Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Hodowla osadu przeznaczonego do badań biodegradacji chelatów nawozowych

Klem-Marciniak E., Popławski D., Porwoł M., Pająk J., Hoffmann K.

Proceedings of ECOpole

|

2017

|

Vol. 11, No. 1

165--173

PL

Chelaty mikroelementowe znajdują coraz częściej zastosowanie w produkcji nawozów płynnych i drobnokrystalicznych. Ligandy o właściwościach chelatujących pozwalają stabilizować mikroskładnik w szerokim zakresie pH oraz zapewniają lepszą i skuteczniejszą przyswajalność. Związki należące do grupy aminopolikarboksylowych (APCAs) stosowane są w produkcji nawozów. Najczęściej wykorzystywana jest sól sodowa kwasu etylenodiaminotetra octowego (EDTA). Związek ten zaliczany jest do substancji niebiodegradowalnych. Jego wysokie stężenie występuje w środowisku nawet po 15 latach i może powodować remobilizację metali dennych i rzecznych, eutrofizację wód, a w konsekwencji wprowadzenie metali ciężkich do łańcucha pokarmowego. Wpływ na środowisko naturalne określa się poprzez czas rozkładu związku pod wpływem mikroorganizmów. Stopień biodegradacji wyznacza się metodą testu statycznego i kinetycznego. W obu metodach istotna jest jakość zastosowanego osadu czynnego pobieranego z oczyszczalni ścieków. Celem badań było określenie właściwości fizykochemicznych osadu czynnego pobranego bezpośrednio z komór napowietrzających w oczyszczalni ścieków oraz modyfikacja sposobu hodowli osadu w taki sposób, by umożliwić wykorzystywanie go do badań biodegradacji chelatów nawozowych.

EN

Microelement chelates are increasingly being used in the production of liquid fertilizers and fine crystal. Ligands for chelating properties allow to stabilize trace elements in wide range of pH and provide better and more efficient assimilation. The compounds belonging to aminopolycarboxylic group (APCAs) are used in fertilizer production. Most commonly used is the sodium salt of ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA). This compound is one of the substances, which are not biodegradable. High concentrations found in the environment even after 15 years and may cause remobilization of metal from river bottom, eutrophication and consequently, the introduction of heavy metals into the food chain. Impact on the environment is determined by the time distribution of the compound under the influence of microorganisms. The degree of biodegradation is determined by static and kinetic test. In both methods, it is important quality of the used activated sludge taken from wastewater treatment plants. The aim of the study was to determine the physicochemical properties of the activated sludge downloaded directly from the aeration chambers in sewage treatment plant and modification of breeding activated sludge in such a way as to allow use it to research fertilizer chelate biodegradation.

2

Biodegradacja wybranych poliolefin

Dzionek A., Pająk J.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2015

|

T. 21, Nr 4 (166)

314--317

PL

W artykule przedstawiono problemy związane z biodegradacją wybranych polimerów z klasy poliolefin. Omówiono mechanizmy abiotycznej fotooksydacji polietylenu, polipropylenu oraz polistyrenu. Opisano w jaki sposób mikroorganizmy zwiększały biodostępność tworzyw i jakimi szlakami je degradowały. Dokonano przeglądu szczepów bakterii i grzybów zdolnych do rozkładu wybranych poliolefin.

EN

The article characterizes problems associated with biodegradation of selected polyolefins. The mechanisms of a biotic photooxidation of polyethylene, polypropylene and polystyrene have been presented. It is described how microorganisms increased bioavailability of plastic and which patchways they were degraded. A review of bacterial and fungal strains capable to degrade polyolefins has been done.

3

Determination of Ranges of Components of Heat Affected Zone Including Changes of Structure

Śloderbach Z., Pająk J.

