Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Węgiel brunatny to paliwo przyszłości czy przeszłości?

Kasztelewicz Z., Tajduś A., Słomka T.

Napędy i Sterowanie

|

2017

|

R. 19, nr 7/8

88--104

PL

W artykule przedstawiono stan energetyki na tle wyzwań polityki klimatycznej UE. Omówiono dotychczasowe osiągnięcia polskich kopalń węgla brunatnego i możliwe scenariusze rozwoju branży węgla brunatnego na I połowę XXI wieku. Autorzy zdefiniowali założenia krajowej doktryny górniczo-energetycznej oraz kroki milowe dla jej wdrożenia, podkreślając potrzebę zmiany wizerunku węgla poprzez przyspieszenie wdrażania tzw. „czystych technologii węglowych” oraz prac innowacyjnych tak w kopalniach, jak i w elektrowniach. Artykuł zakończono stwierdzeniem, że polska gospodarka otrzymała szansę zagospodarowania perspektywicznych złóż węgla brunatnego dla kontynuacji produkcji taniej i czystej energii elektrycznej oraz zapewnienia stabilnych miejsc pracy dla zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego kraju.

EN

The paper presents the current state of power engineering against the challenges of EU climate policy. It discussed current achievements of Polish lignite mines and possible development scenarios of lignite mining industry for the first half of 21-st century. Authors defined the assumptions of polish mining-energy doctrine and milestones for its implementation, highlighting the need of change the picture of lignite by fast implementation so-called ‘clean coal technology’ as well as innovative work in mines and power plants. The article ends by saying that the Polish economy has received a chance for development of perspective lignite deposits which can allow for continuation production of cheap and clean energy, ensuring stable workplace and guarantee energy security for the country.

2

The geotourist attractions in the vicinity of Szczawnica spa

Golonka J., Waśkowska A., Doktor M., Krobicki M., Słomka T.

Geotourism / Geoturystyka

|

2014

|

nr 2

33--44

EN

The main aim of this paper is presentation of the most characteristic outcrops/geological monuments, which occur in Szczawnica spa vicinity and are perfect geotouristic objects. These objects are presented with short geological/geomorphological remarks about their origin, development and significance in natural sciences. They provide the excellent inanimate natural monuments (geotourist trail in Pieniny Mountains from Szczawnica to Červený Kláštor, Palenica Mountain, Zawiasy area, Bryjarka Mountain, Jarmuta Mountain and Zaskalnik Waterfall), which can be used for better understanding of the history of our Earth and numerous geological processes, which „sculptured” its surface, especially very complicated geological story of the Pieniny Klippen Belt.

3

Transgraniczny geopark Karpaty fliszowe i ich wody mineralne

Miśkiewicz K., Golonka J., Waśkowska A., Doktor M., Słomka T.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 9

611-621

EN

The occurrence of mineral waters and related spas constitutes the leading theme of the projected geopark: Flysch Carpathians and their mineral waters. The geopark is located on the Beskid Sądecki and Beskid Niski area on the Polish side. It is situate in the area of the occurrence of three Carpathian units: Magura Nappe (the major part of the area), which includes Krynica, Bystrica, Racza and Siary tectonic-facies zones; Silesian Nappe and Grybów Unit. Besides mineral waters, the geodiversity of the area is defined by well exposed flysch rocks profiles including clastic type localities of the Magura Nappe described in the XIX century pioneers of geological investigations. The landslide morphology, attractive geomorphological forms like waterfalls, diversified river valleys, tors as well as places connected with history and tradition of exploration and exploitation of Carpathian hydrocarbons fields. The type localities of profiles of Grybów, Siary and Krynica Units as well as Łabowa Variegated Shales, Beloveza and Malcov formations. All these elements represent geotouristical attractions with high potential. They will be included in the network of preserved geosites within the projected geopark. The analysis of proposed geopark Flysch Carpathians and their mineral waters indicates high degree of diversification of natural values, especially geodiversity as well as richness of historical-cultural heritage. The preservation and protection methods are also diversified. This region represents unique geoenvironmental and historical values on the European scale, therefore providing good chances for establishment of geopark. The proposition of geopark with mineral waters and related spas in the Flysch Carpathians is first such project in the world. The documentation of geosites was already gathered during this stage of work, it requires only actualization, minor additions and construction of unified database. The evaluation of the actual touristic infrastructure provided also generally positive results, only the eastern part of geopark requires additional investments and promotion.

