Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analysis of the results of the design process performed on the historic architectural structure based on the example of the extension of historical didactic complex in Rzeszów

Gosztyła M., Lichołai R.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2018

|

z. 65, nr 4

121--127

EN

The article analyses the issue of the extension of the historical architectural didactic complex in Poland. The conditions of the building before the design process was described and the adopted design solutions were analyzed. Design works allowed to arrange form of facades. The results of the work is an additional didactic and administrative space. The article analyses the results of cooperation between local delegation of Regional Office of Protection of Historical Monuments and the architect, which allowed to extend the possibilities of historical use of the object in combination with the newly design part.

2

Wyniki badań przeprowadzonych na wybranych planach łemkowskich chyż

Gosztyła M., Mikrut A.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/II

39--48

PL

Artykuł stanowi kontynuację poprzedniej części, w której zostało omówione łemkowskie budownictwo ludowe [1,5,8,9,11]. W tej części artykułu opisane zostały wyniki badań przeprowadzonych na wybranych planach łemkowskich chyż. Jako przykłady wybrano obiekty pochodzące z dwóch historycznych, łemkowskich miejscowości- Komańczy i Bartnego. Badania przeprowadzono na chałupach pochodzących z końca XIX i początku XX wieku. Porównano w ten sposób rozplanowanie i gabaryty chałup reprezentujących Łemkowszczyznę wschodnią i środkową [2-4,6,7,10]. Przeanalizowanie lokalnych odmian chyż pozwoliło wysunąć wnioski dotyczące rozplanowania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych, a szczególnie ich usytuowania ze względów funkcjonalnych. Porównano szerokości i długości budynków, a także proporcje dachu do wysokości całego budynku. Znaczna część budynków udokumentowanych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku jest już nieistniejąca. Zachowane do czasów obecnych chałupy, zazwyczaj są mocno przebudowane lub niszczeją, popadając w ruinę.

EN

Article is a continuation of the previous part, in which Lemkos’ folk architecture has been analyzed. In this part of the article the results of tests carried out on selected plans of the Lemkos’ ‘chyże’ have been presented. These objects were from two historical Lemkos’ villages-Komańcza and Bartne. The research was conducted on the cottages from the end of the 19th and beginning of the 20th century. The layout and the dimensions of the latter representing Central and Eastern Lemkos’ homeland have been compared. By examining of the local varieties of ‘chyże’ conclusions regarding the layout of residential and commercial building were possible to be drawn, especially as regards their location for functional reasons. The width and length of the buildings, as well as the ratio of the roof to the height of the entire building have been compared accordingly. A significant part of the buildings documented in the 60’s and the 70’s of the 20th century is already non-existent. Cottages preserved to the present time, are usually extensively rebuilt or deteriorating, thus falling into disrepair.

3

Urbanistyka miasta Rzeszowa w aspektach historycznych

Gosztyła M., Mikrut A.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

79--90

PL

W artykule został opisany rozwój struktury przestrzennej miasta Rzeszowa. Kształtowanie się tego ośrodka było procesem trwającym kilka wieków. Proces formowania tkanki miasta został podzielony na etapy, których wyznacznikiem są przełomowe wydarzenia historyczne. W artykule scharakteryzowano urbanistykę Rzeszowa, zaczynając od opisu badań archeologicznych dotyczących pierwszych osad na tym terenie, a kończąc na czasach współczesnych. Załączone mapy i plany obrazują zmiany przestrzenne struktury miasta. Nadrzędnym celem artykułu było przedstawienie usystematyzowanego procesu urbanistycznego stolicy podkarpacia. W tekście przywołano istotne aspekty z bogatej i różnorodnej historii miasta, przedstawiając ich znaczenie w procesie formowania się struktury dzisiejszego Rzeszowa. Artykuł może przyczynić się do wyznaczenia kierunków dalszego rozwoju miasta.

EN

The article describes the development of the spatial structure of the city of Rzeszow. Formation of this complex was a process lasting several centuries. The process of forming the fabric of the city has been divided into stages, for which groundbreaking historical events were a determinant. The article characterizes urban planning Rzeszow, starting from the description of the archaeological research on the first settlements in the area, and ending with the modern times. The accompanying maps and charts illustrate the changes in the spatial structure of the city. The primary aim of this article was to present the structured process of urban capital of Subcarpathian. The text cites the relevant aspects of the rich and varied history of the city, showing their importance in the process of forming the structure of today's Rzeszow. The article can help to determine the directions of further development of the city.

4

Stary Rynek w Rzeszowie – tynki stosowane w procesie renowacji obiektów zabytkowych. Aspekty technologiczne

Gosztyła M., Leś S., Sikorski K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/I

87--101

PL

Rynek jako wizytówka miast jest miejscem o istotnych walorach kulturowych, a jego stan jest odzwierciedleniem potencjału i rangi ośrodków. W związku z tym faktem, niebywałą uwagę przykłada się do estetyki, najczęściej historycznej zabudowy okalającej płytę główną. Główny wpływ na stan techniczny frontowych elewacji śródmiejskich kamienic ma jakość wykonanych robót i użytych materiałów, co związane jest bezpośrednio z czteroetapowym systemem diagnozy, naprawy i użytkowania obiektu. Wspomnieć należy, iż prawidłowe rozpoznanie zależności przyczynowo skutkowej jest zagadnieniem kluczowym w przypadku właściwego wykonania prac konserwatorskich. W artykule zwrócono uwagę na celowość stosowanych pokryć elewacji na przykładzie rzeszowskiego Starego Rynku, którego zabudowa w ostatnich latach poddana została szeregowi prac związanych z poprawą istniejącego stanu technicznego. Pod rozważania poddano kilka rodzajów tynków używanych podczas wykonywania prac konserwatorskich związanych z zabezpieczeniem obiektu. Wśród nich wymienić należy tynki wapienne, cementowe, cementowo – wapienne oraz renowacyjne. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono stan obecny obiektów referencyjnych, co pozwoliło sformułować wnioski dotyczące przydatności zastosowanych rozwiązań. Jedynie tynki renowacyjne umożliwiły spełnienie założeń projektowych, tj.: wpłynęły na obniżenie zawartości wilgoci w przegrodach. Bezsprzeczną zaletą tynków renowacyjnych, wynikającą z ich składu oraz struktury, jest kumulowanie soli wewnątrz porów, co przekłada się na ich wysoką trwałość (nie stwierdzono odparzania lub odspajania tynku od powierzchni muru). Dodatkowo w artykule poruszono zagadnienia związane z poprawnością wykonania prac konserwatorskich oraz wpływem doboru materiałów na trwałość wykonanych pokryć elewacji.

