Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Ropianka Formation of the Bystrica Zone (Magura Nappe, Outer Carpathians : proposal for a new reference section in northwestern Orava

Teťák F., Cieszkowski M., Golonka J., Waśkowska A., Szczęch M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2017

|

Vol. 87, No. 3

259--274

EN

The thin- and medium-bedded, turbiditic deposits that are exposed in the Bystrica Zone of the Magura Nappe in the Slovak Orava region are the subject of this study. On the basis of lithological features as well as age and stratigraphic position, they are assigned to the Ropianka Formation. The very well exposed rocks of this formation, recognized in the Biela Farma profile in the Slovak part of the northwestern Orava region, are compared with analogous deposits in the Polish Orava and the Beskid Wysoki Mountains. Lithological and biostratigraphical documentation of the Ropianka Formation is presented. This documentation allowed the determination of the age of the rocks studied. Abundant and taxonomically diverse foraminiferal assemblages of agglutinated, benthonic and occasional planktonic forms indicate a Middle Paleocene age for the upper part of the Ropianka Fm. A new stratigraphic position for the Szczawina Sandstone, considered to be a member of the Ropianka Fm, is proposed. The lithostratigraphy of the Ropianka Fm in the Magura Nappe in Poland, Slovakia and the Czech Republic requires further investigation, including the establishment of new type and reference sections. The large outcrop at Biela Farma should be taken into consideration as a potential reference section. Studies of the new sections will lead to a new monographic elaboration of the Ropianka Fm in Poland, Slovakia and the Czech Republic.

2

Geology of the Magura Nappe in the Osielec area with emphasis on an Eocene olistostrome with metabasite olistoliths (Outer Carpathians, Poland)

Cieszkowski M., Kysiak T., Szczęch M., Wolska A.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2017

|

Vol. 87, No. 2

169--182

EN

The Magura Nappe in the Polish sector of the Outer Carpathians consists of four tectonic subunits characterized by differing development of facies. From the south to the north, they include the Siary, Rača, Bystrica and Krynica subunits. The sedimentary succession in the Rača Subunit in the vicinity of the village of Osielec is composed of Campanian–Palaeogene flysch deposited in the Magura Basin. In this succession, the Middle Eocene Pasierbiec Sandstone Fm consists of thick-bedded sandstones and conglomerates with occasional intercalations of thin-bedded shale-sandstone flysch. Within the Pasierbiec Sandstone Fm at Osielec there is an olistostrome, rich in pebbles and cobbles of exotic rocks. In addition, large blocks of Neoproterozoic metabasites and boulders of Palaeogene organogenic limestones were found. The discovery of metabasites raised the possibility that the rocks in question could be evidence of supposed oceanic crust in the basement of the Magura sedimentary basin, because of the suggestion that they represent the Alpine orogenic cycle. This concept was abandoned when investigations of the absolute age of the metabasites gave a date of ca. 600 Ma. In the Osielec area, there are two tectonic thrust sheets in the Rača Subunit, namely the Osielczyk Thrust Sheet in the north and the Bystra Thrust Sheet in the south; they are folded and cut by a transverse system of strike-slip and oblique faults. The Osielczyk Thrust Sheet was overthrust northwards on to the Siary Subunit.

3

Geotouristic values of the Gorce National Park and its surroundings (The Outer Carpathians, Poland)

Szczęch M., Cieszkowski M., Chodyń R., Loch J.

Geotourism / Geoturystyka

|

2016

|

nr 1-2

27--44

EN

The Gorce Mountains are a picturesque range in the Polish sector of the Outer Carpathians. They are built with turbiditic deposits, representing sedimentary successions of the Krynica and Bystrica Subunits of the Magura Nappe, Late Cretaceous- Paleogene in age. In the Gorce Mts. the majority of lithostratigraphic divisions representing discussed subunits are very well exposed in numerous outcrops. The deposits of the Magura Nappe are folded, locally thrust, and cut by the strike-slip and oblique fault system. This nappe in the Gorce Mts. covers tectonically units of the Foremagura Group of Nappes, which crop out in two tectonic windows. From Rabka-Zdrój and Szczawa mineral waters are well known. Morphology of the Gorces Mts. is varied. A lot of rock tors occur there, as well as landslides, often extensive. Good localizations, varied geology, great land relief and rich live nature, as well as the highlander culture and monuments make the Gorce Mts. an area of high geotouristic potential.

