Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Molluscs of the Eemian Interglacial in Poland

Alexandrowicz S. W., Alexandrowicz W. P.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2010

|

Vol. 80, No 1

69-87

EN

Shells of subfossil snails and bivalves commonly noted in deposits of the Eemian Interglacial were used by several authors as more or less important stratigraphic indicators. In Poland, they have been noted in 35 sections, 20 of which are described as basic ones. Molluscan assemblages found at these sites include 60 species of freshwater molluscs and 58 species of land snails, the former being dominant. Climatic tolerance of particular species is the main attribute deciding on their stratigraphic values. Cold-tolerant snails are typical of the preceding Late Glacial and some of them occur also in early phases of the interglacial, while species connected with moderate climate and warm-demanding ones characterise the middle part of the Eemian Interglacial. The freshwater snail Belgrandia marginata is typical of the climatic optimum of this interglacial. Particular species of molluscs were related to regional pollen assemblage zones of the Eemian Interglacial in Poland.

2

Stages of the formation of the Łeba Barrier-Lagoon system on the basis of the geological cross-section near Rąbka (southern Baltic coast, Poland)

Rotnicki K., Alexandrowicz S.W., Pazur A., Goslar T., Borówka R.K.

Studia Quaternaria

|

2009

|

Vol. 26

3-24

EN

The article presents the results of a detailed study of the geological structure of the Łeba Barrier in the Rąbka cross-section (Southern Baltic, Poland). The barrier separates Lake Łebsko from the Baltic. Five sedimentary complexes were distinguished there (M2-M6). The spatial variability of the grain-size distribution was examined and succession stages of the mollusc fauna occurring in the individual sedimentary complexes were distinguished. Radiocarbon dating was used to establish the age of the most important events during the process of formation of the barrier, which took place in the course of several relative sea-level changes. The first sedimentary complex (M2) at Rąbka is connected with the second ingression (i2) of the Baltic Sea (ca. 6,700-6,000 14C years BP), sea-level stabilization (6,000-5,500 14C years BP), and at last sea-level lowering (5,500-5,000 14C years BP) in the region of the Gardno-Łeba Coastal Plain. The sedimentary complex M3 developed in a lagoonal environment when the barrier was situated north of its present position (5,000-3,000 14C BP). The next lowering of the sea-level made the lagoon shallower and caused the emergence of small but already subaerial stretches of barrier land with a freshwater fauna in the north (4,880š40 14C BP). With the next ingression stage (i3), which took place between 4,500 and 3,000 BP, the barrier shifted to its present-day position and the lagoon changed into a freshwater lake. From 3,000 to 1,700 14C BP fossil soil and peats developed on the barrier surface as a result of another sea-level lowering. The last ingression stages (i4 and i5), younger than 1,700 BP, built up the barrier, practically in its today's location (sedimentary complexes M4 and M5). The youngest sedimentary complex (M-6) is represented by present-day beach sands.

3

Plant macrofossils and malacocoenoses of Quaternary mineral-organic sediments at Starunia palaeontological site and vicinity (Carpathian region, Ukraine)

Stachowicz-Rybka R., Gałka M., Alexandrowicz W. P., Alexandrowicz S. W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2009

|

Vol. 79, No 3

297-313

EN

The unique nature of the Starunia palaeontological site, where near-perfectly preserved large mammals were discovered at the beginning of the 20th century, and incomplete knowledge on the development of palaeoenvironment in the Velyky Lukavets River valley in the Late Pleistocene and Holocene were the reasons for undertaking new comprehensive palaeobotanical and malacological studies. Starunia is also one of the sites bearing Pleistocene fossil flora, rare in this part of Europe. The results of plant macrofossil analysis show that in the Weichselian Middle Pleniglacial the landscape was dominated by steppe and tundra plant communities, being represented mostly by various grass and sedge species. Areas of higher humidity were covered with shrub tundra with Betula nana. The temperature requirements of taxa which are cool climate indicators show that the minimum July temperature amounted to at least 10°C. The record of Late Weichselian malacofauna confirms the dominance of an open landscape, mostly with steppe and steppe-tundra communities, as well as the presence of a dry, continental climate. At the beginning of the Holocene, an improvement of climatic and humidity conditions led to a fast local expansion of plant communities of the low and transition peat bog type, in the surroundings of shallow, periodically drying-up water pools. From the Middle Pleniglacial up to the present day, the area has been characterized by the presence of species tolerating an increased amount of salt in the environment. Their presence should be associated with natural brine effluences derived from Miocene strata in the bedrock.