EN

The market is a place with significant cultural advantages and his state is a proff of potential and the rank of city or town. Due to that fact, attenition is being put to aesthetics of frontal elevation of tenement houses located around the historical square. Quality od performed work and materials used in renovation has main influance on technical condition of front elevations. Renovation issue is strongly connected with diagnosis, repair and usage solution of building. In the article attention is being paid to the appropriateness of applied covers of elevation on the example of the Rzeszów Old Square (buildings were fixed in past few years). Few kinds of plaster were put under consideration (lime plaster, cement plaster, lime and cement plaster, renovation plaster). According to examinations of current state of referentail buildings conclusions were made. Only renovation plaster enabled to fulfil design assumptions, i.e.: influenced on lowering the moisture of walls. Indisputable advantage of renovation plaster (resulting from their composition and the structure) is ability to accumulate melted minerals inside plaster leeks what makes them more permanent (plaster coming off from the surface of a wall has not been stated). Additionally the issues of performation of renovation works and influecne of materials quality were brought up.

5

Preliminaria nad stanem badań praktyki konserwatorskiej w Rzeszowie

Gosztyła M., Leś S., Sikorski K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 2/II

161--172

PL

W niniejszym artykule poruszono problematykę konserwacji obiektów zabytkowych w zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom transportu wody wewnątrz muru. Często spotykanym zjawiskiem jest niszczenie przegród zewnętrznych w strefie przyziemnej oraz w wyższych partiach. Najpowszechniejszą przyczyną degradacji są nieprawidłowe rozwiązania w zakresie odtworzenia izolacji pionowej i poziomej muru oraz wykonania wadliwych tynków renowacyjnych, pomalowanych farbami o niskiej dyfuzji wody. W związku z tym zwrócono uwagę na przyjęte rozwiązania systemowe, a także na metodykę wykonania prac związanych z konserwacją. Pierwszym obiektem, którego stan istniejący został przebadany jest Klasztor O.O. Bernardynów w Rzeszowie. Obiekt mimo niedawnych (okres 10 lat) prac związanych z odtworzeniem izolacji oraz tynków renowacyjnych wykazuje duży stopień degradacji spowodowanej transportem wody wewnątrz struktury muru. Kolejnym obiektem referencyjnym jest Kościół WNMP na osiedlu Zalesie w Rzeszowie. Ocena stanu istniejącego poddała pod wątpliwość istnienie oraz jakość wykonanej izolacji przegród. Jako ostatnia zestawiona została kamienica nr 2 zlokalizowana przy ul. płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie. Istniejący stan kamienicy podobnie jak w przypadku poprzednich obiektów wskazuje na wadliwe rozwiązania systemowe. Mając na względzie fakt, iż wskazane obiekty są jedynie odsetkiem wyłonionym z większego spektrum zastanowić należy się nad myślą z preambuły Karty Krakowskiej 2000, przypominającej o obowiązku pielęgnacji dziedzictwa kulturowego. Przykrym jest zjawisko polegające na złudnej redukcji kosztów związanych z naprawą starego budownictwa. Dodatkowo należy podkreślić, iż rażące braki w dokumentacji dotyczą nawet obiektów o wysokiej wartości architektoniczno-kulturowej.

EN

The article brings up the problems of the preservation of antique objects in the range of counteraction of the negative results of the transport of water within the wall. Often met occurrence is a destruction of outer wall in ground zone and in the higher parties. The most common reason of degradation are wrong solutions in the range of the reconstruction of perpendicular and horizontal wall insulation. Moreover degradation of wall may be caused by wrong plaster and acrylic paint. All of that brought attention on the systemic sollutions and on methodology of old buildings preservation. The first object, which existing state was examined is monastery Of O.O. Bernardynow in Rzeszow. A WNMP Church is next referential object, placed in Rzeszów. The evaluation of existing state shoved lacks of insulation and the low quality of product used in proces or conservation. Last of all the old building located by the street of płk. Leopold Lisa-Kuli was examined. The existing state of the tenement is pointing at wrong system solutions. Taking into consideration fact that shown objects are only an appointed percentage from the greater spectrum it is necessary to puzzle above the thought from the preamble Cracovia Card 2000. The idea of CC2000 is to remind that the care over the cultural legacy is society’s duty. Sad thing is the fact of cuting down the cost connected with old buildings conservation. Additionally one should emphasize that striking gaps in documentation concern even objects with the architectural and cultural value.

6

Nieistniejąca zabudowa przyrynkowa w Krasiczynie

Gosztyła M., Lichołai R.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/II

151--158

PL

Artykuł omawia zagadnienie lokacji miasteczka przy zamku w Krasiczynie. Przeanalizowano uwarunkowania w jakich zostało założone miasteczko oraz wyszczególniono etapy rozwoju zabudowy przyrynkowej. Krasiczyn to wieś w województwie Podkarpackim, która dziś znana jest głównie z historycznego zamku. Na podstawie zebranych materiałów źródłowych i wizji lokalnych w terenie zbadano charakterystykę rozwoju urbanistycznego założenia. Miasteczko zostało zlokalizowane na osi łączącej główny wjazd do zamku na kierunku zachodnim. Zabudowa wytyczona przy rynku w pierwszej fazie drewniana, a w kolejnych latach drewniano-murowana charakteryzowała się ukierunkowaniem szczytów w stronę centrum wnętrza urbanistycznego.

EN

The current article describes previous ideas concerning urban layout of the nearest neighborhood of Krasiczyn Palace. The location conditions were analyzed and individual steps of development has been specified. Krasiczyn is a village located in Podkarpackie province, in the southeastern Poland. Based on the collected source materials and field research the characteristics of assumptions of urban development were examined. Krasiczyn was located on the main axis connected the main entrance to the palace on the west. Wood building in the nearest area of the main market was replaced by wood-and-brick structure with characteristic orientation of the gabble ends towards the center of the urban interior.