PL

Gorce są malowniczym pasmem w polskiej części Zachodnich Karpat Zewnętrznych. Są one zbudowane z turbidytowych, późnokredowo-paleogeńskich utworów reprezentujących osadowe sukcesje krynickiej i bystrzyckiej podjednostki płaszczowiny magurskiej. W Gorcach większość wydzieleń litostratygraficznych reprezentujących wspomniane podjednostki jest bardzo dobrze eksponowana w licznych odsłonięciach. Utwory płaszczowiny magurskiej są sfałdowane, lokalnie złuskowane i pocięte systemem poprzecznych i ukośnych uskoków. Płaszczowina magurska w Gorcach przykrywa tektonicznie jednostki przedmagurskiej grupy płaszczowin, które odsłaniają się w dwu tektonicznych oknach. W Rabce-Zdroju i w Szczawie wykorzystywane są wody mineralne. Rzeźba Gorców jest zróżnicowana. Występują tu liczne skałki oraz osuwiska, często rozległe. Dogodna lokalizacja, interesująca budowa geologiczna, wspaniała rzeźba tego pasma, bogata fauna i fora oraz dziedzictwo kulturalne miejscowej ludności wpływają na duży potencjał geoturystyczny Gorców.

4

Early Miocene age of Stare Bystre Formation (Magura Nappe, Outer Carpathians, Poland) indicated by the calcareous nannoplankton

Kaczmarek A., Oszczypko-Clowes M., Cieszkowski M.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 2

341--354

EN

The area of investigation is situated close to the contact zone between the Pieniny Klippen Belt, Krynica Subunit of the Magura Nappe and the Neogene strata of the Orava–Nowy Targ Intramontane Basin (southern Poland). In the area studied, marine deposits of the Stare Bystre Formation outcrop at the surface where they emerge from beneath freshwater and terrestrial Neogene and Quaternary deposits. Nannofossil assemblages from all samples are strongly dominated by reworked species. The Early Miocene age (NN2) of the Stare Bystre Formation has been determined on the base of the first occurrence of Sphenolithus disbelemnos after Shackleton et al. (2000). During the Late Oligocene (NP25/NN1), the frontal part of Magura Nappe was thrust northwards on to the terminal Krosno flysch basin. The northwards thrusting of the Magura Nappe was accompanied by the formation of the piggy-back basin on the Magura Nappe, filled with the synrorogenic turbidites belonging to the Zawada, Kremná and Stare Bystre formations (NN2).

5

Biostratigraphy and depositional anatomy of a large olistostrome in the Eocene Hieroglyphic Formation of the Silesian Nappe, Polish Outer Carpathians

Waśkowska A., Cieszkowski M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2014

|

Vol. 84, No. 1

51--70

EN

The study focuses on a large olistostrome unit (~200 m thick and 4 km in strike-parallel extent) embedded in the Mid-Eocene shaly Hieroglyphic Formation of the Silesian Nappe, exposed in the Rożnów Lake area. Foraminifer biostratigraphy and petrographic comparisons are used to identify the provenance of olistoliths. The olistostrome is tripartite with respect of its olistolith composition. The lower part of the olistostrome abounds in olistoliths of sandstones derived from the Early Eocene turbiditic Ciężkowice Formation, whereas the middle part is dominated by olistoliths of Early Eocene bathyal mudshales. The upper part contains olistoliths of Middle Eocene turbiditic “banded sandstones”, known from the Hieroglyphic Formation and deposited in the bathyal zone above the CCD. The bathyal provenance of the olistostrome contrasts with the abyssal origin of the hosting green shales. The olistostrome unit is inferred to be composite, emplaced in the earliest Bartonian or at the Lutetian/ Bartonian transition by a series of at least three large debris flows that closely followed one another. Biostratigra- phical data and slump-fold vergence suggest resedimentation from the bathyal northern slope of the Silesian Cordillera that bounded the abyssal Silesian Basin to the south. Northward movement of the thrust-formed cordillera must have warped up the base-of-slope deposits of the Ciężkowice Formation, causing their gravita- tional collapse. This event destabilized the former lower-slope muddy deposits, resulting in a second phase of resedimentation by retrogressive slumping, which led to the collapse of mid-slope sandy turbidites. The slope failures involved contemporaneous Mid-Eocene sediment with an admixture of foraminifers derived from the upper slope or shelf margin and with exotic bedrock debris shed from the eroded cordillera crest. The catastrophic multi-phase emplacement of the olistostrome marked the last major thrusting pulse of the second (Late Cretaceous–Late Eocene) stage of tectonic evolution of the Outer Carpathian accretionary prism.

6

Zamki znad jezior Rożnowskiego i Czchowskiego jako geoturystyczne lapidaria i rola piaskowców istebniańskich w ich powstaniu

Cieszkowski M., Waśkowska A.

Geoturystyka

|

2010

|

nr 2

3-18

PL

Przez Pogórze Rożnowskie doliną Dunajca w wiekach średnich przebiegał szlak handlowy. Wzdłuż niego sukcesywnie powstawały zamki, które obecnie znajdują się na brzegach sztucznych jezior Czchowskiego i Rożnowskiego. Budowle te zostały wzniesione z naturalnego, lokalnego surowca, jakim są występujące w plaszczowine śląskiej górnokredowe piaskowice istebniańskie. Oryginalne mury warownych zamków posadowione na wychodniach wspomnianych karpackich piaskowców są wraz z ich geologicznym otoczeniem geoturystyczną atrakcją Ziemi Rożnowskiej. Mogą one stanowić swego rodzaju geologiczne lapidaria, eksponujące podstawowe litotypy piaskowców warstw istebniańskich.

