline and respirable silica -changing in Annex 2, Part C. Microcli¬mate, point No. 2 Cold microclimate. Within the framework of interdepartmental consultations of the draft regulation on maximum admissible concentrations and intensities of agents harmful to health in the working envi-ronment (draft of 18 June 2013), the Secretariat of the Commission prepared opinions on the comments made by the Ministry of Economy, Chief Labour Inspector , Ministry of Foreign Affairs, Central Mining Institute and Ministry of Environment. Four issues of the "Principles and Methods of Assessing the Working Environment" were published in 2013; they included 16 documentations for recommended exposure limits for chemicals, 16 methods for assessing the concentration of chemicals in the working environment, report on the activities of the Interdepartmental Commission for MAC and MAI in 2012, 4 original articles and indexes of published articles, monographic documentations and methods for determining concentrations of chemical substances in the air.

16

Zagrożenie dla zdrowia stwarzane przez formaldehyd

Skowroń J.

Przemysł Chemiczny

|

2013

|

T. 92, nr 2

181-185

17

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2012 r.

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2013

|

Nr 1 (75)

189--204

PL

Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2012 r. spotykała się trzy razy – 23 lutego, 29 października oraz 20 grudnia. Podczas obrad 69., 70. i 71. posiedzenia Komisji analizowano 13 monograficznych dokumentacji substancji chemicznych przygotowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych i podejmowano decyzje dotyczące zaproponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego (NDS, NDSCh i NDSP). Ponadto przedmiotem obrad Komisji były następujące zagadnienia: – wyniki badań środowiskowych prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną (w 2010 i w 2011 r.) dla substancji chemicznych, które znalazły się w planie pracy Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN w 2012 r. – uwagi dotyczące propozycji SCOEL wartości wskaźnikowych dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego (OEL i STEL) dla di tlenku azotu (NO2) zgłoszone przez KGHM Polska Miedź S.A. i Związek Pracodawców Polska Miedź przekazane do SCOEL przez Punkt Kontaktowy (załącznik – zmiany w wykazie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia (część A i B) w związku z wprowadzeniem definicji frakcji aerozoli – weryfikacja obowiązujących wartości NDS i NDSP dla: acetaldehydu, bezwodnika octowego oraz chloro(fenylo)metanu, gdyż zgodnie z zasadami przyjętymi przez Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN, obie te wartości nie mogą razem występować – wprowadzenie zmian do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (DzU 2004 r., nr 200, poz. 2047; zm. DzU 2005 r., nr 136, poz. 1145; zm. DzU 2006 r., nr 107, poz. 724) na wniosek Grupy Ekspertów ds. Mikroklimatu w związku z zastąpieniem w zakresie oceny mikroklimatu zimnego wskaźnika WCI (siła chłodząca powietrza) wskaźnikiem tWC (temperatura chłodzenia powietrzem) wyrażanym w stopniach Celsjusza (oC) i opisującym efekt chłodzenia skóry przez przepływające powietrze. Międzyresortowa Komisja przyjęła cztery wnioski do przedłożenia ministrowi właściwemu do spraw pracy w sprawie zmiany wykazu najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (stanowiących załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zm.) w następującym zakresie: – wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu 2 nowych substancji chemicznych szkodliwych dla zdrowia – zmiany w części A wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń dla 10 substancji chemicznych szkodliwych dla zdrowia. Dla 1,2-epoksypropanu pozostawiono wartość NDS na poziomie 9 mg/m3 bez ustalania wartości NDSCh i NDSP do czasu otrzymania stanowiska SCOEL dotyczącego uwag zgłoszonych w ramach konsultacji publicznych do wartości OEL na poziomie 2,41 mg/m3 (1 ppm) – weryfikacji obowiązujących wartości NDS i NDSP dla 3 substancji chemicznych: acetaldehydu, bezwodnika octowego, cholro(fenylo)metanu – wprowadzenia do załącznika nr 1 w części A wykazu zmian dla 39 substancji chemicznych dotyczących pyłów, dymów oraz aerozoli w kontekście definicji frakcji aerozoli – wprowadzenia do załącznika nr 1 w części B wykazu zmian dla 19 pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w kontekście definicji frakcji aerozoli. Na podstawie wniosków Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN przedłożonych ministrowi właściwemu ds. pracy w latach 2011-2012, a także zmian wprowadzonych kolejnymi rozporządzeniami ministra pracy i polityki społecznej (DzU 2005 r., nr 212, poz. 1769; DzU 2007 r., nr 161, poz. 1142; DzU 2009 r., nr 105, poz. 873; DzU 2010 r., nr 141, poz. 950; DzU 2011 r., nr 274, poz. 1621) rozpoczęto prace nad tekstem jednolitym rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Ponadto przygotowano materiały do VIII zmienionego wydania publikacji Komisji „Czynniki szkodliwe w środowisku pracy – wartości dopuszczalne”. W kwartalniku Międzyresortowej Komisji – Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy – w 2012 r. opublikowano 15 monograficznych dokumentacji, 14 metod oznaczania stężeń w powietrzu środowiska pracy niebezpiecznych substancji chemicznych oraz 5 artykułów problemowych dotyczących: aparatury i metod pomiaru hałasu ultradźwiękowego, profilaktyki narażenia na hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy, metody badania wpływu nanocząsteczek na dynamiczne napięcie powierzchniowe modelowego surfaktantu płucnego w układzie pulsującego pęcherzyka, metody oceny kategorii maszyn ze względu na emisję nielaserowego promieniowania optycznego oraz zintegrowanych strategii badań toksyczności produktów nanotechnologii.

