Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Lithologic-petrographic characterization of Silurian rocks in the Niestachów profile (Holy Cross Mountains)

Malec J., Kuleta M., Migaszewski Z. M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2016

|

Vol. 86, No. 1

85--110

EN

The Niestachów profile is located in the southwestern part of the Holy Cross Mountains and exposes lower Ludlovian greywacke sediments of the Niewachlów Beds that occur above graptolitic claystones of the Prągowiec Beds. Within the sequence of lithologically diversified Niewachlów Beds, more than 400 m thick, 11 characteristic lithologic complexes were identified. The lower and upper parts of the Niewachlów Beds comprise fine- and medium-grained greywacke sandstones with mudstone interbeds, whereas the middle part contains coarse-grained greywacke sandstones and conglomerates. The sediments were transported by “turbiditic currents” from the southwest. Petrographic examination of the upper part of the Prągowiec Beds and the Niewachlów Beds indicates that the greywacke conglomerates and sandstones of the Niewachlów Beds are composed primarily of volcanic and sedimentary lithoclasts, with subordinate metamorphic and scarce plutonic lithoclasts. The sandstones and conglomerates were derived from an orogen containing sandstones and mudstones as well as from the magmatic rocks of a continental volcanic arc, characterized by acidic-intermediate volcanism.

2

Warstwy świętomarskie dewonu środkowego Gór Świętokrzyskich i ogniwa żniatyńskiego z SE Lubelszczyzny w świetle wyników badań petrograficznych

Kuleta M., Malec J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 463

43--61

PL

W Górach Świętokrzyskich utwory terygeniczne środkowego żywetu są obecne tylko w regionie łysogórskim, gdzie w części wschodniej występują między iłowcami warstw skalskich a wapieniami biostromalnymi warstw pokrzywiańskich, natomiast w zachodniej – między iłowcami warstw skalskich i nieczulickich. Utwory te, należące do warstw świętomarskich, składają się z mułowców i piaskowców, a ich miąższość dochodzi do ok. 100 m. Pod względem składu piaskowce to drobnoziarniste arenity kwarcowe, wapniste arenity kwarcowe, rzadziej sublityczne, oraz waki kwarcowe i sublityczne, które mają podrzędny udział w laminowanych mułowcach ze szczątkami roślin. Podobny charakter petrograficzny mają równowiekowe piaskowce ogniwa żniatyńskiego z otworu wiertniczego Terebin IG 4 z południowo-wschodniej Lubelszczyzny. Źródłem materiału detrytycznego piaskowców warstw świętomarskich i ogniwa żniatyńskiego były reaktywowany orogen zbudowany ze skał silikoklastycznych oraz kratoniczna strefa bloku kontynentalnego. Do środkowodewońskiego basenu łysogórskiego materiał terygeniczny był dostarczany systemem deltowym z południowego wschodu. Środowiskiem sedymentacji warstw świętomarskich był obszar proksymalnej i dystalnej części prodelty progradującej w kierunku zachodnim.

EN

In the Holy Cross Mountains, Middle Givetian terrigenous deposits occur only in the Łysogóry region. In its eastern part they are found between claystones of the Skały Beds and biostromal limestones of the Pokrzywianka Beds, whereas in the western part - between claystones of the Skały Beds and the Nieczulice Beds. These deposits are ascribed to the Świętomarz Beds and consist of mudstones and sandstones reaching about 100 m in thickness. The sandstones encompass fine-grained quartz arenites, calcareous quartz arenites, rare sublithic arenites, quartz and sublithic wackes, being subordinate to laminated mudstones with plant remnants. The same petrographic characteristics are exhibited by the Żniatyń Member known from borehole Terebin IG 4 of the SE Lublin area. The source of detritic material for the Świętomarz Beds and the Żniatyn Member were recycled orogen built of siliciclastic rocks and a cratonic zone of the continental block. The terrigenous material was delivered to the Middle Devonian Łysogóry basin from the south-east through a deltaic system. The depositional environment was a proximal and distal area of prodelta that prograded to the west.

