Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wybrane metody redukcji zakłóceń w radioizotopowych korelacyjnych pomiarach przepływów dwufazowych

Zych M., Hanus R., Petryka L., Strzępowicz A., Zych P., Mastej W.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2015

|

R. 91, nr 8

66--68

PL

W artykule przedstawiono zastosowanie wybranych metod redukcji zakłóceń w radioizotopowych pomiarach przepływu dwufazowego ciecz-cząstki stałe w rurociągach. Zaproponowane metody filtracji funkcji korelacji wzajemnej wykorzystują dyskretną transformatę falkową oraz jądrowy estymator Nadaraya-Watsona. Otrzymane wyniki estymacji czasu opóźnienia i prędkości cząstek stałych charakteryzują się mniejszymi niepewnościami niż w przypadku klasycznej filtracji cyfrowej.

EN

The paper presents application of selected methods for noise reducing in the radioisotope measurements of liquid-solid particles flow in a pipeline. The proposed methods for smoothing of the cross-correlation function use discrete wavelet transform, and Nadaraya-Watson kernel estimator. Obtained results of time delay and velocity of the solid phase estimation have lower uncertainties in comparison with a conventional digital filtering.

2

Analysis of lithofacies cyclicity in the Miocene Coal Complex of the Bełchatów lignite deposit, south-central Poland

Mastej W., Bartuś T., Rydlewski J.

Geologos

|

2015

|

Vol. 21, No. 4

285--302

EN

Markov chain analysis was applied to studies of cyclic sedimentation in the Coal Complex of the Bełchatów mining field (part of the Bełchatów lignite deposit). The majority of ambiguous results of statistical testing that were caused by weak, statistically undetectable advantage of either cyclicity over environmental barriers or vice versa, could be explained if only the above-mentioned advantages appeared in the neighbourhood. Therefore, in order to enhance the credibility of statistical tests, a new approach is proposed here in that matrices of observed transition numbers from different boreholes should be added to increase statistical reliability if they originated in a homogeneous area. A second new approach, which consists of revealing statistically undetectable cyclicity of lithofacies alternations, is proposed as well. All data were derived from the mining data base in which differentiation between lithology and sedimentary environments was rather weak. For this reason, the methodological proposals are much more important than details of the sedimentation model in the present paper. Nevertheless, they did reveal some interesting phenomena which may prove important in the reconstruction of peat/lignite environmental conditions. First of all, the presence of cyclicity in the sedimentation model, i.e., cyclic alternation of channel and overbank deposits, represents a fluvial environment. It was also confirmed that the lacustrine subenvironment was cut off from a supply of clastic material by various types of mire barriers. Additionally, our analysis revealed new facts: (i) these barriers also existed between lakes in which either carbonate or clay sedimentation predominated; (ii) there was no barrier between rivers and lakes in which clay sedimentation predominated; (iii) barriers were less efficient in alluvial fan areas but were perfectly tight in regions of phytogenic or carbonate sedimentation; (iv) groundwater, rather than surface flow, was the main source of CaCO3 in lakes in which carbonate sedimentation predominated; (v) a lack of cyclic alternation between abandoned channels and pools with clayey sedimentation; (vi) strong evidence for autocyclic alternation of phytogenic subenvironments and lakes in which carbonate sedimentation predominated was found in almost all areas studied.

3

Próba wykorzystania sieci neuronowych w kompleksowej interpretacji danych elektromagnetycznych na przykładzie złoża Grabownica

Mastej W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2011

|

T. 37, z. 1

157-173

PL

W pracy przedstawiono próbę zastosowania metody rozpoznawania obrazów z użyciem sztucznych sieci neuronowych w kompleksowej interpretacji danych z sondowań magnetotellurycznych AMT (Audio-frequency Magnetotellurics) i CSAMT (Controlled Source Audio-frequency Magnetotellurics) ze złoża ropy i gazu Grabownica (dipol podłużny i poprzeczny względem linii profili pomiarowych). Obiektami klasyfikacji były pionowe pasy z przekrojów magnetotellurycznych, o szerokości 50 m, utworzone na bazie siatek interpolacyjnych. Strukturę obiektów formalnie niestrukturalnych wymuszono częściowo poprzez ich podział na: przypowierzchniową, wysokooporową strefę do 200 m n.p.m., strefę niskooporowych utworów uszczelniających oraz słabych maksimów - kominów dyfuzyjnych, od 200 do -100 m n.p.m. i najniższą, wysokooporową strefę złoża. Prawidłowe wskazanie rzeczywistych stref złożowych na bazie informacji pochodzących z często niejasnych i rozbieżnych między sobą obrazów z przekrojów magnetotellurycznych, świadczą o przydatności tej metody. Wskazano także dwie nieznane strefy złożowe w NE części przekroju G4 i w SW części przekroju G2.

