Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Naturalne i antropogeniczne przyczyny powstawania i reaktywacji ruchów masowych na obszarze miejskim Gdyni oraz związane z nimi zagrożenia

Małka A., Frydel J., Jurys L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 470

63--80

PL

W artykule przedstawiono na wybranych przykładach analizę naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań rozwoju ruchów masowych na obszarze miejskim Gdyni. Przedmiotem badań były rozległe zespoły osuwisk klifowych w Babich Dołach oraz na Cyplu Oksywskim i Cyplu Redłowskim o powierzchniach przekraczających 4 ha. Obszarowo są to formy dominujące, ponieważ zajmują ponad 60% powierzchni wszystkich gdyńskich osuwisk. Analizą objęto również niewielkie osuwiska (o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha) o genezie antropogenicznej położone na obszarze miejskim. Ilościowo jest ich najwięcej. Współcześnie najbardziej aktywnym pod względem ruchów masowych brzegiem klifowym Zatoki Gdańskiej jest Cypel Redłowski. Tempo cofania wybrzeża klifowego, obliczone za pomocą naziemnego skaningu laserowego (TLS) na podstawie serii danych z lat 2010–2015, wynosi od 0 do blisko 5 m, czyli maksymalnie dochodzi do 1 m na rok. Natomiast średnie tempo erozji w latach 2010–2015 wyznaczone w odniesieniu do przebiegu górnej krawędzi Cypla Redłowskiego na odcinku pomiędzy 81,45 a 81,55 km linii brzegowej było równe 0,23 m na rok. Dla porównania, w przeszłości tempo cofania Cypla Oksywskiego charakteryzowało się większą intensywnością. Na początku XIX w. osuwisko na Cyplu Oksywskim miało katastrofalny przebieg i spowodowało całkowite zniszczenie posadowionych tam fortyfikacji. Od ponad stu lat jest ono chronione przed abrazją morską za pomocą opaski brzegowej. Osuwiska klifowe są inicjowane przez procesy abrazji morskiej, na które największy wpływ mają sztormy. Ważnym impulsem sprawczym dla ruchów masowych występujących w Gdyni są również nawalne opady deszczu o sumie dobowej przekraczającej 100 mm. Do opadów takich doszło w Gdyni w 2016 r., obserwowano wówczas wzmożone ruchy osuwiskowe, które spowodowały znaczne straty materialne.

EN

Large group of the natural coastal landslides in the area of Gdynia (Babie Doły, Oksywie and Redłowo) are dominant and cover an area of about 4 ha (i.e. 60% of the area studied). The anthropogenic landslides, on the other hand, are more numerous but not bigger than 0.1 ha and occur within the town area. Cypel Redłowski is the most active cliff of the Bay of Gdańsk. There the erosion causes significant retreat of the coastline. The pace of that backward movement calculated by means of Terrestrial Laser Scanning (TLS), between years 2010 and 2015 was between 0 to almost 5 metres. During the same time the Cypel Redłowski retreated from 81.45 to 81.55 km, i.e. at a pace of 0.23 metres a year. The pace of retreat in the Cypel Oksywski was even faster in the past. There the active landslides caused total damage of the fortifications built at the beginning of the 19th century. Prevention against landslides caused by the marine erosion has been applied for over a hundred years now. The marine erosion is the most significant trigger of the coastal landslides. The intensity of the erosion depends on the frequency of storms. Heavy rains exceeding 100.0 mm per 24 hours also trigger mass movements in the Gdynia area. Such event took place in Gdynia in 2016. At that time a landslide movement causing extensive damage was recorded.

2

Prussian geological maps of Northern Poland in the archives of the Polish Geological Institute and their current application in geology

Małka A., Jegliński W., Relisko-Rybak J.