Archives of Metallurgy and Materials

|

2015

|

Vol. 60, iss. 4

2607--2612

EN

A simplified analytical method to determine the range of the heat affected zone and its components during welding is presented. Heat affected zone (HAZ) is an area formed during welding in which, as the result of temperature, some structural changes in the welded material occured. Knowledge of the area and sub-areas of HA Z is important from practical point of view, since the area of the fine-grained HAZ is a critical place in terms of creep strength and thermal fatigue. Heat affected zone is often the cause of future damage of many devices in which welding technology was used for their repair.

PL

Przedstawiono uproszczoną analityczną metodę służącą do określenia zakresu wpływu strefy ciepła i zakresów jej stref składowych podczas spawania. Obszar (strefa) wpływu ciepła (HA Z) to obszar, w którym podczas procesu spawania w wyniku działania wysokiej temperatury zaszły strukturalne zmiany w spawanym materiale. Wiedza na temat obszaru i podobszarów HA Z jest ważna z praktycznego punktu widzenia, ponieważ np. strefa drobno-ziarnistego HA Z jest krytycznym obszarem wytrzymałości na pełzanie oraz zmęczenia cieplnego. HA Z (strefa wpływu ciepła) jest często miejscem i przyczyną późniejszego uszkodzenia wielu urządzeń, które naprawiano techniką spawania.

4

Stored energy of plastic deformation in tube bending processes

Śloderbach Z., Pająk J.

International Journal of Applied Mechanics and Engineering

|

2013

|

Vol. 18, no. 1

235--248

EN

The paper presents an aproximate analytic method for determination of the stored energy of plastic deformation during cold bending of metal tubes at bending machines. Calculations were performed for outer points of the tube layers subjected to tension and compression (the points of maximum strains). The percentage of stored energy related to the plastic strain work was determined and the results were presented in graphs. The influence and importance of the stored energy of plastic deformation on the service life of pipeline bends are discussed.

5

Wyniki mineralogicznych i geochemicznych badań ewaporatów ze złoża Taudenni-Agorgott (Mali, Sahara Zachodnia)

Pająk J., Pawlikowski M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2013

|

nr 16

1--18

EN

Field as well as mineralogical and geochemical investigation of evaporates of Taoudenni-Agorgott deposit were performed. It was stated out that the profile is composed of halite, glauberite, gypsum, carbonates, quartz and clay minerals. The sequence of the presence of minerals at the profile suggests the deposit is the result of evaporation of salty lake during drying of climate at the Sahara Desert. Mineral composition of evaporates suggest that Na-Cl reach like evolved to Na-Ca-SO4 phase and next was fully evaporated and coated with detrital sediments.

6

Reaktory mikrostrukturalne w inżynierii nanomateriałów i konserwacji zabytków

Najzarek Z., Krajewski W., Pająk J.

Roczniki Inżynierii Budowlanej

|

2011

|

z. 11

113--118

EN

A new microstructured reactor for processing of capillary nanomaterials such as cultural heritages was presented. The reactor was coupled with a fast mill as an activator.

7

Biodegradation of poly(ethylene terephthalate) modified with polyester "Bionolle®" by Penicillium funiculosum

Nowak B., Pająk J., Łabużek S., Rymarz G., Talik E.

Polimery

|

2011

|

T. 56, nr 1

35-44

EN

The purpose of the study was to determine the degree of biodegradation of poly(ethylene terephthalate) films modified with "Bionolle®" polyester in comparison with films made of neat commercial poly(ethylene terephthalate). After 84-day incubation in the presence of filamentous fungi Penicillium funiculosum or their extracellular hydrolytic enzymes secreted by "Bionolle®" weight loss of the films was measured. The texture of the polymeric samples was observed with a scanning electron microscope. Important chemical changes of polymeric chains were detected by FT-IR and XPS analysis. Significant reduction in quantity of aromatic rings derived from terephthalic acid indicated that decomposition of films by fungi occurred not only due to hydrolytic enzymes but also oxidative ones. Moreover, we observed rather unilateral influence of poly(ethylene terephthalate) on biodegradation: addition of "Bionolle®" didn't accelerate significantly degradation of modified films and - what is more important - the presence of PET inhibited decomposition of easily biodegradable "Bionolle®".

