Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Skład chemiczny wody w zatopionej odkrywce gipsu „Gacki” (Niecka Nidziańska)

Malata M., Motyka J., d'Obyrn K., Postawa A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

43--49

PL

Eksploatacja złoża gipsu „Gacki” w dolinie Nidy (region świętokrzyski) metodą odkrywkową trwała od 1955 do 1985 roku. Kopalnia składała się z trzech odkrywek o różnej wielkości, od 0,8 do 19,88 ha. Po zaprzestaniu eksploatacji podjęto decyzję o rekultywacji w kierunku wodnym i nastąpiło zatopienie odkrywek do naturalnego poziomu wód podziemnych. Powstał w ten sposób zespół trzech akwenów o różnej głębokości. W kwietniu 2008 roku w największym akwenie o głębokości 12 m wykonano badania właściwości fizycznych i składu chemicznego wody w jego profilu. W terenie zmierzono przewodność elektrolityczną właściwą (PEW), temperaturę i pH wody na dziewięciu głębokościach zbiornika, począwszy od jego powierzchni. Stwierdzono, że temperatura i pH zmniejszają się wraz z głębokością, a PEW i stężenie makroskładników i większości badanych mikroelementów jest prawie wyrównane w profilu akwenu. Mineralizacja ogólna wody sięga około 2100 mg/dm3 i jest to woda typu Ca-SO4 , co wynika z charakteru skał otaczających (gipsów).

EN

Exploitation of the „Gacki” gypsum deposit in the Nida valley (Świętokrzyskie region, SE Poland), by the opencast method lasted from 1955 till 1985. The mine consisted of three open pits of various sizes, from 0.8 to 19.88 ha. After the exploitation ceased, a decision was made to recultivate the area in order to recreate the natural groundwater levels. In this way three artificial lakes of different depths were formed. In April 2008, the largest lake, with a depth of 12 m, was tested and the chemical properties of water in the vertical profile was investigated. The field measurements of the electrolytic conductivity (CEC), temperature and pH of the water at nine depths levels, starting from its surface were made. It has been found that the temperature and pH decrease with depth and CEC and the concentration of macroelements and most of the examined microelements are almost uniform in the water profile. The total dissolved solids (TDS) reaches about 2100 mg/dm3 and it is Ca-SO4 type water, which results from the nature of the surrounding rocks (gypsum).

2

Construction of a numerical groundwater flow model in areas of intense mine drainage, as exemplified by the Olkusz Zinc and Lead Ore Mining Area in southwest Poland

Juśko K., Motyka J., d’Obyrn K., Adamczyk Z.

Geologos

|

2018

|

Vol. 24, No. 3

237--244

EN

Areas of intense mine drainage that are subjected to numerical modelling require the construction of a complex model structure that will properly reflect actual conditions. This paper presents the process and results of constructing such a structure for the Olkusz Zinc and Lead Ore Mining Area, an area situated in a cone of depression the extent of which reaches 500 km2. This size range calls for a selection of appropriate external boundaries, properly separated from these of the mine drainage area. The complex geological structure of the Olkusz area, associated with considerable variation in the thickness of rock formations, discontinuities of rock levels and occurrence of numerous faults, must be schematised so that calculation layers can be identified. The faults in the study area have to be reflected in the regional model structure, although only those faults that actually affect groundwater flows should be selected. The model structure needs to include detailed recognition and reflection of hydraulic contacts between aquifer levels, together with a selection of hydrogeological parameters that are different for particular formations. Only a complex structure built in such a manner may be the foundation of further model studies.

3

Long-term changes in surface and groundwater quality in the area of a municipal landfill (Barycz, Poland)

Szalinska E., d’Obyrn K.

Environment Protection Engineering

|

2018

|

Vol. 44, nr 1

103--115

EN

Data from 15-year lasting monitoring period was investigated to assess the impact of a municipal landfill on the aquatic environment (Baiycz, Poland). Surface and groundwater samples were analyzed to determine basic parameters (pH, conductivity, BOD5, COD, TOC, concentrations of NH4-N, nitrates, phosphorous, and chlorides), and concentrations of metals (Cd, Cu, Cr, Hg, Pb, and Zn). Parameters characterizing the landfill impact on aquatic environment demonstrated elevated values at the surface waters, especially at sampling site localized directly downstream from the facility. However, detailed assessment of the extent of this impact has been hindered due to overlapping anthropogenic and natural factors. The direct impact of the landfill on groundwater was evident, but limited within the direct proximity of the facility. Due to the specific location of the landfill, at a former salt mining area, the hydrogeologic settings induced a more pronounced impact on surface and groundwater quality. The brine extrusions from the salt formations, due to the growing weight of the waste collected in the landfill, caused an increase in water salinity. The long-term monitoring effort illustrates that chloride contamination has been declining since discontinuation of the salt excavation, however, this depends greatly on the actual hydrogeological conditions in the salt mine.

4

Sources of groundwater inflows into the "Czatkowice" limestone quarry in southern Poland

Motyka J., d'Obyrn K., Kasprzak A., Szymkiewicz A.

Archives of Mining Sciences

|

2018

|

Vol. 63, no. 2

417--424

EN

Lower Carboniferous limestone has been extracted in the “Czatkowice” open-pit hill-slope quarry in southern Poland since 1947, for the needs of metallurgical and building industries, as well as farming. We can distinguish two aquifers in the Czatkowice area: the Quaternary porous aquifer and the Carboniferous fissure-porous one. Two vertical zones representing different hydrodynamic characteristics can be indentified in the Carboniferous formations. One is a weathering zone and the other one the zone of fissures and interbedding planes. Groundwater inflows into the quarry workings have been observed at the lowest mining level (+315 m above the sea level (asl)) for over 30 years. This study concerns two hypotheses of the sources of such inflows originating either from (a) the aeration zone or from (b) the saturation zone. Inflows into the quarry combine into one stream flowing gravitationally to the doline under the pile in the western part of the quarry. This situation does not cause a dewatering need. Extending eastward mining and lowering of the exploitation level lead to increased inflows.