3

Litostratygrafia, palinofacje i środowiska sedymentacji utworów triasu w północnej części niecki Nidy

Fijałkowska-Mader A., Kuleta M., Zbroja S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 462

83--123

PL

W artykule przedstawiono najnowszą propozycję podziału litostratygraficznego utworów triasu północnej części niecki Nidy nawiązującego do jednostek wyróżnianych na Niżu Polskim oraz w północno-zachodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Podano charakterystykę petrograficzną skał tworzących zaproponowane wydzielenia. Zamieszczono także wyniki analizy palinofacjalnej utworów triasu. Opisano siedem typów palinofacji odpowiadających różnym środowiskom sedymentacji: rzecznym, jeziornym, playi, sebhy, otwartego morza i laguny. Palinofacje charakterystyczne dla środowiska rzecznego występują w utworach pstrego piaskowca środkowego, piaskowca trzcinowego (formacja stuttgarcka) oraz kajpru górnego, dla środowiska jeziornego – w utworach kajpru dolnego i piaskowca trzcinowego, dla środowiska playi – w dolnych warstwach gipsowych, dla środowiska sebhy – w recie oraz w dolnych i górnych warstwach gipsowych, dla środowiska otwartego morza – w wapieniu muszlowym i dolomicie granicznym, a dla środowiska laguny – w recie, wapieniu muszlowym górnym i dolomicie granicznym. Na podstawie wyników analizy litofacjalnej i palinofacjalnej zrekonstruowano środowisko sedymentacji utworów triasu z północnej części niecki Nidy.

EN

The latest lithostratigraphical scheme of Triassic deposits from the northern part of the Nida Basin (southern Poland) is presented. It refers to the units distinguished in the Polish Lowlands and NW margin of the Holy Cross Mountains. Petrographic characteristics of the proposed lithostratigraphic units, and the results of palynofacies analysis are given. The identified seven palynofacies types represent a variety of depositional environments: fluvial, lacustrine, playa, sebkha, open marine and lagoonal. Palynofacies characteristic for fluvial environments were identified in the Middle Buntsandstein, Schilfsandstein (Stuttgart Formation) and Upper Keuper deposits, lacustrine environment – within the Lower Keuper and Schilfsandstein, playa environment – in the Lower Gipskeuper, sebkha environment – in the Röt as well as Lower and Upper Gipskeuper, open marine environment – within the Muschelkalk and Grenzdolomit and lagoonal environment – in the Röt, Upper Muschelkalk and Grenzdolomit. Depositional environments of the Triassic deposits have been presentedreconstructed based on the lithofacies and palynofacies analyses.

4

Stanowisko z tropami kręgowców z osadów najwyższego środkowego pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich

Kuleta M., Niedźwiedzki G., Zbroja S.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 12

1081-1081, 1088

EN

TheMiddle Buntsandstein material of vertebrate tracks has been found at new site in the northern margin of the Holy Cross Mountains (central Poland). Several dozen specimens of Chirotheriidae (Chirotherium cf. barthii, cf. Brachychirotherium sp., Isochirotherium sp., and Chirotheriidae indet.) and Rhynchosauroidae (Rhynchosauroides sp., Rhynchosauroidae indet.) tracks are reported from the deposits of the Samsonów Formation (=Pseudooolithic Beds) at the Pałęgi clay pit located near Mniów. Poorly preserved cf. Capitosauroides sp. and numerous swimming animal traces were also found in this site. Those are the first finds of vertebrate tracks from the uppermost Middle Buntsandstein strata in the Holy Cross Mountains.