4

Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników przyrody i rezerwatów przyrody nieożywionej

Słomka T., Doktor M.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

335-335

EN

In 2009 the Ministry of Environment has granted the commission of preparing the "Catalogue of geotourist sites" to the working group from the AGH-University of Science and Technology. The "Catalogue…" will include the geosites located in the areas of natural monuments and abiotic nature reserves. The interesting geological structure of Poland is a result of a variety of processes which created numerous geological objects. Many of them reveal both the outstanding aesthetic valours and the fascinating geological history, which may attract the visitors. The aesthetic valours, as e.g., monumental or unusual forms and/or unique character will draw attention of all visitors, despite their level of understanding of geological processes. The geological history will probably attract only a fraction of visitors, particularly professionals, including university students, as well as collectioners and other passionates of Earth sciences. Among thousands of abiotic nature reserves and nature monuments 150 top-class sites will be selected, professionally described and photographed. The English version of this unique book will be available, as well. It is expected that the "Catalogue…" will contribute to promotion of geosites in Poland and abroad. The project will be financed by the National Fund for Environment Protection and Water Management.

5

Geoturystyka - interdyscyplinarna specjalnooeć kształcenia

Słomka T., Mayer W.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

329-329

EN

The new understanding of geotourism includes not only the visits to abiotic nature objects but their broad cognition, from geological structure and history, through landforms development, environmental problems, nature protection, impact on economic growth of the region up to historical and cultural contexts. The aim of such broad attempt is to better understand the relationships between geological structure, landforms, land development, history, economics and culture (including the aesthetic impressions of visitors) of a geosite and region in which it is located. Such hollistic attempt generates the demand for a new type of specialist. His education should integrate the knowledge of the Earth and environmental sciences, tourism industry theory and practice, basics of economy, finances, law, history and cultural heritage of the region together with the abilities of interpersonal communication and transfer of knowledge in a way understandable for non-professionals. The authors present the history and recent practice of geotourism education at the Faculty of Geology, Geophysics and Environment Protection of the AGH University of Science and Technology in Kraków.

6

Geostatystyczna estymacja parametrów jakości węgla brunatnego w polu Bełchatów wykorzystująca znajomość zmienności lokalnej

Bartuś T., Słomka T.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2009

|

T. 25, z. 2

5-22

PL

Złoże węgla brunatnego Bełchatów położone jest w centralnej Polsce w rowie tektonicznym Kleszczowa. Przedmiotem badań była lokalna, horyzontalna zmienność wybranych parametrów złożowych, przeanalizowana geostatystycznie za pomocą semiwariogramów. Podstawę badań stanowiły wyniki specjalnie wykonanego opróbowania niewielkiego fragmentu złoża (pola doświadczalnego o rozmiarach poziomych 8 x 8 m), położonego w centralnej części pola Bełchatów. W pobranych próbach węgla oznaczono: zawartość wilgoci całkowitej, zawartość popiołu, wartość opałową i zawartość siarki całkowitej w stanach roboczych. Uzyskane opisy zmienności wymienionych parametrów w lokalnej skali obserwacji wykorzystano do geostatystycznego modelowania ich struktury zmienności w większej, regionalnej skali obserwacji odpowiadającej jednorodnym geologicznie obszarom pola Bełchatów (A1 i C). Umożliwiło to zmodyfikowanie postaci modeli regionalnych przez doprecyzowanie ich przebiegu szczególnie w zakresie niewielkich odległości, mniejszych od minimalnego rozstawu między punktami rozpoznania. Przeprowadzone procedury weryfikacyjne nie ujawniły jednak znaczącej poprawy estymacji parametrów w punktach złoża przy zastosowaniu zmodyfikowanych modeli wykorzystujących informację o zmienności lokalnej parametrów węgla w stosunku do modeli opartych wyłącznie na danych rutynowego opróbowania złoża. W związku z dużą różnorodnością zaburzeń występujących w złożu Bełchatów oraz tym, że badania lokalnej, poziomej zmienności parametrów węgla ograniczono do jednego, izolowanego fragmentu złoża (pole doświadczalne), otrzymanych wyników nie należy ekstrapolować na całe pole Bełchatów. Poziomy lokalnej zmienności badanych parametrów mogą się różnić w zależności od rejonu i analizowanego poziomu stratygraficznego. Z powyższych względów, prezentowane wyniki należy traktować w sposób przyczynkowy i wymagający przeprowadzenia dodatkowych badań zmienności lokalnej w innych częściach pola Bełchatów.

EN

Bełchatów lignite deposit is located in the central part of Poland into the tectonic Kleszczów graben. The theme of research was local, horizontal variability of the chosen deposit parameters, geostatisticaly analysed by semivariograms. The base for the researches was results of the specially sampling of the small part the deposit (experimental area with horizontal size 8 x 8 m) located in the central part of Bełchatów deposit. The lignite samples has been annalysed regarding moisture, ash content, calorific value and sulfur content in the as received state. Obtained locale scale variability descriptions of the lignite parameters has been used to the geostatistical modeling variability structures into the bigger, regional parts of the Bełchatów deposit (geologicaly homogeneous areas A1 and C). This enabled us to modify the regional models by specifying semivariograms, especially in small range, smaller than the minimum range between deposit identification grid. Executed analysis didn't reveal any significant improvement of the modeling quality which uses local variability information of the lignite parameters towards the classic modeling which is based on geostatistical regional models extrapolation. With reference to huge variability of perturbance in the Bełchatów deposit and fact that the local horizontal lignite parameters variability research was reduced to the one isolated part of the deposit (experimental area), received results cannot be extrapolated to the whole Bełchatów area. The levels of the local variability of researched parameters can depends on analysed area and stratigraphics horisonts. For this reason presentated results should be treated in contributory way and some confirmation research should be done in the other parts of the Bełchatów area.

