Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ wysokiego ciśnienia hydrostatycznego na podstawowe składniki mleka

Dudzińska A., Domagała J., Wszołek M.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2018

|

R. 23, nr 5

6--13

2

Wpływ wysokiego ciśnienia hydrostatycznego na mikroorganizmy występujące w mleku i na właściwości mleka

Dudzińska A., Domagała J., Wszołek M.

LAB Laboratoria, Aparatura, Badania

|

2018

|

R. 23, nr 5

15--22

PL

Technika wysokich ciśnień hydrostatycznych (UHP), będąca nowoczesną technologią utrwalania i kształtowania cech sensorycznych żywności, może być alternatywą obróbki termicznej wielu produktów spożywczych, w tym mleka. W pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat wpływu wysokiego ciśnienia hydrostatycznego na mikroorganizmy zawarte w mleku oraz na główne właściwości mleka. Wegetatywne formy drożdży i pleśni oraz ich spory niszczone są przez ciśnienie 200 ÷ 400 MPa, a wegetatywne formy bakterii (również chorobotwórcze) – 300 ÷ 600 MPa, natomiast przetrwalniki > 1000 MPa. Wirusy wykazują bardzo różną odporność na ciśnienie. Obróbka wysokociśnieniowa, wywołując zmiany w składnikach mineralnych mleka, powoduje wzrost jego pH. Micele kazeinowe ulegają rozpadowi na drobne podjednostki, co w efekcie zmniejsza mętność i jasność mleka, a zwiększa jego lepkość. Odpowiednio dobrane parametry presuryzacji korzystnie oddziałują na właściwości technologiczne mleka. Ciśnienie 100 ÷ 300 MPa wpływa na: poprawę właściwości koagulacyjnych mleka traktowanego podpuszczką, skrócenie czasu koagulacji oraz skrócenie czasu żelowania. Ciśnienie 200 ÷ 400 MPa umożliwia otrzymanie twardszego skrzepu. Przy kwasowej koagulacji działanie wysokim ciśnieniem zwiększa szybkość zakwaszania, dzięki czemu uzyskuje się skrzep o większej sztywności, wytrzymałości i odporności na synerezę.

3

Interpopulation Variation in Growth and Life-History Traits of the Non-Native Juvenile Pumpkinseed Lepomis gibbosus (L., 1758), in Cooling Water of a Power Plant in the Lower Stretch of the Oder River, Poland

Domagała J., Czerniejewski P., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2017

|

Tom 19

96--121

EN

Pumpkinseed Lepomis gibbosus, Linnaeus (1758) is a non-native fish species, which the largest population in Poland inhabits warm canal of a “Dolna Odra” Power Plant. Until now, the growth in length and weight and changes the gonad’s maturity of adults individual of this species were carried out. The aim of this study was to evaluate the effect of high water temperature on the seasonal changes in the length, weight, condition, and the number of sclerites, with particular emphasis on length (S0) at which in this species the scales start forming. The research material included 341 pumpkinseed individuals in age 0+ (305 ind.) and 1+ (36 ind.) caught during monthly catches (electrofishing). The fish was weighted (W, g) to the nearest 0.1 g, measured (TL, SL, mm) and their conditions was determined by the coefficient Fulton (K). In addition, number of sclerites (S) on scales and the time of setting up the annual ring were determinated. The biggest monthly increases in mean length - SL (more than 0.5 cm/month) and increases of mean weight W (above 0.7 g / month) in the fish were recorded in the months of highest thermals water (July, August) (ANOVA, p <0.001). The decrease of water temperature in the warm channel in the autumn and winter months, resulted in reduction of monthly growth of fish. Analysis of regression between length (SL) and the length of the scale radius (Po) took the form of a linear function: SL = 1.5813 + 3.1424 * Po (R = 0.91029, p = 0.0000) and showed that the length at which in this species the scales start forming is 1,58cm. Number of sclerites (S) on scales of juvenile pumpkinseed has grown at an annual cycle of 8.20 ± 0.78 (in June) to 27.37 ± 5.18 (in May of the following year). In April and May the fish were recorded already formed on scales a year ring and respectively 1.38 ± 0.55 and 3.40 ± 1.02 sclerites of the second year of life. Moreover, the number of sclerites (S) on pumpkinseed’s scales proportionally increased to the length of this species according to the formula: S = -0.8441 + 5.0880 * SL (R = 0.95682, p <0.001).

