Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sedimentary environment changes during the Early-Middle Pleistocene transition as recorded by the Daumantai sections in Lithuania

Baltrūnas V., Zinkutė R., Katinas V., Karmaza B., Šeirienė V., Kisielienė D., Taraškevičius R., Lagunavičienė L.

Geological Quarterly

|

2013

|

Vol. 57, No. 1

45–-60

EN

Two sections (Daumantai-1 and Daumantai-3) in East Lithuania expose Early-Middle Pleistocene lacustrine-alluvial, deposits which lie on a thin Neogene layer and on older Devonian rocks. They are overlain by glacigenic deposits. Geochemical, palaeomagnetic, magnetic susceptibility, plant macrofossil, and diatom investigations were performed to determine the changes in the sedimentary environment. Cluster analysis of the geochemical variables (10 major elements, 16 trace elements, total organic and inorganic carbon) revealed the element groups and factors. The lowermost units are characterized by a major influence of local material and significant fluctuations in heavy mineral content. These fluctuations might reflect short-term climate changes. The transitional units have more expressed trends, especially as regards the trace elements and Zr/Ti. The uppermost units are characterized by a slight influence of local material and small fluctuations in trace elements. The data analysed enable the subdivision of the section into units related to changes in sedimentary environment. The boundary of the Bruhnes/Matuyama reversal in the Daumantai-1 and Daumantai-3 sections was detected by palaeomagnetic studies and enables the stratigraphical correlation of these deposits.

2

Metals in topsoil of the territories of industrial enterprises of Siauliai and its environs

Zinkute R., Taraškevičius R.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2008

|

Vol. 24

131-136

EN

An investigation of the temporal changes of topsoil contamination by non-ferrous metals Cu, Zn, Pb, Sn, Ag and ferrous metals Cr, Mo, Ni, Co, V was done on the territories of 5 industrial enterprises in Šiauliai (2 tanneries, 2 radioelectronical plants and 1 metal processing plant) and in their nearest surroundings. Comparison was based on the total contents of these elements determined by the same OAES analytical method in a fraction <1 mm of samples taken at the same sites in 1989 and 2003. Due to possibility of topsoil to accumulate heavy metals, its level of contamination has mostly increased or at least remained the same. It has decreased only in those territories where the soil cover was disturbed or changed. Due to the influence of other pollution sources, including traffic or household, the changes of the topsoil contamination in the surroundings of enterprises were not always related to the changes of the topsoil contamination on their territories. Ferrous metals prevail only in tanneries, while the non-ferrous ones in other plants and in all surrounding territories. The absolute growth of the contamination by the non-ferrous metals is everywhere higher in comparison with the ferrous metals.

PL

Przeprowadzono badania czasowych zmian kontaminacji gleby przez metale nieżelazne Cu, Zn, Pb, Sn, Ag i żelazne Cr, Mo, Ni, Co, V na obszarze 5 zakładów przemysłowych w Šiauliai (2 farbiarnie, 2 fabryki radioelektroniczne i 1 zakład przetwarzania metali) oraz w ich najbliższym sąsiedztwie. Porównania oparto na całkowitych zawartościach tych pierwiastków określonych przy pomocy tej samej procedury analitycznej OAES we frakcji <1 mm w próbkach pobranych w tych samych miejscach w latach 1989 i 2003. Wskutek możliwości akumulacji metali ciężkich w glebie, poziom kontaminacji gleb znacznie wzrósł lub przynajmniej pozostał na tym samym poziomie. Obniżył się tylko w obszarach, gdzie przykrycie gleby zostało uszkodzone lub zmienione. Z racji wpływu innych źródeł zanieczyszczeń jak ruch uliczny czy gospodarstwa domowe, zmiany kontaminacji w glebie w okolicy badanych zakładów nie zawsze wiązały się ze zmianami kontaminacji na ich terenie. Metale żelazne przeważają tylko w farbiarniach, podczas gdy nieżelazne – w innych fabrykach i na otaczającym obszarze. Bezwzględny wzrost kontaminacji metalami nieżelaznymi jest wszędzie wyższy aniżeli metalami żelaznymi.

