Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS, z uwzględnieniem sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym

Gaj J., Lozia Z.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2018

|

z. 121

41--55

PL

Zgodnie z tytułem, w artykule porównano samochody osobowe produkowane w wersjach z silnikami ZI i ZS, z uwzględnieniem sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym. Przedstawiono grupę 25 wybranych par pojazdów produkowanych w wersjach silnikowych ZI i ZS. Zdefiniowano mierzalne kryteria porównawcze. Wyniki porównania zaprezentowano w formie wykresów wraz komentarzem. Dokonano także oceny sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym, w kontekście porównania obu typów pojazdów. Artykuł zamykają wnioski końcowe.

EN

According to the title, the article compares passenger cars produced in versions with SIE engines (spark ignition engines) and CIE engines (compression ignition engines), taking into account the situation on the Polish automotive market. A group of 25 selected vehicle pairs equipped with the SIE and CIE engine versions has been presented. The measurable comparative criteria have been defined. The results of the comparison were presented in the form of graphs with a commentary. The situation on the Polish automotive market was also assessed in the context of a comparison of both types of vehicles. The final conclusions close the article.

2

Symulacja ruchu pojazdu w trakcie testów wykonywanych w ośrodkach doskonalenia techniki jazdy

Lozia Z.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2018

|

R. 19, nr 9

45--50

PL

Jednym z zadań ośrodka doskonalenia techniki jazdy (ODTJ) jest nauka poprawnego zachowania się kierowcy po zaburzeniu ruchu pojazdu przed wjazdem na tzw. „płytę poślizgową”. Zaburzenia tego dokonuje się z wykorzystaniem „płyty dynamicznej”. „Płyta poślizgowa” i „płyta dynamiczna” stanowią obowiązkowe wyposażenie ODTJ. Artykuł przedstawia model pojazdu oraz podłoża z wydzieloną, okresowo ruchomą, „płyta dynamiczną” o wysokie przyczepności powierzchni kontaktu z kołami samochodu. Zaprezentowano przykładowe wyniki symulacji, obrazujące skalę zaburzenia ruchu pojazdu, na które musi zareagować szkolony kierowca. Ze względu na ograniczona objętość artykułu autor odsyła czytelnika do obszerniejszych, bardziej szczegółowych własnych publikacji przedstawiających różne aspekty zastosowań zaprezentowanego w pracy modelu.

EN

One of the tasks of the driving technique improvement center (ODTJ) is learning the correct behavior of the driver after disturbing the movement of the vehicle before entering the so called "sliding plate". This disorder is made using the "dynamic plate". "Sliding plate" and "dynamic plate" are mandatory equipment of ODTJ. The article presents the model of the vehicle and the ground with a separate, periodically moving, "dynamic plate" with high adhesion of the contact surface with the wheels of the car. Examples of simulation results showing the scale of motion disorder of the vehicle to which the trained driver has to react are presented. Due to the limited volume of the article, the author refers the reader to more comprehensive, more detailed own publications presenting various aspects of the application of the model presented in the work.

3

Wyznaczenie optymalnej wartości współczynnika asymetrii amortyzatora pasywnego zawieszenia samochodu z wykorzystaniem modelu „ćwiartki samochodu”

Lozia Z., Zdanowicz P.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2017

|

z. 119

249--265

PL

Celem pracy była optymalizacja tłumienia pasywnego zawieszenia samochodu poruszającego się ruchem prostoliniowym ze stałą prędkością po nierównej nawierzchni drogi. Nierówności miały charakter losowy i były opisywane zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji ISO, zawartymi w dokumencie ISO/TC 108/253: Reporting vertical road surface irregularities. Generalised vertical road inputs to vehicle. Wykorzystany został silnie nieliniowy model „ćwiartki samochodu” o dwóch stopniach swobody. Uwzględniał rzeczywistą charakterystykę sprężystości zawieszenia i ogumienia, asymetrię amortyzatora, tarcie ślizgowe w zawieszeniu, zjawisko odrywania się kół od nawierzchni drogi oraz właściwości wygładzające ogumienia. Opis wspomnianych własności odpowiadał w jak największym stopniu wynikom otrzymanym w trakcie badań stanowiskowych. Obliczenia wykonano dla trzech dróg w różnym stanie i czterech symulowanych prędkości ruchu pojazdu. Kryteriami optymalizacji były, ze względu na charakter wymuszenia, statystyczne miary drgań pionowych nadwozia („masy resorowanej”) oraz zmian pionowej siły w kontakcie koło-droga. Uwzględniono także ograniczenie ruchu roboczego (zakresu zmian ugięcia) zawieszenia, wynikające ze względów konstrukcyjnych. Oceniono wpływ niepożądanego tarcia ślizgowego w zawieszeniu na wyniki obliczeń i wyznaczono optymalne współczynniki asymetrii charakterystyki tłumienia wiskotycznego w amortyzatorze. Rezultaty wykonanych analiz przedstawiono głownie w postaci graficznej – wykresów.

