Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Methods for evaluation of “in situ” coal permeability in underground coal mines using hydrodynamic test data

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

443--450

EN

The paper presents methods for in situ evaluation of coal permeability paying special attention to methods invented in the Oil and Gas Institute – National Research Institute (INiG – PIB). Included are: − a slug test method and alternative interpretation of slug test data using procedure devised in INiG – PIB, − a method which uses injection of water with a constant flow rate into a horizontal drainage well and accounts for the three dimensional flow (invented in INiG – PIB), − a method which uses air pressure decay in an isolated segment of a horizontal/vertical well to calculate permeability and skin effect (invented in INiG – PIB).

PL

W artykule zaproponowano szereg metod przystosowanych do użytku w warunkach kopalnianych do określania przepuszczalności in situ węgli. Szczególną uwagę poświęcono metodzie interpretacji danych slug testu opracowanej w Instytucie Nafty i Gazu – Państwowym Instytucie Badawczym (INiG – PIB) oraz metodom zatłaczania wody do drenażowego odwiertu poziomego przy utrzymywaniu stałego wydatku tłoczenia uwzględniającym przepływ sferyczny, jak również metodzie interpretacji przebiegu spadku ciśnienia gazu w izolowanym odcinku otworu drenażowego wykorzystującej urządzenie opracowane w Głównym Instytucie Górnictwa (GIG). Wszystkie wymienione metody opracowano w INiG – PIB.

2

A simple technique for approximate evaluation of permeability and skin of a dry gas zone with low to moderate permeability using wellhead pressure data

Szpunar T., Budak P., Dziadkiewicz M.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 12

905--918

EN

This paper presents a technique for approximate evaluation of permeability and skin of a dry gas zone with low to moderate permeability. The herein given technique may be used for analyzing the wellhead buildup pressure data of a gas well. The results obtained using the presented technique are approximate, because of some simplifying assumptions of the mathematical model and use of the classical method of downhole pressure calculation in static gas column, which is known to be of rather moderate accuracy. In a computer program (not shown) we used the trial and error method to improve the accuracy of down hole pressure calculation and for the evaluation of the average value of gas deviation factor. In the case of thick, highly permeable gas zones, the duration of wellhead pressure build up time may be too short to obtain reliable results. The procedure of execution of the presented technique is very similar to that of the well known “slug test” method, which is used for the evaluation of permeability and skin of reservoirs which do not flow to the surface, or for analyzing the drill stem test flow period data. Contrary to “Horner type” analysis of pressure build up data, neither the flow rate of gas nor the flow duration, need not be known. The procedure of permeability calculation is shown using five examples of gas wells from the domestic oil industry. To facilitate calculations all equations were converted to the engineering system of units.

PL

W artykule zaproponowano sposób obliczania przepuszczalności i skin efektu odwiertu gazowego o niskiej i umiarkowanej przepuszczalności warstwy gazonośnej. Niniejszy sposób można zastosować do analizy krzywej odbudowy ciśnienia głowicowego po krótkotrwałej eksploatacji gazu z odwiertu. W przeciwieństwie do interpretacji danych metodą Hornera nie jest potrzebna znajomość wydatku gazu oraz czasu, przez jaki wydatek ten był utrzymywany. Podano model matematyczny leżący u podstaw proponowanej metody oraz pięć przykładów obliczeń dla odwiertów z krajowego przemysłu naftowego. Należy podkreślić, że do obliczeń przepuszczalności ani wydatek gazu podczas wypływu z odwiertu, ani sumaryczna jego objętość i czas trwania wypływu nie muszą być znane, natomiast konieczna jest znajomość parametrów i składu gazu oraz pojemności odwiertu z uwagi na użycie metod bilansu masowego zamiast zasady superpozycji rozwiązań przyjętej w metodzie Hornera. W przypadku grubych, wysoce przepuszczalnych stref gazowych czas narastania ciśnienia w odwiercie może być zbyt krótki, aby uzyskać wiarygodne wyniki. W programie komputerowym (niezaprezentowany) wykorzystano metodę „prób i błędów”, aby poprawić dokładność obliczeń ciśnienia dennego w odwiercie oraz oszacowania średniej wartości współczynnika ściśliwości gazu. Procedura interpretacji danych za pomocą prezentowanego sposobu jest bardzo podobna do powszechnie znanej metody slug test, która jest używana do oceny przepuszczalności i skin efektu dla złóż cieczy, z których nie ma wypływu na powierzchnię, lub do analizy danych uzyskiwanych podczas opróbowań otworów. Równania przyjęte do obliczeń zostały przeliczone z systemu jednostek SI na system jednostek przyjmowany w przemyśle naftowym.