3

Lithuanian soil quality criteria based on the heavy metal levels, and their application in urban territories with different industrial impact

Taraškevičius R., Zinkute R.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2008

|

Vol. 24

117-122

EN

Following the Lithuanian hygienic norm, a topsoil quality was evaluated for Ag, B, Ba, Co, Cr, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sn, V, and Zn in public-residential micro-zones of four Lithuanian towns with a different industrial impact. A general evaluation took into account maximum permitted concentrations of the elements and the maximum danger coefficient K0, as well as the total contamination index Zd. That last one was related to the element background values, reflected the combined pollutants effect, and in this way, predetermined the final result. In urban public-residential zones, this index depends mostly on Zn, Pb, Ag, Cu and Sn contents. The topsoil geochemical quality in these zones depends not only on concentration of pollution sources, but also on the time-span of urbanisation, and density of the population. The increase of theses factors leads to a development of less favourable conditions. The topsoil quality is the least favourable in the central part of the largest city (Vilnius), followed by medium town (Šiauliai), and finally by two small towns (Joniškis, Mažeikiai). The higher topsoil enrichment with more elements-pollutants in Joniškis than in Mažeikiai can be explained by differences in historical development (Joniškis is older than Mažeikiai) and a disturbance of the soil cover in Mažeikiai during the construction works. Therefore, in old and densely populated public-residential districts the monitoring of urban soils is urgent.

PL

Zgodnie z litewskimi normami jakości ornej warstwy gleby, oceniono zanieczyszczenie gleb przez Ag, B, Ba, Co, Cr, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sn, V oraz Zn na terenie osiedli mieszkaniowych w czterech litewskich miastach, będących pod różnorodnym wpływem przemysłu. Przy ogólnej ocenie jakości warstwy glebowej uwzględniono nie tylko maksimum dozwolonej koncentracji pierwiastków i wartość maksymalnego współczynnika zagrożenia K0, ale także, w celu lepszego określenia miejsc o niekorzystnych właściwościach, indeks całkowitego zanieczyszczenia Zd, który jest związany z wartością tła geochemicznego pierwiastków. Indeks Zd terenów miejskich – osiedli mieszkaniowych – zależy głównie od zawartości Zn, Pb, Ag, Cu i Sn. Geochemiczna jakość warstwy glebowej na tych terenach zależy nie tylko od skupienia źródeł zanieczyszczeń, ale także od długotrwałości urbanizacji i gęstości zaludnienia. Podwyższenie tych wskaźników prowadzi do powstania niekorzystnych warunków. Najmniej korzystne warunki zaobserwowano w centralnych częściach największych miast (Vilnius), następnie w średniej wielkości miastach (Šiauliai), a najlepsze w dwóch najmniejszych miastach (Joniškis, Mažeikiai). W Joniškis górna warstwa glebowa była bardziej wzbogacona w pierwiastki zanieczyszczające, niż w Mažeikiai, co można wytłumaczyć różnicami w historycznym rozwoju tych miast (Joniškis jest starsze od Mažeikiai) oraz zaburzeniem struktury gleb w Mažeikiai podczas prac budowlanych. Potrzebny jest zatem systematyczny monitoring gleb miejskich, zwłaszcza na obszarze starych i gęsto zaludnionych dzielnic.

4

Distribution of heavy metals in upper layers of soil from Vilnius sites exposed to different type of pollution

Taraškevičius R., Zinkute R.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2008

|

Vol. 24

111-116

EN

The distribution of total contents of non-ferrous metals Cu, Zn, Pb, Sn, Ag and ferrous metals Cr, Mo, Ni, Co, V in 3 depth layers 0–5 cm (A), 5–10 cm (B) and 10–25 cm (C) of the nearer (at 20 m distance) and further (at 70 m distance) zones of metal processing area (M) and transport area (T) revealed that the input of non-ferrous metals to total contamination in both areas is greater than that of the ferrous metals. The ferrous metals (especially Mo) play an important role in zones of the metal processing area and Cu is specific element of trolleybus traffic pollution in the transport area. Pollution in zones of the metal processing area extends to a larger distance and causes more dangerous soil contamination. A distribution of pollutants in upper depth layers of the soil depends on the organic matter content.