EN

On the Rożnów Foothils area, at the Rożnów and Czchów artificial lakes, a few usually ruined castles are located. This historical and recently monumental defensive objects emerged mainly in the Middle Ages. These Castles, are located on exposures of the Upper Cretaceous Istebna Beds. The Istebna Sandsones constitutes also natural local construction raw materials. The Istebna Beds are involved in the structure of the Silesian Nappe, one of the main Outer Carpathian tectonic units. The original walls of castles with their geological enclosing are geoturistic attractions of the Rożnów Land. They could be also a kind of lapidarium. In their walls are exposed specimens of the sandstone lithotypes typical for the Istebna Beds.

7

A new find of mammoth tusk in loess-like sediments of the Zakliczyn Basin (Outer Western Carpathians, Poland)

Cieszkowski M., Zuchiewicz W., Alexandrowicz W. P., Wojtal P.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2010

|

Vol. 80, No 1

89-99

EN

In June 2007, in a valley side of a small stream close to Janowice in the Western Outer Carpathians of Poland, a 1.8 m long mammoth tusk was found within loamy-debris solifluction sediments, ca. 1 m thick. These discordantly overlie a 4-m-high strath built up of steeply dipping sandstones of the Krosno beds of the Skole Nappe, being in turn covered by 7.5-m-hick loessial silts and loess-like slopewash sediments. The latter are overlain at the top by another solifluction cover, ca. 1.5 m thick. The mammoth tusk belonged to an adult animal, probably 30-60 years old. The succession of malacofaunistic assemblages within loess-like sediments indicates a cold, polar climate, and an environment resembling tundra developed upon moderately moist substratum during the last glacial stage. The lower part of malacological sequence enriched in mesophile species probably refers to the Vistulian (Weichselian) interpleniglacial period. The middle part, indicative of more dry habitats, can be associated with the younger Pleniglacial, whereas the top part should represent the terminal phase of the latter. Sediments bearing the mammoth tusk were probably deposited at the turn of the Vistulian older Pleniglacial and Interpleniglacial time.

8

Nowe znalezisko ciosu mamuta w Karpatach Zachodnich

Cieszkowski M., Zuchiewicz W., Alexandrowicz W. P., Wojtal P., Ślączka A., Góra S., Fryś P., Kursa G.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 2

144-146

9

Olistolity w serii śląskiej i ich związek z fazami rozwoju basenu śląskiego

Cieszkowski M., Golonka J., Krobicki M., Ślączka A., Waśkowska A., Wendorff M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

13-21

EN

Olistoliths of various ages, provenance and dimensions are known in all of the higher-rank tectonic units of the Outer Carpathians. Their occurrences at various stratigraphic levels (Late Jurassic - Early Miocene) are related to different stages of development of the flysch basins, from the stage of rifting to post-rifting, through the orogenic phases, and further to the post-orogenic period.

10

Litostratygrafia osadów górnej jury i dolnej kredy zachodniej części Karpat zewnętrznych : (propozycja do dyskusji)

Golonka J., Vasicek Z., Skupien P., Waśkowska-Oliwa A., Krobicki M., Cieszkowski M., Ślączka A., Słomka T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 3/1

9-31

PL

Górnojurajsko-dolnokredowe utwory wchodzą obecnie w skład płaszczowin zewnętrzno-karpackich: magurskiej, śląskiej i podśląsko-żdanicko-waschbergskiej oraz znane są z olistolitów występujących w osadach różnych jednostek Karpat zewnętrznych. Autorzy podjęli próbę usystematyzowania jednostek litostratygraficznych według ich występowania w pierwotnych basenach i innych obszarach sedymentacyjnych. Basen magurski uformował się w jurze środkowej, a seweryńsko-mołdawidzki (protośląski) w późnej jurze i wczesnej kredzie z osadami synryftowymi i postryftowymi. Podśląsko-żdanicki obszar sedymentacyjny uformował się w późnej kredzie, w jurze i wczesnej kredzie wchodził w skład basenu protośląskiego, jako jego część północna. Obszarem źródłowym dla olistolitów były osady północnego skłonu i strefy szelfowej basenu protośląskiego oraz wypiętrzeń śródbasenowych.

