Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena retencji glebowej miejskich terenów zieleni w warunkach niedoboru opadów na przykładzie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu

Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

103--109

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę stosunków wodnych i ocenę zmienności zasobów retencji glebowej na terenie fragmentu Parku Szczytnickiego we Wrocławiu. Oceny tej dokonano na podstawie pomiarów uwilgotnienia gleby wykonanych w roku 2015 i 2016 oraz wyników monitoringu i prac badawczych prowadzonych w latach wcześniejszych. Szczegółowymi badaniami objęto fragment parku o powierzchni około 8,6 ha, zlokalizowany na północ od Ogrodu Japońskiego, pomiędzy ulicami Mickiewicza i Kopernika. Pomiary uwilgotnienia przeprowadzono metodą TDR w 27 punktach, w środku powierzchniowych warstw gleby 0–25 cm oraz 25–50 cm. Na podstawie analizy przestrzennego rozkładu uwilgotnienia stwierdzono, że w rozpatrywanym okresie występowały znaczne, długotrwałe niedobory wilgoci czynnej warstwy gleby. Nawet na około 36% badanego obszaru w warstwie 25–50 stwierdzono wilgotność gleby poniżej punktu trwałego więdnięcia (PTW, pF = 4,2). Zbiornik wodny o powierzchni 1,1 ha, położony centralnie na badanym terenie, nie wpływał w okresie objętym badaniami na poprawę retencji gruntowo-glebowej. Było to spowodowane okresowym brakiem zasilania systemu wodnego parku z ujęcia na Odrze, której poziom obniżył się z powodu suszy.

EN

The paper presents a characterisation of water relations and an estimation of the variability pertaining to soil water retention resources in the selected area of the Szczytnicki Park in Wrocław. The estimation was performed on the basis of the measurements of soil moisture performed in the years 2015 and 2016, and the results of monitoring and research conducted in an earlier period. The detailed study was conducted on a fragment of the park with the surface area of about 8.6 ha, situated north of the Japanese Garden, between the Mickiewicza and Kopernika streets. Soil moisture measurements were conducted with the TDR method, at 27 points, within the soil layers of 0–25 cm and 25–50 cm. On the basis of the analysis of spatial distribution of soil moisture it was observed that considerable and long-lasting moisture deficits of the active layer of the soil have occurred during the period under study. Moisture levels below the permanent wilting point (PWP, pF = 4.2) were noted on approximately 36% of the study area, in the layer of 25–50 cm. The reservoir with an area of 1.1 ha, situated centrally in the study area, did not cause any improvement of soil-ground water retention during the period of the study. That was due to the periodic lack of supply of the water system of the park from the intake of Oder river in which the water level decreased as a result of a drought.

2

Retencyjność gleb w okresie wegetacyjnym na przykładzie obiektu Samowtór

Pokładek R., Kowalczyk T., Orzepowski W., Żmuda R.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2016

|

nr I/1

33--44

PL

W małych zlewniach rolniczych, na obszarach nizinnych, dyspozycyjne zasoby wodne w okresie wegetacyjnym są na ogół niewystarczające do realizacji intensywnych form nawodnień. Zapewnienie na tych obiektach odpowiedniej ilości wody dla potrzeb rolnictwa, przy coraz silniejszej konkurencji ze strony innych użytkowników, staje się poważnym problemem. Badania prowadzone na obiekcie Samowtór w latach 1994-2008 w kierunku racjonalizacji gospodarowania wodą dowiodły, że w wyniku zastosowania odpowiedniej, całorocznej eksploatacji zastawki na cieku głównym, można skutecznie zwiększyć dyspozycyjne zasoby wodne gleby. W celu oceny skuteczności realizowanego piętrzenia, pomiarami zapasów wodnych w charakterystycznych warstwach objęto stanowiska o zróżnicowanej retencyjności gleby oraz usytuowanych na polach zdrenowanych i nieobjętych oddziaływaniem systemów drenarskich. Badania udowodniły, że zaproponowany sposób poprawy bilansu wodnego zlewni przynosi wymierne efekty w korzystnym kształtowaniu uwilgotnienia gleb. Stosowana metoda retencjonowania wody pozwala na efektywne przetrzymanie jej po okresach "nadmiaru" (roztopy, wysokie opady atmosferyczne) i wykorzystanie w okresach "deficytowych" (bezopadowych). Badania wykazały również, że skuteczność poprawy retencji glebowej była wyraźnie wyższa na polach zdrenowanych.