4

Malacofauna of Late Quaternary lacustrine deposits at Osłonki (Kujawy, Central Poland)

Alexandrowicz S. W.

Folia Quaternaria

|

2008

|

nr 78

51-69

EN

Successions of mollusc assemblages were described from two borehole cores drilled in the archaeological site at Osłonki. They indicate changes of sedimentary conditions and the environment in particular parts of the ancient melt-basin during Late Glacial and Holocene time. The section of lake sediments of pre-Allerod - Subboreal age, passing upwards into younger ones and deposited within swamps and marches, represents the south-western part of the basin. In the north-western part the deposition began some time later, but not before Allerod. Initially it took place on swampy and flooded meadows, which were transformed into a lake existing during the Early and Middle Holocene and drying up in the Late Holocene. The human impact had a substantial influence on the temporary impoverishment of the mollusc fauna.

5

Professor Marian Książkiewicz - early stage of scientific activity

Alexandrowicz S. W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2008

|

Vol. 78, No 1

51-61

6

Assemblages of molluscs at the Palaeolithic site Kraków-Spadzista

Alexandrowicz S. W.

Folia Quaternaria

|

2007

|

nr 77

31-36

EN

The sequence of three molluscan assemblages characterizing changes of the climate was found in the section of the middle and upper Vistulian loess. The first assemblage includes a relatively rich fauna with Arianta arbustorum, corresponding with the interpleniglacial or interstadial. Assemblages with Succinea oblonga and Pupilla loessica occur in the upper part of loess covering deposits of the bone-bed type. They point to the cold-humid and cold-dry phases of the Vistulian pleniglacial, respectively.

7

Geoparks - the most valuable landscape parks in southern Poland

Alexandrowicz Z., Alexandrowicz S. W.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2004

|

Vol. 13

49-56

EN

Landscape parks (LP) in Poland are large areas which according to the legal regulation act are closest to the concept of European Geoparks. Such areas, most interesting from the geological point of view and particularly important for geoconservation and development of geotourism, should be promoted to this international category. Two landscape parks: Complex of Jurassic LP, supplemented by the Ojców National Park, and the Muskau Arch LP with the adjacent area on the Western site of the Polish-German boundary, have been preliminary indicated as the potential candidates to the European Network of Geoparks. Four further landscape parks from Southern Poland should be suggested as the next ones.

PL

Parki krajobrazowe w Polsce zajmują rozległe obszary. Według obowiązujących aktów prawnych najlepiej odpowiadają koncepcji ochrony przyrody, określonej jako europejski geopark. Obszary te, szczególnie interesujące z geologicznego punktu widzenia oraz ważne dla geoochrony i rozwoju geoturystyki, powinny wejść do tej międzynarodowej kategorii ochrony przyrody. Dwa parki krajobrazowe: Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych wraz z Ojcowskim Parkiem Narodowym i Park Krajobrazowy Łuk Mużakowa z otaczającą go strefą, rozciągającą się po zachodniej stronie granicy Polski i Niemiec, zostały wstępnie wskazane jako kandydaci do europejskiej sieci geoparków. Cztery kolejne parki krajobrazowe z obszaru południowej Polski powinny zostać uwzględnione w następnej kolejności.

8

Tanatocenoza muszlowa z powodziowych osadów Warty w Obrzycku koło Poznania

Alexandrowicz S.W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2000

|

T. 26, z. 4

429-448

PL

Bogata tanatocenoza utworzona w czasie wiosennego wezbrania Warty w roku 1992 została znaleziona w Obrzycku koło Poznania. Obejmuje ona 50 taksonów, spośród których trzy gatunki ślimaków wodnych i dwa gatunki ślimaków lądowych są jej głównymi składnikami. W grubej frakcji osadów dominują skorupki Viviparus viviparus, we frakcjach średnich - skorupki Lymnaea peregra, a w materiale drobnym - okazy Cochlicopa lubrica. Udział mięczaków wodnych w tanatocenozach rzek nizinnych, takich jak Warta koło Poznania i Leine koło Hanoweru, jest znacznie wyższy niż w zespołach występujących w odsypach muszlowych rzek górskich i wyżynnych.