EN

Upper Jurassic-Lower Cretaceous deposits are part of the Outer Carpathians nappes: Magura, Silesian and Sub-Silesian-Żdanice-Waschberg, and are known in olistholites, which occur within different units of the Outer Carpathians. Authors systematized lithostratigraphical units according to their primary position in sedimentary basins and other sedimentary areas. Magura Basin originated in Middle Jurassic and proto-Silesian Basin in Late Jurassic-Early Cretaceous times together with syn- and post-rift deposits. Sub-Silesian-Żdanice sedimentary area originated in Late Cretaceous, and during Jurassic and Early Cretaceous times was northern part of the proto-Silesian Basin. The source areas for olistholites have been northern slope and shelf of the proto-Silesian Basin and submerged intra-oceanic ridges (cordilleras).

11

Type locality of the Mutne Sandstone Member of the Jaworzynka Formation, Western Outer Carpathians

Cieszkowski M., Golonka J., Waśkowska-Oliwa A., Chodyń R.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2007

|

Vol. 77, No 3

269-290

EN

The Mutne Sandstone Member occurs within the Jaworzynka Formation of the Magura Nappe depo- sits, typical for the western marginal Siary subunit. In the area north of Jeleśnia it is represented by the thick sand- stone complex. Typical and complete profile of this division is located in Mutne village next to Jeleśnia, on the slope of Janikowa Grapa Mt. This locality represents the type section for the Mutne Sandstone Member, while three others: Jaworzynka, Rychwałdek and Kuków-Rzyczki serve as reference sections. The age of the Mutne Sandstone Member was determined as Maastrichtian-Palaeocene; but only Maastrichtian is documented by foraminiferal assemblages. The Palaeocene age comes however from the superposition of this lithosom within the Magura Nappe profile. The Campanian/Maastrichtian-Palaeocene complex of Siary Subunit deposits provides the perfect example for application of supersequences to the Western Flysch Carpathian basin. It fits the Upper Zuni IV supersequence and global time slice. The Mutne type locality is also a prime geotourist attraction and object of inanimated nature proposed for protection.

12

Budowa geologiczna rejonu Sucha Beskidzka - Świnna Poręba (polskie Karpaty fliszowe)

Cieszkowski M., Golonka J., Waśkowska-Oliwa A., Chrustek M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2006

|

T. 32, z. 2

155-201

PL

W budowie geologicznej terenu, który rozciąga się wzdłuż doliny Skawy pomiędzy Suchą Beskidzką a Świnną Porębą, biorą udział górnokredowe i paleogeńskie utwory płaszczowiny śląskiej i płaszczowiny magurskiej. Serię śląską tworzą tu środkowe i górne warstwy godulskie, warstwy istebniańskie, pstre łupki eoceńskie i piaskowce ciężkowickie oraz warstwy hieroglifowe, menilitowe i krośnieńskie. W tych ostatnich zaobserwowano spływy typu derbis-flow z otoczakami skał egzotycznych i wielkimi olistolitami. Płaszczowina magurska jest zbudowana z sukcesji osadowej typowej dla tzw. podjednostki Siar. Autorzy zaproponowali dla jej jednostek litostratygraficznych formalizację nazw. Zgodnie z zaproponowaną formalizacją w jej sukcesji osadowej wyróżnia się formację z Jaworzynki (warstwy ropianieckie) z ogniwami łupków z Gołyni i piaskowców z Mutnego w paleoceńskiej części profilu, formację z Łabowej z ogniwami piaskowców z Żurawnicy i ze Skawiec, formację beloweską oraz formację makowską z ogniwem łupków zembrzyckich, piaskowców wątkowskich i łupków budzowskich. Utwory płaszczowin śląskiej i magurskiej są sfałdowane, a w płaszczowinie magurskiej można wyróżnić kilka łusek i podłużnych zluźnień. Utwory obu tych jednostek pocięte są systemem uskoków poprzecznych, a u czoła nasunięcia płaszczowiny magurskiej część dyslokacji jest przejęta od płaszczowiny śląskiej. Płaszczowina ta posiada swój niezależny system uskoków.

EN

Upper Cretaceous and Paleogene rocks of the Silesian and Magura Nappes build up the complex structure of the investigated area, which is stretching along the Skawa River valley between Sucha Beskidzka and Świnna Poręba. Middle and Upper Godula Beds, Istebna Beds, Eocene red shales and Ciężkowice Sandstone as well as Hieroglyphic, Menilite and Krosno Beds form the Silesian Succession. The debris-flow deposits with exotic rocks pebbles and large olistolites were observed within the Krosno Beds. The sedimentary succession is typical for the Siary sub-unit from the Magura Nappe. The present authors proposed the formal lithostratigraphic names for this unit. According to this formalization the following lithostratigraphic units have been distinguished within the Siary succession: Jaworzynka Formation (Ropianka Beds) with Gołynia Shale member and Mutne Sandstone Member within the Paleocene part of profile, Łabowa Formation with the Żurawnica Sandstone Member, the Skawce Sandstone Member, Beloveza Formation, and Maków Beskid Formation with Zembrzyce Shale Member, Wątkowa Sandstone Member and Budzów Shale Member. The Silesian and Magura Nappes rocks are strongly folded; within the Magura Nappes several scales and longitudinal shear zones have been distinguished. The formations of both units are cut by the transversal fault systems of The Magura Nappe has the independent fault systems, some of its dislocations have been acquired, however, from the Silesian Nappe.

