Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wyznaczenie i stabilność położenia ogniska wiązki promieniowania X z filtrem spłaszczającym generowanej przez akcelerator TrueBeam

Juda A., Skrzyński W., Walewska A.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2018

|

Vol. 7, nr 3

193--198

PL

Zastosowanie małych pól promieniowania w radioterapii stereotaktycznej pozwala na precyzyjne zdeponowanie dawki w obszarze zmiany nowotworowej przy jednoczesnym maksymalnym oszczędzeniu zdrowych tkanek. Zastosowanie obrazowania (IGRT) podczas procesu radioterapii pozwala na jej osiągnięcie, pod warunkiem zachowania wymaganego poziomu zgodność położenia izocentrum obrazowania i promieniowania. Położenie ogniska (focal spot) wiązki promieniowania X jest jednym z parametrów, które mogą mieć wpływ zarówno na położenie izocentrum promieniowania, jak i symetrię wiązki, a także szerokość półcieni – szczególnie dla małych pól stosowanych w radioterapii stereotaktycznej. Na podstawie pracy Chojnowskiego (J Appl Clin Med Phys. 2017;18(5):175-183) opracowano i wdrożono metodę badania położenia ogniska wiązki promieniowania X względem osi obrotu kolimatora. Rejestrowano obrazy portalowe generowane przez wiązki wysokoenergetycznego promieniowania X z filtrem spłaszczającym dla dwóch aparatów TrueBeam firmy Varian zainstalowanych w Zakładzie Radioterapii I w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Obrazy uzyskane dla pól kształtowanych przez szczęki kolimatora głównego i przez kolimator wielolistkowy analizowano z wykorzystaniem programu ImageJ. Dla obu akceleratorów odległość między ogniskiem wiązki a osią obrotu kolimatora mierzona w płaszczyźnie lateralnej nie przekraczała 0,2 mm, a w ponad 90% przypadków mieściła się w granicach 0,1 mm. Odległości mierzone w płaszczyźnie strzałkowej były większe i sięgały 0,76 mm, przy czym dla jednego z akceleratorów nie przekraczały 0,4 mm.

EN

The use of small fields of radiation in stereotactic radiotherapy allows for precise depositing of the dose in the area of neoplastic lesions with the simultaneous maximum saving of healthy tissues. The use of imaging (IGRT) during the radiotherapy process allows it to be achieved, provided that the required level compliance of the imaging and radiation isocenter is maintained. The focal spot position of the X-ray beam is one of the parameters that can affect both the position of the radiation isocentre and the symmetry of the beam, as well as the width of penumbra – especially for small fields used in stereotactic radiotherapy. Based on the Chojnowski paper (J Appl Clin Med Phys. 2017;18(5):175-183), a method for examining the location of the focal spot X-ray beam relative to the collimator rotation axis was developed and implemented. Portal images generated by high-energy X-ray beams with a flattening filter for two True- Beam Varian accelerators installed in The Maria Sklodowska – Curie Memorial Cancer Center and Institute of Oncology in Warsaw were registered. The images obtained for the fields shaped by the jaws of the main collimator and the multi-leaf collimator were analyzed using the ImageJ program. For both accelerators, the distance between the beam focal spot and the collimator rotation axis measured in the crossplane direction did not exceed 0.2 mm, and in more than 90% of cases it was within 0.1 mm. The distances measured in the inplane direction were larger and for one accelerator reached even 0.76 mm, whereas for the one the range of results was smaller and did not exceed 0.4 mm.

2

Wejściowa dawka powierzchniowa w radiografii ogólnej

Grabska I., Pasicz K., Fabiszewska E., Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2017

|

Vol. 6, nr 3

157--161

PL

Zgodnie z polskimi wymogami prawnymi do wyznaczania dawek indywidualnych otrzymywanych przez pacjentówpodczas badań rentgenowskich mogą służyć następujące wielkości fizyczne: DAP (Dose Area Product), dawka wejściowa oraz wejściowa dawka powierzchniowa. W niniejszej pracy opisano metodę pośredniego wyznaczania wejściowej dawki powierzchniowej dla pacjentów poddawanych badaniom radiograficznym. Zaprezentowano również przykładowe wartości wejściowej dawki powierzchniowej wyznaczone dla pacjentów badanych za pomocą aparatu rentgenowskiego z detektorem obrazu typu ekranwzmacniający – film. Wyznaczonewartości porównano z poziomami referencyjnymi określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 roku w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1015 z późn. zm.). Opisana metoda wymaga wykonania szeregu czasochłonnych czynności i pomiarów, powtarzanych po każdej istotnej naprawie aparatu rentgenowskiego, zmianach rejestratora obrazu, itp. mogących mieć wpływ na wartość wejściowej dawki powierzchniowej otrzymywanej przez danego pacjenta. Spełnienie wymogów prawnych dotyczących szacowania dawek indywidualnych pochodzących z narażenia medycznego do celów radiodiagnostycznych wymaga zwiększonego nakładu pracy, czasu i środków w każdej jednostce ochrony zdrowia, która zdecyduje się na stosowaniemetody pośredniegowyznaczania wejściowej dawki powierzchniowej.