EN

The paper presents an attempt to apply the pattern recognition method using artificial neural networks in integrated interpretation of the magnetotelluric data AMT (Audio-frequency Magnetotellurics) and CSAMT (Controlled Source Audio-frequency Magnetotellurics), acquired from the Grabownica oil and gas deposit (longitudinal and transversal dipole in relation to measurement profile lines). Vertical belts of magnetotelluric cross-sections, each 50 m wide, obtained from interpolation grids, were the objects of classification. The structure of formally non-structural objects was partly imposed through division into: near-surface high-resistivity zone, to 200 m a.s.l., low-resistivity screens and week maxima - diffusion chimneys, from 200 to -100 m a.s.l., and the lowest, high-resistivity deposit zone. The usefulness of the method was proven by correct identification of real deposit zones based on data often coming from ambiguous and incompatible magnetotelluric cross-sections. In addition, two unknown deposit zones were discovered in NE part of cross-section G4 and SW part of cross-section G2.

4

Testing the randomness of lithostratigraphic successions with the Markov Chain methods

Doktor M., Krawczyk A., Mastej W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2010

|

Vol. 80, No 2

163-166

EN

The crucial role in the studies on layer successions in lithostratigraphic sections with the application of stochastic model of depositional processes represented by the Markov chain is played by correct estimation of the matrix of transition numbers between lithofacies expected in a random sequence. Methods known from the literature are iteration procedures, which do not ensure quick, general solution. Hence, we propose a universal method based upon the Monte Carlo simulation technique. This method enables the researcher to estimate precisely and reliably the expected matrix of facies transitions.

5

Koncepcja projektu: "Geostrada Sudecka - studium geologiczno-krajobrazowe z inwentaryzacją obiektów dziedzictwa przyrody nieożywionej"

Słomka T., Bartuś T., Mastej W., Łodziński M., Mayer W., Stefaniuk M., Doktor M., Koźma J., Cwojdziński S., Stachowiak A.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

3-18

PL

Celem niniejszej pracy jest prezentacja studium geologiczno-krajobrazowego z inwentaryzacją obiektów dziedzictwa przyrody nieożywionej dla obszaru Sudetów, wzdłuż proponowanej trasy turystyczno-rekreacyjnej, nazwanej Geostradą Sudecką im. Leszka Sawickiego. Poprzez inwentaryzację, opis oraz propozycje zagospodarowania wytypowanych obiektów geoturystycznych położonych wzdłuż trasy, Geostrada przyczyni się do przybliżenia skomplikowanych zagadnień geologii Sudetów turyście nie znającemu podstaw geologii. Wykorzystując przejezdne drogi, ustalono przebieg Geostrady wzdłuż głównych grzbietów górskich Sudetów po obu stronach granicy polsko-czeskiej, promując przy tym mało znane, ale atrakcyjne rejony Sudetów i ich przedpola. Przebieg polskich odcinków Geostrady (łącznie ok. 285 km) wyznaczono w taki sposób, aby w pasie o szerokości 10 km (5 km po obu stronach Geostrady) znalazło się jak najwięcej najatrakcyjniejszych geoturystycznie obiektów dziedzictwa geologiczno-górniczego, do których można dojechać lub dojść pieszo.

EN

The aim of the paper is presentation of geological and landscape studies with the inventarization of abiotic nature objects located along proposed trail "The Leszek Sawicki Sudetic Geostrada". Through detailed descriptions of the trail and proposals of development of selected, most attractive geosites of geological-mining heritage, the project should aim to spread geological knowledge of the Sudety Mts. among the non professionals. Using the passable roads, the trail was led along the main ridges of the Sudety Mts. in both the Polish and the Czech parts, through less popular and rarely visited but also interesting parts of the Sudety Mts. and their foreland. Polish parts of the Geostrada (ca 285 km) were such determined to reach as much the most attractive geosites as possible in the 10-kilometers-wide zone (+/- 5 km from both sides of the trail).

