Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zmienne losy papierni „Marysin” w Miłkowie

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2023

|

R. 79, nr 4

213--218

PL

Celem artykułu jest ocalenie od zapomnienia papierni „Marysin” w Miłkowie. Zakład ten powstał w 1882 r. – jako ścieralnia, a w latach 20. XX w. zaczęto w nim produkować karton. Po II wojnie światowej fabrykę znacjonalizowano. W 1965 r. zainstalowano maszynę do produkcji papieru toaletowego. Przez kilka dekad fabryka była dostawcą kartonu na bilety kolejowe oraz papieru toaletowego, wykorzystywanego m.in. w pociągach. W 1997 r. zakład sprzedano prywatnemu inwestorowi. Brak niezbędnych inwestycji doprowadził do upadku przedsiębiorstwa. W 2005 r. urządzenia posiadające wartość produkcyjną sprzedano, a pozostałe trafiły na złom. Dziś zakład znajduje się w stanie ruiny.

EN

The aim of the article is to save the “Marysin” paper mill in Miłków from oblivion. This plant was established in 1882 as a pulp mill, and in the 1920s it started producing cardboard. After World War II, the factory was nationalized. In 1965, a machine for the production of toilet paper was installed. For several decades, the factory was a supplier of cardboard for railway tickets and toilet paper, used, among others, in toilets. on trains. In 1997, the plant was sold to a private investor. The lack of necessary investments led to the collapse of the company. In 2005, equipment with a production value was sold and the rest was scrapped. Today the plant is in ruins.

2

Papiernicze dzieje Brzezia Karkonoskiego

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2023

|

R. 79, nr 11

613--618

PL

Opracowanie przedstawia dzieje zakładu papierniczego w Brzeziu Karkonoskim koło Karpacza na Dolnym Śląsku. Powstał on u schyłku lat 70. lub na początku lat 80. XIX w. Początkowo wytwarzano w nim ścier, a od 1892 r. również papier. Do 1945 r. fabryka należała do rodziny Franke. W 1945 r., po włączeniu Dolnego Śląska do Polski, zakład został znacjonalizowany. W latach 80. XX w. powstały plany budowy w Brzeziu całkowicie nowej maszyny do produkcji papierów do pakowania tłuszczów, jednak z braku środków finansowych projekt nie został zrealizowany. Z powodu całkowitego wyeksploatowania fabryka została zamknięta w 1993 r. Pozostały po niej zabudowania, w których do dziś funkcjonuje skład materiałów budowlanych.

EN

The study presents the history of the paper mill in Brzezie Karkonoskie near Karpacz in Lower Silesia. It was established in the late 1879s or early 1880s. Initially, pulp was produced there, and from 1892 so did paper. Until 1945, the factory belonged to the Franke family. In 1945, after Lower Silesia was incorporated into Poland, the plant was nationalized. In the 1980s, plans were made to build a completely new machine for the production of fat packaging paper in Brzezie, but due to lack of financial resources, the project was not implemented. Due to complete exhaustion, the factory was closed in 1993. The buildings that remain are still used as a warehouse for building materials.

3

Mapa papierni polskich

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2023

|

R. 79, nr 5

238

PL

W 2019 r. w środowisku polskich papierników wywiązała się dyskusja na temat konieczności upamiętniania nieistniejących oraz likwidowanych zakładów papierniczych. Zapoczątkował ją na łamach „Przeglądu Papierniczego” Leszek Goetzendorf Grabowski, wieloletni członek Komisji Historycznej SPP. Do dyskusji włączył się prof. Paweł Wandelt, ówczesny redaktor naczelny pisma, oraz historycy z Muzeum Papiernictwa. W wyniku licznych rozmów została wówczas wypracowana koncepcja stworzenia portalu internetowego w postaci mapy, z naniesionymi punktami zawierającymi informacje o dawnych i współczesnych zakładach papierniczych.