EN

Disposable resources in the vegetation periods are usually insufficient for realization the intensive form of irrigation in small agricultural catchments in lowlands areas. Assurance of proper amount of water for agricultural use, with more and more competition of the others users, become a serious problem. The field investigations, carried out in Samotwór in years 1994-2008 in direction of rational water management, proved that due to application the suitable and a whole year's exploitation of weir on the main stream, the disposable soil water resources can be effectively increased. In order to assessment the effectiveness of realized damming up the water, the measurements of soil water reserves in characteristic layers were done on areas with differentiated water retention of soils and situated on drained fields and fields uncovered by draining system. The researches proved that proposed way of improvement the water balance in the catchment brings the measurable effects in profitable forming of soil water content. Applied method of retention of water allows on effective keeping the water after periods with "excess" (thaw, high precipitation) and using the water in "deficit" periods (without precipitation). The investigations also showed that the effectiveness of improvement of the soil retention was explicitly higher on drained fields.

3

Ocena zmienności zasobów retencji glebowej w parku południowym we Wrocławiu

Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G., Faron S.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 43

160--165

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę stosunków wodnych i ocenę zmienności zasobów retencji glebowej na terenie Parku Południowego we Wrocławiu. Oceny tej dokonano na podstawie pomiarów uwilgotnienia gleby wykonanych w roku 2012 i 2013 oraz wyników badań prowadzonych na tym terenie w latach wcześniejszych. Pomiary wilgotności przeprowadzono metodą TDR w powierzchniowej warstwie gleby 0–25 cm oraz 25–50 cm, w kilkudziesięciu punktach (ok. 60) na terenie całego parku. Pozwoliło to na wygenerowanie map przestrzennego rozkładu uwilgotnienia gleby. Na ich podstawie stwierdzono, że na powierzchni parku występuje zauważalne zróżnicowanie zasobów retencji gromadzonych w glebie. Wyraźnie wyższe wartości uwilgotnienia obserwowano w pobliżu stawu parkowego. Przeprowadzone badania i analizy wskazują, że nadmierne uwilgotnienie w badanych profilach glebowych na terenie parku występuje zazwyczaj w okresie wiosennym i po nawalnych deszczach. Największy wpływ na kształtowanie zasobów retencji glebowej ma wielkość oraz rozkład opadów atmosferycznych.

EN

The paper presents the characteristics of water relations and assessment of changeability of soil retention resources in the Southern Park in Wrocław. The assessment was done on the basis of measurements of soil water content in 2012 and 2013 also the results of field investigations from earlier years were taken into account. The measurements of soil water content were done using TDR method in the upper soil layers 0–25 cm and 25–50 cm in several dozen points (about 60) on the area of Park. It allowed to generate the maps of spatial distribution of soil water content. It was found that on the area of park there was observable diversity of retention resources accumulated in soils. Explicitly higher values of moisture were observed in the vicinity of park pond. The researches and analyses showed that excessive water content in analyzed soils in the area of Park occurred usually in spring and after torrential rains. The value and distribution of precipitation had the highest influence on soil retention resources forming.

4

Ocena wpływu zmian użytkowania gruntów na kształtowanie się warunków odpływu z lokalnej mikrozlewni w rejonie arboretum UPwr w Pawłowicach

Kowalczyk T., Dąbek P., Orzepowski W., Pęczkowski G., Pokładek R., Żmuda R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

34--39

PL

W publikacji przeanalizowano wpływ zmian w użytkowaniu gruntów położonych w zlewni zasilającej arboretum Uniwersytetu Przyrodniczego w Pawłowicach pod Wrocławiem na odpływ ze zlewni lokalnej. Wyniki badań wskazują na konieczność wprowadzenia rozwiązań umożliwiających zwiększenie efektywności zagospodarowania wód opadowych odprowadzanych z powierzchni uszczelnionych na teren arboretum. W pracy scharakteryzowano wybrane inwestycje planowane w celu poprawy stosunków wodnych siedlisk leśnych, a także ograniczenia ryzyka występowania podtopień niżej położonych fragmentów obiektu. Obejmują one rozbudowę różnych form małej retencji z uwzględnieniem aspektu polepszenia jakości wody.

EN

In the paper the impact of land use changes localised in catchment of the Wrocław University of Environmental and Life Sciences (WUELS) arboretum in Pawłowice near Wrocław on outflow from local micro-catchment was analysed. The study results show necessity for solutions that allow increasing the efficiency of rainwater management discharged from the sealed surfaces in the arboretum area. In this study the selected investments that are planning to improve water condition of forest habitat and to decrease flood risk of lower localised area were characterised. The planned investments include the development of various forms of small scale retention taking into account the aspect of improving water quality.