EN

According to Polish legal requirements following physical quantities: DAP (Dose Area Product), incident air kerma and entrance surface air kerma can be applied to the assessment of the individual doses received by patients during X ray examinations. The method of the indirect assessment of the entrance surface air kerma for patients undergoing X ray examinations is presented in this paper. Furthermore, exemplary values of the entrance surface air kerma for patients examined with the use of X ray unit equipped with the screen – film image detector are presented in this paper. Established values have been compared with the reference levels given in the Polish Regulation of the Ministry of Health dated 18 February 2011 on the safe use of ionizing radiation in all types of medical exposures (J. Law Repub. Poland 2013, item 1015 with later changes). Described method requires performing of a number of time-consuming tasks and measurements, repeated after each significant X ray unit repair, exchange of the image detector, etc. that may influence the entrance surface air kerma value received by a given patient. Fulfilment of legal requirements regarding assessment of the individual doses from medical exposure in the radiodiagnostic use requires increased workload, time and resources in each health protection unit that decides to use the method of indirect assessment of the entrance surface air kerma.

3

Ocena jakości obrazu w mammografii cyfrowej z zastosowaniem fantomu CDMAM

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2015

|

Vol. 4, nr 2

69--74

PL

Jednym z testów wykonywanych dla mammografów cyfrowych i ucyfrowionych stosowanych w Polsce w skryningu mammograficznym jest ocena jakości obrazu z zastosowaniem fantomu CDMAM. Niepewność wyników tego testu jest wysoka. Różnice pomiędzy poszczególnymi egzemplarzami fantomu oraz stosowanie różnych wersji programu analizującego obrazy mają znaczący wpływ na wyniki. Mimo to należy mieć świadomość, że występujący dla części systemów ucyfrowionych problem z osiągnięciemwyników akceptowalnych oznacza przede wszystkimniską jakość obrazu – niższą niż dla przeciętnego systemu analogowego używanego w skryningu wWielkiej Brytanii wiele lat temu.

4

Wczoraj, dziś i jutro polskiej radiologii

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2013

|

Vol. 2, nr 4

207--209

PL

W jednym z tegorocznych numerów „Inżyniera i Fizyka Medycznego” ukazał się artykuł o „(nie) znanej radiologii” [1]. Jego autorka w interesujący sposób przybliżyła czytelnikom dzieje polskiej radiologii – od jej początków, przez trudne lata II wojny światowej i PRL-u, aż po dzień dzisiejszy – a także perspektywy na przyszłość. Podążając tym samym tropem, chciałbym przypomnieć kilka faktów z pierwszych lat istnienia radiologii.

5

Testy specjalistyczne w rentgenodiagnostyce : przepisy a metodologia

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2013

|

Vol. 2, nr 1

37--42

PL

Urządzenia radiologiczne wykorzystywane w rentgenodiagnostyce podlegają obowiązkowym testom specjalistycznym wykonywanym nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy. Zakres testów specjalistycznych jest regulowany przez prawo. Polskie prawo zawiera wykaz testów, nie wskazuje jednak metod ich wykonywania, a opisy niektórych procedur nie są ściśle sformułowane. Brakuje jednoznacznego zdefiniowania parametrów, które mają podlegać ocenie. W artykule omówiono niektóre testy, dla których metodyka wykonania nie jest oczywista, a zapisy zawarte w prawie nie są wystarczająco precyzyjne. Do testów tych należą między innymi: pomiar wysokiego napięcia, całkowitej filtracji, wielkości ogniska i grubości warstwy w tomografii komputerowej.

EN

X - ray equipment used in radiodiagnostics is subjected to obligatory annual tests. The scope of these tests is regulated by law, however the methods of realization are not described. There is no clear definition of the parameters to be evaluated. This paper provides a discussion about these tests concerning which the law is not precise enough and the methodology is not obvious. The tests include measurements of tube voltage, focal spot size, total filtration, and slice thickness in computed tomography.