EN

Rich thanatocoenoses of molluscs deposited during the spring thaw flood at 1992 was found in Obrzycko near Poznań. They comprises 50 taxa of snails and bivalves. Three species of water snails and two species of land snails are their most important components. Specimens of Viviparus viviparus dominate in the coarse material, shells of Lymnaea peregra prevail in medium fractions of the deposit while Cochlicopa lubrica is represented by numerous specimens in the fine grained part of the sediment. The content of water molluscs in thanatocoenoses accumulated by lowland rivers such as the Warta River near Poznań and the Leine River near Hannover is considerably higher than in death assemblages connected with floods of streams and rivers passing mountains and uplands.

9

Malacofauna of Holocene cave sediments of the Cracow Upland (Poland)

Alexandrowicz S. W.

Folia Quaternaria

|

2000

|

nr 71

85-112

EN

Sediments filling small karst forms developed within Jurassic limestones of the Ojców Plateau were described at 54 sites. They contain rich assemblages composed of 63 species of land snails and shells of slugs representing woodland, open-country and mesophile components. Seven of them dominate reaching highest values of constancy and domination. The composition of particular communities corresponds with the present-day fauna of molluscs living within the Cracow Upland. Snails described from loess and loess-like loam connected with the last glaciation were found in two localities while in all the others assemblages of molluscs typical of the Holocene occur. Sediments filling small and shallow rock shelters and rocky niches had been several times deposited, destroyed and removed before the youngest, mollusc-bearing ones accumulated during the Meso- and Neoholocene.

10

Selected geosites of the Cracow Upland

Alexandrowicz S. W., Alexandrowicz Z.

Polish Geological Institute Special Papers

|

1999

|

Vol. 2

53-60

EN

The Cracow Upland encloses the Variscan bedrock covered with the Epivariscan Platform forming the Cracow-Silesian Monocline, composed of the sequence of Permian-Cretaceous deposits. Upper Jurassic limestones are the main formation shaping the landscape of this region rich in rocky valleys, tors and karst forms. Landscape parks extending over the considerable part of the mentioned area enclose numerous nature reserves and monuments. The presented European network of geosites consists of the Ojców National Park and 11 small areas or individual localities. This list comprises 7 objects just protected while the remaining ones are documented and proposed for conservation.

PL

Wyżyna Krakowska zajmuje część monokliny śląsko-krakowskiej, obejmującej utwory permo-mezozoiczne oraz występujące w ich podłożu skały dewonu i karbonu. Wapienie górnej jury są główną formacją geologiczną decydującą o cechach rzeźby wyżyny, takich jak: skaliste doliny, skałki wierzchowinowe i formy krasowe. Znaczna część obszaru jest objęta ochroną w Zespole Jurajskich Parków Krajobrazowych, znajdują się tu także liczne rezerwaty i pomniki przyrody. Proponowaną sieć europejskich stanowisk reprezentuje Ojcowski Park Narodowy oraz 11 mniejszych obszarów i pojedynczych obiektów. Siedem z nich jest już objętych ochroną, a pozostałe są proponowane do objęcia ochroną.

11

Tanatocenozy muszlowe w rzecznym środowisku sedymentacyjnym -- metody badań i interpretacji

Alexandrowicz S.W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1999

|

T. 25, z. 3

211-295

PL

Tanatocenozy złożone ze skorupek mięczaków są typowym komponentem osadów rzecznych deponowanych w czasie powodzi. Zawierają one gatunki występujące w różnych siedliskach na obszarze zlewni. Skład i struktura redeponowanych zespołów fauny kształtują się w zależności od udziału poszczególnych typów środowiska w dorzeczu oraz od rodzaju i nasilenia stanów wezbraniowych. Relacje te nie były dotychczas przedmiotem szczegółowych studiów, mimo że mają one podstawowe znaczenie dla prawidłowej interpretacji subfosylnych faun, które są znajdowane we fluwialnych utworach czwartorzędowych (a także starszych). Technika badań odsypów muszlowych i sposoby ich opracowywania są wzorowane na metodach stosowanych w malakologii czwartorzędu (Alexandrowicz 1987). Preferowane i rekomendowane są zwłaszcza ilościowe metody zestawiania i prezentacji danych z uwzględnieniem struktury zespołów i ich zróżnicowania oraz analizy taksonomicznej i biometrycznej. Grupowanie gatunków według ich tolerancji ekologicznej ułatwia ocenę związków między tanatocenozami a malakocenozami, natomiast warunki depozycji odsypów muszlowych są rekonstruowane na tle charakterystyki fizjograficznej dorzecza oraz panującego w nim reżimu hydrologicznego. Szerokość dna doliny jest jednym z ważnych czynników, decydujących o składzie tanatocenoz muszlowych