13

Bentonitized tuffites in the Lower Eocene deposits of the Subsilesian Unit (Western Outer Carpathians, Poland): lithology, stratigraphic position and mineral composition

Cieszkowski M., Środoń J., Waśkowska-Oliwa A., Leśniak T.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2006

|

Vol. 76, No 2

197-214

EN

New occurrences of bentonitized tuffites were described from numerous outcrops of the Lower Eocene flysch rocks of the Subsilesian Unit. These deposits crop out in the Żywiec tectonic window and in the tectonic windows of the Lanckorona - Żegocina Structural Zone. The bentonitized tuffites, composed of almost pure dioctahedral motmorillonite, form numerous thin layers and laminae, only occasionally exceeding 5 cm. The age of the tuffites is estimated as the Early Eocene (Glomospira div. sp. and Saccamminoides carpathicus zones) on the basis of foraminiferal assemblages. They occur in the upper part of green shales and in the lower part of the Lipowa beds that consist mainly of muddy turbidites represented by green or green-brownish shales with rare intercalations of sandstones. The sedimentary sequences with the tuffite intercalations form a lithostratigraphic level in the Subsilesian Unit called in the present paper "the Glichów Tuffite Horizon". This tuffite horizon could probably be correlated with deposits of similar age containing tuffites which are known from the Magura, Silesian and Skole nappes.

14

The Orava Deep Drilling Project and post-Palaeogene tectonics of the Northern Carpathians

Golonka J., Aleksandrowski P., Aubrecht R., Chowaniec J., Chrustek M., Cieszkowski M., Florek R., Gawęda A., Jarosiński M., Kępińska B., Krobicki M., Lefeld J., Lewandowski M., Marko F., Michalik J., Oszczypko N., Picha F., Potfaj M., Słaby E., Ślączka A., Stefaniuk M., Uchman A., Żelaźniewicz A.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2005

|

Vol. 75, No 3

211-248

EN

This paper presents an insight into the geology of the area surrounding the ODDP proposed drilling site, and the structural development of the Carpathians in post-Palaeogene times. Since the deep drilling is proposed to be located in the Orava region of the Northern Carpathians, on the Polish-Slovak border, the structure and origin of the Neogene Orava Basin is also addressed in the paper. The outline of geology of the Carpathian Mountains in Slovakia and Poland is presented. This outline includes the Inner Carpathian Tatra Mountains, the Inner Carpathian Palaeogene Basin, the Pieniny Klippen Belt, the Outer Carpathians, the deep structure below the Carpathian overthrust, the Orava Basin Neogene cover, the Neogene magmatism, faults and block rotations within the Inner and Outer Carpathians, and the Carpathian contemporary stress field. The outline of geology is accompanied by the results of the most recent magnetotelluric survey and the detailed description of the post-Palaeogene plate tectonics of the circum-Carpathian region. The oblique collision of the Alcapa terrane with the North European plate led to the development of the accretionary wedge of the Outer Carpathians and foreland basin. The northward movement of the Alpine segment of the Carpathian-Alpine orogen had been stopped due to its collision with the Bohemian Massif. At the same time, the extruded Carpatho/ Pannonian units were pushed to the open space, towards a bay of weak crust filled up by the Outer Carpathian flysch sediments. The separation of the Carpatho/Pannonian segment from the Alpine one and its propagation to the north was related to the development of the N-S dextral strike-slip faults. The formation of the West Carpathian thrusts was completed by the Miocene time. The thrust front was still progressing eastwards in the Eastern Carpathians. The Carpathian loop including the Pieniny Klippen Belt structure was formed. The Neogene evolution of the Carpathians resulted also in the formation of genetically different sedimentary basins. These basins were opened due to lithospheric extension, flexure, and strike-slip related processes. A possible asteno- sphere upwelling may have contributed to the origin of the Orava Basin, which represents a kind of a rift modified by strike-slip/pull-apart processes. In this way, a local extensional regime must have operated on a local scale in the Orava region, within the frame of an overall compressional stress field affecting the entire West Carpathians. Nevertheless, many questions remain open. Without additional direct geological data, which can be achieved only by deep drilling under the Orava Deep Drilling Project, these questions cannot be fully and properly answered.