EN

The purpose of the work was the optimization of damping in the passive suspension system of a motor vehicle moving straight with a constant speed on a road with rough surface of random irregularities, described according to the ISO classification. Strongly nonlinear “quarter-car” 2DoF model was used. Nonlinearities of spring characteristics of the suspension system and pneumatic tyre, shock absorber asymmetry, dry friction in the suspension system, and wheel lift-off were taken into account. The smoothing properties of vehicle tyre were represented in model. The description of all these properties corresponded as much as possible to the results obtained during the experimental tests. The calculations were carried out for three roads of different quality, with simulating four vehicle speeds. Statistical measures of vertical vehicle body vibrations (sprung mass) and of changes in the vertical tyre/road contact force were used as the criteria of system optimization. The design suspension displacement limit was also taken into account. The impact of undesirable dry friction in the suspension system on the calculation results was estimated and optimum asymmetry coefficients of viscous damping characteristic in shock absorber was determined. Results of the analyses were presented mainly in the form of graphics – charts.

4

Symulacja zaburzenia ruchu pojazdu, stosowanego w ośrodkach doskonalenia techniki jazdy (ODTJ)

Lozia Z.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2017

|

z. 118

187--198

PL

W ośrodkach doskonalenia techniki jazdy (ODTJ) wykonywane są testy, w których przed wjazdem na płytę o obniżonej przyczepności („płytę poślizgową”) zaburza się ruch pojazdu za pomocą „płyty dynamicznej”. Stanowi ona obowiązkowe wyposażenie wspomnianych ośrodków, co określono w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 16 stycznia 2013r. w sprawie doskonalenia techniki jazdy. Realizacja praktyczna polega na wywołaniu ruchu poprzecznego płyty w stosunku do toru ruchu pojazdu w czasie, gdy na płycie znajdują się tylko koła jednej osi jezdnej. Zaburzenie wywołane ruchem płyty zmusza kierowcę do wykonania manewrów obronnych. Najczęściej jest to obrót kołem kierownicy. Możliwe są jednak inne, nawet zaskakujące działania kierowcy, w postaci hamowania lub przyspieszania, bądź kombinacji wymienionych reakcji a więc i manewrów pojazdem. Artykuł przedstawia opisane wyżej testy oraz warunki w jakich są wykonywane. Zaprezentowane są wyniki symulacji obrazujące skalę zaburzenia ruchu pojazdu, na które musi zareagować szkolony kierowca. Oceniane jest przede wszystkim zachowanie samego pojazdu, bez ingerencji prowadzącego pojazd; w trakcie pierwszej sekundy po zaburzeniu, gdy kierowca nie zdążył jeszcze zareagować. Wartość użyteczna wyników odnosi się do okresu odpowiadającego czasowi reakcji kierowcy. Przeprowadzone symulacje z użyciem zaawansowanego, zweryfikowanego eksperymentalnie modelu matematycznego ruchu samochodu osobowego umożliwiają także określenie kluczowych parametrów konstrukcji „płyty dynamicznej”, takich jak wymagana siła wymuszająca zakłócenie ruchu pojazdu, moc efektywna zespołu generującego szarpnięcie płyty a także wyznaczenie optymalnej prędkości ruchu badanego pojazdu w trakcie testu, w zależności od przyjętego kryterium oceny.

EN

In the centers of improving driving technique, before entering the plate of reduced adhesion ("skid plate"), there is disturbance of the movement of the vehicle using the "dynamic panels". It is a mandatory equipment of these centers, as defined in the Regulation of the Minister of Transport, Construction and Maritime Economy of 16 January 2013. Practical realization is to call the lateral movement of the plate relative to the path of the vehicle when the panel contacts only the wheels of one axle. The disorder caused by the movement of plates forces the driver to execute defensive maneuvers. Most often it is the rotation of the steering wheel. Others are however possible, even surprising action of the driver, in the form of braking or acceleration, or a combination of these reactions and therefore the maneuvers of the vehicle. The article presents the abovedescribed tests and the conditions in which they are performed. Presented are the results of a simulation showing the scale of the movement disorders of the vehicle. They have to be responded by trained driver. It was assessed the behavior of the vehicle itself, mostly during the first second after the disturbance, the driver had not yet respond. Value useful results refer to the period corresponding to the reaction time of the driver. Simulations using an advanced, verified experimentally mathematical model of movement of a passenger car also allow identification of key parameters of construction of "dynamic panels", such as the required disturbance force, the effective power of panel propulsion system and determination of the optimum speed of movement of the test vehicle during the test depending on the evaluation criteria adopted.

5

Porównanie samochodów hybrydowych z samochodami z silnikami spalinowymi, z uwzględnieniem sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym

Gromulski R., Lozia Z.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2017

|

R. 18, nr 7-8

331--336

PL

Celem pracy jest porównanie oferowanych na polskim rynku samochodów hybrydowych z ich odpowiednikami wyposażonymi w silniki spalinowe. Porównania dokonano na podstawie przyjętych 12 kryteriów. Wybrano 27 modeli pojazdów hybrydowych oraz ich odpowiedniki z silnikami spalinowymi. Uwzględniono poziom sprzedaży tych samochodów w Polsce.