3

Zastosowanie sondy areometrycznej do pomiaru przepuszczalności in situ za pomocą sprężonego gazu

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2017

|

R. 73, nr 12

935--942

PL

W artykule podano sposób określania przepuszczalności in situ oraz skin effect ośrodków porowatych w otworach pionowych i poziomych przy pomocy tzw. sondy areometrycznej i sprężonego gazu. Sonda areometryczna skonstruowana została w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach i aktualnie wykorzystywana jest do pomiaru szczelinowatości węgli. Wykazano możliwość wykorzystania tego urządzenia do pomiaru przepuszczalności i skin effect. Podano model matematyczny, który to umożliwia, oraz przeprowadzono przykładowe obliczenia dla danych zebranych w jednej z polskich kopalń węgla.

EN

The paper presents a procedure for the evaluation of in situ permeability and skin effect of porous rocks in vertical and horizontal wells, using areometric probe and pressurized gas. A mathematical model is provided, which shows that the measured values of logarithm of dimensionless pressure versus time should plot along the straight line in a vertical coordinate system. Provided are exemplary calculations of permeability and skin of coal seams in horizontal drainage wells using compressed air. The calculations were done using real world data collected from a Polish coal mine.

4

Prosta metoda określania przepuszczalności węgli w warunkach in situ w poziomych odwiertach drenażowych

Szpunar T., Budak P., Dziadkiewicz M., Rogaliński M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

595--600

PL

W artykule zaproponowano sposób określania przepuszczalności skał calizny węgli w warunkach kopalnianych przy pomocy urządzenia o konstrukcji zbliżonej do konstrukcji sondy areometrycznej. Podano wyprowadzone wzory użytkowe, ograniczenia modelu oraz przyjęte warunki początkowe i brzegowe. Podano przykład obliczeniowy.

EN

The paper present the simple procedure for evaluation of permeability of hard coals in underground mine conditions using equipment presented in Figure 1. Presented is mathematical model, the initial and boundary conditions are formulated and equations are derived used for calculation of permeability basing on pressure vs. ln t relation. Provided are exemplary calculations.

5

Prosta metoda określania przepuszczalności pokładów węgla w warunkach kopalnianych

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 12

1054--1062

PL

W artykule zaproponowano sposób określania przepuszczalności węgli w warunkach kopalnianych przy pomocy urządzenia o konstrukcji zbliżonej do konstrukcji sondy areometrycznej. Wyprowadzono wzory użytkowe, podano ograniczenia modelu oraz przyjęte warunki początkowe i brzegowe. Zaprezentowano przykład obliczeniowy.

EN

The paper presents a simple procedure for the evaluation of permeability of hard coals in underground mine conditions using equipment presented in Fig. 1. A mathematical model is presented, the initial and boundary conditions are formulated and equations which can be used for the calculation of permeability based on pressure vs. time relation recorded during water injection into a horizontal well are derived. Exemplary calculations are provided.

6

Determination of the statistical similarity of the physicochemical measurement data of shale formations based on the methods of cluster analysis

Łętkowski P., Gołąbek A., Budak P., Szpunar T., Nowak R., Arabas J.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 11

910--918

EN

The paper presents the application of the methods of statistical analysis to the determination of the similarity of measurement data, using boreholes providing access to shale formations as an example. The proposed methodology is based on two statistical techniques: the factor analysis and the cluster analysis. The first method allows the reduction of the number of measurements variables in order to eliminate the redundancy of the data. The second one allows grouping the wells on the grounds of factor variables defining the similarity features of the analysed wells. The available results of geochemical measurements for nine wells providing access to shale structures have been used as measurement data.