PL

Bass słoneczny Lepomis gibbosus, Linnaeus (1758) jest gatunkiem nierodzimym, którego najliczniejsza populacja w Polsce zasiedla kanał ciepły elektrowni "Dolna Odra". Dotychczas na osobnikach dorosłych tego gatunku przeprowadzono analizy wzrostu długości i masy oraz zmian dojrzałości gonad. Celem niniejszej pracy była ocena wpływu podwyższonej termiki wody na wielkość sezonowych zmian długości, masy i kondycji oraz liczby sklerytów, ze szczególnym uwzględnieniem długości (S0) przy której zakłada się łuska. Materiał do badań stanowiły osobniki młodociane w wieku 0+ (305 szt.) i 1+ (36 sztuk.) złowione podczas prowadzenia comiesięcznych elektropołowów. Ryby ważono (W, g) z dokładnością do 0,1g, zmierzono (TL, SL, mm) oraz określano ich kondycje za pomocą współczynnika Fultona (K). Ponadto na łuskach oszacowano liczbę sklerytów oraz termin zawiązywania się pierścienia rocznego. Największe miesięczne przyrosty długości SL (powyżej 0,5cm/miesiąc) oraz masy jednostkowej W (powyżej 0,7 g/miesiąc) u badanych ryb zanotowano w miesiącach o najwyższej termice wody (lipiec, sierpień) (ANOVA, p<0,001). Spadek temperatury wody w kanale ciepłym, w miesiącach jesienno- zimowych, powodował zmniejszanie się przyrostów miesięcznych ryb. Analiza regresji pomiędzy długością (SL) a długością promienia oralnego łuski (Po) przybrała postać funkcji liniowej: SL = 1,5813 + 3,1424*Po (R = 0,91029, p = 0,0000) i wykazała, iż długość przy której zakłada sie łuska u tego gatunku wynosi 1,58cm. Liczba sklerytów (S) na łuskach młodocianego bassa slonecznego wzrastała w cyklu rocznym od 8,20 szt. ±0,78 (w czerwcu) do 27,37 szt. ±5,18 (w maju następnego roku). W kwietniu i w maju u ryb zanotowano założony już pierścień roczny i odpowiednio średnio 1,38 szt. ±0,55 oraz 3,40 szt. ±1,02 sklerytów drugiego roku życia. Ponadto stwierdzono, że liczba sklerytów (S) na łusce bassa słonecznego rośnie proporcjonalnie do wzrostu długości tego gatunku zgodnie ze wzorem: S = -0,8441 + 5,0880*SL (R = 0,95682, p<0,001).

4

Parasitological survey of smelt, Osmerus eperlanus (Actinopterygii: Osmeridae), from five estuary sites along the southern coast of the Baltic Sea

Pilecka-Rapacz M., Piasecki W., Głoćko M., Kesminas V., Domagała J., Wiśniewski G., Czerniawski R.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2017

|

Vol. 46, No. 3

314--324

EN

This is the first comprehensive study covering the parasite fauna of smelt, Osmerus eperlanus, from five estuary sites of the southern Baltic Sea in a stretch of almost 500 km. We examined 432 smelt from: the Neman River mouth, the Vistula River mouth, Pomeranian Bay, the Oder River, and Lake Dąbie and recovered 13 species/higher-rank taxa of parasites: Diplostomum spp., Posthodiplostomum cuticola, Eubothrium crassum, Proteocephalus longicolis, Cystidicola farionis, Hysterothylacium aduncum, Corynosoma semerme, Pomphorhynchus laevis, Unionidae gen sp., Ergasilus sieboldi, Argulus foliaceus, Piscicola geometra, and Saprolegniaceae gen sp. Basic infection parameters such as prevalence, intensity of infection, mean intensity of infection, and the dominance index were determined. The findings of the presently reported study constitute a number of new faunistic records. There were two new host records (Posthodiplostomum cuticola and Saprolegniaceae gen sp.), five new host records for Poland (Diplostomum spp., Pomphorhynchus laevis, Piscicola geometra, Argulus foliaceus, and Unionidae gen sp.), and two new host records for Lithuania (Argulus foliaceus and Unionidae gen sp.). We carefully analyzed the relevant information from more than 100 publications on smelt parasites to compare the data with our own findings.

5

Canoeing and angling in Drawa river drainage as important issues in spatial planning: an ecosystem services approach

Czerniawski R., Sługocki Ł, Dziewulska K., Domagała J.

Ekonomia i Środowisko

|

2017

|

nr 1

246--256

EN

The analysis of ecosystem services in the Drawa River drainage with regard to canoeing and angling indicated that anglers found lake areas most attractive whereas canoeists preferred river sections. The use of the Drawa River only by the two branches (only the basic range) of economy and region development generates profi t of at least 1.5 million PLN within one year. The aforementioned analysis excludes indirect costs which may be equal to or exceed the value obtained directly from the sale of angling licenses and canoe rentals.

6

Growth Rate, Age and Size Structure of the Alien Pumpkinseed, Lepomis gibbosus (L., 1758) Population from a Heated-water Discharge Canal of a Power Plant in the Lower Stretch of the Oder River, Poland

Domagała J., Czerniejewski P., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 1

273--290

EN

In 2010-2013, 1077 pumpkinseed individuals were caught using an electric pulse device and subjected to population studies aimed to determine their sex, length and age structure, as well as biological studies assessing fish growth rate and condition. Moreover, an annual cycle of seasonal changes in these parameters was demonstrated. In the sex structure of the population, males prevailed over females, constituting 57.38% and 33.43%, respectively, while individuals of unspecified sex were 9.19% (including 3.9% of juvenile individuals). The mean total length (TL) of the caught fish was 162.62 mm, with the mean weight per individual of 83.21 g. Among the caught fish, males represented 70.07% and females represented 29.93%. As regards the age structure, most individuals belonged to the groups aged 3+ and 4+, which together constituted 58.31% of the fish. The mean weight per individual of the caught pumpkinseed was 41.65 g (SD = 24.81), with a total length of 11.98 cm (SD = 2.97). The largest annual increments in the length of the investigated fish were observed in the first year of life (5.87 cm), with increments nearly 3 times lower in the following years. The growth rate of the pumpkinseed was significantly higher in comparison to the populations inhabiting other European waters and was similar to the fast-growing populations occurring in the natural range of occurrence. The probable factor allowing the higher growth rate of the pumpkinseed in the Warm Canal is water temperature much higher than that in natural waters.