4

Dzieje zapomnianej fabryki papieru w Miłkowie

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2023

|

R. 79, nr 2

110--115

PL

Artykuł przedstawia dzieje pierwszej maszynowej fabryki papieru w Miłkowie (niem. Arnsdorf) koło Jeleniej Góry. Zakład powstał w połowie lat 40. XIX w. i funkcjonował do początku 1920 r. Wytwarzano w nim głównie papiery do drukowania, w tym gazetowe. Od 1872 r. papiernia miała filię w Płuczkach (Querseifen), w której przetwarzano drewno na ścier. W 1897 r. firmę przekształcono w spółkę akcyjną, a pozyskany kapitał wykorzystano na modernizację papierni oraz budowę napędzanej parą ścieralni w Miłkowie. Kupiono także kolejną ścieralnię w Karpaczu Górnym (niem. Brückenberg). W czasach I wojny światowej spadło zapotrzebowanie na papier do drukowania, a wielu pracowników powołano do wojska. Z powodu wysokich cen węgla (po wojnie był on 12 razy droższy niż przed wojną) wzrosły koszty działalności firmy. Z braku środków wstrzymano niezbędne inwestycje, doprowadzając do nieodwracalnej dekapitalizacji parku maszynowego i likwidacji papierni. Od jej zamknięcia minęły 102 lata. Dziś nie ma po fabryce śladu, a wiedza o jej istnieniu została niemal całkowicie zatarta. Obecnie w pamięci pozostają, również już nieczynne, dwie papiernie z sąsiedztwa – „Marysin” i Brzezie Karkonoskie.

EN

The article presents the history of the first mechanical paper factory in Miłków (German: Arnsdorf) near Jelenia Góra. The plant was established in the mid-1840s and operated until the beginning of 1920. It produced mainly printing paper, including newsprint. From 1872, the paper mill had a branch in Płuczki (Querseifen), where wood was converted into pulp. In 1897, the company was transformed into a joint-stock company, and the acquired capital was used to modernize the paper mill and build a steam--powered pulp mill in Miłków. Another grinding plant was also purchased in Karpacz Górny (German: Brückenberg). During World War I, the demand for printing paper declined and many workers were drafted into the army. Due to high coal prices (after the war it was 12 times more expensive than before the war) the company’s operating costs increased. Due to the lack of funds, the necessary investments were suspended, leading to the irreversible decapitalization of the machine park and the liquidation of the paper mill. 102 years have passed since its closure. Today, there is no trace of the factory, and the knowledge of its existence has been almost completely obliterated. At present, two closed paper mills from the neighborhood are also remembered - “Marysin” and Brzezie Karkonoskie.

5

Tradycje wyrobu papieru w Raciborzu

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2022

|

R. 78, nr 4

217--221

PL

W artykule przedstawiono dzieje papiernictwa na obszarze Raciborza. Celem opracowania jest zaprezentowanie historii poszczególnych młynów papierniczych i fabryk papieru oraz ustalenie ich potencjału wytwórczego i profilu produkcji.

EN

The article presents papermaking history of Racibórz. The aim was to show history of all paper mills and plants and to establish their papermaking potential and production profile.

6

Przed 150 laty powstała fabryka papieru i tektury w Gliwicach

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2022

|

R. 78, nr 2

101--105

PL

Artykuł poświęcony jest historii fabryki papieru i tektury w Gliwicach. Budowę zakładu w 1872 r. rozpoczął przemysłowiec żydowskiego pochodzenia Joseph Kleczewski. Fabryka specjalizowała się w produkcji papieru słomowego, a z czasem jej głównym wyrobem stała się tektura na papę dachową i linoleum oraz na opakowania gwoździ i śrub. W latach 30. XX w. właścicielem zakładu został Pius Bartella. W 1945 r. fabrykę przejęto pod zarząd państwowy, a w 1951 r. formalnie znacjonalizowano, pozbawiając dawnego właściciela nie tylko majątku produkcyjnego, ale również wielu przedmiotów osobistych. Zakład eksploatowano do 1962 r., wytwarzając w nim tekturę na papę oraz tekturę izolacyjną dla przemysłu motoryzacyjnego.

EN

The article presents the history of the paper and board plant in Gliwice. The construction of the plant was started in 1872 by an industrialist of Jewish origin, Joseph Kleczewski. The factory specialized in the production of straw paper, and over time its main product became cardboard for roofing felt and linoleum, as well as for packaging nails and screws. In the 1930s, Pius Bartella became the owner of the plant. In 1945, the factory was taken over by the state, and in 1951 it was formally nationalized, depriving the former owner of not only production assets, but also many personal belongings. The plant was operated until 1962, producing cardboard for tar paper and insulation cardboard for the automotive industry.