PL

W artykule przedstawiono zastosowanie metod analizy statystycznej dla określenia podobieństwa danych pomiarowych na przykładzie odwiertów udostępnionych w formacjach łupkowych. Proponowana metodologia zakłada zastosowanie dwóch technik statystycznych: analizy czynnikowej oraz analizy skupień. Pierwsza z metod pozwala na redukcję ilości zmiennych pomiarowych w celu wyeliminowania redundancji danych, natomiast druga umożliwia pogrupowanie odwiertów w oparciu o zmienne czynnikowe definiujące cechy podobieństwa analizowanych odwiertów. Jako dane pomiarowe wykorzystano dostępne wyniki pomiarów geochemicznych dla dziewięciu odwiertów udostępnionych w strukturach łupkowych.

7

Analiza czynnikowa danych pomiarowych na przykładzie danych fizykochemicznych odwiertów formacji łupkowych

Łętkowski P., Gołąbek A., Budak P., Szpunar T., Nowak R., Arabas J.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 12

1069--1075

PL

W artykule przedstawiono zastosowanie statystycznej analizy czynnikowej do redukcji liczby fizykochemicznych zmiennych pomiarowych na przykładzie danych z odwiertów w formacjach łupkowych. Celem przeprowadzonych analiz była redukcja liczby zmiennych pomiarowych w sposób umożliwiający zachowanie możliwie dużej ilości informacji na temat zmienności pierwotnych danych. Przedstawiona procedura składa się z dwóch podstawowych etapów: 1) eliminacja zmiennych skorelowanych, 2) właściwa analiza czynnikowa. Metoda okazała się być efektywna i może stanowić podstawę dla dalszych analiz, np. analizy aglomeracyjnej.

EN

The paper presents the use of statistical factor analysis for the reduction of the number of physicochemical measurement variables, based on the example of well data from shale formations. The main objective of the conducted analyses was the reduction of the number of measurement variables in a manner which would enable the preservation of the possibly high amount of information about the variability of the original data. The presented procedure consists of two main stages: 1) the elimination of correlated variables, 2) the actual factor analysis. The method turned out to be effective and it can constitute a basis for further analyses, e.g. an agglomeration analysis.

8

A modified concept for carrying out and interpretation of multi-rate gas well deliverability testing, using flow rate control choke

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 1

15--22

EN

This paper presents a modified procedure for the execution and interpretation of results for multi-rate gas well deliverability testing. The proposed procedure requires using a flow regulation device, which allows for the control of the gas flow rate. The exponent in conventional gas well deliverability equation is allowed to be different from 2. Provided are example interpretations of the multi-rate gas wells deliverability tests carried out according to the proposed procedure using the real world data.

PL

Przedstawiono zmodyfikowaną metodykę realizacji i interpretacji wyników wielocyklowego testu przypływu do odwiertu gazowego. Do przeprowadzenia testowań odwiertu gazowego zgodnie z proponowaną metodyką wymagane jest użycie zwężki o regulowanym przelocie umożliwiającej uzyskanie żądanego natężenia przepływu gazu. Dopuszczono różną od 2 wielkość wykładnika potęgowego w tzw. formule dwuczłonowej. Załączono przykłady obliczeniowe dla odwiertów gazowych.