PL

Celem badań było porównanie stopnia biodegradacji folii wykonanych z poli(tereftalanu etylenu) (PET) i z PET modyfikowanego alifatycznym poliestrem "Bionolle®". Prowadzono trwającą 84 dni degradację folii spowodowaną grzybem mikroskopowym Penicillium funiculosum lub wydzielanymi przez niego zewnątrzkomórkowymi enzymami hydrolitycznymi indukowanymi w obecności "Bionolle®". Po tym czasie badano ubytek masy folii (tabela 1), obserwowano w skaningowym mikroskopie elektronowym (SEM) zmiany tekstury kompozycji (rys. 1), a także - metodami FT-IR (rys. 2 i 3) i spektroskopii fotoelektronów (XPS) (tabela 2 i 3 oraz rys. 4-7) zmiany chemiczne polimerów wchodzących w skład badanej kompozycji. Istotne zmniejszenie zawartości pierścieni aromatycznych pochodzących z kwasu tereftalowego w PET świadczyło o tym, że grzyb degradował tworzywo z wykorzystaniem nie tylko enzymów typu hydrolaz, ale także oksydoreduktaz. Dodatek "Bionolle®" nie przyspieszył biodegradacji folii politereftalanowych, a co więcej, obecność PET zahamowała rozkład tego łatwo biodegradowalnego poliestru alifatycznego

8

Biodegradacja kompozycji polietylenu oraz poli(tereftalanu etylenu) z poliestrem Bionolle® lub skrobią

Nowak B., Pająk J., Łabużek S.

Kompozyty

|

2010

|

R. 10, nr 3

224-228

PL

Opracowanie formuły biodegradowalnych tworzyw opakowaniowych pozwoli, przynajmniej częściowo, na rozwiązanie problemu odpadów zalegających na wysypiskach śmieci. Celem badań było sprawdzenie, czy modyfikacja takich polimerów, jak polietylen i poli(tereftalan etylenu) skrobią lub syntetycznym alifatycznym poliestrem Bionolle® wpłynie na stopień biodegradacji tych tworzyw. Badania biodegradacji tworzyw prowadzono pod wpływem grzybów mikroskopowych rodzaju Aspergillus, Aureobasidium, Paecilomyces, Penicillium, Scopulariopsis i Trichoderma. Zbadano zdolność grzybów mikroskopowych do zasiedlania próbek foliowych, określano ubytek masy polimerów, obserwowano fakturę tworzyw oraz analizowano zmiany chemiczne folii metodą spektroskopii FTIR. Stwierdzono, że folia polietylenowa modyfikowana Bionolle® ulegała rozkładowi w 100%. Napełnienie polietylenu skrobią umożliwiło degradację folii, jednak nie wpłynęło na rozkład samego polietylenu. Nie obserwowano zwiększenia stopnia degradacji modyfikowanej folii politereftalanowej pomimo obecności w niej łatwo biodegradowalnego przez grzyby mikroskopowe poliestru Bionolle®.

EN

The development of biodegradable packaging industry will allow, at least in part, to solve the problem of nonbiodagradable plastics in dumps. The aim of this study was to examine whether the modification of synthetic polymers such as polyethylene and poly(ethylene terephthalate), with starch or synthetic aliphatic polyester Bionolle® will increase the degree of the biodegradation of those resistant to environmental factors plastics. Biodegradation tests were conducted using filamentous fungi of the genus Aspergillus, Aureobasidium, Paecilomyces, Penicillium, Scopulariopsis and Trichoderma. The ability of filamentous fungi to colonize examined films as well as weight loss of polymers and changes in their texture were determined. Changes in chemical structure of macromolecules as a result of biodegradation were analyzed using infrared spectroscopy. The modification of polyethylene with Bionolle® or starch enabled the intensive colonization of materials. The fungus Penicillium funiculosum turned out to be the most active fungi. It caused 29% weight loss of film modified with starch and 100% weight loss of polyethylene film containing Bionolle®. The scanning electron microscopy revealed significant changes in the texture of all films after biodegradation where holes of various shapes and depth and stratification were observed. FTIR spectroscopy demonstrated that modification of polyethylene with Bionolle® accelerated its biodegradation, however, filling with starch, although enabled decomposition of film, did not result in changes in the structure of polyethylene alone. Quite different results were obtained for PET modified with Bionolle® as compared to the unmodified film, because despite the presence of readily biodegradable Bionolle® there was no observed increase in the extent of degradation of film.