7

Japoński warsztat papierniczy w Muzeum Papiernictwa

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2022

|

R. 78, nr 7

384--385

8

W cieniu dusznickiej papierni – o nieznanych młynach papierniczych w Hrabstwie Kłodzkim

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2021

|

R. 77, nr 3

179--182

PL

Z powodu zagwarantowania dusznickiej papierni wyłącznego prawa do zbierania szmat, w Hrabstwie Kłodzkim do końca XVII w. działał tylko młyn w Dusznikach. Na początku XVIII w. na krótko prawa do pozyskiwania szmat w południowej części Hrabstwa przyznano papierni ze Stronia. Z początkiem XIX w. zniesiono w Prusach wszystkie feudalne przywileje, w tym wyłączne prawa do zbierania szmat. Dzięki temu mogły powstać nowe młyny papiernicze. Na ziemi kłodzkiej czerpalnie założono w Podborzu, Goworowie, Jaworku, Piaskowicach i Bystrzycy Kłodzkiej. Najlepiej rozwijały się papiernie w Piaskowicach i Podborzu, w których z czasem zastosowano maszynową technikę produkcji.

EN

Due to the exclusive right to collect rags in Duszniki, only the mill in Duszniki operated in the Kłodzko County until the end of the 17th century. At the beginning of the 18th century, the rights to collect rags in the southern part of the County were briefly granted to the Stronie paper mill. At the beginning of the 19th century, all feudal privileges were abolished in Prussia, including the exclusive rights to collect rags. Thanks to this, new paper mills could be developed. In the Kłodzko region, the mills were established in Podborze, Goworów, Jaworek, Piaskowice and Bystrzyca Kłodzka. Paper mills in Piaskowice and Podborze were doing better than the others as over the time machine production techniques were introduced there.

9

Przemysł papierniczy w dolnym biegu Kwisy

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2021

|

R. 77, nr 7

395--400

PL

Tradycje wyrobu papieru w dolnym biegu Kwisy kultywowane były od schyłku XVI wieku do 1945 roku. Okres najbardziej dynamicznego rozwoju tutejszego papiernictwa przypada na przełom XIX i XX w., kiedy odnotowano działalność sześciu fabryk ścieru, papieru i tektury. U schyłku okresu międzywojennego istniały tu już tylko trzy zakłady, które zakończyły swój byt wraz z końcem wojny światowej. Wytwórnia w Przejęsławiu została zniszczona podczas działań wojennych, a dwa zakłady – w Osiecznicy i Świętoszowie – stały się łupem Armii Czerwonej. Urządzenia z Osiecznicy zdemontowano i wywieziono do ZSRR. Z kolei fabryka w Świętoszowie, znajdująca się w pobliżu poligonu wojskowego, stała się częścią bazy wojsk radzieckich stacjonujących tu do 1992 roku. Dotąd nie udało się wyjaśnić, czy urządzenia produkcyjne wywieziono do ZSRR zaraz po wojnie, czy kontynuowano tam produkcję kartonu na potrzeby radzieckiego garnizonu.

EN

The traditions of making paper in the lower reaches of Kwisa were cultivated from the end of the 16th century to 1945. The period of the most dynamic development of the local papermaking is the turn of the 19th and 20th centuries, when six pulp, paper and cardboard plants were in operation. At the end of the interwar period, there were only three plants here, which ended with the end of World War II. The production plant in Przejęsław was destroyed during the war, and two plants – in Osiecznica and Świętoszów – were robbed by the Red Army. The machines from Osiecznica were dismantled and taken to the USSR. In turn, the factory in Świętoszów, located near the military training ground, became part of the base of the Soviet troops stationed here until 1992. So far, it has not been clarified whether the production equipment was taken to the USSR immediately after the war, or whether the production of cardboard for the Soviet garrison was continued there.

10

Przed 110 laty rozpoczęto budowę zakładów celulozowo-papierniczych w Malczycach

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2021

|

R. 77, nr 12

668--673

PL

Zakłady w Malczycach (niem. nazwa Maltsch) są znane w środowisku polskich papierników jako producent masy celulozowej słomowej, sznurka i tulei papierowych. Taki właśnie asortyment opuszczał malczycką wytwórnię po II wojnie światowej. Z okazji przypadającej w bieżącym roku 110. rocznicy rozpoczęcia budowy fabryki warto przypomnieć jej dzieje. Początki zakładu związane były z produkcją masy celulozowej siarczynowej z drewna świerkowego oraz papieru. Wytwórnia masy słomowej powstała w Malczycach dopiero w latach 30. XX stulecia. W tamtym okresie malczyckie zakłady były jednym z największych i najnowocześniejszych na Śląsku producentów masy celulozowej i papieru. W 1945 r., po zajęciu Malczyc przez wojska radzieckie, urządzenia zostały zdemontowane i większość z nich wywieziono do ZSRR. Pozostałe zdewastowano i porzucono. Po przejęciu zrujnowanego zakładu przez polskie władze, zdecydowano o odbudowie celulozowni słomowej, która pracowała do końca 1978 r. Ponadto, po wojnie w Malczycach uruchomiono produkcje sznurka papierowego i tulei papierowych. Działalność tę kontynuowano do 2008 r. Opustoszałe i zrujnowane budynki zachowały się do dziś.