PL

Bass słoneczny jest gatunkiem obcym w wodach Europy, a występowanie populacji jest punktowe i ograniczone tylko do wód o korzystnych warunkach środowiskowych dla tego gatunku. W Polsce rozsiedlony jest w wodach kanału ciepłego elektrowni Dolna Odra, o termice wody znacznie wyższej niż w wodach naturalnych. W latach 2010-2013, przy pomocy elektrycznego urządzenia impulsowego, do badań złowiono 1077 bassów słonecznych, które poddano badaniom populacyjnym określając struktury płci, długości i wieku oraz biologicznych, oceniając tempo wzrostu długości i kondycję ryb. Ponadto wskazano sezonowe zmiany tych parametrów w cyklu rocznym. W strukturze płci dominowały samce, stanowiące 57,38%, samice stanowiły 33,43%, natomiast osobniki z nieoznaczoną płcią 9,19%, w tym osobniki juwenilne 3,9 %. Średnia długość całkowita (TL) złowionych ryb wyniosła 162,62 mm, przy średniej masie jednostkowej 83,21 g. Wśród złowionych ryb dominowały samce stanowiące 70,07% ryb, samice stanowiły 29,93%, W strukturze wieku ryb najwięcej osobników stwierdzono w grupach wieku 3+ i 4+, które stanowiły łącznie 58,31% ryb. Średnia masa jednostkowa złowionych bassów wyniosła 41,65 g (SD = 24,81), przy długości całkowitej 11,98 cm (SD = 2,97). Największe roczne przyrosty długości u badanych ryb zanotowano w pierwszym roku życia (5,87cm), podczas gdy w kolejnych przyrosty były blisko 3 krotnie niższe. Tempo wzrostu długości bassów słonecznych było zdecydowanie wyższe w porównaniu do populacji zamieszkujących inne wody Europy i zbliżone do szybkorosnących populacji występujących w naturalnym zasięgu występowania. Prawdopodobnie czynnikiem warunkującym szybki wzrost bassów z wód kanału ciepłego jest woda o podwyższonej termice w stosunku do wód naturalnych.

7

Infrastruktura Polska 2016

Domagała J.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2016

|

Nr 2

12--13

PL

24 lutego 2016 r. w warszawskim hotelu Sheraton odbyła się VII edycja konferencji Infrastruktura polska, zorganizowana przez Executive Club, organizację zrzeszającą przedstawicieli najważniejszych polskich i międzynarodowych przedsiębiorstw. Zaproszeni goście dokonali podsumowania minionego roku w obszarze infrastruktury, a w ramach paneli dyskusyjnych debatowali na temat efektów współpracy sektora publicznego i prywatnego. Konferencję zakończyła Gala Finałowa, podczas której nagrodzono laureatów konkursu Diamenty Polskiej Infrastruktury.

EN

On 24 February 2016, the 7th edition of "Polish Infrastructure" took place in Sheraton Hotel in Warsaw, organized by the Executive Club, an organization bringing together representatives of major Polish and international companies. The guests summarized the past year in the area of infrastructure, and in discussion panels they discussed the results of cooperation between the public and private sectors. The conference was concluded by Final Gala with winners of Diamonds of Polish Infrastructures awarded.

8

Zabieg krótkoterminowej biomanipulacji ekologicznej zastosowany w trzech śródleśnych płytkich jeziorach

Czerniawski R., Sługocki Ł, Domagała J., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2015

|

Tom 17, cz. 2

1207--1223

EN

A crucial factor affecting the rate of eutrophication is the characteristics of the catchment area of lakes. The most visible result of excessive eutrophication is rapidly deteriorating transparency of waters in the summer which is caused by rapid development of planktonic algae. Another symptom of this process is gradual overgrowth of water reservoirs and watercourses by macrophytes. Hence, in order to improve the quality of water in these lakes the renovation treatment is applied. Lakes restoration can be made in many ways: physical, chemical and biological. The chemical and physical methods of lakes restoration are invasive and controversial. However, one of the relatively not invasive methods of lakes restoration is ecological biomanipulation. The goal of biomanipulation is to reduce the concentration of harmful phytoplankton, by the stocking of predatory fish triggers a trophic cascade with decreases in the biomass of smaller-bodied fish, e.g. cyprinids, increases in the biomass of herbivorous zooplankton, and decreases in the biomass of harmful phytoplankton. In some cases plankton-eating fish have been removed directly by lake managers. In addition, the removal of bottom-feeding fish from shallow lakes leads to increases in rooted vegetation and increased water clarity as the rooted plants stabilize the sediments. This transition involves a trophic cascade, as herbivorous zooplankton increase in biomass and consume phytoplankton, but also involves the direct effects of rooted vegetation on sediment stability and nutrient cycling. The most frequent cause of fast eutrophication is the runoff of untreated sewage directly into the waters of lakes and rivers or the excessive runoff of biogenic compounds from agricultural catchment areas. Forest lakes because of far distance from agglomeration and agricultural areas are in lesser extent exposed on the human pressure. Generally, one unfavorable variable affected these lakes is angling pressure. Thus, due to the lack of pollution and the relative stabilization of the mid-forest lakes they are a good place to conduct the ecological biomanipulation. The aim of the present study was to determine the short-term biomanipulation effectiveness in three shallow forest lakes. Biomanipulation was performed by stocking in 2012 to these lakes a summer fry of pike (200 ind. ha-1) and zander (150 ind. ha-1). Before the biomanipulation (in 2011) a control study of physic-chemical parameters, ichthyofauna and zooplankton composition were made. After the biomanipulation (in 2014) the same control study were conducted. Before and after the biomanipulation period significant changes in values of physic-chemical variables were not observed. Similarly, a slight changes in ichthyofauna composition between these two period occurred. The roach and bream were the biomass dominants. Only the zooplankton composition obtained pronounced changes, but statistically not significant. The most visible differences in zooplankton abundance concerned cladocerans – group that the most affect the phytoplankton decreasing. After the biomanipulation abundance of cladocerans increased from 31% to 67%. According to the results, it can be concluded that the biomanipulation time in study lakes was too short to make significant changes. To get a better effect of biomanipulation a successive stocking with summer or autumn fry of pike and zander should be conducted, even in 1000 ind. ha-1. Finally, we can assume that in the forest, shallow, highly eutrophic lakes a biomanipulation with predatory fish may be sufficient for their effective restoration.