9

Poli(alkohol winylowy) - biodegradowalne tworzywo winylowe

Pająk J., Ziemski M., Nowak B.

Chemik

|

2010

|

Vol. 64, nr 7-8

523-530

PL

W artykule scharakteryzowano biodegradowalny polimer poli(alkohol winylowy) (PVA). Przedstawiono zastosowanie PVA w różnych dziedzinach przemysłu, farmacji i medycyny. Zaprezentowano mechanizmy biodegradacji poli(alkoholu winylowego) i efektywność tego procesu w różnych warunkach środowiska.

EN

In this article biodegradable polymer poly (vinyl alcohol) (PVA) was characterized as well as its application in the various fields of industry, pharmacy and medicine. The mechanisms of the biodegradation of poly (vinyl alcohol) and the effectiveness of this process in different environmental conditions were presented.

10

Biodegradacja polilaktydu (PLA)

Nowak B., Pająk J.

Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska

|

2010

|

Vol. 12, nr 2

1-10

PL

Polilaktyd PLA jest całkowicie biodegradowalnym, alifatycznym poliestrem liniowym otrzymywanym z kwasu mlekowego. Materiały wykonane z PLA wykazują właściwości tradycyjnych tworzyw sztucznych, a przy tym ulegają rozkładowi na drodze przemian biochemicznych. W oparciu o dostępną literaturę przedstawiono budowę, własności i źródła otrzymywania kwasu mlekowego - substratu do produkcji PLA. Zestawiono warunki jego biodegradacji oraz mikroorganizmy i enzymy uczestniczące w tym procesie. Krótko opisano zastosowanie PLA do produkcji materiałów użytkowych.

EN

Poly(lactide) PLA is completely biodegradable, linear aliphatic polyester obtained from lactic acid. Materials made from PLA exhibit the characteristics of traditional plastic but contrary to them they are decomposed via biochemical processes. Based on the literature structure, properties and sources of lactic acid - a substrate for the production of PLA were presented. The biodegradation conditions and microorganisms and enzymes involved in this process were shown. Brief description of the application of PLA was given.