6

Atrakcje geoturystyczne Geostrady Zachodniosudeckiej

Łodziński M., Mayer W., Stefaniuk M., Bartuś T., Mastej W.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

19-42

PL

W artykule przedstawione zostały wybrane wyniki prac wykonanych w zachodniej części Geostrady Sudeckiej. Przeanalizowany został przebieg Geostrady Zachodniosudeckiej na tle geomorfologii i budowy geologicznej. Trasa ta okrąża szerokim łukiem od północy główne pasma Gór Izerskich i Karkonoszy oraz Kotlinę Jeleniogórską a dalej biegnie przez wschodnią i południową część Rudaw Janowickich. Przebiega ona w większości w obrębie ekshumowanej (odsłoniętej) osłony metamorficznej (skał otaczających) batolitu Karkonoszy (ciała magmowego, powstałego w wyniku zakrzepnięcia magmy wewnątrz skorupy ziemskiej), bogatej w liczne wystąpienia mineralizacji rudnej. Przedstawiony został opis obiektów geomorfologicznych i geologicznych, pozostałości dawnej eksploatacji górniczej oraz oceniona została ich atrakcyjność turystyczna. Obszerniej opisane zostały wybrane, szczególnie atrakcyjne obiekty: formy geomorfologiczne, odsłonięcia interesujących kompleksów skalnych, struktur tektonicznych i pozostałości dawnego górnictwa złóż rud cyny w rejonie Krobicy-Kotliny-Gierczyna-Przecznicy oraz złóż uranu w Kowarach.

EN

The paper presents selected results of the "Western Sudetic Geostrada" - a project, currently in preparation, which merges geosites, biotic nature objects, historical monuments and tourist infrastructure into a coherent tourist trail. The trail avoids main roads and famous tourist centers, leading to the less known parts of the Western Sudety Mts. and their foreland. Precisely, the "Western Sudetic Geostrada" runs around the main range of the Isera Mountains, surrounds from the north the Karkonosze Range and the Jelenia Góra Trough, and heads through the eastern and southern part of the Rudawy Janowickie Range. From geological point of view the trail runs through the exposed part of the exhumed i metamorphic envelope the Karkonosze granite intrusion rich in numerous deposits and occurrences of ore mineralization. The selected geomorphological and geological objects and regions were described in details along with the relies of past mining operations and their tourist attractiveness were evaluated. Some especially attractive objects i.e. geomorphological forms, outcrops of interesting lithologic complexes, tectonic structures and remnants of past ore mining (tin mining in Krobica-Kotlina-Gierczyn-Przecznica area and uranium mining in Kowary) were described in details.

7

Atrakcje geoturystyczne Geostrady Wschodniosudeckiej

Słomka T., Doktor M., Bartuś T., Mastej W., Łodziński M.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

61-72

PL

"Geostrada Wschodniosudecka" w Polsce to niewielki, wschodni fragment trasy geoturystycznej prowadzonej przez całe Sudety. Występuje tu zatem ograniczona ilość geostanowisk. Pierwszym z nich jest słynny, eksploatowany od XIII wieku i wciąż czynny, kamieniołom metasomatycznych marmurów dolomitycznych w Sławniowicach. Eksploatowane skały, w formie i płyt okładzinowych, spotkać można w wielu gmachach Polski i Niemiec. W 16. czynnych i nieczynnych wyrobiskach odsłonięte zostały prekambryjskie marmury i skały współwystępujące, takie i, jak łupki łyszczykowe, amfibolity i pegmatyty. Najciekawszym niewątpliwie punktem tej części Geostrady jest rejon Głuchołaz. W mieście, w dolinie Białej Głuchołaskiej oraz w czeskich rejonach przyległych (Jesenik, Zlate Hory), od XII wieku z aluwiów rzeki i poprzez eksploatację podziemną kwarcowych i kwarcowo- skaleniowych żył pozyskiwano złoto. Pozostałością po górnictwie głuchołaskim są sztolnie i ślady po szybach przy promenadzie wzdłuż Białej Głuchołaskiej. Pozostałe obiekty również mogą być atrakcyjne dla sympatyków nauk o Ziemi. Są to granitoidy masywu Strzelina-Zulovej w Jarnołtowie, prekambryjskie wapienie krystaliczne w Gierałcicach oraz łupki biotytowe w Burgrabicach. Ostatnim obiektem polskiej części Geostrady jest czynna kopalnia tzw. łupków dachówkowych w Jarnołtówku. Występują tutaj łupki fyllitowe, których niezaburzone partie były eksploatowane na pokrycia dachów wielu budynków w okolicy.