9

Do beaver dams on small streams influence the effects of trout (Salmo trutta trutta) stocking?

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M., Kesminas V.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 1

96--106

PL

Wpływ zapór bobrowych na stan ichtiofauny cieków jest rozważany od wielu lat. Jedni autorzy twierdzą że zapory bobrowe odgrywają pozytywną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów wodnych, ponieważ zwiększają bioróżnorodność ichtiofauny, podczas gdy inni twierdzą, że wpływ tych zapór jest negatywny. Celem pracy było określenie bezpośredniego i pośredniego wpływu piętrzeń bobrowych na liczebność ryb łososiowatych i skuteczność zarybiania nimi małych cieków Sitna i Pokrętna. W latach przed powstaniem zapory bobrowej narybek troci odławiany był na całej długości odcinka. Natomiast później, pomimo, że narybek wsiedlany był również powyżej spiętrzenia spowodowanego zaporą bobrową, to ryby w niewielkiej liczbie odławiane były tylko na odcinku poniżej spiętrzenia. Na podstawie wyników pracy można przypuszczać, że zapory bobrowe przyczyniły się do pogorszenia warunków biologicznych i morfologicznych, właściwych dla przeżycia ryb łososiowatych, jak również negatywnie wpłynęły na efekty zarybień. To negatywne oddziaływanie w największym stopniu widoczne było w przypadku liczby odłowionych ryb. Głównymi powodami spadku liczby odławianych ryb łososiowatych mogły być wywołane powstaniem zapory bobrowej: I) zmiany warunków hydrologicznych; II) zmiany warunków fizyko-chemicznych, szczególnie podwyższenie temperatury wody; III) zwiększenie liczby ryb typowych dla zbiorników limnetycznych, w tym szczupaka i okonia, drapieżników zjadających narybek troci; IV) zamulenie dna cieku.

10

Reduction of zooplankton communities in small lake outlets in relation to abiotic and biotic factors

Czerniawski R., Domagała J.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2013

|

Vol. 42, No. 2

123-131

EN

The aim of this study was to answer the following questions: (1) which environmental variables, biotic (fish predation) or abiotic factors, have a greater influence on the rate of zooplankton changes in lake outlet sections and (2) which plankters suffer the greatest reduction in the outlet section. Samples were collected in two locations at each of 18 lakes. The first site was right at the outflow; the second site was 0.2 km downstream from the outflow. At downstream sites the percentage contribution of Rotifera in zooplankton species number and abundance was higher than in the outflow, whilst the percentage contribution of Cladocera and Copepoda (except nauplii) in the zooplankton species number and abundance was lower at downstream sites than in outlets. The most important variables affecting the rate of zooplankton reduction in the lake outlets are the biomass of cyprinids and hydrological parameters along the outlet, such as discharge, current velocity, and depth. The most dramatic reductions involved daphnids, adult copepods, small cladocerans, and copepodites, while the reduction in the abundance of rotifers and nauplii was statistically insignificant.

11

Konsolidacja proszku tlenoazotku glinu otrzymanego metodą SHS

Domagała J., Zdziebło K., Lach R., Bućko M.M.

Materiały Ceramiczne

|

2013

|

T. 65, nr 3

272--276

PL

Jednym z materiałów o wysokim potencjale aplikacyjnym jako materiał ogniotrwały jest tlenoazotek glinu o strukturze typu spinelu, γ-alon. Materiały na jego bazie, zarówno jednofazowe jak i kompozyty, cechują się dobrymi właściwości mechanicznymi, wysoką odpornością na wstrząsy cieplne, a także wysoką odpornością erozyjną i korozyjną. Dodatkową zaletą γ-alonu jest możliwość wytwarzania metodą SHS stosunkowo dobrze spiekających się proszków, które jednak charakteryzują się słabą prasowalnością. W pracy opisano sposób formowania wyrobów z γ-alonu z wykorzystaniem reakcji hydrolizy azotku glinu, będącego jednym z produktów syntezy SHS, i utworzeniem połączeń wodorotlenkowych. Wypraski sporządzone z proszku z dodatkiem 10-procent masowych wody po dwutygodniowym przechowywaniu miały wytrzymałość dochodzącą do 30 MPa i porowatość otwartą poniżej 30%. Spiekanie swobodne tego typu wyprasek w temperaturze 1700 °C, w czasie poniżej minuty pozwoliło na osiągnięcie gęstości teoretycznej wynoszącej 95%.