11

Środki lekkiej obrony przeciwlotniczej w osłonie pododdziałów wojsk lądowych

Pająk J.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2009

|

Nr 3

29-38

PL

Współczesne siły zbrojne muszą być przygotowane na przeciwdziałanie pojawiającym się coraz to nowym zagrożeniom bezpieczeństwa światowego pokoju. Rozwój techniczno-technologiczny uzbrojenia wojskowego zmierza do osiągnięcia skuteczności działania wojsk, a tym samym skuteczności przeciwdziałania nowym formom zagrożeń bezpieczeństwa. Oprócz wprowadzenia nowych środków walki niezbędne jest oczywiście dostosowanie do nich struktur organizacyjnych wojsk w celu skutecznego wykorzystania ich w walce. Wojska OPL również powinny poddać się ogólnym trendom przygotowania do wykonywania zadań zgodnie z wymogami współczesnych operacji, w tym zwłaszcza operacji reagowania kryzysowego mimo występowania nowych źródeł zagrożeń powietrznych. Celem wojsk OPL w tych operacjach jest zapewnienie swobody działania wojskom lądowym wykonującym zadania mandatowe. Jedna z propozycji sprostania wymogom współczesnych zadań realizowanych przez wojska jest dostosowanie potencjałów bojowych oraz struktur organizacyjnych wojsk do określonych zadań w ramach szeroko pojętych operacji reagowania kryzysowego. Propozycja wprowadzenia środków lekkiej obrony przeciwlotniczej na stałe do wykonywania zadań w różnorodnych operacjach, zwłaszcza poza granicami państwa mogłaby zapewnić bezpieczeństwo wojskom lądowym wykonującym swoje zadania mimo istniejącego zagrożenia powietrznego. Autor w artykule podjął próbę zwrócenia uwagi na możliwość zaadoptowania na stałe środków lekkiej obrony przeciwlotniczej w strukturach naszych Sił Zbrojnych, a w szczególności w strukturach Wojsk Lądowych. Pododdziały wyposażone w środki lekkiej obrony przeciwlotniczej mogłyby być w składzie naszych zgrupowań zadaniowych w ramach polskich kontyngentów wojskowych poza granicami kraju.

EN

Contemporary armed forces have to be ready to counteract the emerging security threats to world peace. The technical and technological development of military armament aims to achieve the effectiveness of armed forces operations, and at the same time the effectiveness of countering new threats to security. Apart from introducing new combat assets, it is necessary to adapt the armed forces’ organisational structures to them in order to effectively employ them in combat. AD troops should also follow the common trends of preparation to carry out tasks in accordance with the requirements of modern operations, in particular crisis ones, despite the occurrence of new sources of air threats. The mission of AD troops in such operations is to ensure freedom of action to ground troops carrying out mandated tasks. One suggestion for satisfying the requirements of contemporary tasks carried out by the troops is to adjust combat potentials and organisational structures to specified tasks within the whole spectrum of crisis operations. A suggestion for permanently introducing light air defence assets into tasks carried out during various operations, particularly abroad, might ensure security to ground troops carrying out their tasks despite a potential air threat. The author of the article attempts to draw attention to a possibility of the permanent adaptation of light air defence assets into the structures of our Armed Forces, in particular the Land Forces structures. Sub-units equipped with light air defence assets could be included in our task forces that are part of Polish military contingents abroad.

12

Biodegradacja wybranych polimerów syntetycznych

Pająk J., Nowak B., Łabużek S.

Problemy Ekologii

|

2009

|

R. 13, nr 3

154-159

PL

W artykule przedstawiono syntetyczne, trudno degradowalne polimery, takie jak polietylen i poli (tereftalan etylenu) najczęściej stosowane do produkcji różnego typu opakowań. Zwrócono uwagę na sposoby modyfikacji polimerów, które przyspieszają ich biodegradację. Omówiono udział makro- i mikroorganizmów w rozkładzie biologicznym tak przygotowanych tworzyw. Opisano również poliester BionolleŽ, jako przykład łatwo degradowalnego polimeru syntetycznego.

EN

The article presents synthetic, slow-biodegradable polymers such as polyethylene, and polyethylene terephthalate, which are most frequently used for producing packages. Alternatives of modifying the polymers to enhance their biodegradation are addressed. The participation of macro- and micro-organisms in the biodegradation processes of the modified polymers is described. The BionolleŽ polyester is presented as an example of an easily biodegradable synthetic polymer.

13

Formy ochrony przyrody na Saharze w kontekście ochrony przyrody nieożywionej

Pająk J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

353-365

EN

Protected areas of the Sahara Desert were compiled in this paper. A special emphasis was put on abiotic components of these areas and on the others representative inanimate nature examples that should be geologically documented and preserved for the future as geosites. Nature conservation level is diversified due to different geopolitical status and living standard in the 11 Saharan countries.