5

Kształtowanie się stosunków wodnych na zalesionych gruntach porolnych we Wrocławiu w okresach mokrych

Kowalczyk T., Pokładek R., Orzepowski W., Jawecki B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 3

139-148

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy geostatystycznej danych z monitoringu stosunków wodnych. Badania prowadzono w latach hydrologicznych 2001-2010 na zalesionych gruntach porolnych, leżących w dolinie cieku Ługowina, w granicach administracyjnych miasta Wrocławia. W okresie tym zaobserwowano kilkakrotnie nadmierne uwilgotnienie siedlisk leśnych w sezonie wegetacji, wywołane opadami atmosferycznymi, przekraczającymi 200% normy miesięcznej. Najwyższe poziomy wody odnotowano w lipcu 2009 r., a stany płytsze o ok. 50 cm od średnich z analizowanej dekady utrzymywały się przez około miesiąc. Do skali i długotrwałości zaburzeń stosunków wodnych, obserwowanych w tym okresie, mógł przyczynić się stan koryta głównego cieku, powodujący pogorszenie warunków odbierania i odprowadzania nadmiaru wody poza obiekt.

EN

The paper presents results of geostatistical analysis of water relations in hydrological years 2001-2010 in afforested farmlands situated in the Ługowina River valley within the Wrocław administrative boundaries. In this period an excessive moisture in forest habitats was observed several Times in the growing seasons caused by precipitation exceeding 200% of monthly mean. The highest water levels were noted in July 2009 and ground water depths shallower by about 50 cm than the decadal mean lasted 1 month. The scale and duration of disturbed water relations observed in this period could be affected by the status of the main stream channel that deteriorated the receiving and dis charge of water excess out of the object.

6

Istotne procesy zagrażające bezpieczeństwu zbiorników wodnych

Małecki Z. J., Pokładek R.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska

|

2010

|

Nr 2

33-43

PL

Zbiorniki wodne (zaporowe) zmieniają reżim hydrologiczny rzek. W wyniku spiętrzenia następuje w zbiorniku zwiększenie masy wody oraz zmniejszenie prędkości jej przepływu, co powoduje wyraźną segregację ziarnową transportowanego rumowiska w czaszy. W polskich zbiornikach zaporowych można zgromadzić zaledwie ok. 6% (w krajach sąsiedzkich 10-12%) objętości wody rocznie odpływającej głównie do Bałtyku. Łączna pojemność zbiorników retencyjnych w Polsce wynosi 3522,0 mln m3. Wszystkie budowle hydrotechniczne, które służą do stałego lub okresowego magazynowania, piętrzenia i transportowania wody, są narażone na uszkodzenia i katastrofy. Podstawowe przyczyny uszkodzeń zapór to: brak dostatecznej znajomości zjawisk przyrodniczych i właściwości materiałów i podłoża, błędy techniczne popełniane na etapie wykonawstwa, nieprawidłowa eksploatacja budowli. Nadmierna filtracja ustalona pod budowlami piętrzącymi i wokół ich przyczółków oraz przez zapory betonowe i ziemne często zagraża bezpieczeństwu zbiorników wodnych (m.in. erozja wgłębna w czaszy zbiornika i poniżej zapory). Do procesów mających wpływ na bezpieczeństwo zbiorników wodnych należą: niewłaściwa praca urządzeń hydrotechnicznych, nierównomierne osiadanie budowli, nadmierne obniżanie poziomu wody dolnej (niżówki) oraz pulsacyjne oddziaływanie przepływającej wody.

7

Aktualne problemy melioracji użytków zielonych

Nyc K., Pokładek R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

97-103

PL

W opracowaniu zwrócono uwagę na korzystną produkcyjną i pozaprodukcyjną rolę trwałych użytków zielonych w kształtowaniu i ochronie środowiska przyrodniczo-rolniczego. Przedstawiono znaczenie melioracji wodnych jako czynnika intensyfikującego jakość i produkcyjność siedliska. Obecnie jest ono w poważnym stopniu umniejszane. Szczególnie niepokojące jest zjawisko ubytku technicznych urządzeń melioracyjnych w ilości ok. 2% rocznie. Brak teżjest zainteresowania eksploatacją istniejących urządzeń. Stwarza to zagrożenie nie tylko zmniejszenia produktywności użytków zielonych, lecz również w dużym stopniu niebezpieczeństwo degradacji środowiska. W praktyce oznacza to zwiększenie częstotliwości i intensywności występowania zjawiska suszy glebowej, a także wezbrań powodziowych na ciekach. Wiosną lub po opadach burzowych tworzy się krajobraz licznych bezodpływowych obszarów, okresowo zabagnionych lub zalanych. Zanika też zdolność oczyszczania wód przepływających przez zmeliorowane obiekty.

EN

Beneficial productive and non-productive roles of permanent grasslands in environmental engineering and protection are presented in this paper. Main attention was paid to land reclamation as the factor that intensifies productivity and improves quality of the habitat which is now largely degraded. Particularly alarming is the loss of technical irrigation devices amounting about 2% annually. Interest in the exploitation of existing devices is also weak. It results not only in the reduction of grassland productivity but also poses the risk of environmental deterioration. In practice it means increasing the frequency and intensity of soil droughts and floods. In spring or after torrent rains the landscape turns into a mosaic of periodically bogged or flooded patches. Ability of self-purification of waters flowing through drained areas is being lost.