7

Koncepcja projektu: "Geostrada Sudecka - studium geologiczno-krajobrazowe z inwentaryzacją obiektów dziedzictwa przyrody nieożywionej"

Słomka T., Bartuś T., Mastej W., Łodziński M., Mayer W., Stefaniuk M., Doktor M., Koźma J., Cwojdziński S., Stachowiak A.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

3-18

PL

Celem niniejszej pracy jest prezentacja studium geologiczno-krajobrazowego z inwentaryzacją obiektów dziedzictwa przyrody nieożywionej dla obszaru Sudetów, wzdłuż proponowanej trasy turystyczno-rekreacyjnej, nazwanej Geostradą Sudecką im. Leszka Sawickiego. Poprzez inwentaryzację, opis oraz propozycje zagospodarowania wytypowanych obiektów geoturystycznych położonych wzdłuż trasy, Geostrada przyczyni się do przybliżenia skomplikowanych zagadnień geologii Sudetów turyście nie znającemu podstaw geologii. Wykorzystując przejezdne drogi, ustalono przebieg Geostrady wzdłuż głównych grzbietów górskich Sudetów po obu stronach granicy polsko-czeskiej, promując przy tym mało znane, ale atrakcyjne rejony Sudetów i ich przedpola. Przebieg polskich odcinków Geostrady (łącznie ok. 285 km) wyznaczono w taki sposób, aby w pasie o szerokości 10 km (5 km po obu stronach Geostrady) znalazło się jak najwięcej najatrakcyjniejszych geoturystycznie obiektów dziedzictwa geologiczno-górniczego, do których można dojechać lub dojść pieszo.

EN

The aim of the paper is presentation of geological and landscape studies with the inventarization of abiotic nature objects located along proposed trail "The Leszek Sawicki Sudetic Geostrada". Through detailed descriptions of the trail and proposals of development of selected, most attractive geosites of geological-mining heritage, the project should aim to spread geological knowledge of the Sudety Mts. among the non professionals. Using the passable roads, the trail was led along the main ridges of the Sudety Mts. in both the Polish and the Czech parts, through less popular and rarely visited but also interesting parts of the Sudety Mts. and their foreland. Polish parts of the Geostrada (ca 285 km) were such determined to reach as much the most attractive geosites as possible in the 10-kilometers-wide zone (+/- 5 km from both sides of the trail).

8

Atrakcje geoturystyczne Geostrady Wschodniosudeckiej

Słomka T., Doktor M., Bartuś T., Mastej W., Łodziński M.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 4

61-72

PL

"Geostrada Wschodniosudecka" w Polsce to niewielki, wschodni fragment trasy geoturystycznej prowadzonej przez całe Sudety. Występuje tu zatem ograniczona ilość geostanowisk. Pierwszym z nich jest słynny, eksploatowany od XIII wieku i wciąż czynny, kamieniołom metasomatycznych marmurów dolomitycznych w Sławniowicach. Eksploatowane skały, w formie i płyt okładzinowych, spotkać można w wielu gmachach Polski i Niemiec. W 16. czynnych i nieczynnych wyrobiskach odsłonięte zostały prekambryjskie marmury i skały współwystępujące, takie i, jak łupki łyszczykowe, amfibolity i pegmatyty. Najciekawszym niewątpliwie punktem tej części Geostrady jest rejon Głuchołaz. W mieście, w dolinie Białej Głuchołaskiej oraz w czeskich rejonach przyległych (Jesenik, Zlate Hory), od XII wieku z aluwiów rzeki i poprzez eksploatację podziemną kwarcowych i kwarcowo- skaleniowych żył pozyskiwano złoto. Pozostałością po górnictwie głuchołaskim są sztolnie i ślady po szybach przy promenadzie wzdłuż Białej Głuchołaskiej. Pozostałe obiekty również mogą być atrakcyjne dla sympatyków nauk o Ziemi. Są to granitoidy masywu Strzelina-Zulovej w Jarnołtowie, prekambryjskie wapienie krystaliczne w Gierałcicach oraz łupki biotytowe w Burgrabicach. Ostatnim obiektem polskiej części Geostrady jest czynna kopalnia tzw. łupków dachówkowych w Jarnołtówku. Występują tutaj łupki fyllitowe, których niezaburzone partie były eksploatowane na pokrycia dachów wielu budynków w okolicy.