14

Lekka obrona przeciwlotnicza wobec zagrożeń powietrznych

Pająk J.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki

|

2008

|

Nr 3

42-54

PL

W artykule podjęto tematykę zasadności przyjęcia w siłach zbrojnych RP koncepcji tzw. Light Air Defence, którą z powodzeniem wprowadzono w Bundeswehrze. Identyfikacja stopnia zagrożenia powietrznego przez ŚNP we współczesnych i przyszłych operacjach militarnych, która została przedstawiona w artykule utwierdza w przekonaniu, że siły zadaniowe wojsk lądowych, realizujące zadania sojusznicze poza granicami kraju, powinny być osłaniane przez pododdziały specjalistyczne wojsk OPL. Model sił i środków lekkiej OPL oparty na podobnych załozeniach, jakie wprowadzono w Bundeswehrze, wydaje się być słusznym kierunkiem rozwoju OPL wojsk, adekwatnym do wymagań współczesnych rodzajów prowadzonych operacji reagowania kryzysowego. W najbliższej perspektywie wydaje się, że główne zadania Sił Zbrojnych RP to udział w róSnych rodzajach operacji reagowania kryzysowego poza granicami kraju, jak wynika to z przyjętej w 2007 roku Strategii Bezpieczeństwa RP. Wprowadzenie sił i środków lekkiej OPL do struktur naszych wojsk, wydzielanych według potrzeb w siłach reagowania kryzysowego, z pewnością pozwoli realizować zadania niezależnie od istniejącego zagrożenia powietrznego na obszarze prowadzonych operacji.

15

Badania toksyczności produktów degradacji poliestru "Bionolle®"

Łabużek S., Pająk J., Nowak B., Solga M.

Polimery

|

2008

|

T. 53, nr 5

384-389

PL

Zbadano toksyczność produktów hydrolizy oraz biodegradacji poliestru "Bionolle®" przeprowadzonej z udziałem grzybów mikroskopowych Aspergillus niger i Penicillium funiculosum w stosunku do Chlorella sp., Lemna minor, Brassica rapa, Daphnia magna oraz Allium cepa. Stwierdzono, że produkty starzenia hydrolitycznego nie wywierały toksycznego wpływu na organizmy testowe, podczas gdy roztwory uzyskane po biodegradacji "Bionolle®" hamowały wzrost Chlorella sp., Lemna minor oraz Brassica rapa i powodowały śmierć Daphnia magna, nie wywoływały natomiast efektu klastogennego u Allium cepa. Na podstawie wartości wyznaczonych wskaźników toksyczności (IC50, NOEC, LC50) można przypuszczać, że produkty degradacji poliestru rozproszone w środowisku nie będą negatywnie oddziaływać na bytujące tam organizmy. Ponadto stwierdzono, że ubytki masy próbek oraz wartości TOC (sumarycznej zawartości węgla organicznego) w roztworach po hydrolizie są znacznie mniejsze niż w roztworach po biodegradacji.

EN

The toxicity of the products of hydrolysis and biodegradation of "Bionolle®" polyester, carried out with use of filamentous fungi Aspergillus niger and Penicillinum funiculosum, on Chlorella sp., Lemna minor, Brassica rapa, Daphnia magna or Allium cepa was investigated. It was found that the products of hydrolytic degradation did not show toxic influence on the organisms tested while the solutions obtained after "Bionolle®" biodegradation inhibited the growth of Chlorella sp., Lemna minor and Brassica rapa, caused the mortality of Daphnia magna (Fig. 1), however, they did not cause the clastogenic effect on Allium cepa (Fig. 2). On the basis of the values of toxicity indices determined (IC50, NOEC and LC50) one can foresee that the products of polyester biodegradation, scattered in the environment, will not affect negatively the organisms living there (Table 2). Additionally it was found that the weight loss and TOC (total content of organic carbon) values of the samples in the solvent after hydrolysis are much lower than in similar solvents after biodegradation (Table 1).

16

Aktywność zewnątrzkomórkowej depolimerazy wydzielanej przez szczep Gliocladium solani w toku degradacji poliestru "Bionolle®"

Łabużek S., Nowak B., Pająk J., Rymarz G.