EN

In 2012, the Commission met at three sessions, in which 13 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover, the Commission discussed: − information on the results of environmental measurements conducted by the State Sanitary Inspection (in 2010 and 2011) for the chemicals that were in the plan of work of the Interdepartmental Commission in 2012 − comments on the SCOEL proposal of occupational exposure limits (OEL and STEL) for nitrogen dioxide (NO2) reported by KGHM Polish Copper SA and the Association of Employers of Poland Copper SCOEL transferred to the Contact Point − changes in the list of maximum admissible concentrations for chemicals and dusts (part A and B) in connection with the definition of the fraction of aerosols − verification of the MAC and STEL-ceiling value for acetaldehyde, acetic anhydride and chloro(phenyl)methane, because according to the rules adopted by the Commission, both of these values cannot be together − changes proposed by the Group of Experts on Microclimate in the regulation of Council of Ministers of 24 August 2004 on the list of work prohibited for young persons and their conditions of employment in some of types of work (Dziennik Ustaw 2004, No. 200 item. 2047, as amended in Dziennik Ustaw 2005, No. 136, item 1145, as amended in Dziennik Ustaw 2006, No. 107, item 724) in connection with replacing the WCI index for cold microclimate (air cooling power) with the TWC indicator (temperature of air cooling ) expressed in degrees Centigrade (°C) and describing the effect of skin cooling air flow. The Commission suggested to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: – adding two new chemical substances to the list of MAC values: 3,4-dichloramine, phosphoryl trichoride – changing MAC values for 10 chemicals: aniline, 1,1-dichloroethene, acetic acid, hydrogen peroxide, ethyl acetate, pyridine, mineral oil high refined (inhalable fraction), calcium oxide (respirable and inhalable fraction), nitroglycerin, calcium hydroxide (respirable and inhalable fraction). For 1,2-epoxypropane MAC value 9 mg/m3 was allowed until a position of SCOEL on comments made during the public consultation of OEL value 2.41 mg/m3 (1 ppm) by Contact Points will be known. − verifying the MAC and STEL-ceiling value for 3 chemicals: acetaldehyde, acetic anhydride, cholro (phenyl) methane − introducing in Appendix 1 in Part A of the list, changes for the 39 chemicals in the context of the definition of the fraction of aerosols − introducing in Appendix 1 in Part B of the list, changes for the 19 dusts in the context of the definition of the fraction of aerosols. Under proposals of the Interdepartmental Commission for MACs and MAIs submitted to the Minister of Labour and Social Policy in 2011-2012 and subsequent regulations amended by the Minister (Dziennik Ustaw, 2005, No. 212, item 1769, Dziennik Ustaw, 2007, No. 161, item 1142; DziennikUstaw, 2009, No. 105, item 873, Dziennik Ustaw, 2010, No. 141, item 950; Dziennik Ustaw, 2011, No. 274, item 1621) began work on the text of a single regulation the Minister of Labour and Social Policy on the maximum admissible concentrations and intensities of harmful agents in the working environment. In addition, materials to the 8th edition of the Commission's brochure "Harmful agents in the workplace - the limit values" are prepared. Four issues of the “Principles and Methods of Assessing the Working Environment” were published in 2012. Issue 1(71) contained 13 methods for assessing the working environment, 2 documentations and an article on assessing the impact of nanoparticles on the surface activity of the pulmonary surfactant. Issues 2(72) contained 5 documentations for recommended exposure limits and an article on preventing exposure to ultrasonic noise. Issues 3(73) contained 5 documentations along with analytical procedures, recommendations with respect to pre-employment and periodic medical examinations and contraindications to exposure. Issues 4(74) contained 3 documentations, a method of measuring respirable fraction of crystalline silica and 3 articles: equipment and methods to measure ultrasonic noise, method of evaluating machines emitting nonlaser optical radiation and integrated testing strategy for toxicity testing of nanotechnology products. Three sessions of the Commission are planned for 2013. MAC values for 15 chemical substances will be discussed at those meetings.