5

Nowe stanowisko z tropami kręgowców z górnego pstrego piaskowca Gór Świętokrzyskich

Kuleta M., Niedźwiedzki G., Ptaszyński T.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 2

151--155

EN

Vertebrate footprints are abundant in the Buntsandstein of the Holy Cross Mountains (central Poland) and have been documented in numer-ous publications. A new site vertebrate trackside has been discovered in near Suchedniów. Chirotheriidae (Synaptichnium sp., Chirotherium barthii, and Brachychirotherium sp.), Rhynchosauroidae (Rhynchosauroides sp.), and probably amphibian footprints (cf. Capitosauroides sp.) are reported from the lower part of the Upper Buntsandstein Baranów Formation (complex of different fluvial deposits) exposed at Kopulak quarry. Differentiated invertebrate ichnofossils (Cruziana problematica, Scoyenia sp., Palaeophycus sp., Skolithos sp., Lockeia sp., and cf. Gordia sp.) and plant remains have been also found in this site. Three types of vertebrate subaqueous traces (footprints of swimming animals) are identified: (1) swim traces - structures preserved as digits or claws scratches; (2) partially preserved pes or manus imprints; (3) other enigmatic traces -referred to as “problematic forms”.

6

Buntsandstein magnetostratigraphy from the northern part of the Holy Cross Mountains

Nawrocki J., Kuleta M., Zbroja S.

Geological Quarterly

|

2003

|

Vol. 47, No 3

253-260

EN

Lower and Middle Buntsandstein sediments from the northern part of the Holy Cross Mountains (Central Poland) were studied palaeomagnetically. The obtained palaeomagnetic pole fits well to the Early Triassic segment of the stable European apparent polar wander path. This indicates that there were no detectable horizontal tectonic rotations in this part of the Holy Cross Mountains after the Early Triassic. In the lowermost part of the Buntsandstein sequence (the A0 and A1 units) the basal Triassic normal polarity zone was identified, whereas a reversed polarity dominates in the youngest rocks of the studied sections. This predominantly reversed part can be correlated with the Pomorze Formation (lower part of the Middle Buntsandstein). The correlation of these magnetic polarity records with magnetostratigraphic data from the other parts of the Central European Basin as well as from the Tethyan sections shows that in the studied area, the Permian-Triassic boundary should be placed near the boundary between the Top Terrigenous Series (uppermost Zechstein) and the A0 unit (lowermost Buntsandstein). In the German part of the Central European Basin the Permian–Triassic boundary coincides with the boundary between the Lower and Upper Bröckelschiefer. The Buntsandstein rocks from the localities of Wióry and Sosnowica contain numerous vertebrate tracks. According to the results of magnetostratigraphic correlation they are of Dienerian (Early Triassic) age.

7

Tropy kręgowców z retu Baranowa, Góry Świętokrzyskie

Kuleta M., Niedźwiedzki G., Ptaszyński T.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49, nr 4

325-327

PL

W utworach fluwialnych retu, odsłoniętych w Baranowie koło Skarżyska Kamiennej, odkryto tropy kręgowców. Oznaczone ichnotaksony: Capitosauroides sp., Chirotherium barthi Kaup, 1835 i Rhynchosauroides cf. schochardti (Rühle von Lilienstern, 1939) opisane z Polski po raz pierwszy, znane są z utworów podobnego wieku innych obszarów Europy oraz Ameryki Północnej. Ich obecność potwierdza tezę o konsekwentnym następstwie zespołów ichnofauny kręgowców w skali kontynentalnej, mających znaczenie dla stratygrafii utworów środowisk lądowych pozbawionych innych skamieniałości.