7

Badania budownictwa ludowego na wybranych przykładach historycznych miejscowości łemkowskich

Gosztyła M., Mikrut A.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/I

205--212

PL

Jednym z cenniejszych przykładów budownictwa ludowego Karpat są łemkowskie chałupy. Jednobudynkowa zagroda, mieszcząca pod wspólnym dachem zarówno pomieszczenia mieszkalne jak i gospodarcze, stanowi charakterystyczny dla obszaru Łemkowszczyzny typ zabudowy. Plan funkcjonalny łemkowskich chyż ulegał modyfikacjom, rozbudowom i w zależności od regionu, wykształciły się jego lokalne odmiany. Budynki mieszkalno-gospodarcze, ze względu na rozbudowany plan funkcjonalny, osiągały znaczne długości i wysokości. Chałupy na planie wydłużonego prostokąta, kryte wysokim, spadzistym dachem w swojej niezmienionej formie można było spotkać jeszcze w połowie XX wieku. Obecnie wiele z nich zostało mocno przebudowanych i zaadaptowanych do potrzeb współczesnych użytkowników. W pierwszej części artykułu został przedstawiony dotychczasowy stan badań. Omówiono istotne elementy łemkowskich chyż, charakteryzujące ten rodzaj ludowej architektury. Stały się one podstawą do przeprowadzenia analiz budownictwa ludowego na wybranych miejscowościach. Badania i wnioski zostały opisane w drugiej części artykułu.

EN

One of the most discernible examples of the Carpathian folk architecture is Lemkos’ cottages. Single building farmhouse, which under the same roof contains both living as well as utility rooms, is characteristic building type for Lemkos’ homeland. The functional plan of the so-called ‘chyże’ was revised, undergoing significant change, and depending on the region, developing its local variety. Residential and commercial buildings, due to the extensive functional plan, were of a significant length and height. Cottages on the elongated rectangle plan, which covered steeply slanting roof in its unchanged form, were still to be seen in the mid-20th century. Nowadays many of them have been extensively rebuilt and adapted to the needs of today's users. In the first part of the article the current state of research has been presented. The essential elements of the Lemkos ‘chyże’, a typical feature of this kind of folk architecture, have been discussed. They have become the basis for carrying out analyses of folk buildings in selected villages. Research and conclusion data have been described in the second part of the article.

8

Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego Koszyc w opiniach studentów

Gosztyła M., Gosztyła T.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2016

|

Nr 46

46--55

PL

Celem badań była próba ujęcia opinii osób studiujących w Koszycach, dotyczących stanu utrzymania zabytkowych zabudowań miasta, kwestii ich własności, działań związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Koszyc oraz źródeł ich fi nansowania. W badaniach udział wzięło 114 osób, studentów Wydziału Architektury oraz Wydziału Budownictwa Technická Univerzita w Koszycach. Uzyskane odpowiedzi pozwalają ocenić, jaki jest stan świadomości, wiedza oraz zainteresowania studentów, dotyczące kluczowych kwestii związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Koszyc, a zwłaszcza zabytkowych budowli miejskich.

EN

The aim of the research was an attempt to formulate the opinions of people studying in Kosice, regarding the condition of historical buildings of the city, question of their ownership, actions related to protection of the cultural heritage of Kosice, and sources of their financing. A total of 114 respondents were surveyed, they were students of the Faculty of Architecture and the Faculty of General Building of Technická Univerzita in Kosice. On the basis of the replies received, it is possible to assess the state of awareness, knowledge and interests of the students, concerning key issues connected with protection of the cultural heritage of Kosice, especially the historical urban architecture.

9

Cerkiew w Nowym Bruśnie – próba rekonstrukcji, problematyka badawcza

Gosztyła M., Gołda Ł.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2016

|

Nr 45

22--32

PL

Artykuł omawia prace rekonstrukcyjne prowadzone w drewnianej cerkwi w miejscowości Nowe Brusno w województwie podkarpackim. Cerkiew, która nie była użytkowana od zakończenia II wojny światowej, znajdowała się w stanie awarii budowlanej. Kolejne próby ratowania zabytku kończyły się niepowodzeniami z powodu braku możliwości finansowych. Proces rewaloryzacji cerkwi, zapoczątkowany w latach 90., w roku 2013 spotkał się z nowym podejściem konserwatorskim. Zdecydowano się na przeprowadzenie rekonstrukcji obiektu, chcąc przywrócić cerkwi pierwotną formę historyczną. Zabieg o dużym stopniu ryzyka został podjęty przez inwestora. Należy podkreślić, że prace o takim charakterze, zaliczane do rekonstrukcyjnych, prowadzone są tylko w wyjątkowych przypadkach, i tylko w oparciu o wyczerpujące badania naukowe. W każdy przypadku mogą rodzić nieudokumentowane domysły. Prace prowadzone w cerkwi w Nowym Bruśnie, usuwające późniejsze nawarstwienia, a ukierunkowane na odtworzenie formy historycznej, mogą zakończyć się nową formą obiektu, z wieloma współczesnymi przestrzennymi rozwiązaniami. W artykule opowiedziano się za zachowaniem cerkwi z późniejszymi nawarstwieniami.

EN

The article discusses reconstruction work of wooden church in Nowe Brusno in Podkarpackie Voivodeship. The church, which was not in use since the end of the Second World War, was in a state of construction failure. Subsequent attempts to rescue the monument ended in failure due to lack of fi nances. The process of restoration started in the 1990s and in 2013 it took a new conservation approach. It was decided to carry out reconstruction work in order to restore the original form of the church. The procedure with a high degree of risk was accepted by the investor. It should be emphasized that the work of this kind, treated as reconstruction work, is carried out only in exceptional cases and only on the basis of exhaustive research. In each case, they may give rise to unsubstantiated conjectures. The work in the church in Nowe Brusno aiming to remove subsequent layers and focused on restoration of historical form, may result in a new form of the object, with many modern spatial solutions. The article advocates for the preservation of the church with subsequent layers.

10

Fasady kamienic pierzei Rynku w Rzeszowie, stan badań i koncepcje rewaloryzacji

Gosztyła M., Huk T.