EN

The aim of the study is to compare hybrid cars offered on the Polish market with their counterparts equipped with internal combustion engines. The comparison was made on the basis of 12 criteria adopted. There was a selection of 27 models of hybrid vehicles and their counterparts with internal combustion engines. The study took into account the level of sales of these cars in Poland.

6

Is the representation of transient states of tyres a matter of practical importance in the simulations of vehicle motion?

Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2017

|

Vol. 77, nr 3

63--84

EN

There are quite few publications where the representation of transient states of tyres is taken into account in the examination of the motion of a vehicle as a whole by computer simulation. Most of the researchers who build models of motor vehicle dynamics leave this issue out of account, believing that it is related to the phenomena of little importance in both qualitative and quantitative terms, especially when self-excited vibration of wheels with pneumatic tyres is ignored. The objective of this publication is to present simulations of motor vehicle motion in the situation encountered during the training of drivers at Driver Improvement Centres. The author proves that the taking into account of the representation of transient states of the lateral force and aligning moment on vehicle tyres will strongly affect the calculation results. This is because of the excitation form, the time constants of which are comparable with the relaxation time of the tyres of the vehicle under test. The analysis results have been presented in both quantitative and qualitative form, i.e. in a table and as time histories of selected quantities, respectively. The data shown indicate considerable differences in the calculated effects of disturbance to rectilinear motion of a passenger car, when determined with ignoring the transient states of tyres, in comparison with the corresponding calculation results obtained with the transient states of tyres having been taken into account. The biggest differences in the absolute values recorded during the first second from the beginning of the disturbance to the motion of rear vehicle wheels were observed in yaw (heading) angle, lateral displacement of the centre of vehicle mass, and moment of forces on the steering wheel. The differences were so big (from 19 % to 26 %) that they changed the qualitative and quantitative assessment of vehicle behaviour. Thus, they highlighted the great impact that the representation of transient states of the lateral forces and aligning moments on vehicle tyres exerts on the results of the test being simulated.

PL

Niewiele jest prac, w których uwzględnia się opis stanów nieustalonych ogumienia w badaniach symulacyjnych ruchu całego pojazdu. Większość osób budujących modele dynamiki samochodów pomija ten opis, uznając, że dotyczy zjawisk mało istotnych z jakościowego i ilościowego punktu widzenia, zwłaszcza wtedy, gdy pomijane są drgania samowzbudne kół ogumionych. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie symulacji ruchu samochodu w sytuacji, która jest spotykana w trakcie treningów kierowców w Ośrodku Doskonalenia Techniki Jazdy. Autor udowadnia, że uwzględnienie opisu stanów nieustalonych siły bocznej i momentu stabilizującego ogumienia w bardzo istotny sposób wpływa na wyniki przeprowadzonych obliczeń. Wynika to z postaci wymuszenia, którego stałe czasowe są porównywalne z czasem nabiegania ogumienia badanego pojazdu. Autor przedstawia wyniki ilościowo w formie tabeli oraz jakościowo w postaci przebiegów czasowych wybranych wielkości. Wskazują one na istotne różnice między efektami zaburzenia ruchu prostoliniowego samochodu osobowego, dla przypadku nieuwzględniania stanów nieustalonych ogumienia, odniesionymi do wyników otrzymanych dla przypadku uwzględniania stanów nieustalonych ogumienia. Największe różnice modułów w trakcie pierwszej sekundy od wystąpienia zaburzenia ruchu kół osi tylnej, dotyczą kąta odchylenia (kąta kierunkowego), przemieszczenia poprzecznego środka masy pojazdu oraz momentu na kole kierownicy. Są one na tyle istotne (od 19 do 26%), że zmieniają jakościowo i ilościowo ocenę zachowania pojazdu. Wskazują, zatem, na duży wpływ opisu stanów nieustalonych sił bocznych i momentów stabilizujących kół jezdnych na wyniki symulowanego testu.

7

Porównanie poziomu symulowanych drgań oddziałujących na dziecko przewożone samochodem lub pojazdem szynowym

Kardas-Cinal E., Lozia Z., Więckowski D.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2016

|

z. 112

153--163

PL

W pracy autorzy przedstawiają wyniki badań dotyczących porównania komfortu jazdy dziecka przewożonego samochodem i pojazdem szynowym. Badano wpływ losowych nierówności podłoża, po którym przemieszczają się koła pojazdu (drogi lub toru kolejowego) na wielkość i charakterystykę częstotliwościową drgań, na które narażony jest mały pasażer - dziecko przewożone w standardowym foteliku, posadowionym na fotelu pojazdu drogowego lub szynowego. Narzędziami badawczymi są modele symulacyjne ruchu pojazdu drogowego i szynowego oraz modele fotela pasażera pojazdu i fotelika do przewozu dzieci, uprzednio z powodzeniem wykorzystane w wielu pracach badawczych i naukowo-technicznych autorów. Do oceny komfortu jazdy zastosowano normę ISO 2631-1. Symulacje numeryczne przeprowadzono dla kilku prędkości jazdy.