8

Klonów Beds (uppermost Silurian -? lowermost Devonian) and the problem of Caledonian deformations in the Holy Cross Mts

Kowalczewski Z., Jaworowski K., Kuleta M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 4

341-378

EN

This paper presents the results of sedimentological, petrographical, stratigraphical and tectonic studies of the Klonów Beds from the Silurian/Devonian boundary interval in the Holy Cross Mts. They have been found in boreholes Klonów 1 and Klonów 2. Alluvial fan, braid plain and braid delta deposits have been recognized and characterized. A facies model has been constructed for the Klonów Beds which interfinger with Miedziana Góra Conglomerates and Bostów beds. The occurrence of two marine basins, separated by an uplifted area located in the present-day Pasmo Główne Range, has been evidenced. A detailed lithological description of the cored sedimentary and pyroclastic deposits is given. Mineral composition of greywackes and arenites were analysed allowing determination of the geotectonic character of source areas. The source area for the Klonów and Bostów Beds were different zones of a recycled orogen whereas for the Barcza Beds --mainly a continental block. Palynological studies indicate that the Klonów Beds were deposited during the Pridoli and may correspond to the earliest Gedinnian. The studied rocks have been considered exhibit fault-fold tectonics. Geological processes, which took place at the decline of the Caledonian epoch at the boundary of the Kielce and Łysogóry Regions in the Holy Cross Mts., ara described. A problem of molasses representing the decline of the Lower Palaeozoic sedimentary-diastrophic cycle is also discussed. It has been evidenced that the Kielce and Łysogóry units had become integrated into the single Holy Cross orogen during the Late Silurian - before the Klonów Beds were deposited, probably during the Ardennian tectonic movements.