Przegląd Budowlany

|

2016

|

R. 87, nr 4

50--55

PL

Zabudowa przyrynkowa w Rzeszowie była przedmiotem wnikliwych badań i analiz już w latach 80. i 90. XX w. Przeprowadzone wówczas badania terenowe, historyczne jak również kwerendy archiwalne miały na celu określenie charakterystyki historyczno-architektonicznej analizowanych kamienic oraz sporządzenie dla nich wytycznych konserwatorskich. Pomimo zdefiniowanych założeń konserwatorskich zamierzenia budowlane, pojawiające się z biegiem lat w przestrzeni rzeszowskiego Rynku, nie korespondują z historyczną tkanką miasta. Przygotowana przez autorów analiza historyczno-architektoniczna poprzedzona została badaniami terenowymi, historycznymi oraz kwerendą archiwalną. Przeprowadzone rozpoznanie umożliwiło porównanie stanu istniejącego fasad z zabudową historyczną.

EN

The buildings located at the old town market square in Rzeszów have been the subject of extensive research already in the 1980s and 1990s. The fieldworks conducted at the time as well as the historical research and archival inquires were to determine both the historical and architectural characteristics of the analyzed tenements, aiming at creating the conservation guidelines for them. Despite the conservation objectives defined, plans of the buildings appearing over the years in the market space did not correspond to the historical buildings already existing there. The prepared by the authors comparative analysis of the current state of the market facades and the historic structures allowed the identification of the works being carried out. All the activities conducted in the area of research have been classified into three groups. The prepared typology of modern conservation thought enabled first to draw conclusions and then work out the conservation guidelines. The presented concepts of revaluation of the Rzeszów market square facades attempt – in accordance with the applicable conservation doctrine – to merge the modern buildings with historical structure of the city.

11

Maintenance of time standards in the Department of Reference Standards in Zielonka. Contribution into the creation of the Polish Atomic Time Scale TA (PL)

Gosztyła M.

Informatyka, Automatyka, Pomiary w Gospodarce i Ochronie Środowiska

|

2016

|

nr 3

20--23

EN

The article includes information about time standards in the Department of Reference Standards in Zielonka. The department is part of the Central Military Calibration Laboratory, which performs tasks related to the calibration standards of the other military calibration laboratories in Poland. The first part discusses components of a time standards station, which is involved in the creation of an Independent Polish Atomic Time Scale TA (PL), and its maintenance process. The second part is related to the analysis of the benefits of the inclusion of standard time calibration laboratory into the TA (PL). Last part presents the method of determining the parameters of the Relative Frequency Deviation (RFD), the prediction and uncertainly estimate of RFD.

PL

W artykule zawarto informacje dotyczące wzorców czasu utrzymywanych w Zespole Wzorców Odniesienia (ZWO) w Zielonce. Zespół jest częścią Centralnego Wojskowego Ośrodka Metrologii, i realizuje zadania związane z kalibracją (wzorcowaniem) wzorców roboczych pozostałych jednostek metrologicznych w Wojsku Polskim. W pierwszej części omówiono elementy stanowiska wzorców czasu, które bierze udział we współtworzeniu niezależnej polskiej atomowej skali czasu TA (PL), oraz sposób jego utrzymania. Druga część związana jest z analizą korzyści jakie daje włączenie wzorca czasu laboratorium wzorcującego do TA (PL). W ostatniej części, przedstawiono sposób wyznaczania Odstrojenia Względnego Częstotliwości wzorca, prognozowanie odstrojenia i jego niepewność.

12

Zabytki techniki miasta Przemyśla z przełomu XIX/XX wieku

Gosztyła M., Motyl B.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 2/II

121--136

PL

W drugiej połowie XIX i na początku XX w. w rozwoju przestrzennym Przemyśla znaczącą rolę odegrały trzy główne czynniki: budowa umocnień twierdzy wokół Przemyśla i towarzysząca jej budowa całego systemu koszar i zaplecza logistycznego dla twierdzy w obrębie miasta [1, s. 10], budowa w 1859 r. linii kolejowej łączącej Przemyśl z Krakowem, Wiedniem oraz Lwowem i linii kolejowej łączącej Przemyśl przez przełęcz Łupkowską z Węgrami w 1872 r. [1, s. 16] Trzecim czynnikiem było uchwalenie 23 XII 1891 r. regulacji ulic Przemyśla, która dotyczyła niemal całego miasta [2]. Była to ogólnoeuropejska tendencja związana z okresem nazywanym również drugą rewolucją przemysłową. W Przemyślu wyznaczono nową sieć komunikacyjną drogową i kolejową, nowoczesne na ówczesne standardy place targowe, wybudowano wiadukty drogowe, infrastrukturę techniczną tj. stację i sieć wodociągową, elektrownię i sieci kanalizacyjne. Budowle inżynierskie wybudowane w tamtym okresie służyły miastu aż do końca XX wieku, a inwestycje drogowe, architektoniczne po pracach modernizacyjnych i konserwatorskich włączone do współczesnych miejskich funkcji są świadkami rozwoju przestrzennego ośrodka. Zabytkowa infrastruktura stanowi dodatkową wartość kulturową organizmu miejskiego.

EN

In the second half of the nineteenth and at the beginning of the twentieth century the spatial development of Przemyśl was significantly influenced by three main factors: the construction of fortifications around the fortress of Przemyśl and the accompanying system of barracks and logistic facilities of the fortress within the city, the construction of the railway line linking Przemyśl with Cracow, Vienna and Lviv in 1859 as well as the construction of the railway line connecting Przemyśl through the Łupkowska pass with Hungary in 1872. The third factor was the adoption of Przemyśl streets regulations (23rd December 1891) which concerned almost the entire city. It was a Europe-wide tendency connected with the period called the second Industrial Revolution. In Przemyśl a new road and train transport system was developed. Moreover, modern for the contemporary standards marketplaces were built alongside with viaducts, technical infrastructure such as the station and a water supply system, a power station and sewer systems. The engineering structures built at that time were used until the end of the twentieth century. After modernization and conservation works the architectural road investments have been included into modern urban functions and have been the witnesses of spatial development. The historical infrastructure is an added value of cultural urban organism.