EN

The Eastern Sudetic Geostrada (Geotrail) constitutes only a small, eastermost fragment of the whole "Sudetic Geostrada" tourist trail project. Hence, the number of geosites selected along the trail is rather limited. The westernmost site is the famous Sławniowice quarry. Here, in 16 active and inactive pits the Precambrian marbles and accompanying rocks (mica schists, amphibolites and pegmatites) have been quarried since the XIIIth century. Stones extracted there are well-known in Poland and in Germany, usually as facings. However, the most intrising part of the Eastern Sudetic Geostrada is the vicinity of Głuchołazy. In the town itself and in the valley of the Biała Głuchołaska River as well as in the adjacent Jeseniki and Zlate Hory mountains in the Czech Republic gold has been mined from alluvial deposits as well as from quartz and quartz feldspar lodes. The relics of this mining operations are numerous adits and shafts, which can be recently seen along the promenade accompanying the Biała Głuchołaska River bank. Other sites attractive for the Earth-science enthusiasts are: granitoids of the Strzelin-Zulova Massif in Jarnołtów, Precambrian marbles in Gierałcice and biotitic schists in Burgrabice. The last site in the Polish sector of the Eastern Sudetic Geostrada is the operating slate quarry in Jarnołtówek where phyllitic schists are extracted and used as roof tiles.

9

Utwory formacji wierzowskiej na tle wczesnokredowych warunków sedymentacji w zachodniej części basenu protośląskiego (Morawy, Republika Czeska)

Strzeboński P., Golonka J., Waśkowska A., Krobicki M., Słomka T., Skupien P., Vasicek Z.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

31-38

EN

Sedimentological development of the Verovice Formation (Czech Moravia) is presented, according to Early Cretaceous geotectonic-eustatic changes in the proto-Silesian Basin. Those processes were a consequence of a gradual rebuilding the architecture of the Alpine-Carpathian realm. The geological events well correspond with the global sequence stratigraphy.

10

Surface mass movements in Poland - a review

Ilcewicz-Stefaniuk D., Rybicki S., Słomka T., Stefaniuk M.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2008

|

Vol. 24

83-92

EN

A geodynamical hazard over Poland’s territory is mainly connected with landslide processes. The activation of those processes has been noticed during several last years, particularly in the area of the Carpathians and in some parts of the Baltic Sea coast, where they had locally a disastrous scale. The inventory of surface mass movements over Poland’s territory based on archive data, and verified and supplemented by field works, was made in the years 2002–2005. Places of landslides occurrence were reported by “Landslide inventory cards”. Following the assumptions taken, all geological disasters should be a subject of inventory. However, a much bigger scale of observed phenomena than it was anticipated, caused a necessity to concentrate the inventory at selected, most endangered areas. The territorial zonation was applied in synthetic description of results of mass movement inventory. Sets of landslides of similar genesis and developed in similar geomorphologic and geological conditions were distinguished and several zones with relatively intense mass movements processes were separated, i.e. the Baltic Sea coast, lake districts of northern Poland, the Vistula River valley, Lublin area including the Lublin Upland and Roztocze hills, the Kielce area including the Holy Cross Mountains and adjoining regions, the Carpathian Foredeep and the Sudetes with their foreland.

PL

Zagrożenia geodynamiczne występujące na terytorium Polski są związane głównie z procesami osuwiskowymi. W ostatnich kilku latach zaobserwowana została aktywizacja tych procesów, szczególnie w obszarze Karpat i na niektórych odcinkach wybrzeża Bałtyku, gdzie lokalnie przybrały rozmiary katastrofalne. W latach 2002–2005 wykonana została, poprzedzona studiami archiwalnymi, inwentaryzacja powierzchniowych ruchów masowych, zweryfikowana i uzupełniona poprzez prace terenowe. Miejsca występowania osuwisk udokumentowane zostały za pomocą „Karty dokumentacyjnej osuwiska”. Inwentaryzacją objęte miały być z założenia wszystkie przejawy zagrożeń geologicznych. Znacznie większa od przewidywanej skala obserwowanych zjawisk spowodowała konieczność koncentracji na wybranych obszarach i strefach szczególnie zagrożonych. W syntetycznym opisie wyników inwentaryzacji przejawów powierzchniowych ruchów masowych zastosowano podział terytorialny. Biorąc pod uwagę zespoły osuwisk o podobnej genezie i powstałe w zbliżonych warunkach geomorfologicznych i geologicznych wydzielono strefy o względnie intensywnym rozwoju procesów osuwiskowych. Są to: wybrzeże Bałtyku, pas pojezierzy północnej Polski, dolina Wisły, obszar lubelski obejmujący Wyżynę Lubelską i Roztocze, obszar kielecczyzny obejmujący Góry Świętokrzyskie i rejony przyległe, zapadlisko przedkarpackie oraz Sudety wraz z ich przedgórzem.