Polimery

|

2008

|

T. 53, nr 6

465-470

PL

Określono spektrum aktywności zewnątrzkomórkowej depolimerazy produkowanej przez wyizolowany z gleby szczep Gliocladium solani oraz zbadano przebieg mechanizmów degradacji alifatycznego poliestru "Bionolle®" typ # 3001 z udziałem tego enzymu. Optymalna wartość pH odpowiadająca jego maksymalnej aktywności wynosi 5. Stwierdzono, że enzym charakteryzuje się szerokim spektrum aktywności hydrolitycznej zarówno wobec wiązań estrowych naturalnych oraz syntetycznych polimerów, jak i estrowych pochodnych krótko- i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Wydajniej atakuje fazę amorficzną niż krystaliczną tworzywa oraz preferencyjnie hydrolizuje przede wszystkim mery adypinianowe poliestru pozostawiając w nim mery bursztynianowe.

EN

The range of activity of extracellular depolymerase secreted by Gliocladium solani strain (Fig. 2), isolated from the soil, was determined. The course of degradation of aliphatic "Bionolle®" polyester, type # 3001, under the influence of this enzyme (Table 1) was studied. Optimum pH value related to its maximal activity equals 5 (Fig. 1). It was found that the enzyme discussed shows wide range of hydrolytic activity, being active towards ester bonds of natural and synthetic polymers as well as towards ester derivatives of short- or long-chain fatty acids (Table 1). Depolymerase attacks better the amorphous phase of polymer than the crystalline one (Fig. 3). It preferentially caused hydrolysis of mainly adipate mers of polyester leaving succinate ones.

17

Porous carbons from Novolac resin activated with solid NaOH

Pająk J., Łabojko G., Lachowski A.

Polish Journal of Applied Chemistry

|

2007

|

Vol. 51, nr 1-2

43-48

EN

Microporous carbons were prepared from Novoiac resin acti\ cited in the reaction with solid NaOH . The effects of activation temperature and time and the NaOH/resin ratio on the porosity were studied. It was shown that the changes in the reaction temperature (within 600-800°C) and reaction time had no significant effect on the porosity whereas NaOH/resin ratio had strong effect on the porosity. The ratio of 2:1 appeared to be the most appropriate for obtaining highly porous carbons. The influence of HMTAused for Novoiac curing on the yield and the characteristics of activated carbon was also investigated. The curing before activation increased the yield of final product without decreasing its porosity.

18

Sri Lanka - nie tylko herbata

Pająk J.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 3

45-63

PL

Artykuł prezentuje walory turystyczne Sri Lanki, ze szczególnym naciskiem na walory przyrody nieożywionej. Przedstawiono w nim zarys dziejów historycznych i geologicznych Cejlonu oraz scharakteryzowano formy ochrony przyrody na wyspie. Część geoturystyczna artykułu opisuje bogactwa mineralne Sri Lanki, przede wszystkim eksploatację, handel i obróbkę kamieni szlachetnych i półszlachetnych w okolicach Ratnapury. Zaprezentowano także wybrane geologiczne walory antycznych miast - dawnych stolic Syngalezów oraz innych obiektów położone w tzw. "trójkącie historycznym ", jak również geoatrakcje związane z wybrzeżem Oceanu Indyjskiego.

EN

The paper presents tourist attractions of Sri Lanka, especially those based on the inanimate nature. It contains outlines of history and geology of Ceylon, as well as brief description of nature protection forms. The main part of this paper shows mineral resources of the island, particularly exploitation, stone dressing and trade of gems in the Ratnapura area. Additionally some geotourist attractions of ancient cities located in the "cultural triangle" were presented, as well as those that are connected to the Indian Ocean coast.