18

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2008 r.

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2009

|

Nr 1 (59)

203--209

PL

Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2008 r. spotykała się trzy razy: 20 marca (57), 30 czerwca (58) oraz 21 listopada (59). Na posiedzeniach rozpatrzono: – 19 dokumentacji wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego przygotowanych przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych – wniosek Grupy ds. Hałasu Zespołu Ekspertów ds. Czynników Fizycznych o usunięcie z załącznika nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w części A punktu „2. Hałas infradźwiękowy”, zawierającego wartości NDN hałasu infradźwiękowego (równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy wynoszący 102 dB oraz szczytowy nie skorygowany poziom ciśnienia akustycznego wynoszący 145 dB) – wnioski zgłoszone do Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN przez przedstawicieli polskiego przemysłu w sprawie propozycji SCOEL dotyczącej wprowadzenia nowych indykatywnych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego dla formaldehydu na poziomie 0,246 mg/m3 (0,2 ppm, dla 8 h – TWA) oraz wartości chwilowej na poziomie 0,492 mg/m3 (0,4 ppm, dla 15 min – STEL) – usunięcie z załącznika nr 2 do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w części A punktu „2. Hałas infradźwiękowy”, zawierającego wartości NDN hałasu infradźwiękowego. Stwierdzono, że stan wiedzy w zakresie szkodliwego oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka nie pozwala obecnie ustalić jednoznacznych granicznych wartości ekspozycji – dokumentacje dla: kobaltu i jego związków nieorganicznych – w przeliczeniu na Co, miedzi i jej związków nieorganicznych – w przeliczeniu na Cu oraz tlenku cynku zostaną ponownie 204 przeanalizowane przez Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN po ich uzupełnieniu przez Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych. W 2008 r. ukazały się 4 zeszyty kwartalnika Międzyresortowej Komisji „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”, w których opublikowano 16 dokumentacji dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego, w tym dokumentację pól elektromagnetycznych, 8 metod oznaczania stężenia substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy oraz 5 artykułów dotyczących narażenia na pola elektromagnetyczne.

EN

In 2008 the Commission met at three sessions, in which 19 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover the Commission discussed: – assessment of workers’ exposure to infrasound noise – the industry’s proposal for new indicative occupational limits for formaldehyde. The Commission suggested to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: – putting 9 new chemical substances on the list of MAC values: diphenylmethane-2,4'-diisocyanate, diphenylmethane-2,2'-diisocyanate, methylenediphenyl-diisocyanate – mixture of isomers, aziridine, 2-methylaziridine, formamide, but-2-yne-1,4-diol, 4-aminotoluene, terphenyl,-hydrogenated – changing MAC values for 6 chemical substances: 1,3-butadiene, 2-ethoxyethanol, iodine, 4,4'-me-thylenediphenyl diisocyanate, 2-ethoxyethyl acetate and methyl isocyanate – eliminating from the regulation of the Minister of Labour and Social Policy of 2002 from Annex 2.A point 2 “Infrasound noise”, because according to current knowledge infrasound noise is strenuous, not harmful to people. For formaldehyde the Commission has decided to determine 2 years of vacatio legis to implement into law new occupational values: MAC – 0.24 mg/m3 and MAC(STEL) – 0.48 mg/m3, which were discussed and accepted by the Commission in the 57th meeting in March 20, 2008. This will give the industry, government, employees and employers time to reduce exposure to formaldehyde. These values are complementary to values proposed by SCOEL for the third list of indicative occupational exposure limit values (OEL – 0.246 mg/m3, 0.2 ppm; STEL – 0.492 mg/m3, 0.4 ppm). Documentations for cobalt, copper and zinc oxide will be discussed again by the Commission after they have been re-examined by the Group of Experts for Chemical Agents. Four issues of the “Principles and Methods of Assessing the Working Environment” quarterly were published in 2008. Issue 1(55) contained 8 methods for assessing the working environment and 3 documentations for recommended exposure limits along with analytical procedures, recommendations in respect to pre-employment and periodic medical examinations and contraindications to exposure. Issues 210 2(56) and 3(57) contained 12 documentations. The documentation for electromagnetic fields and radiation frequency 0 Hz – 300 GHz and 5 articles in this area were published in issue 4(58). Three sessions of the Commission are planned for 2009. MAC values for 20 chemical substances and the documentation for optical radation will be discussed at those meetings.