13

Współczesna architektura Rzeszowa w opiniach osób mieszkających i studiujących w Rzeszowie

Gosztyła M., Gosztyła T.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 2/I

43--56

PL

Celem badań było poznanie opinii osób mieszkających i studiujących w Rzeszowie, odnośnie nowych budowli i rozwiązań architektonicznych powstających w obrębie, jak również otulinie zespołu staromiejskiego. W ostatnim czasie obserwuje się liczne dyskusje, toczone na różnych forach, na temat zachowania historycznych wartości zespołów starych miast. Wśród rodzących się pytań, często na plan pierwszy wysuwana jest problematyka współistnienia nowoczesnej architektury w miejskich zespołach zabytkowych. Z uwagi na to, przeprowadzone badania o charakterze sondażowym, miały również na celu przybliżyć opinię mieszkańców Rzeszowa na temat działań związanych z zachowaniem dziedzictwa wielokulturowego, odkrywanego na terenie miasta. Respondenci wskazywali obiekty architektoniczne wybudowane w okresie ostatnich pięciu lat i oceniali ich formę architektoniczną, funkcję oraz zharmonizowanie tych budowli z otoczeniem. Badania dowiodły, że mieszkańcy są zainteresowani nowymi rozwiązaniami architektoniczno-urbanistycznymi w Rzeszowie, potrafią dokonywać ich oceny w zaproponowanej skali, stanowczo opowiadają się za zachowaniem zabytkowego oblicza zespołu miejskiego. W projektowanych nowych kwartałach zabudowy są za utrzymaniem tradycyjnej roli ulic i placów. Popierają prowadzenie badań mających na celu odkrywanie wspólnego dziedzictwa wielokulturowego społeczności i narodów mieszkających przez wiele wieków w Rzeszowie. Akceptują współczesne formy ekspozycji zabytkowych dzieł architektonicznych. Krytycznie badani odnieśli się do budowania w zespole historycznym miasta obiektów powyżej pięciu kondygnacji oraz wielokondygnacyjnych garaży. W sprawie skali rozwoju miasta wskazali na swobodny rozwój ośrodka miejskiego. Badani mieszkańcy wyrazili chęć przedstawiania własnej opinii na temat nowoczesnej architektury realizowanej w miejscu zamieszkania. Wśród przyszłościowych inwestycji architektoniczno- budowlanych, potrzebnych dla rozwoju miasta, na plan pierwszy wysunięto rozwiązania komunikacyjne.

EN

The purpose of the study was to examine residents’ and students’ opinions concerning modern objects and architecture in Rzeszów. In recent years numerous discussions can be seen, concerning maintaining historical values of cities’ centers. Inter alia there is a problem of coexistence of modern and historical architecture in the city. In view of the above, another aim of the research was to examine residents’ opinions concerning preservation of cultural heritage, discovered in the city. The respondents mentioned the architectonic objects which were built during the last five years and they assessed their architectonic form, function and harmonization of the buildings with the surrounding. The research proved that the inhabitants are interested in new architectonic and urban solutions in Rzeszów, they can assess them in the proposed scale, and they strongly support the preservation of the historical image of the urban complex. In the planned new urban development they support the maintenance of traditional role of the streets and squares. They stand for running research aiming at discovering the common multi-cultural heritage of communities and nations which have lived in Rzeszów for many ages. They accept the modern forms of exhibition of historical architectonic masterpieces. The respondents expressed their criticism with regard to building objects of more than five storeys and multi-storey garages within the city historical complex. As far as the city development scale was concerned, they chose the free development of the municipal centre. The inhabitants surveyed expressed the will to present their position on the modern architecture realized in the place of their residence. Among the future architectonic and construction investments which are essential for the purposes of the city development, communication solutions were underlined.

14

Problematyka budowlano - konserwatorska zabytkowych obiektów konstrukcji drewnianych na przykładzie kościoła pw. św. Mikołaja Biskupa w Domaradzu

Gosztyła M., Gołda Ł.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 4

159--168

PL

Problematyka prowadzenia prac rewaloryzacyjnych drewnianych obiektów zabytkowych zaliczana jest do trudniejszych zadań konserwatorskich. Stosowane rozwiązania konstrukcyjne i ciesielskie w XV wieku i późniejszych latach zostały zapomniane przez współczesnych architektów - konserwatorów i brygady ciesielskie. Wykonane prace, które zaliczyć można do rekonstrukcyjnych, w kościele w Domaradzu, dowodzą, że przed przystąpieniem do prac konserwatorskich obiektów zabytkowych, należy wykonywać specjalistyczne badania mykologiczne i studia architektoniczno-konserwatorskie. Dopiero wyniki badań, dają podstawę do formułowania zaleceń konserwatorskich. Przyjęty tok postępowania w kościele, oparty został na metodzie zachowania nawarstwień kulturowych, oryginalnych struktur materiałowych i systemu połączeń ciesielskich. Kolejne etapy prac konserwatorskich, począwszy od wymiany belek podwalinowych, po wzmocnienie konstrukcyjne więźby dachowej, prowadzono po wykonaniu wnikliwych analiz stanu zachowania tychże elementów. W trakcie prac odsłonięto fragmenty wcześniejszych form konstrukcyjnych i polichromii. Odkryta belka, będąca pozostałością tzw. sobót została wyeksponowana, z myślą, ukazania śladów historycznych form architektonicznych obiektu. Metoda ta, jest powszechnie stosowana w postępowaniach konserwatorskich.

EN

The issue of conducting the revaluation works of wooden historic buildings is considered to be the most difficult conservation task. The construction and carpentry solutions used in the fifteenth century and later years have been forgotten by modern architects - conservators and carpentry teams. The works done, which can be considered as the reconstruction works in the church in Domaradz, prove that prior to conservation works of historic buildings, the specialist mycological testing as well as architectural and conservation studies should be performed. Only the results of studies provide a basis for formulating the conservation recommendations. The adopted course of proceedings in the church was based on a method of preserving cultural strata, original material structures and system of carpentry joints. The successive stages of restoration works, starting from the replacement of ground beams, ending up with the structural reinforcement of the roof framework, was carried out after a thorough evaluation of the state of preservation of these elements. During the works the fragments of earlier structural forms and polychrome were uncovered. The uncovered beam, which is a remnant of the so-called archades, has been exposed, in order to demonstrate the traces of historical architectural forms of the object. This method is commonly used in the conservation practice.