Polish Cartographical Review

|

2016

|

Vol. 48, No. 4

185--196

EN

The article characterizes first general geological (lithological-stratigraphical) maps presenting Quaternary deposits in Northern Poland. These were the maps of territory of the Prussian partition, elaborated by German geologists from Prussian Geological Survey “Königlich Preussische Geologische Landesanstalt”. After Poland regained its independence they became a basis for many Polish geological publications. The article discusses the chronology and objectives of the main cartographic works of German geologists operating in the area of present-day Northern Poland (general and detailed geological maps) and briefly presents the methodology of geological mapping of lowlands at the scale of 1:25,000. The authors present initial results of the sheet inventory of the Prussian geological map at the scale of 1:25,000 owned by the Polish Geological Institute – National Research Institute (PGI–NRI). Quick search of Prussian map sheets is enabled with the created GIS data base which contains basic information about sheets, i.e. map title, year, author/authors, sheet title and topographic map designation. The applied relations between data and their spatial reference make it possible to dynamically generate section map and perform spatial analyses of any type. The multiuser geodatabase was created using ESRI and Oracle technologies. Until now the inventory covered the sheets available in the archives of the Marine Geology Branch of PGI–NRI in Gdańsk and the Pomeranian Branch of PGI–NRI in Szczecin. The article also presents examples of Prussian topographic and geological maps used to realize the objectives of the surface geology of Poland. Sheets of Prussian maps are a very valuable basis for elaboration of general and detailed Polish geological maps. Prussian maps make it possible to recreate the earlier geological, geomorphological and hydrographic picture of terrains which are now highly developed and antropogenically transformed. They are often used for the purpose of various time-spatial analyses, mostly to evaluate the dynamics and pace of erosional and accumulative coastal processes of the Southern Baltic coast. The maps of this type help to reconstruct and forecast the development of river mouths and to recreate the location of excavations and inactive open-cut mines of sand, gravel, clay, brown coal and amber. Old maps documenting the exact location of exploited deposits have practical application in geo-tourism.

3

Modelowanie podatności osuwiskowej z zastosowaniem metody indeksowej i wysokorozdzielczych danych z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR) na obszarze Gdańska

Małka A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 5

301--311

EN

The paper presents a statistical approach to landslide susceptibility modelling using the GIS-based spatial data analysis. The area of investigation is an urban district in which the activation of mass movements is of interest to both the local population and the authorities. The analyzes were carried out on the basis of the “Map of landslides and risk areas for the city of Gdansk” drawn in 2011. The research took into account the geological, geomorphological, hydrological, hydrogeological and anthropogenic conditions. Eleven landslide influencing factors were considered in the analyses. The landslide susceptibility map was evaluated by the landslides index method. The obtained results show that the most susceptible to landslides are slopes of angle between 10–29° and areas located at a distance of 50 m from watercourses and reservoirs. The presence of silty sands, silts and clays along a lithological layer and the N, NWand NE aspect of a slope are also of great significance. The final map presents the areas with the greatest probability of mass movement occurrence.

4

Identyfikacja zagrożeń wywołanych ruchami masowymi w przestrzeni zurbanizowanej na przykładzie map osuwisk Gdańska i Gdyni

Jurys L., Uścinowicz G., Małka A., Szarafin T., Zaleszkiewicz L., Pączek U., Frydel J., Przezdziecki P., Kawecka J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2014

|

R. 55, nr 2-3

116--125

PL

Celem artykułu było przedstawienie zasadniczych problemów kartograficznych przy rozpoznawaniu i dokumentowaniu osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w obszarach miejskich Gdańska i Gdyni. Określenie lokalizacji i stopnia aktywności osuwisk oraz zagrożeń związanych z ich ponownym uruchomieniem wspomoże władze lokalne we właściwym zagospodarowaniu przestrzeni oraz wypełnieniu obowiązków dotyczących problematyki ruchów masowych wynikających z odpowiednich ustaw i rozporządzeń. Rozpoznanie lokalizacji i zasięgu osuwisk jest pomocne w tworzeniu planów odnoszących się do ryzyka osuwiskowego, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszczeń wywołanych rozwojem osuwisk oraz zaniechaniu łub dostosowaniu budownictwa drogowego i mieszkaniowego w warunkach panujących w obrębie osuwisk.