8

Skuteczność działania regulowanego odpływu w okresach suszy

Nyc K., Pokładek R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2007

|

Nr 18

186-187

9

Współczesne problemy eksploatacji w melioracjach

Nyc K., Pokładek R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 1

31-46

PL

W pracy zwrócono uwagę na odpowiednie wykorzystanie urządzeń melioracyjnych, które w Polsce znajdują się na 36% powierzchni użytków rolnych. Skutki melioracji są uwarunkowane poziomem eksploatacji urządzeń, a także poziomem rolniczego użytkowania terenów. W wyniku doskonalenia procesów eksploatacyjnych użytkowania i utrzymania urządzeń melioracyjnych można nie tylko intensyfikować produkcję rolną, lecz także poprawiać jakość środowiska, m.in. przez poprawę jakości wód odpływających ze zmeliorowanych obiektów. W celu poprawy jakości środowiska proponuje się docelowo czterokrotne zwiększenie powierzchni nawadnianej, stosowanie zasobo- i energooszczędnych systemów gospodarowania wodą, zwiększenie dużej i małej retencji wodnej. Zwrócono również uwagę na potrzebę doskonalenia struktur organizacyjnych służb wodno-meliora-cyjnych i zasad finansowania kompleksowej gospodarki zasobami wodnymi w kraju.

EN

Appropriate utilization of melioration facilities (which are installed on 36 % of croplands in Poland ) is the focus of this paper. The effects of reclamation depend on the level of exploitation of these devices and on the extent of agricultural land use. Improvements in exploitation and maintenance of reclamation facilities may intensify agricultural production but may also improve environmental status through e.g. the improvement of water quality in outflows from the reclaimed objects. For this purpose it is proposed to enlarge fourfold the irrigated areas, to use energy and resource saving systems of water management and to expand small and large water retention. The need for improving the organization of water-reclamation services and the principles of financing water management in the country is also underlined in this paper.

10

Kształtowanie małej retencji przez regulowanie odpływu

Pokładek R.

Przegląd Komunalny

|

2004

|

nr 12

78-81

PL

Obserwacje przemian, jakie zachodzą w środowisku przyrodniczym w wyniku działalności gospodarczej, wskazują na sukcesywny ubytek wody dyspozycyjnej i celowość wprowadzania różnych systemów nawadniających, by utrzymać określony poziom produkcji rolniczej, a także dla celów ekologicznych.

11

Poprawa jakości wody przez regulowanie jej odpływu z terenów zmeliorowanych

Nyc K., Pokładek R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2002

|

Nr 6

146--150

EN

The results of survey investigations driven in the years 1995-2001 are presented in this paper. Research objective was an impact assessment of green lands controlled drainage management on the water quality. Experiments conducted in Miekinia (next to Wroclaw) site, of an area of 720 ha, showed that a proper agricultural land use and complete application of the system exploitation guidelines have some influence the water quality improvement. Increasing of the non-productive agricultural land areas and water damming and range of conservation works limitation reduced water treatment efficiency in the drainage system.

12

Rola opadu w zmniejszaniu deficytu wody w warunkach regulowanego odpływu

Nyc K., Pokładek R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2001

|

T. 1, z. 2

63--76

PL

Na podstawie 11-letnich badań terenowych prowadzonych w systemie gospodarowania wodą przez regulowanie odpływu w Samotworze koło Wrocławia, przedstawiono problem wpływu opadów atmosferycznych na uzyskiwane efekty melioracyjne. Z badań m. in. wynika, że wysokość i rozkład opadów, szczególnie miesięcy półrocza zimowego, w warunkach odpowiedniej eksploatacji urządzeń piętrzących na głównych ciekach, wpływają na uwilgotnienie i stany retencji glebowej, a także na przebieg zjawisk hydrologicznych. Analiza związków korelacyjnych zachodzących w układzie opad – okres piętrzenia – stany wód gruntowych pozwoliła na określenie optymalnego terminu rozpoczęcia piętrzeń, umożliwiającego uzyskanie najwyższego wskaźnika wykorzystania lokalnych opadów atmosferycznych.

EN

The influence of precipitation on land reclamation effects on the basis of 11 years field studies is presented in the paper. The surveys were carried out in the water management systems of Samotwór localized near Wrocław. The studies showed that the distribution of precipitation, especially in the winter half-year, at the proper exploitation of the damming devices on main watercourses, had an influence on the distribution of soil-moisture and retention, as well hydrological phenomena. The analysis of the correlation set in the system: precipitation – period of damming – groundwater depth allowed to estimate the optimum terms of damming to get the highest index of utilization of the local precipitation.