15

Projekty konserwatorskie Zygmunta Hendla w kościele OO. Bernardynów w Rzeszowie

Jagieła B., Gosztyła M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 2

127--136

PL

Dokonania Hendla poprzedzające prace konserwatorskie przy zespole OO. Bernardynów w Rzeszowie, a także piastowane przezeń stanowisko konserwatora okręgu tarnowsko - rzeszowskiego stanowiły najlepszą legitymację architekta i były powodem zatrudnienia go jako kierownika prac przy zespole OO. Bernardynów w Rzeszowie. Jak wynika z zachowanych projektów – było to wymagające i zakrojone na dużą skalę przedsięwzięcie. Hendel łączył w swej działalności zawodowej badania i konserwacje zabytków architektury z twórczością architektoniczną. Najczęściej wypowiadał się w formach eklektyzmu. Część jego licznych projektów nigdy nie doczekała się realizacji na skutek splotu różnych okoliczności. W pacach przy obiektach zabytkowych przeważał kierunek restauracji, przy dość szerokim zróżnicowaniu rodzaju i stopnia ingerencji – od powściągliwych, ograniczonych uzupełnień substancji zabytkowej (poddanej zabiegom konserwatorskim na miarę ówczesnego stanu wiedzy i rozwoju technologii) do zasadniczej przebudowy i rozbudowy obiektu. Poniżej przedstawiono ważniejsze z działań konserwatorskich i projektowych oraz ich specyfikę. Opis projektów będących przedmiotem koncepcji restauracji zespołu OO. Bernardynów w Rzeszowie, zarówno tych, które doczekały się realizacji, jak i tych, które nie zrealizowano, autorzy omawiają na przykładzie ołtarza Świętego Krzyża, tabernakulum w kaplicy Matki Bożej Rzeszowskiej, mensy ołtarzowej w kaplicy Matki Bożej Rzeszowskiej, konfesjonałów. Omówiony został również projekt witraża. Celem opracowania jest próba analizy przyjmowanych koncepcji restauracji zespołu OO. Bernardynów w Rzeszowie autorstwa krakowskiego architekta – Zygmunta Hendla. Pogłębiona charakterystyka projektów konserwatorskich z I dekady XX wieku, przeprowadzona została w oparciu o dokumentację projektową pochodzącą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Pozwoli to w sposób istotny pogłębić wiedzę tak w zakresie historii omawianego zabytku, jak i historii rozwoju konserwacji zabytków na ziemiach Galicji w okresie autonomii.

EN

The actions of Hendel preceding the restoration works at the complex of Friars Minor of the Observance in Rzeszów as well as his position of the restorer in the district of Tarnów and Rzeszów constituted the best legitimisation of an architect and constituted the reasons of hiring him as the manager of the works on the complex of Friars Minor of the Observance in Rzeszów. Resulting from the retained projects, it was a challenging and huge scale undertaking. Hendel combined the studies and restoration of the monuments of architecture with architectural creativity in his professional activity. He mostly expressed himself in form of eclectics. Part of his numerous projects was not implemented due to various circumstances. In the works on historic objects, the direction of restoration was prevailing, along with a rather broad differentiation of the kind and level of intervention - from reserved, limited compliments of the historic substance (which underwent restoring works within the existing state of knowledge and technology development) to the profound reconstruction and expansion of the object. Below, there are significant restoring and project works and their specificity described. While describing the projects which constitute the concept of restoration at the complex of Friars Minor of Observance in Rzeszów, which were implemented and those which were not implemented, the authors discuss the example of Saint Cross altar, tabernacle in the chapel of Mother of God from Rzeszów, altar stone in the Chapel of Mother of God from Rzeszów, confessionals. The project of the stained glass window was also discussed. The aim of the article is an attempt of analysing the assumed concepts of restoring the complex of Friars Minors of Observance in Rzeszów by the architect of Cracow - Zygmunt Hendel. The indepth characteristics of restoring projects from the first decade of the 19th century was performed on the basis of the project documentation coming from the resources of the National Museum in Cracow. It allows us to deepen knowledge of both the history of the discussed monument and its history and development of restoring monuments on the area of Galicia in the period of autonomy.

16

Koncepcje restauracji klasztoru OO. Bernardynów w Rzeszowie według projektów Zygmunta Hendla

Jagieła B., Gosztyła M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 2

117--126

PL

Celem niniejszego opracowania jest próba analizy koncepcji restauracji zespołu OO. Bernardynów w Rzeszowie autorstwa krakowskiego architekta – Zygmunta Hendla. Architekt o znanym nazwisku i dorobku mógł stworzyć swoje koncepcje projektowe na obiekcie o cennych nawarstwieniach kulturowych, przy którym zatrudniani byli mistrzowie o najwyższym autorytecie. Pogłębiona analiza konceptu konserwatorskiego z I dekady XX wieku, przeprowadzona zostanie w oparciu o dokumentację projektową pochodzącą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Projekty, których autorem jest jeden z wybitniejszych architektów i konserwatorów przełomu XIX i XX wieku, pozwalają przybliżyć przyjmowane metody postępowania konserwatorskiego w omawianym okresie. Projekty te, są na tyle cenne, że mogą dawać nowy pogląd na zachodzące zmiany w rozwoju konserwatorstwa. Pozwoli to w sposób znaczny pogłębić wiedzę tak w zakresie historii omawianego zabytku, jak i historii konserwacji zabytków na ziemiach Galicji w okresie autonomii. Architekt krakowski był autorem projektów oraz nadzorował prace konserwatorskie prowadzone w klasztorze w latach 1896-1906. Stworzył koncepcję nadbudowy obiektu, wprowadził propozycję opracowania arkadowego w formie wykształconych boni i klińców elewacji na parterze od strony dziedzińca klasztornego. Opracował projekt rozrzeźbienia elewacji poprzez zwieńczenie ryzalitu trójkątnym przyczółkiem oraz plastycznego podkreślenia narożnych linii pionowych projektując pilastry o trzonach boniowanych. Na przestrzeni lat 2004-2006 w klasztorze prowadzono prace osuszania murów fundamentowych, prace budowlano konserwatorskie murów zewnętrznych i wewnętrznych klasztoru. W roku 2009 zaakceptowano projekty rozbudowy i adaptacji poddasza klasztornego na funkcje mieszkalne oraz założenia ogrodowego od strony północnej. Prace wykonane na początku XXI wieku w swojej ogólnej koncepcji stanowią powrót do niezrealizowanych projektów Z. Hendla. Współczesna realizacja zachowując formę dachu skupiła się na poszerzeniu programu funkcjonalnego wnętrza.