EN

The Eastern Sudetic Geostrada (Geotrail) constitutes only a small, eastermost fragment of the whole "Sudetic Geostrada" tourist trail project. Hence, the number of geosites selected along the trail is rather limited. The westernmost site is the famous Sławniowice quarry. Here, in 16 active and inactive pits the Precambrian marbles and accompanying rocks (mica schists, amphibolites and pegmatites) have been quarried since the XIIIth century. Stones extracted there are well-known in Poland and in Germany, usually as facings. However, the most intrising part of the Eastern Sudetic Geostrada is the vicinity of Głuchołazy. In the town itself and in the valley of the Biała Głuchołaska River as well as in the adjacent Jeseniki and Zlate Hory mountains in the Czech Republic gold has been mined from alluvial deposits as well as from quartz and quartz feldspar lodes. The relics of this mining operations are numerous adits and shafts, which can be recently seen along the promenade accompanying the Biała Głuchołaska River bank. Other sites attractive for the Earth-science enthusiasts are: granitoids of the Strzelin-Zulova Massif in Jarnołtów, Precambrian marbles in Gierałcice and biotitic schists in Burgrabice. The last site in the Polish sector of the Eastern Sudetic Geostrada is the operating slate quarry in Jarnołtówek where phyllitic schists are extracted and used as roof tiles.

8

Atrakcje geoturystyczne Geostrady Środkowosudeckiej

Bartuś T., Mastej W., Łodziński M.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

43-60

PL

Celem niniejszej pracy jest prezentacja studium geologiczno-krajobrazowego z inwentaryzacją obiektów dziedzictwa przyrody nieożywionej dla obszaru Sudetów, wzdłuż środkowej części proponowanej trasy turystyczno-rekreacyjnej, nazwanej Geostradą Sudecką im. Leszka Sawickiego. Geostrada Środkowosudecka ograniczona jest przełęczami.: Kowarską na zachodzie i Płoszczyna na wschodzie, koło Stronia Śląskiego. Liczy łącznie ok. 200 km, w tym ok. 60 km w Czechach. Jest ona prowadzona w taki sposób, by w wąskim pasie o szerokości 10 km (5 km po obu stronach Geostrady) znalazły się atrakcyjne obiekty geoturystyczne w przypadku środkowosudeckiego odcinka Geostrady, są to przede wszystkim zgrupowania piaskowcowych ostańców erozyjnych w Górach Stołowych, a także liczne obiekty w okolicach Lądka Zdroju: jaskinie wypreparowane w marmurach, w tym najsłynniejsza Jaskinie Niedźwiedzia, wystąpienia wód mineralnych, skałki gnejsowe, sławny wodospad Wilczki, liczne kamieniołomy marmurów i bazaltów oraz ślady działalności górniczej.

EN

The aim of the paper is presentation of a geological and landscape studies with inventarization of the objects of abiotic nature heritage located along the central part of proposed trail "The Leszek Sawicki Sudetic Geostrada". The Central Sudetic Geostrada extends from the Kowary Pass in the west to the Płoszczyna Pass near Stronie Śląskie in the east. Total length of this sector of Geostrada is about 200 km, in which about 60 km in the Czech Republic. The principle is to run the trail in such a manner that attractive geosites and other interesting tourist destinations fall into the 10-kilometers-wide zone (+/- 5 km zone from both sides of the road). First of all, these are groups of sandstone monadnocks in the Table Mts., but also numerous geosites close to Lądek Zdrój: caves, including the famous "Bear Cave", mineral waters, gneiss tors, the famous waterfall on the Wilczka River numerous marble and basalt quarries and relics of old mining camps.

9

Jednorodność parametrów kopaliny testowana metodą geostatystyczną - prezentacja działania oprogramowania na danych z KWB "Bełchatów"

Mastej W., Kądzioła L.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 6

23-25

PL

Zbudowano program komputerowy ŚredniGMZ (skrót od "średni geostatystyczny model zmienności"), który umożliwia oszacowanie jednorodności parametrów kopaliny, o ile znane są geostatystyczne modele zmienności tych parametrów. Wiarygodna ocena jednorodności jest konieczna ze względu na wymogi zakładów przeróbczych. Jako miary niejednorodności użyto tzw. wariancji międzyblokowej, pokazującej zmienność parametrów między blokami (parcelami) eksploatacyjnymi o zdefiniowanym kształcie i wielkości. Podczas każdego przebiegu programu można symulować inny kształt i wielkość bloków eksploatacyjnych dla zadanego parametru złożowego. Pozwala to tak dobrać bloki, by wartość wariancji międzyblokowej nie przekroczyła z góry założonego progu.