PL

Procesy geologiczne, zachodzące u schyłku epoki kaledońskiej (przełom syluru i dewonu) w Górach Świętokrzyskich, na pograniczu regionów łysogórskiego i kieleckiego, budzą zainteresowanie z powodu szczególnej pozycji, jaką zajmuje ten obszar w obrazie strukturalnym Europy. Określa ją sąsiedztwo kratonu wschodnioeuropejskiego (platformy prewendyjskiej)oraz bliski związek tektoniczny z górotworami: kaledońskim, waryscyjskim i alpejskim. Krawędź SW kratonu wschodnioeuropejskiego ukrytą głęboko w podłożu może odwzorowywać główna dyslokacja świętokrzyska, która dzieli jednostkę kielecką od łysogórskiej. Jednostka łysogórska jest częścią składową kaledonidów małopolskich lub elementem pokrywy platformowej zregenerowanej podczas ruchów waryscyjskich. (...) W artykule podano wyniki badań sdymentologicznych, petrograficznych, stratygraficznych i tektonicznych warstw klonowskich z pogranicza syluru i dewonu świętokrzyskiego, nawierconych w regionie łysogórskim w obszarze stratotypowym w otworach Klonów 1 (głęb. 80 m) i Klonów 2 (głęb. 100 m). W otworze Klonów 1 pod warstwami barczańskimi (głęb. 1,8-12,8 m) odwiercano najpierw warstwy bostowskie (12,8-17,75 m), a następnie warstwy klonowskie górne (17,75-54,0 m) i dolne (54,0-80,0 m). W otworze Klonów 2 wiercono wyłącznie w warstwach klonowskich dolnych, których nie przebito do 100 m. (...) Obserwacje sedymentologiczne oparto na analizie rdzeni z otworów Klonów 1 i 2. Wyróżniono następujące facje: Gd - diamiktyty, Gif - zlepieńce intraformacyjne, Sm - piaskowce masywne, Sh - piaskowce z laminacją poziomą, Slc - piaskowce z warstwowaniem przekątnym w dużej skali, Sfr - piaskowce ze smugami mułowcowymi i warstwowaniem przekątnym w małej skali, Sbt - piaskowce zbioturbowane, Fm - masywne skały drobnoziarniste. Jak wynika z modelu facjalnego, warstwy klonowskie w profilu otworów Klonów 1 i 2 powstały w środowisku stożków aluwialnych, równi roztokowej i delt roztokowych utworzonych na skutek wkraczania stożków aluwialnych i równi roztokowej do płytkowodnego zbiornika morskiego. Rozpoznane w górnej części profilu otworu Klonów 1 niewątpliwie morskie osady warstw bostowskich zazębiają się z warstwami klonowskimi. Osady warstw klonowskich powstały w dwóch odrębnych zbiornikach przedzielonych obszarem wyniesionym, znajdującym się w miejscu dzisiejszego Pasma Głównego. Z południa ku północy przechodzimy więc kolejno od kieleckiego obszaru źródłowego materiału okruchowego przez zbiornik niewachlowsko-miedzianogórski do łysogórskiego obszaru źródłowego, a następnie do zbiornika klonowskiego. Do zbiornika niewachlowsko-miedzianogórskiego, zarówno z południa - z obszaru kieleckiego, jak i z północy- z obszaru łysogórskiego wkraczały gruboziarniste stożki aluwialne tworząc delty stożkowe (zlepieniec miedzianogórski). (...) Analiza petrograficzna osadów wskazuje, że piaskowce tworzące profil Klonów 1 i 2 wykazują niska dojrzałość mineralogiczną i teksturalna i odpowiadają składem szarowakom litycznym, rzadziej arenitom sublitycznym i sporadycznie arenitom kwarcowym. Z piaskowcami współwystępują mułowce i iłowce, a także zlepieńce i tufity. Dla określenia pochodzenia materiału detrytycznego i pozycji tektonicznej obszarów źródłowych metoda Gazzi-Dickinsona analizowano skład petrograficzny szkieletu ziarnowego piaskowców. Wyniki badań wskazują, że obszarem źródłowym był orogen zbudowany ze skał osadowych - piaskowców, mułowców, szarogłazów i iłowców, a także kwaśnych skał wulkanicznych. Wkładki tufitów w obrębie warstw klonowskich świadczą też, o towarzyszącej sedymentacji aktywności wulkanicznej obszarów źródłowych. Pozycja tektoniczna określona z trójkątnych diagramów QFL wskazuje na reaktywowany orogen jako źródło materiału klastycznego, natomiast z trójkąta, w którego narożach występują okruchy skał Lm, Lv, Ls+Lf, wynika, że był to łuk magmatyczny przechodzący strefę szwu strukturalnego. (...) Tektonika warstw klonowskich w Klonowie przedstawia się jako uskokowo-fałdowa. Obserwacje sugerują, że odkształcenie badanych warstw zachodziło na niezbyt dużej głębokości. (...) Pogląd, że główna dyslokacja świętokrzyska ma charakter szwu tektonicznego, można przyjąć zarówno na gruncie hipotezy o zespoleniu terranu małopolskiego z kratonem Europy Wschodniej, jak i hipotezy przyjmującej połączenie dwóch terranów: małopolskiego (kieleckiego) i łysogórskiego. Obserwacje geologiczne i wyniki badań geofizycznych wykluczają istnienie strefy subdukcji w paleozoiku w sąsiedztwie głównej dyslokacji świętokrzyskiej.(...) W Paśmie Klonowskim, w południowym skrzydle synkliny bodzentyńskiej, niezgodność pokaledońska mieści się zwykle w granicach błędu pomiarowego i nigdzie nie przekracza 8-10. Jednakże ruchy kaledonskie wyraziły się tutaj bardzo mocno rozwojem miąższego (400-600m) kompleksu oldredowego o charakterze typowej molasy. Zlepieńce miedzianogórskie i warstwy klonowskie reprezentują starszy oldred świętokrzyski, tj. starszą molase kaledońską. Młodszy oldred świętokrzyski, czyli późną ortomolase kaledońską, reprezentują warstwy barczańskie utworzone już po pulsacjach eryjskich, które zamknęły sedymentację morską warstw bostowskich i zarazem przerwały depozycje warstw klonowskich. (...)