EN

The plant in Malczyce (German: Maltsch) is known in the Polish papermakers community as a producer of straw cellulose, twine and paper cores, because such products were made at the Malczyce factory after World War II. On the occasion of the 110th anniversary of the factory this year, it is worth recalling its history. The beginnings of the plant were related to the production of spruce based sulphite cellulose and paper. The straw cellulose factory was established in Malczyce only in the 1930s. At that time, the plant in Malczyce was one of the largest and most modern producers of cellulose and paper in Silesia. In 1945, after Malczyce was occupied by the Soviet army, the machines were dismantled and most of them were taken to the USSR. The rest were devastated and abandoned. After the ruined plant was taken over by the Polish authorities, it was decided to rebuild the straw pulp mill, which operated until the end of 1978. Moreover, after the war, the production of paper twine and paper cores was launched in Malczyce. This activity was continued until 2008. The deserted and ruined buildings have survived to this day.

11

Od młyna do fabryki – zarys dziejów papierni w Janowicach Wielkich

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2021

|

R. 77, nr 5

279--283

PL

Artykuł dotyczy historii papierni w Janowicach Wielkich na Dolnym Śląsku. W Janowicach papier czerpano ręcznie przed 1614 r. W 1854 lub 1860 r. młyn przebudowano na maszynową fabrykę papieru. Na przełomie XIX i XX w. zainstalowano trzy nowe maszyny papiernicze, dzięki czemu zakład stał się jedną z największych papierni w regionie. Po II wojnie światowej fabrykę znacjonalizowano. Przez lata eksploatowano ją bez większych inwestycji. W 1991 r. zakład zamknięto, a w kolejnych latach uległ fizycznej likwidacji.

EN

The article describes history of the paper mill in Janowice Wielkie in Lower Silesia. In Janowice paper was made by hand before 1614. In 1854 or 1860, the mill was converted into a machine-based paper factory. At the turn of the 19th and 20th centuries, three new paper machines were installed, making the plant one of the largest paper mills in the region. After World War II, the factory was nationalized. Over the years it has been exploited without major investments. In 1991, the plant was closed, and in the following years it was physically liquidated.

12

Zarys dziejów papierni w Kuczkuryszkach koło Wilna

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2020

|

R. 76, nr 2

109--114

PL

Artykuł poświęcony jest dziejom papierni w Kuczkuryszkach nieopodal Wilna, założonej ok. 1823 r. na zlecenie polskiego magnata hrabiego Wojciecha Pusłowskiego. Początkowo w papierni papier czerpano, a w 1848 r. eksploatowano maszynę papierniczą. Głównym odbiorcą papieru z Kuczkuryszek było Wilno i okoliczne miejscowości Wileńszczyzny, a z czasem również inne miasta należące do cesarstwa rosyjskiego. Potomkowie Wojciecha Pusłowskiego początkowo papiernię prowadzili za pośrednictwem zarządców, a w 1878 r. wydzierżawili ją przedsiębiorcom z Wilna. Po włączeniu Wileńszczyzny do Polski w 1922 r. przedsiębiorstwo zarejestrowano jako polską spółkę akcyjną pod nazwą Nowo-Wilejska Fabryka Masy Drzewnej i Papieru S.A. Zakład specjalizował się w produkcji papieru gazetowego i pakowego. Na początku lat 30. papiernia popadła w problemy finansowe, a w latach 1933-1935 była nieczynna. Dzięki poprawie koniunktury pod koniec laty 30. podwyższono kapitał akcyjny i zmodernizowano fabrykę. Na początku II wojny światowej Wileńszczyzna została zajęta przez wojska sowieckie i przekazana Litwie. Jednak krótko później Litwa została anektowana przez Związek Sowiecki. Wówczas papiernię w Kuczkuryszkach znacjonalizowano. W 1941 r. obszar Litwy zajęły wojska niemieckie. 3 lata później Niemcy zostali wyparciu przez oddziały sowieckie, a na terytorium Litwy reaktywowano Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką. W marcu 1990 r. Litwa odzyskała niepodległość, a Wileńszczyzna stanowi część niepodległego państwa litewskiego. W 1957 r. w Kuczkuryszkach wprowadzono produkcję kartonów, a w 1970 r. zakład stał się dostawcą opakowań z tektury falistej. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości fabryka coraz bardziej podupadała i w 2001 r. nastąpił kres jej działalności produkcyjnej.