9

SweetSpot – a computer system for storing and sharing data on the rock properties of shale formations

Budak P., Łętkowski P., Szpunar T., Nowak R., Radzikowski K., Arabas J.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 12

944--952

EN

The paper presents a computer system used for the storage and processing of information regarding the rock properties of shale formations, designed collectively by the Oil and Gas Institute – National Research Institute and the Warsaw University of Technology. The structure of this system is adapted for collecting and systematising the available measurement data on shale formations in including the geochemical, petrophysical, geomechanical, petrographic, geophysical and stratigraphic data, as well as chemical and X-ray analyses and drill core photographs, along with their comparative and statistical analyses. This system, called “SweetSpot”, uses client-server architecture. The data are stored on the server, and are made available to users by the web browser that communicate with the server by the Internet. The end user is not charged with any additional costs or investment expenditures when using the base – all that is necessary is a computer with standard software for accessing WWW pages. The system is designed to be flexible, which means easy extensions with additional types of measurements. It will be successively upgraded with new functionalities. This particularly involves the use of statistical methods for seeking similarities between separate shale structures.

PL

W artykule omówiono, opracowany wspólnie przez Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy i Politechnikę Warszawską, komputerowy system gromadzenia i przetwarzania informacji dotyczących właściwości skał formacji łupkowych. Budowa tego systemu jest próbą zebrania i usystematyzowania dostępnych danych pomiarowych dotyczących formacji łupkowych w tak szerokim zakresie (dane geochemiczne, petrofizyczne, geomechaniczne, petrograficzne, geofizyczne, startygraficzne, analizy chemiczne i rentgenowskie, zdjęcia rdzeni wiertniczych), ich analizy porównawczej oraz statystycznej. System ten, nazwany SweetSpot, wykorzystuje architekturę klient-serwer. Dane są przechowywane na komputerze centralnym nazywanym serwerem i są udostępniane użytkownikom za pomocą sieci Internet. Taka forma komunikacji zapewnia możliwość efektywnego korzystania ze zgormadzonych wyników badań laboratoryjnych i innych pomiarów we wszystkich miejscach, gdzie istnieje dostęp do Internetu. Użytkownik końcowy nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów czy nakładów inwestycyjnych na etapie korzystania z bazy – konieczny jest tylko komputer ze standardowo zainstalowanym oprogramowaniem do obsługi witryn WWW. System zaprojektowany został w taki sposób, aby był elastyczny, co oznacza łatwą rozbudowę o dodatkowe typy pomiarów. Będzie on sukcesywnie rozbudowywany o nowe funkcjonalności. W szczególności dotyczy to zastosowania metod statystycznych w celu poszukiwania podobieństw pomiędzy odrębnymi strukturami łupkowymi.

10

Analityczno-graficzny sposób interpretacji danych testu przypływu cieczy do rurowego próbnika złoża oraz porównanie wyników z otrzymanymi metodą slug test

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 2

77--86

PL

W artykule omówiono metodę interpretacji danych pomiarowych początkowego okresu przypływu do rurowego próbnika złoża podaną w pracy „How to assess the depth of permeability impairment of the wellbore zone using DST flow period data” oraz przedstawiono wyniki interpretacji takich danych dla odwiertów z krajowego przemysłu naftowego. Wyniki te są w przybliżeniu zgodne z otrzymanymi powszechnie stosowaną metodą wpasowania krzywych tzw. slug testu i testów produkcyjnych, co potwierdza poprawność proponowanego podejścia. Przedstawiona metoda nadaje się również do interpretacji zachowania lustra cieczy w studniach wierconych lub odwiertach ropnych o niskim ciśnieniu złożowym po usunięciu porcji cieczy z odwiertu/studni oraz do interpretacji zachowania ciśnienia dennego w czasie przy dopływie cieczy do takich odwiertów. Przedstawiony w wyżej wymienionej pracy model umożliwia obliczenie przepuszczalności skał strefy przyodwiertowej, przepuszczalności złoża, skin efektu oraz głębokości, na jakiej uszkodzona lub poprawiona została przepuszczalność strefy przyodwiertowej, co ma istotne znaczenie przy projektowaniu zabiegów takich jak kwasowanie lub wygrzewanie odwiertów przegrzaną parą wodną.