11

Stanowiska najstarszych skał osadowych w polskich Karpatach fliszowych jako obiekty geoturystyczne

Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Golonka J., Słomka T., Ślączka A., Doktor M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 3/1

83-121

PL

Jednym z celów prężnie rozwijającej się w ostatnich latach geoturystyki jest propagowanie aspektów poznawczych związanych z geologiczną historią Ziemi. W niniejszej pracy zostały zawarte opisy klasycznych polskich stanowisk, w których odsłaniają się najstarsze utwory Karpat Zewnętrznych (fliszowych). Po pierwsze, są to odsłonięcia inicjalnych, basenowych osadów późnojurajsko-wczesnokredowych, reprezentujących wczesne stadia węglanowej sedymentacji fliszowej, odbywającej się w obrębie młodego zbiornika protośląskiego (Goleszów - formacja wędryńska, dolina Soły w Żywcu i Jasieniowa Góra oraz Leszna Górna - formacja wapieni cieszyńskich). Po drugie, są to różnej wielkości izolowane bloki skał wapiennych o olistolitowej genezie zwane skałkami andrychowskimi (Targanice, Roczyny i Inwałd), reprezentujące jurajskie utwory o charakterze rafowym i okołorafowym, powstałe w płytkowodnych środowiskach na podmorskim wyniesieniu Baska-Inwałd.

EN

The popularization of educational aspects linked to the geological history of Earth is one of the goals of geotourism, dynamically developing recently. The present paper contains the description of the classic localities exposing the oldest deposits of the Outer Flysch Carpathians. Firstly, these are initial Late Jurassic-Early Cretaceous basinal facies originated during early carbonate flyschoidal stages within the developing proto-Silesian Basin (Goleszów - Vendryne Formation; Soła River valley in Żywiec and Jasieniowa Mt and Leszna Górna - Cieszyn Limestone Formation). Secondly, these are different size limestone blocks, olistoliths in origin, known as Andrychów Klippen (Targanice, Roczyny and Inwałd) represent Jurassic reef and circum-reef environments originated in shallow-water condition on the Baska-Inwałd submarine ridge.

12

Litostratygrafia osadów górnej jury i dolnej kredy zachodniej części Karpat zewnętrznych : (propozycja do dyskusji)

Golonka J., Vasicek Z., Skupien P., Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Cieszkowski M., Ślączka A., Słomka T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 3/1

9-31

PL

Górnojurajsko-dolnokredowe utwory wchodzą obecnie w skład płaszczowin zewnętrzno-karpackich: magurskiej, śląskiej i podśląsko-żdanicko-waschbergskiej oraz znane są z olistolitów występujących w osadach różnych jednostek Karpat zewnętrznych. Autorzy podjęli próbę usystematyzowania jednostek litostratygraficznych według ich występowania w pierwotnych basenach i innych obszarach sedymentacyjnych. Basen magurski uformował się w jurze środkowej, a seweryńsko-mołdawidzki (protośląski) w późnej jurze i wczesnej kredzie z osadami synryftowymi i postryftowymi. Podśląsko-żdanicki obszar sedymentacyjny uformował się w późnej kredzie, w jurze i wczesnej kredzie wchodził w skład basenu protośląskiego, jako jego część północna. Obszarem źródłowym dla olistolitów były osady północnego skłonu i strefy szelfowej basenu protośląskiego oraz wypiętrzeń śródbasenowych.

EN

Upper Jurassic-Lower Cretaceous deposits are part of the Outer Carpathians nappes: Magura, Silesian and Sub-Silesian-Żdanice-Waschberg, and are known in olistholites, which occur within different units of the Outer Carpathians. Authors systematized lithostratigraphical units according to their primary position in sedimentary basins and other sedimentary areas. Magura Basin originated in Middle Jurassic and proto-Silesian Basin in Late Jurassic-Early Cretaceous times together with syn- and post-rift deposits. Sub-Silesian-Żdanice sedimentary area originated in Late Cretaceous, and during Jurassic and Early Cretaceous times was northern part of the proto-Silesian Basin. The source areas for olistholites have been northern slope and shelf of the proto-Silesian Basin and submerged intra-oceanic ridges (cordilleras).

13

Naukowe podstawy geoturystyki - zarys problematyki

Miśkiewicz K., Doktor M., Słomka T.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 4

3-12

PL

W artykule podsumowano dotychczasowy dorobek naukowo-badawczy i edukacyjny związany z rozwojem geoturystyki oraz przedstawiono podstawowe kierunki badawcze w ramach tej dyscypliny. Za główne uznano: waloryzację georóżnorodności, interpretację wiedzy dla celów dydaktycznych, badanie relacji człowiek-litosfera oraz rozwój metod promocji, zagospodarowania i ochrony geostanowisk. Interdyscyplinarność geoturystyki, jej wielozadaniowość i kompleksowość powoduje, że można mówić bardziej o idei niż o dziedzinie naukowej, choć niewykluczone, że w przyszłości taką się stanie.