EN

Computer program ŚredniGMZ (abbreviations of 'mean geostatistical variability model') was built to evaluate the parameters homogeneity of mineral raw-materials if geostatistical variability models are known. Reliable homogeneity evaluation is necessary because of the requirements of processing plants. The dispersion variance was used as a measure of non-homogeneity, which shows parameter variability among exploitation blocks of defined shape and size. During each run of the program, simulation of various shapes and sizes of blocks can be done for the selected parameter. This allows the selection of blocks such that the dispersion variance does not to exceed the presumed value.

10

Badania laboratoryjne nad sedymentacją osadów mułowo-solnych w zależności od warunków przepływu i charakteru materiału sedymentacyjnego

Bukowski K., Mastej W., Kępiński J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2005

|

R. 44, nr 4-5

69-76

PL

W laboratoryjnych, modelowych badaniach na otwartym kanale przepływowym (model basenu ze skłonem) odtworzono sedymentację redeponowanych skał mułowo-solnych, w środowisku deltowym w facjach kanałowej i lobowej. Materiał transportowany był trakcyjnie w kanałach i powierzchniowo nad lobami. Osad kanałów miał tylko niewiele grubsze ziarno niż osad lobów. Obserwowano daleką wędrówkę grubych klastów łupków ilastych i halitu, co było spowodowane większą wypornością solanki w stosunku do wody słodkiej i niską gęstością halitu.

EN

In laboratory, model examinations at the opened flow channel (model basin with the slope) reconstructed sedimentary of redeposited salty-mud rocks, in the delta environment with the channel and lobe facies. Material was transported traction in channels and suspension above the lobs. The deposit of channels infill had only a little coarser grains than the deposit of lobs. A distant transport of the coarse halite and claystone clasts was observed. It was resulted from higher buoyancy of brine then fresh water and relatively low density of halite.

11

Modelowanie zmienności i dokładność oszacowania parametrów jakościowych złoża węgla brunatnego Bełchatów (pole Bełchatów)

Mucha J., Słomka T., Mastej W., Bartuś T., Jończyk W., Frankowski R.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2004

|

nr 5

14-15

PL

W oparciu o dane otworowe, określono zmienność zawartości popiołu (Ar), siarki (Str), wilgoci (Wtr) i wartości opałowej (Qir) we wschodniej części złoża węgla brunatnego Bełchatów (pole Bełchatów). Parametry Ar i Str są bardziej zmienne niż dwa pozostałe, a w ich zmienności widać wyraźną nielosowość i anizotropię, podczas gdy zmienność Wtr i Qir jest głównie losowa i izotropowa. Określenie struktury zmienności umożliwiło ocenę błędów oszacowań parametrów w blokach i punktach złoża. Stwierdzono zadowalającą dokładność szacowania parametrów w dużych blokach (400x1200 m) i niewystarczającą w małych blokach (60x120 m) oraz w punktach złoża. Osiągnięcie właściwej dokładności szacowania w małych blokach będzie możliwie przez dodatkowe uwzględnienie prób bruzdowych, pobieranych ze ścian wyrobisk.

EN

The character of variability of ash content (Ar), sulphur content (Str), moisture (Wtr) and calorific value (Qir) in the eastern part of the Bełchatów lignite deposit (the Bechałtów field) was described geostatistically basing on the results of the borehole sampling. The Ar and Str contens are more variable then two remaining ones and show distinct non-randomness and anisotropy while the variability of the Wtr and Qir are mainly random and isotropic. Geostatistical models of variability structure were used for assessment of errors of mean values parameters estimation in mining blocks and points of deposit. It was found satisfactory accuracy of mean parameters estimation in the great blocks (400x1200 m) and unsatisfactory in the small (60x120) as well as in the points. In the case of small blocks there is possible to increase the accuracy of estimation by taking into account the channel samples taken from excavation walls.

12

Cyfrowe mapy prognozy potencjalnych skał zbiornikowych węglowodorów

Jucha S., Kotlarczyk J., Mastej W.