EN

Discussed, is a method for the interpretation of DST flow period data given in „How to assess the depth of permeability impairment of the wellbore zone using DST flow period data”. Presented, are results of DST data interpretation for several wells from the domestic oil industry and comparison with results of the “slug test” method. The presented method may be also used for the interpretation of pressure/water level behavior in water wells and other wells in which reservoir pressure, is lower than hydrostatic pressure or in wells which do not flow to the surface. The model presented in above mentioned paper also enables computation of permeability of a wellbore zone, reservoir permeability, skin effect and depth of permeability impairment in the low flow rate wells.

11

Prosty sposób oceny przepuszczalności pionowej warstwy izolacyjnej złoża

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 2

67--74

PL

Przedstawiono konstrukcję zestawu pomiarowego, sposób wykonania pomiarów służących do określania przepuszczalności pionowej strefy przyodwiertowej warstwy izolacyjnej złoża oraz model matematyczny, na podstawie którego opracowano sposób określania tej przepuszczalności. Znajomość przepuszczalności strefy przyodwiertowej, a raczej stwierdzenie jej braku, jest warunkiem koniecznym do oceny przydatności wyeksploatowanego złoża do magazynowania płynów, jak również do podejmowania decyzji o ewentualnych zabiegach mających na celu likwidację tej przepuszczalności. Przy ocenie wielkości przepuszczalności pionowej strefy przyodwiertowej zastosowano metodę wpasowania krzywej pomiarowej do jednej z pęku krzywych teoretycznych.

EN

Proposed is a configuration of packers and pressure gauges in down hole equipment used for the evaluation of the vertical permeability of the wellbore zone of layers overlying the hydrocarbon reservoir and presented is a mathematical model which supports the proposed method. Knowledge of vertical permeability of zones overlying the hydrocarbon reservoir is necessary when the reservoir is expected to be used for gas/fluid storage purposes. The curve fitting method is used for the calculation of the vertical permeability value of the wellbore zone of layers overlying the reservoir.

12

Uproszczony ilościowy opis procesu wymiany ciepła w otworze wiertniczym pomiędzy cyrkulującą płuczką a górotworem

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2013

|

R. 69, nr 11

814--820

PL

W artykule podano opis modelu matematycznego wymiany ciepła pomiędzy cyrkulującą w otworze wiertniczym płuczką a górotworem dla ustalonego stanu tego procesu. Równania modelu wyprowadzono, układając bilans przyjmowanych i oddawanych ilości ciepła przez elementarny pierścień przestrzeni pierścieniowej oraz płytkę przewodu wiertniczego o grubości dz pomiędzy chwilą t a t + dt. Założono, że temperatura górotworu na ścianie otworu wiertniczego równa jest temperaturze wynikającej z gradientu geotermicznego, znane są temperatury płuczki wpływającej i wypływającej z otworu oraz natężenie przepływu, ciepło właściwe i szereg innych parametrów płuczki. Skonstruowano program obliczeniowy pozwalający na określenie rozkładu temperatur płuczki w przewodzie i w przestrzeni pierścieniowej w funkcji głębokości, a w celu weryfikacji poprawności modelu wy konano obliczenia dla jednego z otworów wierconych na Niżu Polskim. Stwierdzono zadowalającą zgodność temperatur pomierzonych z obliczonymi.

EN

The paper presents a simple mathematical model of the heat exchange process between wellbore rocks and mud circulating in drill pipe and annulus. The equations of the model were derived by considering the amount of heat accepted and transferred from the elementary ring element of mud in annulus and the elementary plate of mud in the drill pipe, having thickness dz, between moment t, t + dt. It was assumed that: - wellbore wall temperature is the linear function of depth and remains constant, - temperatures of mud entering and leaving the wellbore are known, - mud flow rate and other mud parameters are also known. A computer program based on the presented model was used to check the viability of the presented approach. The calculation results for one of the wells drilled in the Polish Lowland area indicated acceptable compatibility between calculated and measured temperatures of mud circulating in the well.