EN

The paper reports the results of the investigations on the ride comfort for a child transported in a safety seat mounted in a road car and a railway vehicle. It has been investigated how random irregularities of the surface on which the vehicle wheels move (the road or the railway track) affect the magnitude and the frequency characteristics of the vibrations to which is exposed the young passenger - a child transported in a standard safety seat located on a passenger seat in a road car or a railway vehicle. The applied research tools are the simulation vehicle dynamics models of road car and railway vehicle as well as the models of a passenger seat and a child safety seat which all have previously been used successfully in numerous research works by the present authors. The ISO 2631-1 standard has been applied to evaluate the ride comfort. The numerical simulations have been performed for several ride velocities.

8

Ocena zwrotności autobusów z uwzględnieniem stanów przejściowych ruchu

Lozia Z., Socha M.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2016

|

R. 17, nr 8

311--315

PL

W pracy oceniono zwrotność autobusów miejskich jedno- i dwuczłonowych, bez i z uwzględnieniem stanów przejściowych ruchu. W stosunku do cytowanych prac, rozszerzono zakres obliczeń o stany przejściowe ruchu pojazdów, związane z fazą narastania i spadku kąta obrotu kierownicy do wartości wybranych przez kierowcę. Dla autobusów przegubowych uwzględniono skutki zjawiska wleczenia drugiego członu pojazdu w fazie do osiągnięcia stanu ruchu całego zestawu po torach o stałych promieniach krzywizn. Na podstawie wykonanych obliczeń porównano najmniejsze szerokości pasa skrętu pojazdu o kąt 90°oraz powierzchnie obszarów zajmowanych przez autobus w trakcie tego manewru. Wskazano na istotny wpływ stanów przejściowych ruchu na wykorzystywane miary zwrotności pojazdu.

EN

The study rated maneuverability of one- and two-part buses. Authors took into account the transient states of vehicle motion. In relation to the cited works they extended the scope of the calculation of transient vehicle motion associated with the phase of rise and fall in steering angle to the value selected by the driver. For two-part buses (articulated) buses they took into account the dragging effects of the trailer during the vehicle motion phase before it achieves a state of motion of the whole set on tracks with fixed radii of curvature. On the basis of the calculations it was possible to calculate the smallest width of the lane when turning vehicle at an angle of 90 deg as well as the surface areas occupied by the bus during this maneuver. Authors indicated a significant effect of transient states of vehicle motion during turning maneuver.

9

The use of a linear quarter-car model to optimize the damping in a passive automotive suspension system – a follow-on from many authors’ works of the recent 40 years

Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2016

|

Vol. 71, nr 1

39--71

EN

In this study, over 40-year achievements of many foreign and Polish authors in the field of methods of optimizing the characteristics of automotive suspension systems have been used. A method of conducting the optimizing calculations, further developed by the author, has been presented and exemplified by calculations of viscous damping in the passive suspension system of a vehicle moving on an uneven road surface with a random profile. To determine the discomfort and safety hazard measures, a linear quarter-car model of the suspension system and the spectral transmittance analysis method were employed. The results have been shown in the form of a dimensionless objective function, which was taken as a criterion of optimization in respect of ride comfort and safety. The limitation of deflections of the suspension system has been taken into account, too. The graphic form of this function, whose argument is the dimensionless suspension damping coefficient, resembles the pictorial qualitative relationships, shown in many publications by other authors and facilitating the interpretation of final results of the optimization.

PL

W pracy wykorzystano ponad 40-letnie osiągnięcia wielu autorów zagranicznych i polskich w zakresie metod optymalizacji parametrów zawieszenia samochodu. Zaprezentowano, rozwiniętą przez autora, metodykę obliczeń optymalizacyjnych na przykładzie tłumienia wiskotycznego pasywnego zawieszenia pojazdu poruszającego się po nierównej, losowej nawierzchni drogi. Wykorzystano liniowy model zawieszenia ćwiartki samochodu oraz analizę transmitancji widmowych w wyznaczaniu wskaźników dyskomfortu i niebezpieczeństwa. Wyniki zaprezentowano w postaci bezwymiarowej funkcji celu, która stanowiła kryterium optymalizacji ze względu na komfort jazdy i bezpieczeństwo. Uwzględniono także ograniczenie ugięć zawieszenia. Graficzna postać tej funkcji, gdzie zmienną niezależną jest bezwymiarowy współczynnik tłumienia zawieszenia, przypomina poglądowe, jakościowe zależności przytaczane w wielu pracach innych autorów, co ułatwia interpretację wyników końcowych optymalizacji.

10

Simulation testing of two ways of disturbing the motion of a motor vehicle entering a skid pad as used for tests at Driver improvement centres

Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2016

|

Vol. 72, nr 2

111--125

EN

The paper concerns digital simulation of a disturbance caused to vehicle motion during tests carried out with the use of a skid pad, i.e. a test facility normally operated at Driver Improvement Centres (DIC). The disturbance is induced with the use of a dynamic “kick plate”, which is a mandatory element of the equipment of “driving technique improvement centres of the higher degree”, pursuant to the Regulation of the Polish Minister of Transport, Construction and Maritime Economy of 16 January 2013 on the improving of driving techniques. The disturbance caused by a lateral displacement of the kick plate (relative to the vehicle path) forces the driver to undertake defensive manoeuvres such as turning the steering wheel, braking, or accelerating, separately or in combinations. This paper is a continuation of a previous author’s publication, where the modelling and assessment of tests with the disturbing of motion of the rear vehicle axle have been dealt with. Now, the effects of disturbing the motion of wheels of the front and rear vehicle axle have been compared with each other. The simulation results, showing the scale of the disturbance to vehicle motion to which the driver being trained must respond, have been included.