EN

Aluminium oxynitride with the spinel-type structure, γ-alon, is the material with high potential for refractory applications. Single-phase alon materials or composites show good mechanical properties, i.e. high thermal shock, high corrosion and erosion resistances. Another advantage concerning γ-alon is the possibility of the usage of the SHS method for producing relatively good powders for sintering, but of rather poor compressibility. This paper describes a method of compaction of SHS-derived γ-alon powder using the hydrolysis reaction of aluminium nitride, which belongs to the products of SHS synthesis. The green bodies made from the powder with an addition of 10 wt.% of water after two weeks of storage reached a strength level up to 30 MPa and an open porosity less than 30%. Pressureless sintering of those compacts for less than one minute at 1700 °C allowed achieving materials of 95% of theoretical density.

12

Zooplankton of three suburban lakes in relation to select abiotic conditions

Sługocki Ł, Czerniawski R, Domagała J, Krepski T, Pilecka-Rapacz M

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2012

|

Tom 14

146--160

PL

Badania prowadzono w trzech eutroficznych jeziorach położonych w północno-zachodniej Polsce: jeziorze Adamowo, Grażyna i Klasztorne. Z każdego stanowiska pobierano próbę zooplanktonu oraz próbę wody do określenia wybranych parametrów fizyko-chemicznych. W odniesieniu do uzyskanych wyników można uznać, że pomimo takiego samego statusu troficznego badane jeziora różniły się pod względem struktur jakościowych i ilościowych zooplanktonu, na co miały wpływ różne warunki środowiskowe badanych jezior. Podobieństwo jakościowe zooplanktonu pomiędzy jeziorami nie było zbyt wysokie. W najmniejszym jeziorze obserwowano największe liczebności zooplanktonu, szczególnie małych plankterów. Pozwala to wnioskować, że im mniejsza powierzchnia jeziora tym większa jest liczebność zasiedlającego je zooplanktonu. Biomasa zooplanktonu osiągała największe wartości w największym jeziorze Adamowo, co było spowodowane licznym występowaniem dojrzałych skorupiaków planktonowych. Biorąc pod uwagę zależność pomiędzy warunkami środowiskowymi jezior a zagęszczeniem zooplanktonu, stwierdzić można że największy wpływ na kształtowanie struktur zooplanktonu mają nieorganiczne związki biogenne.

13

Potamozooplankton communities in three different outlets from mesotrophic lakes located in lake-river system

Czerniawski R., Domagała J.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2012

|

Vol. 41, No. 1

46-56

EN

Qualitative and quantitative composition of potamozooplankton was studied in three outlets from mesotrophic lakes. The greatest taxonomic and quantitative similarity of zooplankton occurred between the outflows of the second and third lake, located in the lake-river system. The farther the lake was located in the lake-river system, the greater was the quantity of zooplankton in the outflow. Within a short distance between the outflow and the downstream section, there was a strong reduction of cladocerans’ communities, followed by copepods, while the communities of rotifers were reduced in relatively small quantities. The hydrological conditions and transparency had a strong impact on the rate of changes in the zooplankton community.

14

Otrzymywanie i właściwości materiałów w układzie korund/γ-alonu

Domagała J., Zientara D., Rutkowski P., Grabowski G., Lis J., Bućko M. M.

Materiały Ceramiczne

|

2011

|

T. 63, nr 4

802-808

PL

Korund oraz materiały na jego bazie są szeroko wykorzystywane jako elementy maszyn, narzędzia skrawające i ścierne, materiały ogniotrwałe, osłony antybalistyczne czy też biomateriały. Również materiały zawierające tlenoazotek glinu o strukturze typu spinelu, γ-alon ze względu na specyficzne połączenie właściwości mechanicznych i cieplnych, cieszą się dużym zainteresowaniem jako wysokotemperaturowe tworzywa konstrukcyjne. Wprowadzenie do korundowej osnowy wtrąceń γ-alonu powoduje istotną poprawę jego właściwości mechanicznych i tribologicznych zwłaszcza w temperaturach powyżej 1000°C. Celem pracy było wytworzenie materiałów w układzie korund/γ-alon o szerokim zakresie składów, a także zbadanie ich mikrostruktury i właściwości mechanicznych. Mieszaniny proszków, handlowego korundu i otrzymanego metodą SHS γ-alonu, spiekano pod ciśnieniem 25 MPa w 1750°C przez 1 h. Stwierdzono, że w trakcie spiekania dochodzi do reakcji chemicznej pomiędzy korundem a γ-alonem z wytworzeniem tlenoazotku glinu o innym składzie chemicznym. Największą wartość odporności na kruche pękanie uzyskał materiał kompozytowy zawierający ok. 40 % mas. tlenoazotku glinu, podczas gdy najwyższą wytrzymałością na zginanie cechowały się jednofazowe materiały złożone z γ-alonu. Obserwowane zmiany właściwości mechanicznych można skorelować ze składem chemicznym, składem fazowym, mikrostrukturą oraz specyficznym rozkładem naprężeń resztkowych.