EN

The article is devoted to the history of the paper mill in Kuczkuryszki near Vilnius, founded around 1823 at the request of the Polish magnate Count Wojciech Pusłowski. Initially, paper was hand made. In 1848 paper was made by the machine. The main recipient of paper from Kuczkuryszki was Vilnius and the surrounding towns of the Vilnius region, and later also other cities belonging to the Russian Empire. Initially, the descendants of Wojciech Pusłowski managed the paper mill through hired managers, and in 1878 They leased it to entrepreneurs from Vilnius. After the incorporation of the Vilnius region into Poland in 1922, the company was registered as a Polish joint-stock company under the name Nowo-Wilejska Fabryka Masy Drzewnej i Papieru S.A. (New Wilejka Wood Pulp and Paper Mill). The plant specialized in the production of newsprint and wrapping paper. In the early 1930s, the paper mill fell into financial problems and was closed in 1930-1933. Thanks to the economic recovery at the end of the 1930s, the share capital was increased and the factory modernized. At the beginning of World War II, the Vilnius region was occupied by the Soviet army and transferred to Lithuania.Shortly after, however, Lithuania was annexed by the Soviet Union. At that time, the paper mill in Kuczkuryszki was nationalized. In 1941, German troops occupied Lithuania. Three years later, Germany was forced out by Soviet troop, and the Lithuanian Soviet Socialist Republic was reactivated in Lithuania. In March 1990, Lithuania regained independence, and Vilniu was part of an independent Lithuanian state. In 1957, the production of cardboard boxes began in Kuczkuryszki, and in 1970 the plant became a supplier of corrugated packaging. After Lithuania regained independence, the factory fell into decline and in 2001 its production operation ceased.

13

Współpraca Stowarzyszenia Papierników Polskich z Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju

Szymczyk Maciej

Przegląd Papierniczy

|

2020

|

R. 76, nr 6

313--315

14

Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju inicjatorem seryjnej nominacji na listę UNESCO najcenniejszych europejskich młynów papierniczych

Szymczyk Maciej

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2019

|

Nr 7

219--233

PL

Młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju powstał przed 1562 r. Dzięki opłacalności produkcji przez wieki był rozbudowywany i zdobiony na wzór dworu szlacheckiego. Od 1968 r. jest siedzibą Muzeum Papiernictwa. W ostatnich latach wzrosła świadomości na temat wartości historycznej młyna. Staraniem muzeum w 2011 r. młyn uzyskał status Pomnika Historii, a w kolejnych latach podjęto zabiegi o wpisanie go na listę UNESCO. Zwiększeniu szans na wpis służy koncepcja seryjnej nominacji obejmującej najcenniejsze młyny papiernicze Europy. Polskie muzeum jest koordynatorem tego projektu. Dotąd podpisano porozumienia dotyczące starań o wspólną nominację z papierniami w Velkich Losinach z Czech i Homburga (dzielnica Triefenstein) w Niemczech, a rozmowy prowadzone są z papiernią w Ambert we Francji. Obecnie we współpracy z prof. Bogusławem Szmyginem muzeum opracowuje analizę porównawczą wszystkich zachowanych młynów papierniczych, która pozwoli wybrać 2-3 kolejnych partnerów.

EN

The paper mill in Duszniki-Zdrój was established before 1562. Thanks to the profitability of production, over the centuries it was extended and decorated in the style of a manor house. Since 1968, it has been the seat of the Museum of Papermaking. In recent years, awareness of the historical value of the mill has increased. Thanks to the efforts of the museum, in 2011 the mill was granted the status of a Monument of History, and in the following years, efforts were made to include it in the UNESCO list. The concept of serial nomination of the most valuable paper mills in Europe serves to increase the chances of gaining an entry. The Polish museum is the coordinator of this project. So far, agreements have been signed on joint nomination efforts with the paper mills in Velké Losiny in the Czech Republic and Homburg (district Triefenstein) in Germany, and talks are being held with the paper mill in Ambert in France. Currently, in cooperation with Professor Bogusław Szmygin, the museum is working on a comparative analysis of all the preserved paper mills, which will allow to select 2-3 more partners.