PL

Artykuł dotyczy symulacji cyfrowej zaburzenia ruchu pojazdu w trakcie testów z wykorzystaniem płyty poślizgowej stosowanej w ośrodkach doskonalenia techniki jazdy (ODTJ). Zaburzenie to jest wywoływane z użyciem „płyty dynamicznej”, która stanowi obowiązkowe wyposażenie „ośrodków doskonalenia techniki jazdy stopnia wyższego”, co określono w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 16 stycznia 2013r. w sprawie doskonalenia techniki jazdy. Zaburzenie wywołane ruchem poprzecznym płyty (w stosunku do toru ruchu pojazdu) zmusza kierowcę do wykonania manewrów obronnych w postaci obrotu kołem kierownicy, hamowania lub przyspieszania, bądź kombinacji tych manewrów. Artykuł jest kontynuacją wcześniejszej publikacji autora, dotyczącej modelowania i oceny zaburzania ruchu osi tylnej pojazdu. W prezentowanej pracy porównano skutki zaburzenia ruchu tylnej i przedniej osi jezdnej pojazdu. Zaprezentowano wyniki symulacji obrazujące skalę zaburzenia ruchu pojazdu, na które musi zareagować szkolony kierowca.

11

The use of a linear half-vehicle model for the optimization of damping in the passive suspension system of a railway car

Lozia Z., Kardas-Cinal E.

Archives of Transport

|

2016

|

Vol. 39, iss. 3

31--49

EN

The paper presents a methodology of optimizing the parameters of the passive suspension system of a railway vehicle. A linear half-vehicle model and an example of the procedure carried out to optimize a selected parameter of the model have been demonstrated. A method of the selection of damping in the suspension system of a railway vehicle, based on over 40-year achievements of the cited authors of publications in the field of motor vehicles, has been shown. The optimization of linear damping in the secondary suspension system of a passenger carriage moving on a track with random profile irregularities has been described in detail. The algorithms adopted for the calculations have a wider range of applicability; especially, they may be used for determining the optimum values of the other parameters of the railway vehicle model under analysis, i.e. stiffness of the secondary suspension system as well as stiffness and damping of the primary suspension system.

12

Examples of authorial models for the simulation of motor vehicle motion and dynamics

Lozia Z.

Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów / Politechnika Warszawska

|

2015

|

z. 4/104

9--27

EN

The author has presented examples of the simulation models of motor vehicle motion and dynamics that he built during 39 years of his work at the Warsaw University of Technology and during his guest-researcher stays at VTI (The Swedish National Road and Transport Research Institute) in Linköping, within numerous research and development projects. The models are characterized by various degrees of complexity; they describe the vehicle motion and its dynamics on the road surface plane, in frequency domain as well as in time and in space. Some of them were intended for driving simulator applications. Mostly, the models are characterized by unique solutions; in many cases, the models have been presented with specifying their co-authors or the persons for whom the models were developed with an intention of using them for joint applications. Special attention has been paid to highlighting the practical applications of the models developed.

PL

Autor przedstawia przykładowe modele symulacyjne ruchu i dynamiki samochodu, które zbudował w okresie 39 lat swej pracy na Politechnice Warszawskiej, w trakcie pobytów w Szwedzkim Narodowym Instytucie Badań Dróg i Transportu w Linköping (VTI – The Swedish National Road and Transport Research Institute) oraz w trakcie realizacji projektów badawczych, celowych i rozwojowych. Są to modele o różnym stopniu złożoności, opisujące ruch pojazdu i jego dynamikę na płaszczyźnie drogi, w dziedzinie częstotliwości oraz w czasie i w przestrzeni. Część z nich była dedykowana zastosowaniom w symulatorach jazdy samochodem. Większość z nich ma autorski charakter. Część ma wskazanych współautorów lub osoby, na rzecz których powstała z myślą o wspólnej aplikacji. Autor szczególną uwagę zwraca na wskazanie praktycznych zastosowań zbudowanych modeli.

13

Porównanie poziomu symulowanych drgań oddziałujących na pasażera/ładunek samochodu i pojazdu szynowego

Kardas-Cinal E., Lozia Z.

Logistyka

|

2015

|

nr 4

417--426, CD1

PL

Porównane zostały drgania wybranego punktu bryły nadwozia pojazdu drogowego i szynowego w trakcie ruchu prostoliniowego z różną prędkością na drodze/torze o losowych nierównościach, odpowiadających stanowi rzeczywistemu. Wyznaczono miary statystyczne symulowanych drgań oraz ich obraz w dziedzinie częstotliwości, zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji (ISO). Wykonane obliczenia symulacyjne ruchu dwóch typów środków transportu oraz wyznaczone wskaźniki i charakterystyki częstotliwościowe pozwalają ocenić i porównać uciążliwość drgań pochodzących od losowych nierówności drogi/toru dla przewożonych osób/ładunków.

