Przedmiotem artykułu jest analiza i ocena zasadności realizacji inwestycji pod nazwą Kanał Krakowski, stanowiącej czterokilometrowy kanał lateralny Wisły w obrębie Krakowa, o funkcji przeciwpowodziowej, żeglugowej lub żeglugowo-powodziowej. Podstawą tej dyskusji są uwarunkowania historyczne, obecny stan zagospodarowania i zabudowy aglomeracji krakowskiej, zasad zarządzania ryzykiem powodziowym w obszarze Wisły krakowskiej oraz koncepcje żeglugowe. W konkluzji autorzy prezentują pogląd o odstąpieniu od dalszego procedowania Kanału Krakowskiego jako przyszłej inwestycji wodnej.
EN
The article presents an analysis and an assessment of validity of the Cracow Canal investment, being a four-kilometer lateral Vistula canal within the Cracow city limits, with a flood protection, navigation or navigation/flood protection function. The basis for discussion are historical conditions, current state of the Cracow agglomeration development, principles of flood risk management in this section of the Vistula River and navigation concepts. The authors conclude that further processing of the Cracow Canal as a future water investment should be abandoned.
Powodzie w ostatnich dwóch dekadach spowodowały w Polsce duże straty ludzkie i materialne. Artykuł przedstawia problematykę zagrożeń związanych z powodziami i podtopieniami. Omówiono mechanizmy generujące powodzie. O zmianach zagrożenia powodziowego wnioskujemy z analizy szeregów czasowych obserwacji, a także na podstawie modelowych projekcji na przyszłość. Dokonano przeglądu możliwości redukcji ryzyka powodziowego i strategii ochrony przed powodzią.
EN
In the last two decades, the floods in Poland have caused important human and material losses. The article presents the issue of threats related to floods and flooding. The authors discuss mechanisms generating floods. Conclusions on changes in the flood threat are drawn from the observation time series and the model future projections. The article reviews possibilities to reduce the flood risk and flood protection strategies.
Zarządzanie wielozadaniowym zbiornikiem zaporowym, jakim jest zbiornik Goczałkowice, wymaga reagowania na zmieniającą się sytuację w samym zbiorniku, a także w jego otoczeniu, zależną od czynników, których znaczna część ma charakter losowy. Po to, by reagowanie na określoną sytuację miało racjonalny charakter, rekomenduje się, by oprzeć je na procedurach określonych w zintegrowanych scenariuszach pracy zbiornika. W artykule bliżej uzasadniono takie stanowisko, zdefiniowano pojęcie scenariusza pracy zbiornika, przedstawiono jego elementy oraz wskazano drogę dojścia do scenariusza zintegrowanego. Przedstawiono także pokrótce grupy scenariuszy dla zbiornika Goczałkowice związane ze zmianami zasadniczych uwarunkowań jego pracy.
EN
The management of a multitask dammed reservoir, such as the Goczałkowice reservoir, requires reacting to changing situation of the reservoir itself, as well as to that of its environment, depending on factors the vast part of which is of random character. In order to react to a given situation in a rational manner, it is recommended to base the reaction on procedures set forth in the integrated scenarios of the reservoirs functioning. The article justifies such position, defines the notion of the reservoir functioning scenario, presents its elements and indicates the method to reach an integrated scenario. The authors also present groups of scenarios for the Goczałkowice reservoir, related to modifications of the fundamental conditions influencing its operation.
Przedmiotem publikacji jest wieloaspektowe, ale zintegrowane podejście do modelowania dynamiki zbiornika zaporowego; celem jest aplikacja i wykorzystanie złożonego - hydrodynamicznego modelu akwenu w budowie scenariuszy zarządzania wielozadaniowym zbiornikiem retencyjnym z uwzględnieniem wymagań środowiskowych. Podejście uwzględnia złożoną strukturę czaszy zbiornika oraz zróżnicowaną dokładność odwzorowania w czasie i przestrzeni parametrów dynamicznych akwenu, dostosowanych do realnych warunków akwenu. Miarą efektywności modelu jest możliwość jego wykorzystania w ocenie i prognozie procesów transportu oraz wymiany masy na potrzeby oceny alokacji osadów i zanieczyszczeń, a także w sterowaniu falą powodziową do ochrony terenów niżej położonych. Obszarem aplikacji modelu jest zbiornik wodny Goczałkowice na Małej Wiśle.