Geoinformatica Polonica

|

2004

|

T. 6

59-65

PL

Wykorzystanie geoinformacji zawartej w banku danych o złożach węglowodorów umożliwiło wykonanie cyfrowych map prognozy potencjalnych skał zbiornikowych węglowodorów w części niecki Nidy pogrzebanej pod utworami miocenu, w której zostało odkryte wcześniej kilka złóż węglowodorów. Do przekształcenia wielowymiarowych danych z banku w parametr jednowymiarowy, tj. w prawdopodobieństwo trafienia otworem w skały zbiornikowe (P[R*]), wykorzystano sieci neuronowe jako niealgorytmiczną metodę rozpoznawania obrazów (klasyfikacja wzorcowa). Nielosowy model geostatystycznej zmienności obliczanego parametru pozwolił na interpolację danych (kriging punktowy) z otworów na węzły siatki ortogonalnej i wyrysowanie mapy izoliniowej wartości prawdopodobieństwa. Taka prognoza ułatwia zaplanowanie eksploracji otworowej. Efektywność zastosowanej metody porównano z działaniem jednej z lepszych algorytmicznych metod rozpoznawania obrazów - metody funkcji potencjalnych, wykorzystanej we wcześniejszej publikacji (Kotlarczyk i in. 1999). Obie metody dały podobne rezultaty, chociaż można zauważyć nieco większą efektywność sieci neuronowych.

EN

Geoinformation contained in the data base for hydrocarbon deposit allowed to obtain digital prognostic maps of hydrocarbon reservoir rocks in the part of the Nida River synclinorium buried under the Miocene strata where several hydrocarbon deposits have been previously discovered. In order to transform multidimensional data from the data base into one-dimensional parameter, i.e. into a probability that a borehole will hit the reservoir rocks (P[R*]), artificial neural networks were used as non-algorithmic pattern recognition method. Non-random lateral geostatistical variability model of this parameter allowed to interpolate the data (point kriging) from boreholes to orthogonal grid nodes and, consequently, enabled drawing the isoline map of probability values. Such a prognosis facilitates the planning of future producing wells. Efectiveness of the applied method was compared (cf. earlier publication: Kotlarczyk et al. 1999) with the effectiveness of potential function method which is regarded as one of the best algorithmic methods of pattern recognition. Both methods gave similar results, although the neural networks seem to provide some advantages.

13

An application of Markov chain analysis to studies on lithofacies sequences in the alluvial fans from the "Bełchatów" lignite deposit (Poland

Mastej W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2002

|

Vol. 72, No 3

271-282

EN

The Markov chain analysis was used to study on lithofacies sequences in alluvial fans enclosed in the main seam of the "Bełchatów" lignite deposit. Quantitative approach supported the qualitative results of sedimentological analysis - the origin of muds, clays and coaly clays as well as the presence of a barrier (peat bog) between the fans and the lake with carbonate deposition. It was found that ephemeral lakes located on the fan surface were favourable sites for development of peat bogs. Similarly, the same lakes evolving into the peat bogs were favourable environments for expansion of sand lobes of the fans. It was discovered that cyclicity in sediment succession was disturbed by erosion. The new model of lacustrine limestone deposition was proposed for the northwestern part of lake which borders the fans from the northwest.

14

Zastosowanie metod rozpoznawania obrazów i metod geostatystycznych do wskazywania cynkowo-ołowiowych ciał rudnych w złożu Trzebionka z rejonu śląsko-krakowskiego

Mastej W.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2001

|

T. 17, z. 2

75-104

PL

Zastosowano metody rozpoznawania obrazów (met. funkcji potencjalnej i met. Kora-3) oraz metodę geostatystyczną do wskazywania zasięgu ciał rudnych Zn-Pb na złożu "Trzebionka" koło Chrzanowa. Użyto cech litologiczno-stratygraficznych, pochodzących z dokumentacji geologicznej otworów wiertniczych oraz danych o intensywności mineralizacji. Wykonane testy dowodzą, że w przypadku otworów bilansowych o niskiej wydajności, odwierconych w latach pięćdziesiątych, zaproponowana metodyka umożliwia często niwelację błędów w interpretacji analiz chemicznych rdzeni na zawartość Zn i Pb. Może ona być zatem traktowana jako wspomagająca podejście standardowe.