9

Nowe dane o zlepieńcach z kamieniołomu "Zygmuntówka" w Górach Świętokrzyskich

Zbroja S., Kuleta M., Migaszewski Z. M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

nr 379

41-59

PL

Wyniki badań sedymentologicznych, litologiczno-petrograficznych i izotopowych zlepieńców, występujących w kamieniołomie "Zygmuntówka" na Czerwonej Górce (około 3 km na NE od Chęcin), pozwoliły na określenie ich wieku i genezy. W odsłoniętej części profilu wyróżniono pięć odmian litofacjalnych zlepieńców. Reprezentują one utwory stożków aluwialnych rozwijających się w klimacie półsuchym lub suchym. Stanowiły one subarealne partie delt stożkowych wkraczających do zbiornika morskiego. Morskie wpływy, znajdujące swoje odbicie w składzie izotopowym spoiwa, sugerują tym samym cechsztyński wiek zlepieńców. Kwestią otwartą pozostaje dokładne ustalenie pozycji stratygraficznej omawianego kompleksu w nawiązaniu do podziału cyklotemowego cechsztynu. Zdaniem autorów, odsłonięta w kamieniołomie partia zlepieńców zygmuntowskich reprezentuje prawdopodobnie graniczny odcinek profilu dwóch serii skalnych - środkowego pakietu zlepieńców osadzonych w cyklu PZ1 oraz stropowej serii terygenicznej cechsztynu PZt.

EN

This report presents the results of sedimentologic, lithologic-petrographic and isotopic investigations performed on conglomerates from quarry "Zygmuntówka" located in Czerwona Góra (Figs. 1, 2). In the exposed part of the quarry five lithofacies varieties of conglomerates as much as about 30 m in total thickness have been distinguished. They include: (i) massive conglomerates with compact fabric, (ii) massive conglomerates with scattered fabric, (iii) horizontally bedded conglomerates with compact fabric, (iv) diagonally trough bedded conglomerates with compact fabric, and (v) massive or poorly horizontally bedded conglomerates with compact fabric (Fig. 4). The grainy fabric is embedded primarily in a detrital mass of matrix type. In particular beds, the matrix consists of micrite, in places neosparite, clay minerals, pellitic quartz, iron oxides and hydrooxides with psammitic and finely psephitic limestone and veined calcite grains (Figs. 2, 3). Locally, the presence of calcite cement of hydrothermal origin replacing the matrix along linear (mostly subhorizontal) zones is observed (Fig. S). The conglomerates are cut by calcite veins assigned to two separate phases (acc. to Z. M. Migaszewski, S. Hałas, T. Durakiewicz, 1995, 1996a, b): (i) phase C, generations 1 and 2, and (ii) phase D, generations 7 and 9. As opposed to the D-calcites, the C-calcites do not pierce pebbles. The delta13C of the micrite-clayey-ferric matrix varies from -2,99 to -0,48 promile, whereas delta18 from -7,38 to -5,00 promile, respectively (Tab. 1). The isotopic composition of conglomeratic matrix and older veined calcites (phase C, generations 1 and 2) is nearly the same which indicates an influence of porous waters on initial crystallization of calcites in fissures and caverns (Tab. 2). The delta13C and delta18O of C-calcite vary from-3,91 to -0,67 promile, and from -9,07 to-4,82promile, respectively. The palisade calcite (generation 2) yields the highest temperatures ((Tab. 2). In turn, the delta13C and delta18O of D-calcite vary from -2,51 to -0,88 promile and from -8,41 to -8,15 promile, respectively (Z. M. Migaszewski, unpublished data). The isotopic composition of strontium 87Sr/86Sr of veined calcite (from 0,709432- 0,000006 to 0,710047- 0,000006) indicate primarily marine rigin of hydrothermal fluids. The conglomerates described formed as deposits of alluvial cones developed under the arid and semiarid climate. They formed subaerial portions of deltaic cones encroaching on the sea. Marine influxes have been reflected by the isotopic pattern of conglomeratic matrix (calculated from M. L. Keith and J. N. Weber's equation, 1964). The results of the investigation indicate the Zechstein age of conglomerates from quarry "Zygmuntówka". According to the present authors an exposed portion of these conglomerates lies at a boundary section contained between the PZl conglomerate series and the PZt top terrigenous series (Fig. 6).