13

Analityczno-graficzny sposób interpretacji danych ciśnieniowych początkowego okresu przypływu cieczy do rurowego próbnika złoża

Szpunar T., Budak P., Rogaliński M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

819--824

PL

W artykule opisano metodę interpretacji danych pomiarowych początkowego okresu przypływu do rurowego próbnika złoża, podaną w pracy [2], oraz przedstawiono wyniki interpretacji takich danych dla odwiertów z krajowego przemysłu naftowego. Wyniki interpretacji są w przybliżeniu zgodne z wynikami otrzymanymi metodą wpasowania krzywych i późniejszych testów produkcyjnych, co potwierdza poprawność proponowanej metody. Przedstawiona metoda nadaje się również do interpretacji zachowania lustra cieczy w studniach wierconych po usunięciu porcji wody oraz interpretacji zachowania ciśnienia w czasie przy dopływie do odwiertów, w których ciśnienie złożowe jest niższe od ciśnienia hydrostatycznego. Przedstawiony w pracy [2] model umożliwia obliczenie przepuszczalności strefy przyodwiertowej oraz głębokości, na jaką uszkodzona lub poprawiona została przepuszczalność tej strefy, co ma istotne znaczenie przy projektowaniu zabiegów, takich jak kwasowanie lub wygrzewanie odwiertów przegrzaną parą wodną.

EN

Discussed is a method for interpretation of DST flow period data given in [2]. Presented are results of DST data interpretation for several wells from domestic oil industry. Presented method may be also used for interpretation of pressure/water level behavior in water wells and other wells in which reservoir pressure is lower than hydrostatic pressure or in wells which doesn't flow to surface. Model presented in [2] also enables computation of permeability of a wellbore zone and depth of permeability impairment in the low flow rate wells.

14

Ilościowe ujęcie zagadnienia usuwania wody z odwiertów gazowych

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 1

27-31

PL

W artykule przedstawiono założenia oraz opis modelu ilościowego ujęcia zagadnienia usuwania wody złożowej oraz skroplonych kondensatów z zawodnionego odwiertu gazowego. Opis zagadnienia usuwania wody dotyczy przypadku, gdy energia gazu płynącego w kolumnie eksploatacyjnej nie jest wystarczająco duża do wynoszenia gromadzących się na dnie odwiertu cząsteczek cieczy na powierzchnię, a ciśnienie hydrostatyczne nagromadzonej cieczy ogranicza wielkość wydobycia, zaburza wyniki interpretacji testów otworowych, ocenę wykładnika gazowo-wodnego itp. Założono, że gaz eksploatowany jest przez kolumnę wydobywczą bez pakera, przy czym rury są perforowane poniżej lustra cieczy przez wykonanie kilkudziesięciu lub kilkuset otworków o małej średnicy, których zadaniem jest równomierne rozprowadzenie gazu zatłaczanego do przestrzeni pierścieniowej poza rurami. Podano algorytm obliczeń szybkości usuwania cieczy oraz obliczeń wydatku minimalnego zapewniającego wynoszenie cząsteczek cieczy na powierzchnię. Skonstruowany model umożliwia obliczenie prędkości przepływu gazu w rurach wydobywczych i minimalnego natężenia przepływu zapewniającego wynoszenie, aktualnego natężenia przepływu gazu zatłaczanego do przestrzeni pierścieniowej, prędkości usuwania wody złożowej/kondensatu z odwiertu oraz zawartości wody w wydobywanym gazie.

EN

The paper presents a quantitative model for the elimination of water hold-up, by injecting gas into the annulus between wellbore walls and production casings. The model finds application in wells where the gas energy is not sufficient to remove reservoir water or condensation gathered at the bottom of the well. It was assumed that gas is extracted through a production casing without a packer and that casing are perforated below water level using several small diameter holes. Provided is an algorithm which may be used for the computation of the following values: gas velocity in production casing required for the removal of liquid droplets, current flow rate of gas injected into annulus and produced through production casing, velocity of water removal from the well, water concentration in extracted gas.

15

Uwagi na temat interpretacji wyników hydraulicznej próby szczelności w warstwach soli

Szpunar T., Budak P., Witek W.