19

1,2,3-Trichloropropan

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2009

|

Nr 1 (59)

69--104

PL

1,2,3-Trichloropropan (TCP) jest stosowany w syntezie organicznej do produkcji polimerów, dichloro propenu, heksafluoropropylenu oraz jako czynnik sieciujący w syntezie polisiarczków, elastomerów. Ponieważ 1,2,3-trichloropropan jest substancją rozpuszczającą oleje, wosk i żywice, a słabo rozpuszczalną w wodzie, dlatego stosuje się ją jako środek czyszczący, do usuwania farb i lakierów oraz środek odtłuszczający. Narażenie zawodowe na 1,2,3-trichloropropan dotyczy osób zatrudnionych przy produkcji polimerów, dichloropropenów, w syntezie organicznej związków oraz stosowaniu związku jako rozpuszczalnika i środka czyszczącego. W środowisku związek występuje w wodzie do picia. 1,2,3-Trichloropropan został zgłoszony do opracowania normatywu higienicznego przez Zakłady Chemiczne ZACHEM z Bydgoszczy, gdzie jest stosowany do produkcji polimerów i dichloropropenu. Na działanie związku jest narażonych około 58 pracowników. Stężenia 1,2,3-trichloropropanu na stanowiskach pracy kształtują się na poziomie 0,05 ÷ 0,44 mg/m3. Głównymi drogami narażenia na 1,2,3-trichloropropan w warunkach pracy zawodowej są układ oddechowy i skóra. Pary 1,2,3-trichloropropanu działają drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę. U osób narażonych na 1,2,3-trichloropropan o stężeniu 600 mg/m3 (100 ppm) przez 15 min obserwowano po-drażnienie błony śluzowej gardła i oczu. Osoby narażone odczuwały również nieprzyjemny zapach związku. Akceptowalny poziom stężenia 1,2,3-trichloropropanu dla 8-godzinnego narażenia ustalono na poziomie 300 mg/m3 (50 ppm). 1,2,3-Trichloropropan jest związkiem szkodliwym po podaniu drogą dożołądkową. Wartość LD50 1,2,3-trichlo-propanu po podaniu per os niegłodzonym 5 samcom szczurów rasy Carworth-Wistar ustalono na poziomie 450 mg/kg m.c. Podobne wartości LD50 otrzymano dla myszy, świnek morskich, królików i szczurów, które wynosiły odpowiednio: 369; 340; 380 oraz 505 mg/kg. U zwierząt obserwowano objawy ze strony układu nerwowego: zjeżenie sierści, ślinienie się, zmniejszenie sprawności ruchowej oraz śpiączkę poprzedzającą zgon. W badaniach patomorfologicznych narządów wewnętrznych stwierdzono krwotoki, głównie w wątrobie i nerkach. Wartość LD50 1,2,3-trichloropropanu po podaniu na skórę królika ustalono na poziomie 2500 mg/kg m.c. U myszy i szczurów narażenie inhalacyjne na 1,2,3-trichloropropan powodowało podrażnienie górnych dróg oddechowych oraz zmiany w tkance nosowej. Skutkami narażenia drogą dożołądkową były: hepatotoksyczność, nefrotoksyczność i kardiopatia. Zmiany patologiczne obserwowano także w oskrzelach i przedżołądku. 1,2,3-Trichloropropan wykazywał działanie mutagenne po aktywacji metabolicznej w testach Amesa z Salmonella typhimurium i powodował indukcję wymiany chromatyd siostrzanych w komórkach jajnika V79 chomika chińskiego. W badaniach działania rakotwórczego 1,2,3-trichloropropanu stwierdzono występowanie nowotworów o różnym umiejscowieniu u szczurów i myszy obu płci, którym związek podawano per os w dawkach 3 ÷ 60 mg/kg m.c. przez 2 lata. Rakotwórcze, mutagenne i genotoksyczne działanie substancji wynika głównie z tworzenia w trakcie przemian metabolicznych elektrofilnych metabolitów, które mogą oddziaływać na białka, DNA czy RNA. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) uznała 1,2,3-trichloropropan za czynnik prawdo-podobnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2A), a ACGIH (1996) zaklasyfikowała związek do grupy A3, a więc związków o udowodnionym działaniu rakotwórczym na zwierzęta i nieznanym działaniu rakotwórczym na ludzi. W Polsce nie ustalono wartości NDS 1,2,3-trichloropropanu. W światowych wykazach normatywów higienicznych w większości państw dopuszczalne stężenia TCP ustalono na poziomie 60 mg/m3. W Fin-landii wartość TLV 1,2,3-trichloropropanu przyjęto na poziomie 18 mg/m3 (3 ppm), a w Danii na poziomie 0,12 mg/m3 (0,02 ppm). OSHA wartość PEL 1,2,3-trichloropropanu ustaliła na poziomie 300 mg/m3 (50 ppm). Natomiast NIOSH zaliczył związek do grupy związków rakotwórczych i ustalił wartość REL na poziomie 60 mg/m3 (10 ppm). Podstawą ustalenia wartości TLV przez ACGIH na poziomie 60 mg/m3 (10 ppm) były wyniki badań NTP (1991), na których podstawie dawkę 16 mg/kg/dzień przyjęto za największą dawkę niewywołującą niekorzystnych zmian w wątrobie i nerkach u samic szczurów rasy F344, które uznano za najbardziej wrażliwe na działanie toksyczne związku. Wartość NDS 1,2,3-trichloropropanu równą 7 mg/m3 obliczono na podstawie wartości NOAEL wyznaczonej w 17-tygodniowych badaniach na szczurach, którą przeliczono na równoważne dla człowieka stężenie tego związku w powietrzu, a następnie podzielono przez odpowiednie współczynniki niepewności. Ze względu na to, że skóra stanowi istotną drogę narażenia (zmiany w narządach wewnętrznych po podaniu substancji na skórę królika) normatyw oznakowano substancji literami: „Sk” (substancja wchłania się przez skórę), „Rakotw. Kat. 2” (substancja rakotwórcza, kategoria 2) oraz „Ft” (substancja działająca toksycznie na płód, repro. Kat. 2). Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 1,2,3-trichloropropanu.