EN

The simulated vibration of the vehicle body (road and rail) during straight-line motion at different speeds on the road / rail track with random irregularities corresponding to the real ones were compared. Statistical measures of simulated vibrations and their image in the frequency domain were determined in accordance with recommendations of the International Organization for Standardization (ISO). Traffic simulation calculations were performed for two types of means of transport. Designated indicators and the frequency characteristics allow us to assess and compare nuisance vibrations levels coming from random rough roads / rail track in passenger/cargo.

14

Szacowanie wystąpienia zagrożenia wypadkiem w postaci przewrócenia się pojazdu kołowego na bok

Lozia Z.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2015

|

R. 16, nr 6

143-147

PL

Artykuł dotyczy zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego w postaci wypadku kończącego się przewróceniem pojazdu na bok. Obok szeroko znanej metody stosowanej w teorii ruchu samochodu, wykorzystującej pojęcie wskaźnika SSF (Static Stability Factor), autor dokonuje przykładowych obliczeń z zastosowaniem modelu typu MBS (Multi Body System). Rozważany jest przypadek przewrócenia pojazdu spowodowanego manewrem, wykonywanym przez kierowcę na drodze poziomej, idealnie równej, o wysokim współczynniku przyczepności. Oceniano maksymalne możliwe do uzyskania przyspieszenie poprzeczne pojazdu, nie wywołujące jego przewrócenia na bok. Wyniki otrzymano dla dwóch pojazdów dwuosiowych: samochodu ciężarowego i samochodu patrolowo-interwencyjnego. Wskazuję one na istotne znaczenie stopnia skomplikowania struktury wykorzystywanego modelu na wyniki obliczeń.

EN

This article applies to safety threat in the form of traffic accident of rollover type. Next to the widely known method used in the theory of vehicle dynamics, using the concept of index SSF (Static Stability Factor), the author makes sample calculations using the model of the MBS (Multi Body System) type. The author considered a rollover accident caused as result of manoeuvre performed by the driver on a flat horizontal road, with a high coefficient of adhesion. Obtained results show the maximum possible lateral acceleration values of the vehicle without rollover. The results were obtained for the two biaxial vehicles: truck and light tactical vehicle. They are pointing to the importance of the complexity of the structure of the model used for the calculation.

15

Modelling and simulation of a disturbance to the motion of a motor vehicle entering a skid pad as used for tests at Driver Improvement Centres

Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2015

|

Vol. 69, no. 3

87--103, 173--188

EN

The paper concerns the modelling of a disturbance caused to vehicle motion on a skid pad during tests carried out at Driver Improvement Centres (DIC). The disturbance is induced with the use of a dynamic “kick plate”, which is a mandatory element of the equipment of driver improvement centres of the basic and higher degree, pursuant to the Regulation of the Polish Minister of Transport, Construction and Maritime Economy of 16 January 2013 on the improving of driving techniques. The disturbance caused by a lateral displacement of the kick plate (relative to the vehicle path) forces the driver to undertake defensive manoeuvres such as turning the steering wheel, braking, or accelerating, separately or in combinations. The paper presents a model of motion and dynamics of a motor vehicle as well as a method of practical implementation of such a disturbance. The simulation results, showing the scale of the disturbance to vehicle motion to which the driver being trained must respond, have also been included. The methodology and results of choosing the speed with which the vehicle is to be driven during the test have been presented as well.

PL

Artykuł dotyczy modelowania zaburzenia ruchu pojazdu w trakcie testów z wykorzystaniem płyty poślizgowej stosowanej w ośrodkach doskonalenia techniki jazdy (ODTJ). Zaburzenie to jest wywoływane z użyciem „płyty dynamicznej”, która stanowi obowiązkowe wyposażenie ośrodków doskonalenia techniki jazdy stopnia podstawowego i wyższego, co określono w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 16 stycznia 2013 r. w sprawie doskonalenia techniki jazdy. Zaburzenie wywołane ruchem poprzecznym płyty (w stosunku do toru ruchu pojazdu) zmusza kierowcę do wykonania manewrów obronnych w postaci obrotu kołem kierownicy, hamowania lub przyspieszania, bądź kombinacji tych manewrów. Artykuł przedstawia model ruchu i dynamiki samochodu oraz sposób wprowadzenia opisanego zaburzenia. Zaprezentowano wyniki symulacji obrazujące skalę zaburzenia ruchu pojazdu, na które pojazdu w trakcie testu.