EN

Thanatocoenoses composed of mollusc shells are typical components of fluviatile flood deposits. They contain species widespread in the whole catchment basin and reflect the differentiation of environment in this area. The content of redeposited assemblages of molluscs is controlled mainly by types of habitats distributed inside the drainage basin as well as the course and intensity of inundation. Relations between malacocoenoses inhabiting the area and thanatocoenoses formed during flood are important as a key to interpretation of subfossil Quaternary fluviatile assemblages of molluscs but it have been not investigated in detail at yet. Recent shell accumulations are studied using methods similar as in quaternary malacology (Alexandrowicz 1987). Quantitative methods including the structure and differentiation of assemblages as well as taxonomical and biometrical analysis are particularly recommended. Groups of molluscs distinguished according to ecological tolerance of species are used to estimate relations between living and death assemblages, while conditions controlling the formation of shell accumulations are considered with regard to physiography of the catchment basin and the hydrological regime. The width of the valley floor is an important factor influencing the composition of mollusc assemblages in thanatocenoses

12

Late Weichselian and Holocene development of the small valleys in the SE part of the Niemcza Hills, Sudetic Foreland, southwestern Poland

Alexandrowicz S. W., Ciszek D.

Geologia Sudetica

|

1998

|

Vol. 31, nr 2

213-220

EN

The deposits which fill the small valleys of the Niemcza Hills in the Sudetic Foreland were accumulated by meandering rivers. There are sequences that consist of both the channel and overbank facies, including lateral accretion deposits and soils. The overbank deposits are composed of redeposited loess, which forms the alluvial loam described in this paper as silty loam. Two main stages of accumulation occurred: Lateglacial/early to middle Holocene and late Holocene. During the first stage, accumulation rates were very low in spite of the drastic climatic change at the Weichselian/Holocene boundary. The second stage was characterised by very high accumulation rates and generally increased slope activity, which was probably a result of human impact and extensive agriculture, present in this area since ca 2300-2500 yrs BP. The mollusc fauna changes according to the valley evolution, at first (stage I) represented by poor, redeposited, mainly cold-tolerant loess fauna, and then (stage II) rich assemblages of snails living in shady and humid habitats.

13

Tanatocenozy z Helix aspersa w środowiskach naturalnym i antropogenicznym

Alexandrowicz S.W.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1998

|

T. 24, z. 1

5-17

PL

Analiza biometryczna pustych skorupek Helix aspersa zebranych w dwóch siedliskach, naturalnym i antropogenicznym wykazała, że struktura tanatocenoz jest w obu stanowiskach prawie taka sama. Stabilizujący wpływ wywiera na nią działalność drapieżników (drozd śpiewak), które eliminują głównie osobniki o stosunkowo dużych wymiarach. Badane kolekcje zostały zebrane w okolicach Croydon, w południowej części aglomeracji londyńskiej. Wyniki takich aktualistycznych studiów mogą być użyteczne dla poprawnego interpretowania subfosylnych zespołów mięczaków, reprezentujących tanatocenozy i ichnocenozy (ślady żerowania i drapieżnictwa)

EN

Biometric analysis of empty shells of Helix aspersa from the habitat not influenced by man and another one, strongly transformed indicates, that the structure of populations from both localities is nearly the same. It is stabilized by the activity of predators (mainly of trushes), eliminating specimens of different size but usually relatively large snails. The described collections derive from the vicinity of Croydon, in the southern part of the London agglomeration. Results of such studies can be usuable for the interpretation of subfossil thanatocenoses and ichnocenoses

14

Osuwisko na Górze Parkowej w Krynicy -- osady, malakofauna i fazy rozwoju

Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1998

|

T. 24, z. 4

271-331

PL

Rozległe osuwisko, obejmujące cały zachodni stok Góry Parkowej, kształtowało się stopniowo w czasie trwania holocenu. Poszczególnym fazom jego tworzenia się odpowiadają skarpy nisz osuwiskowych, spłaszczenia, zagłębienia bezodpływowe i obrzeżające je koluwia, a także osady zawierające szczątki roślin i skorupki mięczaków. Datowania wykonane metodą radiowęgla oraz wyniki analizy malakologicznej pozwoliły na określenie wieku tych osadów i warunków ich depozycji. Cztery etapy rozwoju omawianego osuwiska, wyróżnione na podstawie szczegółowego zdjęcia geomorfologicznego, nawiązują do faz wzmożonej intensywności ruchów masowych w Polskich Karpatach. Przedstawiona została propozycja wyznaczenia ścieżki dydaktycznej, obejmującej 16 punktów obserwacyjnych