EN

Alumina and alumina based materials are widely used as machine parts, cutting tools, abrasive and refractory materials, ceramic armours and even biomaterials. Polycrystalline γ-alon, the solid solution of alumina and aluminium nitride with spinel structure, and related materials have also great potential for application as high-performance structural ceramics due to good mechanical and thermal properties. The aim of the present work was to manufacture materials in the alumina/γ-alon system, showing a wide range of compositions, and study their microstructure and mechanical properties. Mixtures of commercial alumina and SHS derived γ-alonu powders were hot-pressed at 1750°C for 1 h. It was found that the chemical reaction between corundum and aluminium oxynitride occurred during the hot-pressing, resulting in the formation of γ-alonu phase of different chemical composition. The highest value of fracture toughness was reached by the composite material containing about 40 wt% γ-alonu while the single-phase oxynitride materials had the highest bending strength. The observed changes in mechanical properties can be correlated to the chemical and phase composition, microstructure and specific residual stress distribution.

15

Wpływ małej zapory na zmiany składu ichtiofauny w cieku Sitna w ciągu 9 lat (otulina Drawieńskiego Parku Narodowego)

Czerniawski R., Domagała J., Pilecka-Rapacz M., Krepski T.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

235-247

PL

Wielu autorów wskazuje na negatywny wpływ budowli hydrotechnicznych na strukturę nie tylko ichtiofauny, ale również innych organizmów wodnych [14÷16]. Dotyczy to szczególnie poprzecznych przegród wód płynących dzielących ciek na dwie różne pod względem hydrologicznym, biologicznym i ekologicznym części [2, 13]. W wyniku zabudowy rzeki dochodzi do zasadniczych dla organizmów wodnych zmian. Powstaje wówczas bariera ekologiczna z siedliskiem niesprzyjającym do wymagań większości organizmów typowych dla wód płynących [11]. Zdecydowana większość badań oddziaływania zapór wodnych na stan ichtiofauny dotyczy raczej dużych konstrukcji hydrotechnicznych. Pomija się przy tym, małą zabudowę hydrotechniczną przegradzającą małe rzeki i cieki [11], które dla większości ryb anadromicznych stanowią najważniejsze miejsce w ich całym cyklu życiowym - tarlisko. Mała zabudowa poprzeczna, podobnie jak zapory przegradzające duże rzeki w podobnym stopniu zmieniają warunki hydrologiczne i biologiczne cieku, powodując całkowity zanik miejsc do odbycia tarła przez cenne ryby reofilne oraz zdecydowanie zmieniając skład jakościowy i ilościowy ichtiofauny. Celem pracy było określenie wpływu niewielkiej zapory na zmiany struktury jakościowej i ilościowej ichtiofauny w niewielkim cieku Sitna.

EN

Many authors point out the negative impact of hydraulic engineering constructions, not only on the structure of fish fauna, but also other aquatic organisms. This applies particularly to transverse bulkheads dividing the flowing waters into two different parts in terms of hydrological, biological and environmental components. Most studies relate to large rivers, where with no doubt it was found that the dams change physicochemical conditions of water. Research in this study was conducted in Sitna stream located in the buffer zone of Drawieński National Park (DNP), a part of the central Drava basin. This fiveorder, right tributary of middle Drawa river, flows into Adamowo Lake. Drawa river flowing out from Adamowo Lake is the northern border of the DNP (Fig. 1). In 2005, on kilometers section of stream water swelling dam was built by the State Forests plantation forest. During the year the water swells to a height of about 50 to 100 cm. The study of fish fauna of Sitna were conducted in August 2000, 2006 and 2009. In order to determine the species composition of fish fauna and the length of individual fish, the fish were obtained using the battery unit IUP 12. Catches were conducted throughout the length of watercourse. The results of the research show that a small dam influences very negatively on changes in the composition of fish fauna in small stream. Results also show that a small dam on a small watercourse, significantly affects the fish fauna. After the building of river dam the number of cyprinids significantly increased. While the number of typical river species, particularly brown trout and gudgeon essentially decreased. Besides, in the watercourse the rapid increase of pike was observed. This species found in the watercourse good spawning conditions. In last year of the study, 2009 in stream section over the dam the river species were absent. Currently, the section suitable for salmonids is the section below the dam. It seems that also in this section, the hydrological conditions will be worse and river fish will be absent in the whole watercourse. It is expected that a progressive changes will lead in consequence to the total extinction of valuable species of fish and to irreversible changes both biological and abiotic.

16

Hybrydyzacja wśród ryb -przyczyny i jej znaczenie

Kirczuk L., Domagała J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

325-338

PL

Hybrydyzacja jest krzyżowaniem się osobników dwu populacji, które różnią się jedną lub więcej podstawowymi cechami dziedzicznymi. Proces ten związany jest z introgresją, która jest trwałym włączeniem genów z jednego zespołu różniących się populacji do drugiego zespołu [22]. Koniecznym, ale nie wystarczającym punktem wyjścia do powstania hybrydowego gatunku, jest rosnący zasięg zróżnicowanej genetycznie populacji, wchodzącej w kontakt pozbawiony barier rozrodczych lub, kiedy izolacja reprodukcyjna załamała się np. w wyniku zaburzeń w środowisku [12]. Hybrydowy takson jest niezależnie ewoluującą, historycznie stabilną populacją lub grupą populacji posiadającą unikatowe kombinację cech dziedzicznych, wywodzących się z krzyżowania przedstawicieli z dwu lub więcej oderwanych zespołów np. ras, podgatunków czy gatunków. Stabilność i ewolucyjna niezależność, jest podstawą dla wyróżnienia taksonu pochodzenia hybrydowego, z przypadkowej hybrydyzacji międzygatunkowej [22].