PL

W grudniu 1999 Polska dołączyła do programu wierceń kontynentalnych - International Continental Scientific Drilling Program (ICDP). W ramach tego programu jest przygotowywany projekt głębokiego wiercenia w strefie kontaktu teranu Karpat wewnętrznych i płyty północnoeuropejskiej. Praca przedstawia zarys geologii Karpat na terenie Polski i Słowacji, ze szczególnym uwzględnieniem Tatr, paleogenu wewnątrzkarpackiego, pienińskiego pasa skałkowego, zachodnich Karpat zewnętrznych, podłoża nasunięcia karpackiego na południe od Krakowa, neogeńskiego wulkanizmu i budowy geologicznej niecki orawskiej. Wiercenie "Orawa" byłoby usytuowane w rejonie Jabłonki-Chyżnego na linii przekroju sejsmicznego CELEBRATION CEL01, jak również w niedalekim sąsiedztwie głębokiego przekroju geologicznego Kraków-Zakopane i na linii przekroju Andrychów-Chyżne. Przekroje Kraków--Zakopane i Andrychów-Chyżne wykorzystują szereg wierceń Państwowego Instytutu Geologicznego i PGNiG, a także badania sejsmiczne i magnetote-luryczne. Usytuowanie wiercenia w rejonie przygranicznym pozwoli na międzynarodową współpracę z geologami i geofizykami słowackimi. Wiercenie to ma na celu wyjaśnienie szeregu problemów badawczych. Jednym z nich jest zagadnienie młodych i współczesnych ruchów tektonicznych w Karpatach. Przez obszar karpacki przebiega granica europejskiego pola plam gorąca, wyznaczona neogeńskim wulkanizmem oraz rozkładem strumienia cieplnego. Na obszarze pomiędzy Górną Orawą a Górnym Śląskiem, linia graniczna łącząca neogeńskie wulkanity Zakarpacia z andezytami rejonu przypienińskiego i bazaltami Dolnego Śląska przecina skośnie nasunięcia jednostek fliszowych Karpat Zewnętrznych. Równocześnie w rejonie Orawy do pienińskiego pasa skałkowego skośnie dochodzi oś karpackiej, ujemnej anomalii grawimetrycznej, a podłoże skonsolidowane występuje na głębokości nie większej niż 6-9 km, a więc w zasięgu głębokiego wiercenia, co sugerują wyniki badań megnetotellurycznych (Żytko, 1999) i magnetycznych. Podniesienie to, przy generalnym zapadaniu podłoża platformy europejskiej pod Karpaty ku południowi, może bya spowodowane warunkami geotermicznymi, na skutek podnoszenia się astenosfery i występowania pióropuszy płaszcza. Pióropusze te mogą bya niezależne od karpackiej kompresji i subdukcji. Z piórpuszami tymi łączy się lokalna i regionalna ekstensja w warunkach megaregionalnej kompresji. Zjawiska tego rodzaju nie są jeszcze dokładnie poznane, aczkolwiek występują w kilku miejscach na świecie (np. Panteleria na Morzu Śródziemnym). Opracowanie zagadnienia roli pióropuszy płaszcza i określenie ich relacji do kolizji i subdukcji mają zasięg globalny, a ich wyjaśnienie w rejonie karpackim pozwoli na stworzenie uniwersalnego modelu ewolucji orogenów. Nie jest wykluczone, że mamy do czynienia z orogenezą "modyfikowaną" przez pióropusz płaszcza. Powstanie niecki Orawy i Podhala mogłoby więc mieć związek z riftingiem spowodowanym wpływem pióropuszy płaszcza na pograniczu dwóch płyt. Ryft ten jest obrzeżony między innymi wyniesieniami Babiej Góry i Orawskiej Magury. Z ryftem może być związany wulkanizm ukryty pod neogeńskimi utworami niecki orawskiej, a widoczny jako wysokooporowe ciała na profilach megnetotellurycznych. Tektonikę tego obszaru komplikuje występowanie uskoków przesuwczych o różnym przebiegu i orientacji i związane z nimi tworzenie się basenów międzyprzesuwczych typu pull-apart. Proponowane wiercenie przyczyniłoby się do uzyskania odpowiedzi na postawione wyżej problemy. Dla określenia dokładnej lokalizacji wiercenia i jego właściwej interpretacji geologicznej konieczne będzie wykonanie dodatkowych prac geofizycznych. Płytka sejsmika wyjaśniłaby zasięg utworów neogeńskich i pozycję pienińskiego pasa skałkowego pod utworami neogenu, zaś głęboka sejsmika, a zwłaszcza zdjęcie 3-D, przyczyni łaby się do lepszego rozpoznania tektoniki wgłębnej.