EN
The article is devoted to a multi-aspect but integrated approach to modelling of the dammed reservoir dynamics; the goal is to apply and use a complex, hydrodynamic model of the water body in elaboration of multitask retention reservoir management scenarios, taking into consideration environmental requirements. The approach takes into account the complex structure of the reservoir's bowl and varied precision of the water body dynamic parameters mapping in time and in space, adapted to the actual conditions of the reservoir. The measure of the model's effectiveness is the possibility to use it in assessment and prognostication of the mass transport and exchange processes for the purposes of the deposits and pollutions allocation evaluation, as well as in controlling of flood waves in order to protect areas located downstream. The area of the model application is the Goczałkowice reservoir on the Mała Wisła river.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W publikacji przedstawiono implementacje Ramowej Dyrektywy Wodnej w aspekcie identyfikacji i oceny antropogenicznych oddziaływań i ich efektów na akweny wodne. Jest to główny kontekst tej aplikacji z punktu widzenia gwarancji zapewnienia odpowiedniej jakości akwenów wykorzystywanych do poboru wód. Jako poziomu odniesienia użyto przykładu zbiornika Dobczyce. Wymagana analizą DPSIR ocena wpływu zlewni zbiornika na potencjał ekologiczny akwenu Dobczyce jest tutaj dobrym odniesieniem do zrozumienia istoty wdrożenia RDW.
EN
This paper presents the aspect of implementation of Water Framework Directive on the identification and assessment of anthropogenic impacts and their effects on water area. It’s a main WFD implementation context of the guarantees to ensure the quality of water bodies used for abstraction point of view, in the historical changes of criteria in water management and environmental protection. Was used as a benchmark example Dobczyce reservoir. The required analysis of the DPSIR to the assessment of the impact reservoir Dobczyce basin on the it’s ecological potential is a good reference for understanding the essence of the implementation of the WFD.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedstawiony problem w pełni potwierdza celowość budowy Bazy Danych Obiektów Topograficznych i konieczności utrzymania jej wysokiej jakości poprzez aktualizację i dbałość o prawidłowy model danych. Wykorzystanie BDOT dla oceny ryzyka powodziowego nie jest zadaniem jednorazowym, jest procesem, który wymaga opracowania standardów postępowania i konsekwentnej realizacji w wymiarze: budowy samej bazy - jednolitej co do standardów na obszarze kraju i dostosowanej do lokalnej specyfiki w wymiarze regionalnym i lokalnym, utrzymywania i modernizacji tej bazy, których cechą musi być zasada wprowadzania zawsze informacji zweryfikowanej, niezależnie czy bazę budujemy, czy rozbudowujemy, czy też w końcu modernizujemy, rozszerzając także jej zakres informacyjny, wykorzystania: (1) na bieżąco w sytuacjach kryzysowych, (2) prewencyjnie dla potrzeb ograniczenia zagrożenia i (3) dla modernizacji i rozbudowy istniejącego systemu ochrony przed powodzią. Powyższe założenia muszą być uznane za nadrzędne w stosunku do założonej cykliczności (co 6 lat) w zakresie kontroli i aktualizacji produktów związanych z oceną ryzyka powodziowego i zarządzaniem nim, zgodnie z dyrektywą powodziową.
EN
The paper deals with the type and spatial integration of information and data for the needs of flood risk assessment and flood risk vulnerability classification. The Topographic Objects Database (BDOT) integrating the elements of flood risk provides the basis for analysis and estimation. In the paper, the following three issues are addressed: (1) classification of information from BDOT in the context of flood risk definition and analysis with separation of information about (a) buildings and the number of inhabitants under flood hazard, (b) land use and (c) objects under special protection; (2) first level of data base integration according to type and space in the context of flood risk type and value; (3) spatial data integration for flood risk management. The above given issues are presented in the context of flood risk vulnerability with regard to the elements of flood risk management, taking into account protection against flood and emergency response.