EN

Hybridization is the crossing of individuals of two populations that differ in one or more of the basic hereditariness features. In the nature there are reproduction isolation mechanisms that are blocking interspecies hybridization of animals. In fish, more often than in other vertebrates, interbreeding occurs. This is due to external fertilization and the specificity of the living environment. Under breeding conditions hybridization of fish, including salmonids, is easy to implement and under natural conditions in interspecific hybrids such as salmon and trout appear to relatively rare, due to the presence of insulating mechanisms, mostly related to the separation of spawning sites. One of the main factors causing hybridization is, as a result of anthropogenic activities, disruption of the normal water conditions causing fluctuation of water level in rivers and reduction area of spawning sites. Hybridization is a process that has a significant role in the process of evolution and the creation of new species. Hybridization is often used in biotechnology, in order to obtain specimens of advantageous, in terms of aquaculture, features. Thanks to hybrydization populations are obtained with higher tolerance to cold, salinity, ammonia and better growth rates and greater resistance to disease. Note however that, given the growth of known hybrid taxa, it is essential to conduct comprehensive research on the hybridization of fish, in order to preserve and develop natural resources, and full understanding of physical and ecological changes will allow to protect better clean species. It is therefore necessary to protect natural populations against breeding individuals from experiments, which is not always realized. To preserve the natural populations it is crucial to protect limited areas species occurence, which is important especially when conducting restock and catches of fish. It is very important to preserve or restore the correct state of the natural environment and to consider each decision relating to implementation of new species due to exposure of wild populations to introgression. Hybridization advantageous in terms of biotechnology is therefore a major threat to wild populations, which, through appropriate measures, should be especially protected.

17

Rezultaty badań fizycznych i chemicznych wód dopływów środkowej Drawy w roku 2007/2008

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

687-702

PL

Mimo dużego zainteresowania turystycznego Pojezierzem Pomorskim - badań wód Drawy i jej dopływów nie ma zbyt wiele. Dorzecze Drawy, jednej z piękniejszych rzek pomorskich, obejmuje: Pojezierze Drawskie, Pojezierze Myśliborskie, Pojezierze Wałeckie, Kotlinę Gorzowską [6]. Środkową Drawą przyjęto nazywać odcinek od ujścia rzeki z jeziora Lubieszewskiego (Lubie) do Elektrowni Kamienna. Powierzchnia zlewni środkowej Drawy stanowi 1/3 ogólnej powierzchni zlewni Drawy [3]. Dopływają do niej: Drawica, Korytnica, Słopica, Bagno, Stary Potok, Sitna, Ciek Leśny podlegają różnej działalności człowieka. Natomiast dolny odcinek dorzecza środkowej Drawy należy już do Drawieńskiego Parku Narodowego

EN

Analysis of water of middle Drawa river tributaries were executed on the basic physical and chemical parameters. Left-bank tributaries of middle Drawy such as: Drawica, Korytnica and the small tributary to Adamowo Lake in Drawno, so-called Bagno, and also right-bank: Stary Potok, Sitna, Ciek Leśny were included in investigation of water quality. Parameters in water of middle Drawa flowing from Lubie Lake were accepted as a reference to tributaries. Measurements were conducted since March 2007 till February 2008, regularny once a month (fig. 1). The water was taken in the current on depth of 0.2 m. Sampling points on water - courses were located in following places: 1 - below place of Drawy flow from Lubie Lake; 2 - after outflow of Drawica river from Mąkowarskie Lake; 3 - 1 km before Słopica inflow to Drawa; 4 - after outflow of Korytnica from Nowa Korytnica Lake; 5 - 50 m before inflow of water - course (Bagno) to Grażyna Lake; 6 - after Stary Potok outflow from Trzebuń Lake; 7 - 1 the km before Sitna inflow to Adamowo Lake, below weir dam; 8 - 200 m before Cike Leśny outflow to Krzywy Róg Lake. In water samples taken from those points following parameters were determined: temperature, content and saturation of oxygen, reaction of water (pH), BOD, conductivity and only in 4 points chemical parameters. Generally the waters of drainage basin have good quality. However individual tributaries have elevated level of separate parameters. Level of phosphates is especially disturbing. Admissible values of water quality parameters, regarding phosphorus given in Decree of Environment Minister from February 11 2004, are clearly crossed, and those waters also require the repair system. Other investigations [4, 7] also show on raised content of phosphorus in river basin of middle Drawa.

18

Parametry fizyczne i chemiczne wód dopływów dolnej Drawy w roku 2007/2008

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

703-714

PL

Drawa, malownicza rzeka na Pomorzu Zachodnim, miejsce wielu spływów kajakowych, nękana przez rzesze turystów, nie zawsze zachowujących zasady dobrego wychowania w stosunku do niej, w dolnej swej części nie należy do województwa zachodniopomorskiego, a do wielkopolskiego. Właściwie w 100% swojej długości płynie przez teren Puszczy Drawskiej, a w swoim przyujściowym, kilometrowym odcinku otoczona jest łąkami i polami uprawnymi. Za dolną Drawę uważa się odcinek od Elektrowni Kamienna do ujścia Drawy do Noteci. Długość tego odcinka Drawy w linii biegu wynosi 30,8 km i rzeka na tym odcinku stanowi strefę lotyczną. Przyjmuje kilka dopływów drobnych i jeden większy - Mierzęcką Strugę. Dno rzeki ma charakter raczej piaszczysty z niewielkimi ilościami żwiru, kamieni i, przy brzegach, mułu