EN

The aim of the article is an attempt of analysing the assumed concepts of restoring the complex of Friars Minors of Observance in Rzeszów by the architect of Cracow - Zygmunt Hendel. The architect of the famous name and achievements could create his own project concepts of the object with valuable cultural influences along with employing the masters of the highest authority. The indepth characteristics of restoring projects from the first decade of the 19th century was performed on the basis of the project documentation coming from the resources of the National Museum in Cracow. The projects, whose author is one of the most outstanding architects and restorers at the turn of the 19th and 20th centuries allow approximating the assumed methods of restoration within the mentioned period. These projects are so precious that they may provide a new outlook on the changes made in the development of restoration. It allows us to deepen knowledge of both the history of the discussed monument and its history and development of restoring monuments on the area of Galicia in the period of autonomy. The Cracow architect was the author of many projects and he supervised restoration works performed in the monastery in the years 1896-1906. He created the superstructure concept of the object, introduced the proposal of arcaded development in form of shaped rustication strips and elevation voussoirs on the ground floor from the side of the monastery courtyard. He developed the project of irregular elevation configuration by cresting with a triangle pediment and plastic underlining of corner vertical lines while designing the pilasters with rusticated cores. In the years 2004 - 2006, the monastery underwent the works on drying foundation walls, the works of construction and restoration of external and internal walls of the monastery. In the year 2009, the projects of expansion and adaption of the monastery loft to housing functions and garden establishment from the northern side were accepted. The works performed at the beginning of the 21st century, in its general concept, constitute the return to the undeveloped projects by Z. Hendel. The contemporary development, retaining the form of a roof, focused on extending the functionality of the interior.

17

Zabytkowe świątynie a problematyka konserwatorska na przykładzie sanktuarium maryjnego w Starej Wsi i cerkwi w Baligrodzie w woj. podkarpackim

Gosztyła M., Huk T., Siwek J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2014

|

Nr 37

54--63

PL

Problematyka opracowania programu prac restauratorskich w zabytkach sakralnych w wielu przypadkach objęta jest znacznym stopniem trudności, gdyż większość inwestorów nie jest zainteresowana wykonywaniem badań struktur murów i tynków. Obserwacje prowadzone od kilku lat pokazują, że zarówno projektanci (konserwatorzy), inwestorzy, jak i wykonawcy przyjmują projekty restauracji murów i tynków w oparciu o fragmentaryczne rozpoznanie obiektów. Decyzje podjęte na tym etapie warunkują udaną bądź wadliwą realizację późniejszych prac konserwatorskich. W ostatnim czasie wielu producentów oferuje wyspecjalizowane serie produktów służących do tynkowania zabytkowych fasad. Spotykamy się również z przypadkami restauracji przy użyciu tradycyjnych (historycznych), mniej zaawansowanych technologii. Autorzy omawiają przeprowadzone badania na przykładzie restauracji cerkwi w Baligrodzie oraz sanktuarium w Starej Wsi. Dzięki porównaniu dwóch odmiennych, historycznych obiektów sakralnych możliwe było określenie i zestawienie czynników warunkujących dobór optymalnej technologii prac konserwatorskich.

EN

Preparing a restoration programme for sacral monuments is difficult in many cases because investors are typically not interested in carrying out structural research of walls and plaster. Over the past few years, it has been observed that planners (conservators), investors and contractors choose conservation methods based on only a fragmentary investigation of the buildings to be restored. Yet decisions made at this planning stage determine to a large degree whether subsequent restoration work is successful or not. In recent times, numerous specialised products for plastering historic façades have become available. There are examples also of monument restoration projects making use of traditional (historical) and less advanced technology. The authors present research on restoration methods with reference to the Orthodox Church in Baligród and St. Mary of the Assumption’s Sanctuary in Stara Wieś. Comparison of these two different historical sacral monuments enabled investigation of the factors critical to selecting the most appropriate technological solution for restoration work.

18

Restauracja ołtarza wielkiego w kościele oo. Bernardynów w Rzeszowie

Jagieła B., Gosztyła M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2014

|

Nr 40

7--13

PL

Celem opracowania jest omówienie koncepcji restauracji ołtarza wielkiego w zespole oo. Bernardynów w Rzeszowie autorstwa krakowskiego architekta Zygmunta Hendla. Pogłębiona analiza konceptu konserwatorskiego z I dekady XX wieku przeprowadzona została w oparciu o dokumentację projektową pochodzącą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Badania archiwalne i terenowe pozwoliły poszerzyć wiedzę, tak w zakresie historii omawianego zabytku, jak i historii konserwacji zabytków na ziemiach Galicji w okresie autonomii. Odnaleziona dokumentacja pozwoliła przybliżyć rozwiązania konserwatorskie przyjmowane w Galicji końcem XIX i początkiem XX wieku.

EN

The aim of the work is to discuss the concept of restoring the grand altar in the complex of Friars Minor of Observant in Rzeszów by the architect of Cracow Zygmunt Hendel. The in-depth characteristics of restoring projects from the first decade of the 19th century was performed on the basis of the project documentation coming from the resources of the National Museum in Cracow. Archive and field studies allowed to deepen knowledge of both the history of the discussed monument and the history and development of restoring monuments in the area of Galicia in the period of autonomy. The given documentation allowed to bring the assumed restoration solutions closer in Galicia at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century.