Artykuł opracowano na podstawie "Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły" przekazanego do uzgodnień międzyresortowych w maju 2011 r. i wykonanego na zamówienie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz wojewody małopolskiego przez zespół pod kierunkiem Janusza Zaleskiego w składzie: Antoni Bojarski, Jerzy Grela, Zofia Gręplowska, Beata Kondel i Elżbieta Nachlik.
EN
The article was elaborated based on the "Flood protection programme for the upper Vistula basin" transferred for interdepartamental arrangements in May 2011 and realised on request of the Ministry of Internal Affairs and Administration and Małopolskie Voivode by a team under the supervision of Janusz Zaleski and composed of Antoni Bojarski, Jerzy Grela, Zofia Gręplowska, Beata Kondel and Elżbieta Nachlik.
Artykuł prezentuje próbę adaptacji metody analizy podatności zlewni do polskich warunków - podjęto ją w Instytucie Inżynierii i Gospodarki Wodnej Politechniki Krakowskiej. Opisuje założenia metodyczne i zasady ich aplikacji, a także wnioskowanie ogólne, wykorzystujące już częściowo (a priori) praktyczną adaptację metody do polskich warunków [1, 4, 7].
EN
The article presents the attempt to adapt the method of the drainage basins susceptibility analysis to Polish conditions, undertook in the Water Management and Engineering Institute of the Krakow University of Technology. It describes the methodical assumptions and rules of their application, as well as general reasoning, already using (a priori) the practical adaptation of the method to Polish conditions [1, 4, 7].
W artykule zdefiniowano nowe uwarunkowania realizacji zadań inżynierii wodnej, a w konsekwencji przemian, jakim podlega budownictwo wodne, na tle generalnych zmian zachodzących w naszym kraju, w związku z procesem dostosowywania polskiej gospodarki wodnej do wymagań europejskiej polityki wodnej. Podjęto w nim próbę zidentyfikowania kluczowych problemów w tym zakresie, związanych głównie z nowymi wymaganiami w zakresie planowania i projektowania obiektów, zarządzania nimi, a także nowych wyzwań w dziedzinie kształcenia kadr. Poprawne rozwiązanie tych kwestii na obecnym etapie rozwoju będzie w znacznym stopniu rzutowało na przyszły poziom inwestycji w gospodarce wodnej. Niewątpliwie ma to także istotny związek z tempem likwidacji barier rozwojowych, a także wpływ na poprawną realizację zasad zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Inwestycje wodne są bowiem, niezależnie od trendów i kryteriów rozwoju, podstawą kształtowania zasobów wodnych dla zaspokojenia uzasadnionych potrzeb tego rozwoju oraz ich ochrony w kontekście realizacji prawidłowego rozwoju cywilizacyjnego.
EN
The paper presents specification of Polish water management problems which, in the Authors opinion, result from contemporary water policy, especially the European water policy. These problems are challenges for whole water management broadened by disciplines connected directly or disciplines creating conditions for realization of water management tasks.
Przedstawiono analizę uwarunkowań prawnych i merytorycznych zmiany podejścia do zagospodarowania rzek i potoków górskich. Wskazano i udokumentowano celowość wdrożenia i stosowania „Zasad dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich".
EN
There has been presented an analysis of legal and substantial changes in approach to the management of rivers and streams. There has been also pointed to the purposefulness of applying the „Principles of good practice in maintenance of rivers and mountains streams" and have been presented documentary evidence for that opinion.
W artykule przedstawiono analizę współczesnych zadań i uwarunkowań rozwoju inżynierii i gospodarki wodnej. Autorzy wskazują na potrzebę pilnych i różnorodnych działań poprawiających stan tej branży w Polsce.