EN

Article summarizes the current scientific and educational achievements of geotourism and presents the basic lines of research within this discipline. The main aims are: valorization of geodiversity, interpretation of knowledge for teaching purposes, tests of the human-lithosphere relationships and the development of geosites promotion, management and preservation methods. Interdisciplinary character of geotourism, its multi-tasking and complexity causes that it is rather an idea than a scientific discipline although the authors believe that it will become science in the future.

14

Międzynarodowe Stowarzyszenie Geoturystyki (IAGt)

Słomka T.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 3

3-4

15

Kaskady Rodła atrakcją geoturystyczną Beskidu Śląskiego

Strzeboński P., Słomka T.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 1

21-28

PL

Praca poświęcona jest grupie malowniczych wodospadów nazwanych "Kaskadami Rodła u źródeł Wisły". Posiadają one wysokie walory poznawcze dla nauki, dydaktyki oraz turystyki, stanowiąc jeden z cenniejszych obiektów geoturystycznych Beskidów Zachodnich. Zespół schodowych progów wodospadowych tworzących naturalne kaskady Białej Wisełki powstał na stopniach skalnych, wymodelowanych głównie dzięki erozji rzecznej. W obrębie grupy kaskad Białej Wisełki zlokalizowana jest bardzo ważna dla geologii regionalnej Karpat górnokredowa granica litostratygraficzna. Rozdziela ona warstwy godulskie górne od warstw istebniańskich dolnych serii śląskiej Karpat fliszowych. Granica ta dokumentuje zmianą charakteru podmorskiej sedymentacji silikoklastycznej spływów grawitacyjnych w basenie śląskim.

EN

The paper describes picturesque waterfalls called "The Rodło Cascades at the springs of the Vistula River". The waterfalls present high scientific, educational and touristic valours, being one of the most valuable geotouristic sites in the Western Beskidy Mts. The system of rock steps forming the cascades of the Biała Wisełka Creek was shaped by erosional processes. In the area of the cascades the Upper Cretaceous lithostratigraphic boundary can be observed between the Upper Godula and the Lower Istebna beds of the Silesian Unit. This boundary is of crucial importance for the Flysch Carpathians as it documents the change in character of siliciclastic sedimentation of gravity flows in the Silesian Basin.

16

Atrakcje geoturystyczne i turystyczne Żywca

Słomka T., Słomka E.

Geoturystyka

|

2007

|

nr 4

13-22

PL

Miasto Żywiec położone jest w centrum Kotliny Żywieckiej otoczonej pasmami Karpat Zewnętrznych. W południowej części Żywca znajduje się góra Grojec o niezwykle interesującej budowie geologicznej. Odsłaniają się tutaj najstarsze skały Karpat Zewnętrznych - warstwy cieszyńskie, reprezentujące tzw. flisz wapienny, z intruzjami skał magmowych i utworami produktów spływów rumoszowych. W kamieniołomach góry Grojec eksploatowano wapienie i wypalano je w piecach szybowych. Jeden z pieców zachował się do dzisiaj. Na górze Grojec znaleziono ślady osadnictwa związanego z kulturą łużycką, celtycką i słowiańską. Wiele atrakcji turystycznych możemy zobaczyć także w mieście Żywiec: zamek z XV wieku, pałac Habsburgów, Rynek z dzwonnicą i ratuszem, kilka zabytkowych kościołów i słynnym w świecie Browarem Żywieckim założonym w 1852 r. Żywiec jest świetną bazą wypadową dla turystyki górskiej.

EN

Żywiec is a town located in the central part of the Żywiec Depression surrounded by the Carpathian mountain ranges. In the southern part of the town there is the Grojec Mountain where very interesting geological features can be observed. At this geosite the oldest rocks in the Outer Carpathians are exposed - the Cieszyn Beds. This unit represents so-called "calcareous flysch" with magmatic intrusions and debris flow sediments. Since ages limestones were quarried on the slopes of the Grodziec Mt. and calcinated to quicklime. One of many kilns still exists in the vicinity. At the summit of the Grodziec Mt. archaeological excavations revealed the relics of settlements originated from the Lusatian, Celtic and Slavic cultures. Another historical monuments can be seen the Żywiec: the castle from the XVth century, the palace of Habsburg Family, the Main Market with Bell Tower, City Council Hall, several historical churches and world famous brewery founded in 1852. Moreover, Żywiec is a perfect base for mountain hikes.

17

Prediction of source rocks: Jurassic case study

Golonka J., Krobicki M., Słomka T., Waśkowska-Oliwa A., Kiessling W., Bocharova N., Edrich M., Ford D., Pauken R., Wildharber J.