PL

Rozkład całkowitej zawartości metali nieżelaznych Cu, Zn, Pb, Sn, Ag i metali żelaznych Cr, Mo, Ni, Co, V w trzech warstwach na głębokości 0–5 cm (A), 5–10 cm (B) i 10–25 cm (C) w bliskiej (odległość 20 m) i dalszej (odległość 70 m) strefie obszaru przetwórstwa metali (M) i rejonie transportu (T) pokazuje, że wpływ metali nieżelaznych na całkowitą kontaminację w obu obszarach jest większy aniżeli metali żelaznych. Metale żelazne (zwłaszcza Mo) odgrywają dużą rolę w strefach obszaru przeróbki metali. Cu jest pierwiastkiem charakterystycznym dla rejonu zanieczyszczenia ruchem trolejbusów na obszarze transportu. Zanieczyszczenie w strefach przeróbki metali rozciąga się na dużych odległościach i powoduje niebezpieczną kontaminację gleby. Rozkład składników zanieczyszczeń w górnej warstwie gleby zależy od zawartości materii organicznej.

5

Trace elements in the tanneries environment

Zinkute R., Taraškevičius R., Radzevičius A.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 17

94-99

EN

Two tanneries "Elnias' and 'Stumbras" have been functioning in Šiauliai (Lithuania) since XIX century. They have created heavy metal anomalies in their environment: topsoil, Talša lake, and even KulpĹ river. The aim of the research was to recognise the extent of tanning influence on the surrounding environment and its changes since 1989. The repeated sampling of the topsoil was carried out in 2003 at the same 55 investigation sites as before (on the territories of the tanneries and in their nearest surroundings). Talša sediments were sampled in 1989, 1991, and 2002. All samples were analysed for total contents of a large group of elements, including Ag, B, Ba, Co, Cr, Cu, Mo, Mn, Ni, Pb, Sn, V, and Zn. Accumulated associations in topsoil of tanneries included at different time Cr>>Zn, Cu, Pb, Mo, Ni, and Sn. Associations accumulated in various time in Talša sediments were also similar, but except for the above mentioned elements they contained also Ag, Ba, Co, and V. Median additive contamination has increased in topsoil of "Stumbras" territory and in the nearest surroundings of 'Elnias'. It has increased also in Talša but mainly due to essential growth of Zn and Pb pollution.

PL

Dwie garbarnie "Elnias" i "Stumbras", które funkcjonowały w Šiauliai (Litwa) od dziewiętnastego wieku, spowodowały anomalię metali ciężkich w środowisku: w powierzchniowym poziomie gleb, w jeziorze Talëa i w rzece KulpĹ. Celem badań było określenie zakresu wpływu garbarni na otaczające środowisko i zaobserwowanie zachodzących zmian w porównaniu do roku 1989. Powtórne opróbowanie gleb zostało wykonane w 2003 r. w tych samych 55 punktach obserwacyjnych (na obszarze garbarni oraz w ich najbliższym sąsiedztwie). Osady jeziora Talša zostały opróbowane w latach 1989, 1991 i w 2002. We wszystkich próbkach oznaczono zawartość Ag, B, Ba, Co, Cr, Cu, Mo, Mn, Ni, Pb, Sn, V i Zn. Akumulacja metali ciężkich w górnej warstwie glebowej na terenie garbarni w obu okresach badawczych obejmowała Cr>>Zn, Cu, Pb, Mo, Ni i Sn. Akumulacja w osadach jeziora Talša była podobna, jednakże oprócz wymienionych poprzednio pierwiastków obejmowała także Ag, Ba, Co i V. Zaobserwowano, że średni poziom zanieczyszczeń w glebach wzrósł w tym czasie na terenie garbarni "Stumbras" i w sąsiedztwie garbarni "Elnias". Odnotowano także wzrost zanieczyszczenia w osadach jeziora Talša; był on spowodowany głównie wzrostem zawartości Zn i Pb.