15

Foraminifera from the Eocene Variegated Shales near Barwinek (Magura Unit, Outer Carpathians), the type locality of Noth (1912) revisited

Kender S., Kaminski M. A., Cieszkowski M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2005

|

Vol. 75, No 3

249-271

EN

A rich deep-water agglutinated foraminifera (DWAF) fauna (approximately 50 taxa) is documented from the lower to middle Eocene Variegated Shales of the Magura Unit, Outer Carpathians. Four localities have been sampled from the Barwinek region, which are thought to correspond to those studied by Rudolf Noth in 1912. A stream section of variegated red and green shales outcrop near Zyndranowa (Poland), was logged and extensively sampled. A further two outcrops of red shales were sampled in stream sections near Vyšny Komarnik (Slovakia), and a stream section close to Olchowiec (Poland). The DWAF recovered closely resemble assemblages of the same age in localities throughout the Carpathians. The material under study in this report has been correlated using the first appearance of Reticulophragmium amplectens, dating the samples early Middle Eocene. Two DWAF assemblages have been differentiated. The 'Rhabdammina Assemblage' is found mainly in green shales and is thought to be indicative of a high-energy slope or deep sea fan environment slightly reduced in oxygen; and the 'Paratrochamminoides Assemblage' is found mainly in red shales and is thought to be indicative of a well-oxygenated condensed sequence. The two faunas are otherwise very similar in composition. Of the seven new species described by Noth in 1912, one has been identified in this report and re-described as Paratrochamminoides deflexiformis (Noth).

PL

Niniejsza publikacja stanowi opracowanie mikrofauny otwornicowej z eoceńskich łupków pstrych serii magurskiej z okolic Barwinaka, miejscowooeci usytuowanej na S od Dukli. Mikrofaunę otwornicową z występujących tam stanowisk pstrych łupków opisał w roku 1912 Rudolf Noth. Niestety, zebrane i zdeponowane przez niego we Wiedniu materiały mikropaleontologiczne zostały zniszczone w czasie wojny. Ich bezpooerednia rewizja okazała się zatem niemożliwa, a ponowne zbadanie zespołów ze stanowisk Notha wymagało zdobycia nowego materiału. W tym celu pobrano próbki do nowych badań mikropaleontologicznych z wystąpień pstrych łupków reprezentujących serię magurską w czterech miejscowooeciach w rejonie Barwinka (Fig. 1, 2). Opróbowane stanowiska znajdują się na terenie Polski w miejscowościach Zyndranowa (punkt 1) i Olchowiec (punkt 4) oraz w miejscowości Vyšny Komarnik na Słowacji (punkty 2 i 3) (Fig. 3). Z punktów 2, 3 i 4 pobrano pojedyncze próbki, natomiast odsłonięcie w punkcie 1 w Zyndranowej opróbowano kompleksowo. Jest to odsłonięcie w skarpie brzegowej potoku Panna. Występujące tu utwory reprezentowane są przez łupki czerwone i zielonawe (Fig. 4, 5) Omawiane wystąpienia pstrych łupków zlokalizowane są w północnej, brzeżnej strefie płaszczowiny magurskiej, zwanej pod jednostką Siar. Pozycję stratygraficzną tych łupków ilustruje załączony schemat litostratygraficzny (Fig. 2). Badane utwory są usytuowane ponad warstwami inoceramowymi (vel. ropianieckimi) wieku senon - paleocen, natomiast w ich nadkładzie występują reprezentujące eocen górny, warstwy podmagurskie i glaukonitowe piaskowce magurskie (piaskowce z Wątkowej), a lokalnie także warstwy malcowskie wieku oligoceńskiego (por. Cieszkowski w: Ślączka et al. 1991) . W Zyndranowej pstre łupki występują u samego czoła płaszczowiny magurskiej, która nasuwa się tu na jednostkę dukielską. Przy prawie całkowitym braku nanoplanktonu wapiennego, do okreoelenia wieku badanych pstrych łupków, reprezentujących formację łupków z Łabowej (fm.) (Oszczypko, 1991), posłużyć mogły jedynie otwornice aglutynujące. Najstarsze zespoły wystąpiły w próbkach Z11 i Z10 z Zyndranowej. Są one datowane na wczesny eocen, czyli poniżej pierwszego pojawienia się Reticulophragmium amplectens, ale powyżej zespołu z Glomospira. Podobny wiek mają zespoły w próbach S12 (Vyšny Komarnik) i S15 (Olchowiec). Uważa się, że pierwsze pojawienie się Reticulophragmium amplectens mialo miejsce około 50 Ma (spąg eocenu środkowego). Gatunek ten został znaleziony w próbkach Z7 – Z0 z Zyndranowej oraz S8 i S13 z Vyšnego Komarnika. Najwyższy wiekowy zasięg zespołów otwornicowych z tych próbek jest określany na 42 Ma (koniec zony Reticulophragmium amplectens). W profilu w Zyndranowej próbki Z9 i Z8 są pozbawione otwornic. Ich datowanie na interwał między 38 Ma a 35,3 Ma (oerodkowy - wczesny eocen) ustalono w oparciu o występujący w nich nanoplankton wapienny. Reprezentowane są one przez brązowe, miękkie margle, które należą do innej jednostki litostratygraficznej i w obrębie pstrych łupków są jedynie tektonicznie zaklinowane. Udokumentowana i sfotografowana przy pomocy SEM bogata mikrofauna składa się z otwornic aglutynujących (całościowo w liczbie ponad 50 gatunków, a przeciętnie 29 gatunków na próbkę) (Tabela 1; Fig. 9-12). Zidentyfikowano dwa zespoły otwornicowe, z których pierwszy to zespół z Rhabdammina w zielonych łupkach, a drugi - zespół z Paratrochamminoides, pochodzący z łupków czerwonych. Oba zespoły są bardzo do siebie podobne, ale zespół z Rhabdammina wykazuje nieco większe zróżnicowanie taksonomiczne. Stwierdza się tu liczną obecność, trudnych do identyfikacji gatunkowej form z rodzaju Paratrochamminoides. Spośród siedmiu nowych gatunków opisanych przez Notha (1912) z okolic Barwinka, tylko gatunek Trochmmina deflexiformis jest tutaj uznany za ważny. W niniejszej publikacji jest on zredefiniowany jako Paratrochamminoides deflexiformis (Noth). Oryginalne rysunki Notha przedstawia Fig. 8. Omawiane pstre łupki deponowane były we wczesnym eocenie w środowisku morskim poniżej CCD, na głębokości zbliżonej do 2,5 km a później w oerodowisku jeszcze głębszym. Zespół z Rhabdammina prawdopodobnie reprezentuje oerodowisko o wyższej energii usytuowane blisko skłonu kontynentalnego i zdominowane przez turbidity. W tych warunkach szybka sedymentacja powodowała zmniejszenie zawartości tlenu w osadzie i jego zielone zabarwienie. Zespół z Paratrochamminoides reprezentuje głębokowodne środowisko o niższej energii i spowolnionej sedymentacji (sekwencja skondensowana). Lista oznaczonych taksonów oparta jest o klasyfikację otwornic aglutynujących wg Kaminskiego (2004). Identyfikacja gatunków bazuje głównie na pracach taksonomicznych Kamińskiego i Gerocha (1993) oraz Kaminskiego et al. (1988, 1989, 1996).