Volumina Jurassica

|

2006

|

Vol. 4, no. 1

260-261

EN

The Late Jurassic source rock studies included thirty six hydrocarbon provinces worldwide. Regions were evaluated to obtain the Source Rocks Prediction Value (SRPV). The effectiveness of three major processes (biologic productivity, depositional preservation, and non-dilution) responsible for organic richness of the rocks was evaluated. The value between 1 and 5 (5 being most effective) was assigned by at least five experts to each region. The results were combined to obtain an average value. The three values, one for each of the major processes, were multiplied together to produce a SRPV, range 1-125. To calibrate the method SRPV's were assessed of the five independent areas and plotted against the measured Source Potential Index (SPI) values. The SPI is a measure of cumulative petroleum potential defined as the maximum quantity of hydrocarbons (in metric tons) that can be generated within a column of source rock under 1 m2 of surface area (Demaison & Huizinga 1991). Average SPI measurements have been published for the Late Jurassic marine source rock sequences found in the mentioned above 5 independent Late Jurassic tectono-depositional provinces. The calibration allowed to rank all thirty six provinces and obtain the modeled SPI value for each province. The Northern Tethyan Carpathian Basin was ranked ninth. The authors are evaluating now the actual possibility to find new Jurassic/Early Cretaceous source. The high organic productivity in these basins was presumable caused by upwelling (Golonka & Krobicki 2001), as well as restricted conditions in the narrow rift basins. According to Picha et al. (2005) the Upper Jurassic organic-rich Mikulov marls representing world-class source rock were found in the wells in southeastern Czech Republic and northeastern Austria. These 1400 m thick organic-rich rocks with TOC value 0.2-10% sourced oils in the Vienna Basin and Carpathian subthrust. The similar source rocks perhaps exist in the deeper subthrust areas in Polish, Slovakian and Ukrainian Carpathians.

18

Late Jurassic - Early Cretaceous volcanism in the Ukrainian part of the Carpathians

Krobicki M., Golonka J., Malata E., Oszczypko N., Słaby E., Słomka T.

Volumina Jurassica

|

2006

|

Vol. 4, no. 1

52-53

EN

Today the Ukrainian Mesozoic volcanic rocks are located in the relatively small area. They are concentrated near the Rachiv Massif and Chivchin Ridge, generally in the front of the Rahiv and Maramuresh (=Marmaros) nappes (Outer Flysch Carpathians) and in the Pieniny Klippen Belt. Several outcrops in these regions were studied in details by present authors. Rachiv nappe contains basaltic flows with numerous pillow lava horizons, ophicalcite(?) and with lava breccias on the top of volcanic sequence (Trostianets stream), as well as basaltic and tuffitic breccias (Lemskij stream). Maramuresh nappe contains andesites, basalts and tuffitic breccias often associated with light-grey micritic and coral limestones of Âtramberk-type facies (Kamennyj Potok stream). Most spectacular region of distribution of magmatic rocks belongs to Maramuresh unit and is located between Margetul, Radomir and Kwasnyj streams. These rocks are represented mainly by massive and pillow basalts, basaltic and tuffitic breccias and diabases as well as porphyritic conglomeratic/breccias. Usually they build huge klippes up to 50 meters and more. The contacts between huge pillow basaltic flows and surrounding deposits are usually covered by debris or vegetation but in Margetul stream the relationship between pillow lavas and pelagic, micritic limestones with cherts (Cieszyn Limestone Formation type) is very well visible. In the lower part of section small lenses of basaltic rocks occur within these limestones and basaltlimestone ratio increases upwards. Latest Jurassic - earliest Cretaceous age of these limestones was established helping to determine crucial age of a magmatic event to understand most important wide geodynamic processes. The basaltic rocks with pillow lavas are exposed in Veliky Kamenets quarry within Ukrainian part of the Pieniny Klippen Belt. These basalts cover the Middle Jurassic - lowermost Creataceous carbonate sequence, the contact is sharp and basaltic dykes also penetrate underlying Calpionella limestones. Above these basalts, there are younger limestones rich both in ammonites and benthic fauna (brachiopods, bivalves and crinoids) and they are overlain by 1 meters thick tuffites. The youngest deposits in the Veliky Kamenets section are yellowish limestone breccias showing presence of abundant Berriasian calpionellids. Sedimentological features of this breccia indicate submarine erosion connected with synsedimentary movements of the sea bottom causing redeposition of older rocks - in this case Calpionella limestones and basaltic fragments. These sediments correspond very well with Walentowa Breccia Member of the Dursztyn Limestone Formation which originated after strong Neo-Cimmerian uplift of the Czorsztyn Ridge. Additionally, in Vulhovchik stream, just below Veliky Kamenets hill, Jurassic/Cretaceous trachydolerites occur. These magmatic events correspond very well with major plate reorganization, which happened during the Tithonian time within western Tethyan Ocean. In the same time the Outer Carpathian rifts were developed with the extensional type of volcanism (teschenites) and the Silesian Basin originated as a result of such rifting process. The presumable triple-junction zone comprises the Rahiv-Sinaia zone (first arm), Silesian (second one) and its extension into the Pieniny Klippen Belt/Magura Basin (third arm). The origin of this triple junction is perhaps related to the opening of the Central Atlantic-Ligurian-Penninic oceanic system.