EN

Analysis of water of lower Drawa River three tributaries' were conducted on the basis of physical and chemical parameters. Left-bank tributaries of lower Drawa such as: Szczuczna and Człopica and also right-bank tributary Pokrętna were included in investigation of water quality. Parameters in water of lower Drawa in estuary area (Stare Bielice) were accepted as a reference to tributaries.Measurements were conducted since March 2007 till February 2008, regularny once a month. The water was taken in the current on depth of 0.2 m. Sampling points on water - courses were located in following places(fig. 1): 1 - Drawa in Stare Bielice locality, after railway bridge; 2 - samples were taken in the Upper section of Sczuczna after inflow of small left-bank tributary; 3 - Człopica - samples were taken in Kuźnica Żelichowska locality, about 5 km before water-course inflow to Drawa; 4 - Pokrętna, samples were taken at the road bridge between Mierzęcin and Przeborów, 3 km after river's outflow from Sarbin Lake and about 7 km before its inflow to Drawa. In water samples taken from those points following parameters were determined:temperature, content and saturation of oxygen, reaction of water (pH), BOD, conductivity and only in 4 points chemical parameters.In general, the quality of the drainage basin's waters were good. However, elevated level of separate parameters observed. The significantly level of phosphates is especially disturbing.

19

Charakterystyka chemiczna i fizyczna wód środkowej i dolnej Drawy w cyklu rocznym 2007/2008

Domagała J., Czerniawski R., Pilecka-Rapacz M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

675-686

PL

O ile badań poświęconych Drawieńskiemu Parkowi Narodowemu jest wiele,główniebotanicznych, to badań zoologicznych jest znacznie mniej, a danychdotyczących charakterystyki wód zlewni Drawy - zupełnie mało [5, 6]. Drawa jest czwartorzędowym dopływem Odry. Uważana jest za najpiękniejszą rzekę środkowej części Pojezierza Pomorskiego, ze względu na urozmaicony, kręty bieg, bogactwo krajobrazu, liczne jeziora i lasy. Składowe zlewni Drawy przedstawiono na rysunku 1. Według Pasławskiego [4] dorzecze Drawy obejmuje: Pojezierze Drawskie, które stanowi centralną część Pojezierzy Pomorskich, Pojezierze Myśliborskie na zachód od środkowej Drawy, Pojezierze Wałeckie, stanowiące południowe przedpole Pojezierza Drawskiego i rozciągające się na wschód od środkowej Drawy, Kotlinę Gorzowską obejmującą ujściowy odcinek Drawy.

EN

Drawa is fourth degree Odra tributary. It is considered as the most beautiful river of middle part of Pomorskie Lakeland, because of diversified, winding course, richness of landscape, numerous lakes and forests. The whole Drava river basin is forested in considerable degree. In the middle and lower part among numerous forest complexes the most important is Drawska Forest. In chosen points of middle and low Drawa river all-year-round physical and chemical examinations were performed, with respect to their quality. Dynamics of changes of individual parameters were analysed in the entire year. We stated that the scope of temperatures showed the cleanness of waters rivers in principle to the first class, however in summer, cleanness of waters is higher. Concentration of dissolved oxygen, generally it is high, which in the summer indicated purities of waters to the third class in chosen points. Conductivity and pH of water was very good. Values of BOD5 was high, which pointed on second or third class. Concentration of all compounds of nitrogen didn't exceed norms. However the concentration of orthophosphates and total phosphorus was relatively high and it qualified waters for the third class. So At present waters of the river, pursuant to applicable regulations, don't have the conditions of waters about very good and of good quality.

20

Microstructure analysis of the modified casting magnesium alloys after heat and laser treatment

Dobrzański L. A., Tański T., Domagała J., Bonek M., Klimpel A.

Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering

|

2009

|

Vol. 32, nr 1

7-12

EN

Purpose: In this paper there is presented the structure of the modeling cast magnesium alloy EN-MCMgAl6Zn1 as cast state, after heat treatment and laser treatment. Design/methodology/approach: The presented results concern X-ray qualitative and quantitative microanalysis as well as qualitative and quantitative X-ray diffraction method, light and scanning microscope. A casting cycle of alloys has been carried out in an induction crucible furnace using a protective salt bath Flux 12 equipped with two ceramic filters at the melting temperature of 750š10 °C, suitable for the manufactured material. The heat treatment involve the solution heat treatment (warming material in temperature 375° C by 3 hour, it elevation temperature to 430°C, warming by 10 hours) and cooling in different cooling mediums as well water, air and furnace. Laser surface melting was carried out with a high power diode laser (HDPL). Findings: The results of the metallographic examinations confirm the fact that the magnesium cast alloy MCMgAl6Zn1 is characterized by a microstructure of the . solid solution constituting the alloy matrix as well as the ß – Mg17Al12 discontinuous intermetallic phase in the forms of plates located mostly at grain boundaries. The results indicate that laser-melted layer contains the fine dendrites. The substrate grains are significantly coarses than in the laser surface remelting zone. Research limitations/implications: According to the alloys characteristic, the applied cooling rate and alloy additions seems to be a good compromise for mechanical properties and microstructures, nevertheless further tests should be carried out in order to examine different cooling rates and parameters of solution treatment process and aging process. This investigation presents different speed rates feed by one process laser power and in this research was used one powder with the particle size over 5žm. Practical implications: This work helps to use the new developed laser treatment technique for alloying and remelting of magnesium cast alloys for new application. Originality/value: The originality of this work is based on applying of High Power Diode Laser for improvement of properties of the magnesium alloys.