16

Skawce Sandstone Member - a New Lithostratigraphic Unit of the Łabowa Shale Formation (Paleocene - Eocene: Magura Nappe, Siary Subunit) Polish Outer Carpathians

Cieszkowski M., Waśkowska-Oliwa A.

Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Earth Sciences

|

2001

|

Vol. 49, nr 2

137-149

EN

The present paper deals with the Upper Paleocene - Lower and Middle Eocene deposits in the Siary Subunit of the Magura Nappe in the area of Sucha Beskidzka, Polish Outer Carpathians. They are represented by variegated shales of the Łabowa Shale Formation intercalated with thick-bedded sandstones traditionally called the "Ciężkowice sandstones" - an informal lithostratigraphic unit typical for the Silesian Nappe. In the Magura Nappe, these thick-bedded sandstones are here formally distinguished as the Skawce Sandstone Member of the Łabowa Shale Formation.

17

Lower Palaeogene sediments of the Subsilesian Unit in the Wiśniowa tectonic window (Outer Carpathians, Poland)

Cieszkowski M., Leśniak T., Waśkowska-Oliwa A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 396

34-35

18

Fore-Magura Zone of the Outer Carpathians in Poland

Cieszkowski M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 396

32-33

19

Sedimentological and tectonic features of the Poprad sandstone member, Eocene, Magura Nappe: case study of the Klikuszowa quarry, Outer West Carpathians, Poland

Cieszkowski M., Zuchiewicz W., Schnabel W.

Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Earth Sciences

|

1998

|

Vol. 46, nr 1

55-74

EN

This paper gives an overview of principal sedimentological and structural features observed within the uppermost Eocene, thick-bedded turbidites of the Krynica subunit, Magura Nappe, that are exposed at Klikuszowa in a zone of change of the dominant orientation of thrusts and folds, from NE-SW in the west, to W-E in the east. The succession exposed in the Klikuszowa quarry represents the middle-fan distributary channel depositional system. Flute casts indicate palaeocurrent directions from the south-east and south. The distribution of transparent heavy minerals in these sandstones is characterised by the predominance of garnet, which content distinctly increases as compared to that of the underlying Szczawnica Formation and the lower part of the Magura Formation, with mixed garnet-zircon-tourmaline-rutile-apatite spectra. The presence of chromite throughout the entire succession of the Krynica subunit is noteworthy. The specific location of the study area enabled us to reconstruct a sequence of structural events recorded by small-scale tectonic features. The following post-folding episodes of faulting have been recognised: submeridional compression and thrust-wrenching, pure strike-slip faulting, N 20 degrees W extension and wrenching, and three subsequent events of normal faulting, associated with the WNW-, ENE- and NE-orientated extension. These events took place between the early Oligocene and late Serravallian times.