19

Jurassic geodynamics of ridges within the Outer Carpathian realm in Poland

Golonka J., Krobicki M., Słomka T., Oszczypko N., Ślączka A.

Volumina Jurassica

|

2006

|

Vol. 4, no. 1

42-43

EN

The complex Mesozoic tectonics of the Outer Carpathians produced series of ridges separating deep water basins. The Penninic-Pieniny Ocean, which originated during the Early Jurassic, was divided into the northwestern and southeastern basins by the mid-oceanic Czorsztyn Ridge. This ridge became well pronounced during the Middle Jurassic. The occurrence of mafic (basalt) intrusions at the eastern termination of the Czorsztyn Ridge in the Novoselica Klippen (Lashkevitsch et al. 1995; Golonka et al. 2004; Krobicki et al. 2005) seems to support the thermal origin of the ridge related to sea-floor spreading. During Jurassic - Early Cretaceous time the Czorsztyn Ridge was submerged and did not supply clastic material into the Pieniny and Magura Basins. This observation provides an argument against the origin of the ridge as the rifted-away fragment of the European Platform. The Jurassic - Early Cretaceous Silesian Ridge originated as a result of the fragmentation of the European Platform in this area (Golonka et al. 2003, 2004). The proto-Silesian Basin was formed during the synrift process with a strong strike-slip component. The complex system of rotated blocks was borne. The emerged fragment of these blocks supplied material to the basin. The opening of the basin is related to the propagation of the Atlantic rift system (Golonka et al. 2003). The Silesian Ridge separated the proto-Silesian Basin from the Alpine Tethys. The Eastern Carpathian (Sinaia or "black flysch") as well as to the Southern Carpathian Severin zone (Sandulescu 1988) are somehow related to this proto-Silesian basin. The direct connection is obscured however by the remnants of the Transilvanian Ocean in the area of the eastern end of Pieniny Klippen Belt Basin. In this area existed a junction of the different basinal units - Alpine Tethys, Transilvanian Ocean and Outer Carpathian Basin. The Bucovino-Getic Microplate (Golonka et al. 2003) constitutes a fragment of the East European Platform. It includes Precambrian, Early Palaeozoic (Caledonian) granites and metamorphic rocks, Late Palaeozoic (Variscan) metamorphic rocks as well as the late Palaeozoic and Mesozoic sedimentary cover. The connection of this Bucovino-Getic microplate with the Silesian Ridge is uncertain because of transform faults related to the Jurassic opening of Alpine Tethys.

20

Analiza tempa depozycji materiału detrytycznego w basenach sedymentacyjnych zachodnich Karpat zewnętrznych jako wskaźnik aktywności tektonicznej ich obszarów źródłowych

Poprawa P., Malata T., Oszczypko N., Słomka T., Golonka J., Krobicki M.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 10

878-887

EN

Analysis of deposition rate were performed for synthetic sections, representing the upper Jurassic to lower Miocene sedimentary fill of the Western Outer Carpathian (WOC) basins. Calculated deposition rates differs in a range of a few orders of magnitude. During Tithonian to Berriasian-early Valanginian tectonic activity of the source areas supplying the Silesian Basin was related to the mechanism of syn-rift extensional elevation and erosion of horsts. General decay of source area activity in Valanginian to Cenomanian time was caused by regional post-rift thermal sag of the WOC. The Barremian to Albian phase of compressional uplift of the source area located north of the WOC lead to increase of deposition rate in some zones of the WOC basin. In Turonian to Paleocene time thick-skinned collision and thrusting took place south and south-west (in the recent coordinates) of the Silesian Basin causing very rapid, diachronous uplift of this zone, referred to as Silesian Ridge, resulting with high deposition rate in the Silesian Basin. At that time supply of sediments to the Magura Basin from south was relatively low, and the Pieniny Klipen Belt was presumably zone of transfer of these sediments. In Eocene the zone of collisional shortening in the WOC system was relocated to the south, causing rapid uplift of the Southern Magura Ridge and intense supply of detritus to the Magura Basin. Thrusting in the Southern Magura Ridge and collisional compression resulted with flexural bending of its broad foreland, being the reason for decrease of activity of both the Silesian Ridge and the source area at the northern rim of the WOC. The Eocene evolution of the Silesian Ridge is interpreted as controlled by both episodic tectonic activity and eustatic sea level changes. Contrasting development of the Southern Magura Ridge and the northern rim of Central Carpathians during Eocene stands for a palaeographic distance between the two domains at that time. During Oligocene and early Miocene a significant increase of deposition rates is observed for the basin in which sediments of the Krosno beds were deposited. This was caused by tectonic uplift of the source at the northern rim of the WOC, as well as the Silesian Ridge and the partly formed Magura nappe. The Miocene molasse of the WOC foredeep basin is characterised by notably higher maximum deposition rates than ones calculated for the flysch deposits of the WOC.