Nafta-Gaz

|

2011

|

R. 67, nr 1

14-18

PL

Jak wykazały badania doświadczalne wokół wyrobiska wykonanego w warstwach soli lub otworu przewiercającego pokłady soli powstaje strefa odprężona charakteryzująca się niezerową przepuszczalnością i porowatością. Zasięg takiej strefy jest różny z tym, że porowatość i przepuszczalność zanikają w odległości równej 3-4 promieniom otworu. Wykonanie próby szczelności w interwale naprzeciw warstw soli powoduje pewien spadek ciśnienia próby szczelności w wyniku wymiany masy pomiędzy płynem w strefie odprężonej wokół otworu a płynem w otworze. Spadek ten można mylnie zinterpretować jako pewną nieszczelność skądinąd szczelnego górotworu. Podano przykład obliczenia spadku ciśnienia przy próbie szczelności wykonanej w warstwach soli.

EN

As indicated in technical literature the stress relieved well bore zone is created around cavities in salt rocks. Such zones have some porosity and permeability and thus some pressure drop is observed when carrying out the hydraulic pressure test - this is due to exchange of mass between the hydraulic fluid and salt water which fills the pore space of stress relieved zone. Such a pressure drop may be erroneously interpreted as well leak. Provided are example calculations of hydraulic fluid pressure drop.

16

Simple ways to evaluate the effectiveness of stimulation treatments in the layers of shales

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2011

|

R. 67, nr 5

339-346

EN

Presented are methods for evaluation of results of frac jobs in low permeability reservoirs and methods for comparison of productivity of horizontal versus vertical wells. For vertical and horizontal fractures the well productivity can be increased several times for the same drawdown pressure. No skin effect was considered for simplicity. It was demonstrated that productivity of horizontal well may be dozens or so higher than that of conventional vertical well and that the productivity increase depends on length of horizontal portion. Provided are relations which enable evaluation of productivity ratio of horizontal versus vertical well.

PL

W artykule podano proste zależności umożliwiające ocenę wzrostu wydobycia gazu, w wyniku wykonania szczeliny pionowej oraz poziomej w odwiercie pionowym oraz udostępnienia złoża odwiertem poziomym. Podano przykładowe obliczenia. Wykazano, że wzrost wydobycia w wyniku wykonania szczeliny poziomej lub pionowej zależy od zasięgu podpartej szczeliny i może być kilku lub kilkunastokrotny dla tej samej wielkości depresji. Dla ułatwienia obliczeń nie uwzględniano oddziaływania skin efektu. Wykonanie otworu poziomego może z kolei spowodować nawet kilkudziesięciokrotny wzrost wydobycia względem konwencjonalnego otworu pionowego przy tej samej depresji, przy czym wielkość tego wzrostu zależy od długości poziomego odcinka otworu. Podana zależność, umożliwiająca określenie wielkości wydobycia, obowiązuje gdy stosunek długości poziomego odcinka otworu do miąższości pokładu produktywnego jest większy od 20.

17

Dobór wgłębnych filtrów przeciwpiaskowych w odwiertach gazowych

Szpunar T., Budak P.