EN

Hitherto, the ranges of Zn-Pb orebodies have been determined on the base of Zn + Pb contens in boreholes. In general, this approach give good results, but not ever when concerning data from older drillings (ferequent decrease of barren or ore minerals from drill cores). This problem could be solved by using not only contents of metals, but other parameters too. Because of numerous of such parameters, the methods of supervised classification i.c. the pattern recognition methods (the potential function and "Kora-3" algorithms) were used to performance the multidimensional data to one number only - the probability that particular boreholes would reveal the characteristic conditions for occurrence of orebody. To compute the probabilities in localities among existing drillings, the geostatistical methods were used. Using the bayesian equation, these probabilities were changed into probabilities, that particular boreholes would recover an orebody. Investigations were conduct on the base of data originated from 273 boreholes, drilled in the mine area (before its foundation) and its vicinity. At first, each drilling was described by 386 lithological, stratigraphical and tectonical features. Before classification, this number was reduced (Puri-Sen-Tamura algorithm) to 14 informative features. Though with shortness, obtained results allow one to indicate the areas of hihg probability of occurence of orebodies. Such areas, inside exhausted part of the mine, can be verified on the basis of the comparison with the borders of orebodies, which are proved by the exploitation. It is also possible to compare the areas with the orebodies, pointed in the standard prognosis, based on the metal content in the boreholes. The two comparisons show, that the quality of the pattern recognition method prognosis is similar to the standard prognosis. Moreover, the first prognosis delivers the new information to the second one. The information can be used as auxiliary one to better determine real distribution of orebodies. Besides, in the stage of scarching for informative features, the most informative ones were found. They should reveal cennections with genesis of the ore deposit, but in this case, such interpretation was impossible.

15

Rozpoznawanie obrazów w prospekcji stref naftowych w cenomanie i malmie synklinorium Nidy

Kotlarczyk J., Jucha S. F., Mastej W., Namysłowska-Wilczyńska B.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

1999

|

T. 15, z. spec.

45-68

PL

Autorzy zastosowali metodę funkcji potencjalnych (metoda rozpoznawania obrazów) w połączeniu z metodami geostatystycznymi do wskazania nowych potencjalnych obszarów akumulacji węglowodorów w mezozoicznym piętrze strukturalnym podłoża zapadliska przedkarpackiego, w jego części obejmującej S przedłużenie synklinorium nidzińskiego. Obiektami badań były otwory wiertnicze opisane zestawem 16 cech informatywnych. Cechy te charakteryzują głębokość i miąższość osadów cenomanu, ich porowatość i przepuszczalność, mineralizację i napory potencjometryczne wód wgłębnych, jak również gradienty tych cech. 16-wymiarowa informacja o każdym otworze wiertniczym została ostatecznie przetworzona w prawdopodobieństwo, że otwór odwiercony w dowolnym punkcie badanego obszaru nawierci złoże. W efekcie wskazano 9 rejonów o podwyższonym prawdopodobieństwie odkrycia złoża.