6

Ograniczenia fantomów stosowanych w testach urządzeń radiologicznych

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2013

|

Vol. 2, nr 6

299--304

PL

Do testów urządzeń radiologicznych często stosowane są fantomy – obiekty imitujące tkanki pacjenta. Powinowactwo danego materiału do tkanki dotyczy zwykle tylko pewnych wybranych cech, np. w rentgenodiagnostyce i radioterapii fantomy najczęściej naśladują tkanki pod względem osłabienia promieniowania. Okazuje się jednak, że materiał, który dla wiązek fotonowych stosowanych w radioterapii odpowiada wodzie, dla energii promieniowania stosowanych w rentgenodiagnostyce może osłabiać promieniowanie znacznie mocniej lub słabiej niż woda. W niektórych pomiarach ważne jest nie tylko odpowiednie osłabienie pierwotnej wiązki promieniowania, ale natężenie promieniowania rozproszonego wstecznie lub zmiana widma promieniowania przechodzącego przez fantom. Istotna jest także dokładność wykonania fantomu, czasem nawet różnica rzędu nanometrów może prowadzić do zauważalnych rozbieżności wyników. Podejmując decyzję o zastosowaniu danego fantomu, należy pamiętać o tym, pod jakim względem i w jakim zakresie odpowiada on tkance.

EN

Tests of radiological devices are often carried out with use of phantoms - objects that simulate human tissue. The equivalence between material in phantom and tissue is usually limited only to some chosen features. In diagnostic radiology and radiotherapy phantoms are usually equivalent to tissues in terms of attenuation of radiation. However, it turns out that material which is water-equivalent for photon beams used in radiotherapy, can attenuate x-rays used in diagnostic radiology much stronger or muchweaker thanwater. In somemeasurements not only attenuation is important, but also other effects, such as the intensity of backscattered radiation, or change of beam spectrum. Dimensional accuracy of the phantom may also be important. In some cases, even inaccuracies of nanometres may lead to noticeable differences in the results. The limitations of equivalence between phantoms and tissues should be considered when deciding of phantom application.

7

ImageJ : program do analizy obrazów i jego zastosowania

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2013

|

Vol. 2, nr 3

129--132

PL

W tradycyjnych aparatach rentgenowskich testy dotyczące jakości obrazu i działania systemu automatycznej kontroli ekspozycji opierały się na wzrokowej ocenie jakości obrazu i pomiarze gęstości optycznej (zaczernienia) błony rentgenowskiej za pomocą densytometru. W systemach cyfrowych odpowiednikiem pomiaru zaczernienia jest analiza wartości pikseli w wybranym obszarze obrazu, nazywanym obszarem zainteresowania ROI (Region of Interest).

8

Akredytacja laboratoriów badawczych wykonujących testy urządzeń radiologicznych

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2013

|

Vol. 2, nr 2

91--98

PL

W artykule omówiono wybrane zapisy DAB-09, tj. wymagania Polskiego Centrum Akredytacji dotyczące akredytacji laboratoriów badawczych wykonujących testy urządzeń radiologicznych, a w szczególności testów specjalistycznych w rentgenodiagnostyce. Niektóre wymagania zawarte w dokumencie DAB‑09 wydają się być nie w pełni uzasadnione i mogą prowadzić do trudności wykazania kompetencji nawet przez te laboratoria, które wykonują testy zgodnie z normami lub zaleceniami, na których opierano się, tworząc polskie przepisy. W procesie akredytacji laboratorium musi wykazać kompetencje do wykonywania wszystkich testów wymaganych przez prawo, natomiast zakres uzyskanej akredytacji obejmuje jedynie część z nich. Akredytacja laboratorium badawczego z zasady nie może stanowić potwierdzenia kompetencji w wykonywaniu niektórych testów ze względu na ich charakter. Różnica między zakresem testów wykonywanych a zakresem testów akredytowanych może być z czasem coraz większa w miarę wdrażania testów charakterystycznych dla radiologii cyfrowej.

9

Metody oceny monitorów przeznaczonych do prezentacji obrazów medycznych

Skrzyński W.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2012

|

Vol. 1, nr 2

45--53

PL

W pracy przedstawiono przegląd metod oceny wybranych parametrów monitorów przeznaczonych do prezentacji obrazów medycznych. Omówiono stosowane klasyfikacje monitorów.

EN

Methods of assessment of selected parameters of medical display devices are presented in the paper. The short discussion of classifications schemes of the displays, is introduced.