19

Methods of the investigation of polymers biodegradation

Łabużek S., Pająk J., Nowak B., Rymarz G., Talik E.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2006

|

[R.] 12, nr 3

90-98

EN

The aim was to give evidence of the susceptibility of polymers to biodegradation by filamentous fungi and bacteria. The low-density polyethylene (LPDE) film and polyethylene modified with synthetic polyester Bionolle (10 to 60%) were used. The samples were prepared in the form of composite films by homogenisation and extrusion. The investigation was carried out in lab scale and in the soil. Examined films were incubated in the presence of different, pure or mixed cultures of microorganisms, which were isolated from dump or soil. Degree of colonisation and surface morphology of the films were observed with optical and scanning electron microscopes. The effect of micro organisms' action on the samples was estimated by the loss of mass and FTIR spectroscopy. The X-ray photoelectron spectroscopy.

PL

Celem pracy było wykazanie podatności polimerów na biodegradację pod wpływem grzybów i bakterii. Badaniom poddano folie z polietylenu niskiej gęstości (PE-LD) i z polietylenu modyfikowanego syntetycznym poliestrem Bionolle w ilości od 10% - 60% wag. Badania prowadzono w skali laboratoryjnej i w glebie. Oceniane folie inkubowano w różnych kulturach mikroorganizmów wyizolowanych z wysypisk śmieci i gleby. W celu potwierdzenia biodegradacji zastosowano XPS. Określono wpływ rodzaju kompozycji polimerowej i biodegradacji na właściwości wytrzymałościowe tworzyw. Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że grzyby powodują degradację folii z tworzyw w większym stopniu niż bakterie. Stopień biodegradacji zależy od ilości substancji modyfikującej. W przypadku małej zawartości Bionolle (10 - 20%) w foliach polietylenowych stwierdzono, że degradacji ulega jedynie poliester. Wyższe stężenia Bionolle (30 - 60%) powodują również destrukcję polietylenu. Przedstawione metody nie tylko pozwalają obserwować biodegradację polimerów, ale także ujawnić mechanizmy biodegradacji.

20

Biodegradacja starzonej kompozycji polietylenu z syntetycznym poliestrem

Łabużek S., Nowak B., Pająk J.

Polimery

|

2006

|

T. 51, nr 1

27-32

PL

Zbadano wpływ wstępnego starzenia w warunkach abiotycznych (foto-, termo- i fototermodegradacja) na przebieg powodowanej przez grzyby mikroskopowe Penicillium funiculosum biodegradacji folii wykonanej z mieszaniny 80 % PE-LD i 20 % poliestru "Bionolle®". W celach porównawczych badano też folie wykonane z czystych składników tej mieszaniny. Stopień każdego z badanych rodzajów degradacji oceniano na podstawie pomiarów ubytku masy folii, ich właściwości mechanicznych oraz morfologii powierzchni. Analiza widm IR posłużyła do zinterpretowania spowodowanej degradacją zmiany budowy chemicznej badanej mieszaniny polietylenu i poliestru. Ustalono, że degradacja abiotyczna polimerów intensyfikuje ich biodegradację następczą oraz że dodatek poliestru "Bionolle®" uwrażliwia PE-LD na degradacyjne procesy rozkładu.

EN

The effect of preliminary aging, in abiotic conditions (photo-, thermal or photo-thermal degradation), of the film made of 80 % of PE-LD and 20 % of polyester "Bionolle®" on the course of biodegradation caused by Penicillium funiculosum (filamentous fungi) was investigated. The films made of single components of this mixture (Table 1) were also investigated to compare the results obtained. The degrees of each kind of degradation have been estimated on the basis of changes of film weight loss (Table 2 and 3), the mechanical properties (Table 4) and morphology of the surface (characterized using scanning electron microscopy, Fig. 1 and 2). Changes in chemical structure of polyethylene/polyester blend caused by degradation were interpreted on the basis of IR spectra analysis (Fig. 3-5). It was found that abiotic degradation of the polymers accelerated their subsequent biodegradation and that addition of "Bionolle®" polyester made PE-LD more sensitive to degradation processes.