EN

Large landslide ranging over the whole western slope of the Parkowa Góra Mt. has been gradually formed during the Holocene. Head scarps, flattened parts of the slope, shallow depressions and colluvial ridges as well as plant- and mollusc-bearing deposits correspond with particular episodes of sliding, distinguished according to detail geomorphological mapping. The age of these deposits and sedimentary conditions have been established according to result of both four radiocarbon dating and results of malacological analysis. Four stages of development of the mentioned landslide correlate with phases of increased mass movements, described in the Polish Carpathians. The didactic trail enclosing 16 sites should be traced along paths to demonstrate well developed forms of landslide morphology

15

Jeziorne osady holocenu w środkowym pasie bagien Puszczy Kampinoskiej

Alexandrowicz S.W., Żurek S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

1998

|

T. 24, z. 4

333-351

PL

Węglanowo-organiczne osady holocenu, zawierające bogatą faunę mięczaków wodnych i pokryte przez torfy, wypełniają obniżenia w środkowym pasie bagiennym Puszczy Kampinoskiej. Świadczą one o istnieniu tu wielu małych zbiorników jeziornych, które w późnym vistulianie i z początkiem holocenu utworzyły pojezierze w obniżeniach obrzeżonych pasmami wydm. Jeziorka te powstawały głównie jako starorzecza w odciętych korytach rzecznych, wypełniały się osadami i przekształcały w torfowiska istniejące do dziś. W skład zespołów mięczaków wchodzą głównie gatunki żyjące wśród roślin wodnych w płytkich, silnie zarastających zbiornikach, wskazujące na holoceński wiek gytii

EN

Calcareous-organic gyttja rich in shells of molluscs and covered with peat were found as sediments of ancient water bodies forming a lake land in the Middle Swamp Strip bordered with dunes in the Kampinos Forest. Numerous ox-bows and small lakes had been developed during the Late Vistulian and the Lower Holocene, filled with lacustrine sediments and finally transformed into peat-bogs existing till now. Rich assemblages of molluscs composed of species typical of shallow water bodies with a rich vegetation occur in the mentioned sediments

16

Late Quaternary mollusc-bearing deposits from Bechar (Algeria)

Alexandrowicz S. W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

1998

|

Vol. 68, No. 1

75-84

EN

Two subfossil assemblages of molluscs were found in terrigenous sediments forming two terraces of Wadi Bechar (Western Algeria). The older one, connected with the Late Pleistocene terrace of Saourien, is dated at 18500 years BP. It comprises 28 taxa of land and water snails including species, living recently in Africa and around the Mediterranean as well as Holarctic/Palearctic species. The younger fauna derives from the Holocene terrace of Guirien, dated at 5140 years BP, is poorer (11 snail species) and devoid of Holarctic/Palearctic taxa. Late Quaternary mollusc-bearing sediments from Bechar and from other localities known in Africa and Near East correspond with three phases of the humid climate (pluvials), correlated with the interpleniglacial and the ascending stage of pleniglacial of the Vistulian, with the Late Vistulian and with the climatic optimum of the Holocene.

PL

W terrygenicznych osadach tworzących terasy uedu Bechar (zachodnia Algeria) zostały znalezione dwa zespoły subfosylnej malakofauny. Starszy z nich, występujący w terasie młodoplejstoceńskiej, zaliczonej do Saourienu, jest datowany na 18500 lat BP. Obejmuje on 28 gatunków ślimaków lądowych i wodnych, żyjących współcześnie w Afryce i wokół Morza Śródziemnego, a także gatunki holarktyczne i palearktyczne. Młodsza fauna pochodzi z holoceńskiej terasy zaliczonej do Guirienu, datowanej na 5140 lat BP. Jest ona uboższa (11 gatunków ślimaków) i nie zawiera taksonów holarktycznych i palearktycznych. Osady późnoczwartorzędowe z malakofauną, znalezione w okolicy Bechar oraz cytowane z wielu stanowisk z obszaru Afryki i Bliskiego Wschodu, odpowiadają trzem kolejnym fazom wilgotnego klimatu, wyróżnianym jako pluwiały. Można je korelować odpowiednio z interpleniglacjałem i wstępującą fazą plenivistulianu, z późnym glacjałem oraz z klimatycznym optimum holocenu.