16

Analiza zwrotności pojazdu czteroosiowego

Lozia Z., Turski K.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2014

|

R. 15, nr 6

179-184

PL

Artykuł przedstawia analizę zwrotności pojazdu kołowego czteroosiowego o różnej konfiguracji kół kierowanych i niekierowanych. Zastosowano model Ackermanna, a więc pominięto kąty bocznego znoszenia kół jezdnych, co jest uzasadnione ograniczeniem zakresu prędkości pojazdu do przedziału 0-20 km/h. W obliczeniach wykorzystano także wersję motocyklową modelu, co uprościło niezbędne zależności matematyczne. Jako miarę zwrotności przyjęto najmniejsze możliwe wartości zewnętrznego i wewnętrznego promienia skrętu oraz szerokość skrętu. Obliczenia wykonano dla danych modelu odpowiadających samochodowi Mercedes Benz Actros 4148 AK. Wskazano najbardziej korzystne i niekorzystne konfiguracje kół kierowanych i niekierowanych. Tekst artykułu wzbogacono materiałem ilustracyjnym.

EN

The article presents an analysis of a four-axle vehicle maneuverability with different configurations of steered wheels. A model of Ackermann was applied and therefore omitted the lateral slip angles of wheels, which is a reasonable limitation of the speed range of the vehicle to 0-20 km/h The calculations used a version of the motorcycle model, which simplified the necessary mathematical relationships. As far as maneuverability adopted the smallest possible value of the external and internal turning radius and a 90 deg turn width. The calculations were performed for the data corresponding to the model of truck Mercedes Benz Actros 4148 AK. Indicated the most favorable and unfavorable configurations of steered wheels. The text of article is enriched by illustrative material.

17

Simulation method of comparative evaluation of the steerability of a passenger car when moving forwards and backwards

Kulma J., Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2014

|

Vol. 63, nr 1

51--70, 157--176

EN

The objective of this work was to compare the characteristics of steerability (ease of steering) of a specific motor vehicle when moving "forwards" and "backwards" ("reversing"). These terms have been put here in quotation marks because they depend on the convention adopted and because the answer to a question whether the vehicle moves "forwards" or "backwards" depends on an individual point of view. In this paper, the movement "forwards" is understood as the one where the vector of the predefined vehicle movement velocity is pointing towards the vehicle front. The movement "backwards" ("reversing") may also be defined as vehicle movement in reverse gear and the movement "forwards" may be defined as the one in any other gear. To accomplish the objective of this work, a simulation method was employed. The vehicle velocity was limited to 40 km/h because it would be difficult to achieve higher velocities when "reversing" in real conditions and it would not be possible then to consider the results obtained in relation to actual manoeuvring. The steerability characteristics were more favourable when the vehicle moved forwards: the vehicle remained understeering over the whole range of lateral accelerations under consideration. In general, the understeering is considered better than the varying characteristics observed at "reversing", when the vehicle may be understeering or oversteering depending on the value of its lateral acceleration and, in result of this, the vehicle behaviour becomes unpredictable and requires higher psychomotor capabilities of the driver.

PL

Celem pracy jest porównanie charakterystyk kierowalności (łatwości kierowania) tego samego samochodu, lecz poruszającego się „do przodu" oraz „do tyłu". Do zrealizowania celu pracy została wykorzystana metoda symulacyjna. Prędkość pojazdu ograniczono do 40 km/h, ponieważ wyższe prędkości byłyby trudne do osiągnięcia podczas ruchu samochodu na biegu wstecznym w warunkach rzeczywistych i uzyskane wyniki nie miałyby odniesienia do realnych sytuacji. Charakterystyki sterowności są bardziej korzystne podczas ruchu „do przodu" - samochód w całym rozpatrywanym zakresie przyspieszenia poprzecznego zachowuje charakterystykę podsterowną, która jest bardziej korzystna od zmiennej charakterystyki uzyskiwanej podczas ruchu „do tyłu", gdy samochód, w zależności od wartości działającego na niego przyspieszenia poprzecznego, jest podsterowny lub nadsterowny, co czyni jego zachowanie nieprzewidywalnym i wymaga większej sprawności psychomotorycznej od kierującego pojazdem.

18

Simulation method of comparative evaluation of the agility of a passenger car when moving "forwards" and "backwards"

Kulma J., Lozia Z.

Archiwum Motoryzacji

|

2014

|

Vol. 64, nr 2

49--64, 149--164

EN

The objective of this study is to compare the agility of a specific motor vehicle (ability of the vehicle to follow paths having small radii of curvature) when moving "forwards" and "backwards". These terms have been put here in quotation marks because their meaning depends on the point of view individually adopted. In this study, the vehicle is understood as moving "forwards" when the vector of the predefined vehicle velocity is pointing towards the vehicle front. The vehicle may also be said to move "backwards" when it is reversing and to move "forwards" when it is driven in any other gear. To accomplish the objective of this study, a simulation method was employed. Instead of the Ackermann model, a three-dimensional dynamic model was used where the tyre slip angles were taken into account. The vehicle manoeuvres simulated during the tests included vehicle drive along a path with a constant curvature radius on a road surface affording good adhesion, vehicle drive with a "saw-tooth" input applied to the steering wheel, and vehicle drive into a parking place parallel to a roadway edge. The vehicle speed was limited to 40 km/h because of the nature of the manoeuvres simulated (aimed at the evaluation of vehicle agility) and because it would be difficult to achieve higher velocities of the vehicle reversing in real conditions. The results obtained have shown significant differences in the vehicle behaviour when it moved "forwards" and "backwards". Some of them are known to every experienced driver and this fact may rather be considered just confirmation of the usefulness of the simulation method adopted.