EN

1,2,3-Trichloropropane (TCP) is a colorless to strawcolored liquid with an odor described as similar to that of trichloroethylene or chloroform. 1,2,3-Trichloropropane has been used as a chemical intermediate in the production of polysulfone liquid polymers and dichloropropene, as a cross-linking agent in the synthesis of polysulfides, and in the synthesis of hexafluoropropylene. It has also been used as a solvent for fats, varnishes and lacquers. The main routes of occupational exposure to 1,2,3-trichloropropane are the respiratory tract and skin. The vapors of 1,2,3-trichloropropane cause irritation of the eyes, respiratory tract and skin in humans and animals. 1,2,3-Trichloropropane has demonstrated moderately acute oral toxicity. TCP exhibits a genotoxic effect both in vitro (with S9 mix) and in vivo (application by gavage/DNA adducts). Carcinogenicity, mutage-nicity and genotoxicity of the compound depend on its metabolic products bind covalently to protein DNA or RNA. Increased incidence of tumors have been reported in rats and mice administered 1,2,3-tri-chloropropane by gavage in a dose of 3–60 mg/kg b.w. for 2 years. IARC considered these results clear evidence of carcinogenicity of 1,2,3-trichloropropane in animals and assigned the chemical to the 2A group (probably carcinogenic to humans). ACGIH ranked chemical as A3, Confirmed Animal Carcino-gen with Unknown Relevance to Human. There are no data on the effects of TCP on human reproduction. Studies performed in rats provided no evidence of alteration of fertility or of embryotoxic effects. The MAC (TWA) value was calculated on the basis of the NOAEL value in mice and rats exposed to 1,2,3-tri-chloropropane at a dose of 8, 16, 32, 63, 125 or 250 mg/kg b.w. for 17 weeks. The highest re-ported oral dose of 1,2,3-trichloropropane that did not have an adverse effect on the liver and kidneys of female rats, the most sensitive sex and species, was 16 mg/kg b.w. , which corresponded to an inhalation concentration of 112 mg/m3. Taking into account the limited database for humans, the road of animal exposure and that female rats are more sensitive to the carcinogenic effects of 1,2,3-trichloropropane than humans, the MAC (TWA) value of 7 mg/m3 was proposed. Skin (“Sk”) notation is recommended. No STEL and BEI values have been proposed.