Nafta-Gaz

|

2011

|

R. 67, nr 2

107-112

PL

Jednym ze sposobów zapobiegania wynoszeniu piasku z odwiertu wraz z eksploatowaną ropą i gazem oraz związanych z tym szkód (konieczność rekonstrukcji odwiertów, naprawy uszkodzonego sprzętu wgłębnego i powierzchniowego) jest instalowanie wgłębnych filtrów przeciwpiaskowych. Najbardziej popularne z nich są filtry siatkowe i szczelinowe. W otworach nieorurowanych filtry siatkowe należy stosować ostrożnie - z uwagi na ich tendencję do zatykania oraz na to, że w przypadku filtrów wielosiatkowych, w których wykorzystywane są powłoki siatek o rozmaitej wielkości oczek, mogą występować trudności z ustaleniem wymiaru cząsteczek piasku zatrzymywanych na danym filtrze (w przypadku przesunięcia się siatek filtra względem siebie). W przypadku uszkodzenia takiego filtra następuje zmiana jego parametrów fabrycznych, co nie ma miejsca w przypadku filtrów szczelinowych. W większości przypadków filtry te zapewniają najlepszą kontrolę piaszczenia - z uwagi m.in. na ich trwałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz zatrzymywanie cząsteczek piasku - i równoczesne umożliwienie przemieszczania się bardzo drobnych cząsteczek oraz iłów, niewielkie straty ciśnienia na filtrze i mniejszą skłonność do zatykania przez cząsteczki fazy stałej. Stosowane w praktyce zasady doboru wielkości oczek filtrów siatkowych i szczelinowych do granulacji piasku z horyzontu złożowego mają charakter prostych zależności empirycznych. W Instytucie Nafty i Gazu opracowano metodykę doboru szerokości szczeliny filtra do granulacji piasku, wykorzystującą wyniki analiz granulometrycznych (wymiary fraktalne rozkładu wielkości cząsteczek piasku) oraz elementy statystyki matematycznej. Metodyka ta pozwala na określenie optymalnej szerokości szczeliny filtra, ustalanej na podstawie obliczonych wielkości szczeliny: - największej jaką można przyjąć w przypadku częstego zatykania filtra, - najmniejszej, przyjmowanej gdy nie obserwuje się zatykania filtra, - największej, przyjmowanej gdy wynoszenie piasku nie jest spodziewane, - najmniejszej, przyjmowanej gdy spodziewane jest ciągłe wynoszenie piasku. Na bazie powyższego modelu zbudowano program komputerowy. W artykule przedstawiono algorytm obliczeń.

EN

Several billions of dollars are spend each year on control of sand production from oil and gas wells, including costs of workover operations and costs of repairs of downhole and surface equipment. The use of downhole sand screens is the most popular method of sand control. The downhole sand screens include the mesh screens and slotted liners which are considered as the most effective in sand control. The multilayered sand screens should be used with caution in uncased wells because of tendency for plugging with sand. The multilayered sand screens with various mesh size may retain sand particles which dimension is difficult to predict if the steel mesh layers were damaged in hole. The slotted liners are believed to be the most effective in sand control because of its high impact strength, sand retaining characteristic, low pressure drop and permeability for fines and silts. Actually, simple empirical rules are used for selection of screen size and for fitting this size for granulation of sand particles. The theoretical model developed in Oil and Gas Institute allows us to calculate optimal width of filter slot versus sand granulation. The paper presents the calculation procedure based on this model.

18

Zagadnienia wytrzymałości i wytężenia materiału przy projektowaniu z kolumny rur okładzinowych w odniesieniu do zjawisk zachowania się górotworu w trakcie wiercenia i po odwierceniu otworu

Budak P., Szpunar T., Witek W.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2010

|

R. 13, Nr 3 (143)

4-8

19

Kryteria doboru rur okładzinowych i wydobywczych jako funkcje wytrzymałości i wytężenia materiału oraz rodzaju i typu połączenia gwintowego

Budak P., Szpunar T., Witek W.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2010

|

R. 13, Nr 4 (144)

4-7

20

Usuwanie wody z zawodnionych odwiertów gazowych

Szpunar T., Budak P.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

813--817

PL

Woda złożowa nagromadzona na spodzie odwiertów gazowych może w znacznym stopniu ograniczyć wydobycie oraz obniżyć ich produktywność. Proponowana metoda usuwania wody polega na zainstalowaniu w odwiercie kolumny rur wydobywczych lub coiled tubingu, z nawierconymi w jej dolnej części otworkami umożliwiającymi nagazowanie nagromadzonej wody przez zatłaczanie gazu do przestrzeni pierścieniowej i usunięcie jej na powierzchnię. Opracowany model ilościowego opisu usuwania wody umożliwia określenie prędkości jej usuwania w zależności od wielkości ciśnień głowicowych w przestrzeni i w przewodzie, jak również umożliwia dobór optymalnych parametrów procesu.

EN

The paper presents method of water removal from gas well. The method consists in running the perforated tubes into the well with severe water hold up and removing it by blowing high pressure gas into annulus.