EN

Sub-Miocene basement of the Carpathian foredeep contains, most probably , unrecognized areas of potential hydrocarbon deposits, occurring in analogous conditions as those already discovered. Particularly rich data come from the area, being the prolongation of Nida synclinorium and refers to Cenomanian and Malmian deposit (fig. 1). This area was intensely explored what resulted in the discovery of several deposits (figs. 1, 2). Usually they occur in the zone where Cenomanian sandstones are wedging out (trap of 1st type), as well as in weathered, porous, karstified Malmian carbonate rocks (trap of 2nd type), also in areas where Cenomanian rocks do not occur (fig. 1). Rarely, hydrocarbon deposits appear in planar domes within the top of thick Cenomanian sandstone sequences (trap of the 3rd type e.g. Rylowa deposit). All these traps are sealed by hardly permeable Upper Cretaceous or Miocene deposits. There are credible premises indicating that in some boreholes, due to imperfect drilling technology, the presence of economic hydrocarbon accumulation could be overlooked and, thus, they were classified as barren. Moreover, vast areas between almost 700 boreholes may also contain undiscovered deposits. As follows from above data, further exploration works are needed, using different methods. As far as mathematical methods are concerned, the most useful can be the pattern recognition methods (PRM), applied jointly with geostatistical ones. The experiments on application of these methods in the area studied is the aim of investigation presented in this paper. In the analyzed case, the application of PRM consist in the calculation of probability of membership of each borehole studied to one of two target classes: to class of wells with economic hydrocarbon accumulation (R) or to those barren (W) i.e. to the computation of P[R] and P[W]. This procedure should be preceded by calculation of probability of membership of each borehole to one of two predictor classes: R* and W*, connected with appropriate target classes R and W. The predictor is the mathematical representation of a given borehole. Predictors are multivariate vectors of features, the values of which are measured in each borehole. The predictor class R* (or W*) is formed by vectors of features measured in boreholes selected from class R (and respectively W) and assented as their patterns. In the analyzed case, pattern boreholes from each deposit were selected for the predictor class R*, more or less proportionally to the number of wells in each deposit (tab. 2). Pattern boreholes for predictor class W* were selected systematically from the whole surface of the areas, situated outside deposits. 16 features were selected from the set of 27 measured (or computed) for the boreholes, the values of which were obtained in the most credible manner (tab. 1). These features were characterizing the depth and thickness of Cenomanian deposits (numbers: 1, 2, 3), their porosity and permeability (numbers: 4, 6), mineralization and potentiometric heads of groundwaters (numbers: 7-10, 17), as weIl as gradients of these teatures (numbers: 22, 23, 25-27). The examination of informativity of these features by means of Puri-Sen-Tamura test of comparison of multivariate means has shown them to form one signiticantly informative combination (fig. 3). The method of potential function in probabilistic version was applied as that of PRM. Consequently, each borehole (pattern and nonpattern, altogether 691) was characterized by one probability value of membership to predictor class R*. The application of block kriging was necessary for the production of maps of the above probability for the whole area. Preliminary geostatistical studies aIlowed to apply the compound variability model to kriging computations (figs. 4, 5). The interpolation of P[R*] probabilities and kriging standard deviations reIated with them are presented in maps (figs. 6, 7). The elaboration of resulting map needs the computation of conditional probabilities (P[RIR*], P[WIR*], P[RIW*], P[WIW*]) (cf. tab. 3). Moreover, the corrections ER and EW proposed by the present authors should be taken into consideration, according to the formula: P[R] = P[R*] (P[RIR*] + ER) + (1 - P[R*]) (P[RIW*] + Ew) where: ER = P[WIR*] P[R'IW] P[R*IR] / P[R*IW] and Ew = P(WIW*] P(R'IW] P(W*IR] / P(W*IW]. These corrections take into account the effect of faulty identification of boreholes (i.e. \delta error) during drilling on the value of the membership probability of a given well to class R. The result of such erroneous identitication is that within the class W there can be incorporated the boreholes forming subclass R' i.e. those, penetrating existing hydrocarbon deposits (fig. 12). The value of this error, expressed as P(R'IW] probability, can be estimated but a priori. The effect of the error in question on prognosis is, in fact, small (tab. 4) but by taking into account the proposed corrections we are increasing the adequacy of recognition. The probability of membership of each point of the area to target class R, is presented in isoline map (cf. fig. 8). All the known deposits considered in our experiment are Iocated in this map within the areas showing the probability higher then 0.5. Moreover, new potential areas of occurrence of deposits were indicated as isolated maxima showing probability more then 0.5. They are representing first of all the traps of 1st type (arrow numbers 1, 3, 5), as well as of 2nd one (arrow numbers 2, 4, 7). Only in one case they represent also 3rd type (arrow number 6). Consequently, there were indicated first of all the regions, characterized by small thickness of Cenomanian deposits, similarly as the vast majority of known deposits that have delivered the patterns. Therefore, other potential deposits, occurring in traps of 3rd type i.e. not related with zones where Cenomanian deposits are thin or lacking, could not be discovered. In order to explain this situation, the second experiment was carried out, in which thickness and the features correlated with it: porosity, permeability and thickness gradient of Cenomanian deposits were eliminated. The result of computation, like in previous experiment, are presented in appropriate maps (figs. 9, 10, 11). Final results of recognition have revealed almost aIl the above indicated new potential zones of hydrocarbon accumulations (excluding maximum no 6) and, moreover two successive, just representing the 3rd type of traps (fig. 11, numbers 8, 9). One of the Iast zones (no 8) showing high probability of occurrence of deposit, amounting to 0.65 has appeared SW of Rylowa deposit. Irrespective of the studies presented here, the borehole Rajsko-1 has, in fact, penetrated a deposit in that zone. This is an important confirmation of reality of results obtained by means of the pattern recognition method.