EN

The aim of this article is to depict the fundamental cartographic difficulties towards appropriate recognition and evidence of landslides and areas potentially at risk of mass wasting, within urban zones of Gdańsk and Gdynia. Designation of landslide location, activity, and assessing a threat of landslide reactivation, is going to support the local authorities spatial planning accuracy - an obligation resulting from the adequate laws and regulations. A proper recognition of landslide location and coverage helps to apply suitable arrangements, aiming to reduce the damage caused by landslide development, as well as omission, or adaptation of road construction and housing, within areas being at risk of mass wasting and landslide activity.

5

Dawne kopalnie i metody eksploatacji złóż bursztynu bałtyckiego

Małka A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 439 (2)

491--505

PL

W artykule przedstawiono zarys historii eksploatacji złóż bursztynu bałtyckiego na Pomorzu i Sambii. Pierwsza próba górniczego wydobycia bursztynu miała miejsce u wybrzeży Sambii w połowie XVII w. na zlecenie księcia elektora Fryderyka Wilhelma. Na wiek XVIII przypada pierwsza udana próba budowy kopalni podziemnej. W 1781 r. zezwolono na budowę kopalni we wsi Sinjavino. Wydobywany bursztyn pochodził z gniazdowych złóż w obrębie formacji brunatnowęglowej. Kopalnia utrzymała się przez 24 lata. Wiek XIX i początek XX charakteryzuje szybki rozwój górnictwa bursztynu. Badania geologiczne przeprowadzone w latach 1850–1869 przez Zaddacha zapoczątkowały proces jakościowych i ilościowych przemian w technice produkcji bursztynu. Powstały wówczas kopalnie, które lokalizowano na podstawie prowadzonego rozpoznania geologicznego. W 1870 r. eksploatację przejęły większe firmy. Ze względu na największe uzyskane zyski firma Stantien & Becker posiadała monopol na eksploatację bursztynu. Metodyczną eksploatację holoceńskich złóż bursztynu rozpoczęto w 1860 r. od bagrowania Zalewu Kurońskiego. W 1874 r. stale poszerzająca zakres swojej działalności firma Stantien & Becker rozpoczęła w Palmnikach wydobycie odkrywkowe złóż bursztynu leżących w utworach górnego eocenu. W 1883 r. na północ od Palmnik firma ta wybudowała kopalnię głębinową Anna, która zakończyła pracę w roku 1922. Po zamknięciu tej kopalni wydobycie bursztynu odbywało się wyłącznie metodą odkrywkową. W 1912 r. rozpoczęto pracę nad kopalnią odkrywkową w miejscowości Kraxtepellen, która w 1923 r. zastąpiła kopalnię Anna. Złoża występujące w Polsce nie nadawały się do systematycznej eksploatacji górniczej takiej, jaka była prowadzona na Półwyspie Sambijskim, ponieważ z reguły były to małe złoża gniazdowe.

EN

The paper presents the historical overview of the mining of Baltic amber deposits in Pomerania (Poland) and Sambia (Russia). The first attempt to extract amber commissioned by the Duke of Prussia Frederick William took place on the coast of Sambia, in the middle of the 17th century. The first successful attempt to build an underground mine was in the 18th century. In 1781 permission for the construction of mine in the village of Sinjavino (Sambia) was granted. The amber came from pocket deposits of the brown-coal formation. The mine had been operated for 24 years. Amber mining developed rapidly in the 19th century and the beginning of the 20th century. Geological resarch carried out between 1850 and 1869 by Zaddach initiated a process of qualitative and quantitative changes in amber technology and production. Mines were set up based on geological identification provided by geologists. The operation was taken over by larger companies in 1870. Having the greatest profits, the Stantien & Becker company possessed a monopoly on amber. The methodical mining of Holocene amber deposits began with dredging the Curonian Lagoon in 1860. In 1874 the Stantien&Becker company, constantly expanding the scope of operation began the open-cast mining of amber deposits lying in Upper Eocene formations in Palmnicken. In 1883 north of Palmnicken Stantien & Becker built the Anna Mine. Since 1899, after the government had bought the mining infrastructure of the company, the mine has been under state management. In 1922 it was closed. When the mine closed, mining was carried out only using the open-cast method. In 1912 work began on strip mine in Kraxtepellen which replaced the Anna Mine in 1923. The deposits located in Poland were not suitable for systematic mining that took place in Sambia Peninsula, because usually there were small pocket deposits.