EN
In the paper there is presented an analyses of the present-day tasks and conditions of development of water management and engineering. The Authors point to the need for urgent and manifold actions for improvement of that branch in Poland.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The objective of this paper is to show the role of spatial terrain data in planning solutions of problems in the area of water resources management as well as the identification of main methodical and technical problems accompanying the planning process. Basing in the first place on the rules used in water resources management in connection with regional policy of socio-economic development, we have defined:. Spatial scales - levels of analysis of subjects in defining problems within the framework of water management (regional, basin and local) and their reference to terrain data bases - Subjects selected for further analysis in order to formulate some particular problems on junction of water resources management and application of terrain data bases for planning water management undertakings. Subjects which are the aim of analysis concentrate on problems dealing with flood protection, where looking for effective solutions is strongly connected with spatial terrain data base, differentiated both thematically and with respect to accuracy level. The following two subjects have been selected: Formation of river space for safe flood water outflow in conformity with environmental requirements. Retention of rainfall in a catchment in order to reduce flood discharge into the river. The element connecting both the above mentioned subjects at the stage of formulation of technical solutions, is determination of flood hazard level and assessment of possibility of its limitation. This analysis is based on the data base collecting terrain data and information about its development. Problems arise from spatial interpretation of the range of flood hazard. It results from the fact that the initial information is not complete and that combination of the two subjects is in different dimensions. Relation: type of data - accuracy of data . analysis of results and their interpretation was performed on example of flood hazard assessment. We identified main methodical and technical problems. We also referred to the role of some additional information coming both from another source and concerning another form of geodesic data presentation as, for example, the use of ortophotomaps in particular analyses and assessments.
Artykuł przedstawia interesującą propozycję Instytutu Inżynierii i Gospodarki Wodnej Politechniki Krakowskiej co do definicji, kryteriów i sposobu określania przepływu nieszkodliwego w rzekach poniżej obiektów piętrzących.
EN
The paper presents an interesting proposal by the Research Institute for Engineering and Water Management of the Technical University in Cracow concerning the definition, criteria and way of determination of the harmless flow in rivers below the dams.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Prognoza odpływu ze zlewni prowadzona w czasie rzeczywistym ma duże znaczenie w profilaktyce przeciwpowodziowej. Jest ona źródłem informacji wykorzystywanej przy podejmowaniu decyzji dotyczących sterowania zbiornikami retencyjnymi, a także przez ośrodki wczesnego ostrzegania przed powodzią. W artykule przedstawiono próbę zastosowania modelu fali kinematycznej w połączeniu z analizą statystyczną do prognozy odpływu w czasie rzeczywistym ze zlewni rzeki Raby. Wybrana zlewnia badawcza ma charakter podgórski, w związku z tym występuje na jej obszarze znaczący spływ powierzchniowy, który jest źródłem niekontrolowanego dopływu lateralnego, rozumianego jako błąd bilansu opad-odpływ opartego na danych wodowskazowych. Autorzy artykułu omawiają kolejne etapy procedury prognostycznej, jaką zastosowano do symulacji prognozy w podsystemie rzeki Raby. Uzyskane wyniki prognozy są porównywane z analogicznymi, uzyskanymi przez zastosowanie liniowej sztucznej sieci neuronowej.
EN
The real-time forecast of outflow from a catchement is very important in the context of flood prevention. It supplies information necessary for making the proper decision of reservoirs control, and also it is used by flood warning centers. In the paper the trial of hydrodynamic model application with statistical analysis of input variables was presented for the purpose of forecast of Raba river outflow. The chosen catchement has mountain characteristic, that causes there are meaningful surface flow, that is a source of lateral inflow, that can be treated as inflow-outflow balance error based on water discharge measurement data. These authors present succeeding stages of forecasting procedure, which was applied for forecast simulation in Raba river subsystem. Obtained results are compared with analogic ones, obtained for linear artificial neural network.
Discussion on the development of open channel hydraulics application methodology for the development of flood protection system is the subject of the paper. The requirements of systems recently developed in this area are focused on increasing the accuracy of flood hazard analysis to improve the efficiency of means reducing of this hazard. Consequently, this requires detailed analyses on a small spatial scale where output data quality is the basic problem. The experiences of past and recent floods in our country place these problems in one of the first places in the category of developing tools for the needs of water management.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.