20

Sprawozdanie z działalności Międzyresortowej Komisji do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w 2006 r.

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2007

|

Nr 1 (51)

155--162

PL

Międzyresortowa Komisja w 2006 r. spotykała się trzy razy. Na posiedzeniach Komisja rozpatrzyła 24 dokumentacje proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Ponadto na posiedzeniach Komisji dyskutowano nad zasadami oceny narażenia pracowników zatrudnionych w warunkach mikroklimatu gorącego i zimnego. Uczestnicy posiedzeń zapoznali się z projektem trzeciego wykazu indykatywnych dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego przygotowanym przez Komitet Naukowy ds. Dopuszczalnych Norm Zawodowego Narażenia na Oddziaływanie Czynników Chemicznych w Pracy (SCOEL) oraz ze sprawozdaniem z seminarium dotyczącym ustalania wartości dopuszczalnych stężeń (OEL) dla substancji o działaniu rakotwórczym, które zostało zorganizowane przez DG Employment i Advisory Committee for Safety and Health. Międzyresortowa Komisja przyjęła trzy wnioski do przedłożenia ministrowi właściwemu do spraw pracy w sprawie wprowadzenia do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń 8 nowych chemicznych czynników szkodliwych dla zdrowia oraz zmiany wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń 18 chemicznych czynników. W 2006 r. w czterech zeszytach kwartalnika Międzyresortowej Komisji „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy” zamieszczono: 32 dokumentacje proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, 8 metod oznaczania w powietrzu środowiska pracy stężeń substancji chemicznych, artykuł dr Agnieszki Wolskiej i mgr. Piotra Koniecznego „Porównanie kryteriów oceny zagrożenia i wartości granicznych ekspozycji na promieniowanie laserowe obowiązujących w Polsce oraz w projekcie dyrektywy Unii Europejskiej”, sprawozdanie z działalności w 2006 r. Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, a także indeksy alfabetyczne opublikowanych artykułów, dokumentacji i metod. Wyniki działalności Komisji w 2006 r. przedstawiono w czterech publikacjach o zasięgu krajowym.

EN

In 2006 the Commission met at three sessions, in which 24 documentations for recommended exposure limits of chemical substances were discussed. Moreover the Commission discussed: – assessment of workers’ exposure to hot and cold microclimate – a proposal for a third list of indicative occupational exposure limit values – a report from the “Setting OELs for carcinogens” workshop. The Commission suggested to the Minister of Labour and Social Policy the following changes in the list of MAC values: – putting 8 new chemical substances on the list of MAC values: bis(2-ethylhexyl)adipate, 1-chloro-4- nitrobenzene, 1,2-dichloroethylene (all isomers), hexanal, nitrotoluene (mixed isomers), 2-nitrotoluene, n-valeraldehyde, 1,2,3-trichloropropane – changing MAC values for 18 chemical substances: beryllium and inorganic compounds, such as Be, chlorine, chloroethylene, 4-chlorophenole, 1,1-dichloroethane, dichloromethane, 1,2-dichloropropane, dinitrotoluene (mixed isomers), furfural, hexane – other acyclic isomers except for n-hexane, methyl n-butyl ketone, hydrochinone, nitric acid, methyl metacrylate, 3-nitrotoluene, 4-nitrotoluene, pyrethrum, o-toluidine. Four issues of the “Principles and Methods of Assessing the Working Environment” quarterly were published in 2006. Issue 1(47) contained 5 methods of assessing the working environment and 9 documentations for recommended exposure limits along with analytical procedures, recommendations in respect to pre-employment and periodic medical examinations and contraindications to exposure. Issues 2(48) and 3(49) contained 21 documentations and an article entitled “Comparison of hazard evaluation criteria and exposure limit values of laser’s radiation exposition compulsory in Poland and EU directive 2006/25/EU”. In issue 4(50) there were 3 methods of assessing the working environment, and 4 documentations. Two sessions of the Commission are planned for 2007. MAC values for 20 chemical substances will be discussed at those meetings.