PL

Celem pracy jest porównanie zwrotności (zdolności do ruchu po torach o małych promieniach krzywizny) tego samego samochodu poruszającego się „do przodu" oraz „do tyłu". Określenia te są ujęte w cudzysłowach, ponieważ ich znaczenie zależy od przyjętego punktu widzenia. W niniejszej pracy uważa się, że samochód porusza się „do przodu", gdy wektor jego zadanej prędkości jest skierowany ku jego przodowi. Można również określić, że ruch „do tyłu" to ruch samochodu na biegu wstecznym, natomiast „do przodu" - na pozostałych biegach. Do zrealizowania celu pracy została wykorzystana metoda symulacyjna. Nie wykorzystywano modelu Ackermanna, lecz przestrzenny model dynamiczny, uwzględniający kąty bocznego znoszenia kół jezdnych. Badania wykonano dla następujących manewrów: ruch po torze o stałym promieniu na nawierzchni o dobrej przyczepności, ruch z „piłokształtnym" wymuszeniem na kole kierownicy oraz wjazd na stanowisko postojowe usytuowane równolegle do krawędzi jezdni. Prędkość pojazdu ograniczono do 40 km/h ze względu na charakter symulowanych manewrów (ocena zwrotności) oraz z tego powodu, że wyższe prędkości są trudne do osiągnięcia podczas ruchu samochodu na biegu wstecznym w warunkach rzeczywistych. Otrzymane wyniki wskazują na istotne różnice w zachowaniu się pojazdu w ruchu „do przodu" i „do tyłu". Część z nich jest znana każdemu doświadczonemu kierowcy, co raczej tylko potwierdza przydatność zastosowanej metody symulacyjnej.

19

Symulatory jazdy samochodem spełniające wymagania przepisów wykonawczych dyrektywy WE 2003/59 - sytuacja na polskim rynku

Lozia Z.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2013

|

z. 96

273--282

PL

W artykule przedstawiono możliwości zastosowań symulatorów jazdy samochodem, spełniających wymagania przepisów wykonawczych do Dyrektywy WE 2003/59. Opisano kwestie prawne związane z budową i zastosowaniami symulatorów jazdy samochodem oraz przykłady wybranych konstrukcji. Obecnie symulatory są szeroko stosowane w szkoleniu kierowców. Jest to dopuszczalne przez odpowiednie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (dyrektywa 2003/59/WE) oraz Ministerstwa Transportu (…). Szczególną uwagę zwrócono na produkty, które są tworzone w Polsce, jako wynik pracy polskich inżynierów lub wdrażania zagranicznych licencji.

EN

The paper presents possible applications of driving simulators that meet the requirements of the EC Directive 2003/59 regulations. It describes the legal issues related to the construction and applications driving simulator and examples of some of the structure. Currently simulators are widely used in driver training. This is allowed by the Regulation of the European Parliament and of the Council of Europe (Directive 2003/59/EC) and the Polish Ministry of Transport (...). Particular attention is paid to products that are created in Poland as the result of the work of Polish engineers or implementation of foreign licenses.

20

Metodyka i przykładowe wyniki badań symulacyjnych ruchu wieloosiowego pojazdu specjalnego w warunkach eksplozyjnego uszkodzenia opon

Lozia Z., Guzek M., Pieniążek W., Zdanowicz P.

Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów / Politechnika Warszawska

|

2012

|

z. 4/90

19--42

PL

Artykuł przedstawia model fizyczny i matematyczny wieloosiowego pojazdu specjalnego. Pojazd tego typu stanowi jeden z głównych elementów wyposażenia polskiej armii, a zwłaszcza kontyngentów operujących poza granicami naszego kraju. Praca zawiera wyniki weryfikacji eksperymentalnej modelu i programu symulacyjnego, upoważniające do stosowania tego narzędzia w badaniach stateczności pojazdu, między innymi w warunkach eksplozyjnego uszkodzenia ogumienia. Rezultaty badań symulacyjnych dla warunków, w których badania eksperymentalne są trudne lub niemożliwe do realizacji, potwierdzają dobre własności obiektu, nawet przy bardzo dużych prędkościach jazdy. Widoczny jest wpływ uszkodzenia opony (opon) pojazdu na jego cechy w ruchu prostoliniowym i krzywoliniowym. Udało się również wskazać specyficzne sytuacje, kiedy rozpatrywany obiekt ma tendencję do utraty stateczności.

EN

The paper presents a physical and mathematical model of special multi-axle vehicle. The vehicle of this type is one of the major items of equipment of our army, especially the troops that operate outside the country. It also presents experimental verification of the model. The results enable application of the model to vehicle stability research, also under tire-blow-out condition. The simulation tests were performed for conditions where real vehicle experiments are impossible or difficult. The results show good properties of the vehicle, even for high speed. However tire blow-out in visible way affects vehicle behaviour during rectilinear and curvilinear motion. There are also specific tire blow-out conditions, where vehicle rollover is probable or its motion can be unsuspected