19

Rekonstrukcja czy imitacja domu Sokoła w Łańcucie

Gosztyła M., Huk T.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2014

|

z. 61, nr 3/II

183--193

PL

Przedstawiona przebudowa gmachu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Łańcucie jest przykładem modernizacji obiektu znajdującego się w ewidencji zabytków, lecz nie ujętego w rejestrze w myśl przepisów ustawy O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. ( Dz. U. nr 162, poz. 1568 z 17 września i późn. zm.). Pomimo, że dom „Sokoła” znajdował się w ewidencji zabytków, to inwestor, posiłkując się ekspertyzą techniczną, zdecydował się na rozebranie obiektu. Trudno zaakceptować taką decyzję, zważywszy że, obiekt charakteryzował się dobrym stanem technicznym, o czym świadczyły opracowania techniczne. Wykonane ekspertyzy wykazują, że nadrzędnym problemem w przebudowie gmachu „Sokoła” nie był zły stan techniczny obiektu, lecz nowa funkcja, niedostosowana do możliwości przestrzennych budynku. W efekcie, opracowane oceny wykazały, że przebudowa obiektu w tak dużym stopniu jest ekonomicznie nieuzasadniona. Przeprowadzona modernizacja domu „Sokoła” ukazuje znany konflikt występujący przy adaptacji zabytków, tzn., pomiędzy formą zabytkową obiektu a nową funkcją. Występujące sprzeczności pomiędzy interesami inwestorów a konserwatorami zabytków, nie zawsze kończą się adaptacją zabytku, w taki sposób aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w zabytkową strukturę. Pomimo, że w obliczu sprawdzonych i zaawansowanych technologiach budowlanych, możliwe było opracowanie projektu, który spełniłby wymogi funkcjonalne, przy pozostawieniu wartościowej oryginalnej struktury budynku, wybrano rozwiązanie, może uzasadnione ekonomicznie, ale pozostające w opozycji z obowiązującą doktryną konserwatorską. Wybudowano nowy obiekt z imitacją, a nie rekonstrukcją szaty zewnętrznej elewacji, co w efekcie końcowym doprowadziło do eliminacji zabytku architektury.

EN

Presented in the article reconstruction of the edifice of the "Sokół" Gymnastic Society in Łańcut is an example of modernization of a building from the List of Historic Monuments , though not registered - under the Law on the protection and conservation of monuments of 23 June 2003 [Journal of Laws no. 162.1568 of 17 September as amended] in the Register of Historic Monuments. Although, the edifice was on the List of Historic Monuments, the investor - recourse to technical expertise - have led to its demolition. The building in fact - according to technical documents - was still in a good condition. Hence, it is difficult to accept the decision of the investor. As the expert evaluations reveal, an overriding issue of the alteration was not the poor technical condition of the building but its new function, yet not adapted to its spatial possibilities. As a result, according to the above mentioned expertise, reconstruction in such a large degree seemed unprofitable. The modernization carried out over the edifice of the "Sokół" Gymnastic Society presents the widespread conflict concerning monuments conversion, i.e. between their historic forms and new functions. Due to the common conflicts of interests that occur between the investors and conservators, the reduction of interference in historic structure of converted buildings becomes irrelevant. Although, it would have been possible to develop a project meeting all the functional requirements – due to the access to proven and advanced construction technologies – maintaining simultaneously the valuable original structure of the building, the chosen solution – yet economically viable – remains at odds with the current doctrine of conservation. So finally, there is a completely new building with an imitation instead of reconstruction of the exterior façade, eventually resulting in elimination of the architectural monument.

20

Problematyka współczesnych funkcji w zabytkowych byłych żydowskich domach modlitw na przykładzie „dużej” synagogi w Jarosławiu

Gosztyła M., Jandziś K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2014

|

z. 61, nr 1

37--53

PL

Publikacja traktuje o morfologii synagog europejskich. Omówiono w niej tradycyjne zasady wystroju wnętrz oraz reguły wznoszenia bóżnic. Przeanalizowano historię i stan zachowania „dużej” synagogi w Jarosławiu, przeprowadzono inwentaryzację oraz studia archiwaliów, wykonano szkice odręczne i dokumentację fotograficzną. Przedstawiono istniejące w obiekcie zagrożenia. Nakreślenie ich było niezbędne do pełnego poznania obiektu i przyjęcia działań konserwatorskich celem jego ratowania. Zaproponowano koncepcję aranżacji byłej synagogi dla Zespołu Szkół Plastycznych w Jarosławiu. Wszelkie działania na zabytku wraz z pracami restauratorskimi miały na celu nadanie budynkowi cech utylitarnych. Jednak warunkiem ich przeprowadzenia było poszanowanie wartości historycznych zabytku. Istotną sprawą było również zachowanie autentyzmu zabytku, nie może mieć bowiem miejsce jego fałszowania i domniemanego odbioru. Dlatego też wszelkie nowo wprowadzane elementy posiadają nowoczesne formy, dzięki czemu odróżniają się od oryginalnej, zabytkowej substancji. Zaprojektowano przestrzenie wystawiennicze prac plastycznych oraz kameralną ekspozycję żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Wprowadzono odpowiedni scenariusz wystawienniczy, który został przewidziany tak, by pobudzić ciekawość zwiedzających, obserwatorzy nie będą zatem biernymi, znużonymi widzami, lecz aktywnymi performerami. Do architektury budynku wprowadzono elementy nawiązujące do jego wcześniejszego przeznaczenia: antresolę – w odniesieniu do babińca oraz szklaną instalację na kształt tuby – w odniesieniu do bimy. Systemowo zaprojektowany układ świateł podkreśli poszczególne eksponaty, wyłoni je z przestrzeni. Całość ekspozycji zapewni zwiedzającym nowe wrażenia estetyczne. Widz zostanie niejako „wciągnięty w wir sztuki”, będzie kontemplował barwy, faktury i kształty. Celem zobrazowania przyjętych rozwiązań załączono rysunki techniczne i wizualizacje wnętrz.

EN

Article refers to the morphology of European synagogues. It includes the traditional principles of interior design and general rules of climb synagogues. The history and condition of "large" synagogue in Jaroslaw have been examined, have been done an inventories, studies archives, freehand sketches and photographic documentation. The existing dangers have been presented. Demonstration of them was necessary to fully understand the object and adopt a conservation measures to rescue it. The concept of the arrangement of the former synagogue for the ZSP Art School has been proposed. Any action on the monument, along with the conservation, were intended to give the building a utilitarian features. The condition was to respect the historical value of the monument. An important thing was to preserve the authenticity of the monument. It may not be the place of the alleged forgery and unsuitable perception. Therefore, all newly introduced elements have been built with modern forms and thus, differ from the original, historic substances. Exhibition spaces and an intimate exhibition of Jewish cultural heritage have been designed. Appropriate scenario of exhibition has been introduced. It has been invented to attract attention; observers will not be passive, weary spectators but active performers. The elements alluding to his earlier function, mezzanine – with respect to the women's gallery, glass art installation in the shape of the tube – with respect to the bima have been introduced to the architecture of a building. Systemically designed lighting system will highlight the various exhibits will accentuate it from the remaining space. The exhibition will provide visitors with a new aesthetic experience. The viewer is somehow "sucked into the vortex of art", will contemplate colors, textures and shapes. To illustrate the solutions, technical drawings and visualization of interiors have been added.