PL

W kopalni odkrywkowej „Czatkowice” (S Polska) typu stokowego od 1947 roku eksploatowane są wapienie dolnego karbonu dla potrzeb hutnictwa, budownictwa oraz rolnictwa. W rejonie Czatkowic można wyróżnić dwa piętra wodonośne: czwartorzędowe – porowe oraz karbońskie, tworzące zbiornik wód podziemnych typu szczelinowo-krasowego. W utworach karbońskich wydzielić można dwie pionowe strefy o różnej charakterystyce hydrodynamicznej. Pierwsza z nich, to strefa wietrzenia, a druga to strefę spękań i fug międzyławicowych. Na najniższym poziomie eksploatacyjnym kamieniołomu (poziom +315 m n.p.m.), od ponad 30 lat obserwuje się wypływy wód podziemnych do wyrobiska kopalni. W pracy odniesiono się do dwóch hipotez dotyczących genezy tych wypływów: a). ze strefy aeracji, b). ze strefy saturacji. Dopływy do kamieniołomu łączą się w jeden strumień płynący grawitacyjnie do doliny pod hałdą w zachodniej części kamieniołomu. Sytuacja ta powoduje brak konieczności odwadniania. Rozszerzenie wydobycia na wschód i obniżenie poziomu eksploatacji prowadzić będzie do zwiększenia dopływu wody do kamieniłomu.

5

Geomechanical numerical analysis as a guidance for preservation works of the “Wieliczka” Salt Mine site

d’Obyrn K., Tajduś A.

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2017

|

Vol. 39, nr 2

25--34

EN

Salt was excavated at the “Wieliczka” Salt Mine for over 700 years. Underground mining operations terminated in 1996, by which time almost 2,400 chambers and 245 km of galleries had been created underground, situated on 9 levels and a few interlevels. In 1978, the mine was included in the UNESCO World Heritage List, which stated that parts of the mine with historical value had to be preserved for future generations. In order to preserve the most valuable chambers and galleries, activities aimed at establishing a protection pillar for excavations were conducted in the conservation area on Levels I–V. The need of large scope preserving works created the necessity to conduct a new and truly comprehensive geomechanical analysis. Such an analysis could only be done by means of advanced numerical modelling codes. Three-dimensional calculations were performed by means of FLAC 3D finite difference code. Rock mass stability assessment in the vicinity of excavations was carried out on the basis of the distribution and range of the so called failure zones. This comprehensive geomechanical analysis allows for verification and give the directions for future preservation and closure works in the “Wieliczka” mine.

6

Chemistry of water from the inflows to the “Franciszek” dipheading in the “Pomorzany” Zn-Pb mine in the Olkusz Area (SW Poland)

Motyka J., d’Obyrn K., Juśko K., Wójcik T.

Journal of Sustainable Mining

|

2017

|

Vol. 16, iss. 4

139--150

EN

The “Franciszek” dipheading is one of the main components of the transportation infrastructure in the “Pomorzany” zinc and lead mine in the Olkusz ore district. The heading was cut out of the aeration zone, created by mine drainage in Quaternary sands and Middle and Lower Triassic carbonates. This study presents the results of the examination of the chemical composition of water leaks identified in the dipheading. It was found that the chemical composition of the water under examination depends on geogenic factors, mainly the mineralogical composition of the rocks that are infiltrated by the meteoric waters which feed the leaks, as well as the geochemical processes associated with metal sulphate weathering in the carbonate rock environment (with dolomites and limestones). The significant influence of anthropogenic factors was also identified, including the most important one linked to the migration of polluted waters from the surface mine facilities.

7

Udostępnianie wyrobisk zlikwidowanych zakładów górniczych w celach turystycznych – działania kształtujące bezpieczeństwo na przykładzie tras podziemnych MGW w Zabrzu

d’Obyrn K., Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Inżynieria Górnicza

|

2017

|

nr 3-4

68--73

PL

Celem działań podjętych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu było podniesienie stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych. Dla realizacji tego celu przeprowadzono audyt bezpieczeństwa, obejmujący między innymi przegląd dokumentacji, szczegółową analizę tras turystycznych pod względem bezpieczeństwa zwiedzających oraz funkcjonowanie prowadzonej działalności turystycznej w aspekcie Prawa geologicznego i górniczego [3]. W wyniku przeprowadzonych audytów i wykonanych analiz stwierdzono, że poziom bezpieczeństwa jest stosunkowo wysoki, występują jednak pewne usterki i niedociągnięcia. Standardy bezpieczeństwa określone w zarządzeniach i regulaminach w wielu przypadkach wykraczają poza minima określone w przepisach (np. w Prawie geologicznym i górniczym ), a wypełnienie zaleceń wynikających z przeprowadzonego audytu może zapewnić jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa.

EN

The aim of the measures undertaken at the Coal Mining Museum in Zabrze was to improve the safety of underground tourist routes. For this purpose a safety audit was carried out. It included a review of documentation, a detailed analysis of tourist routes in terms of visitor safety and the operation of tourism activities in the aspect of the Geological and Mining Law [3]. As a result of the audits and analyzes carried out, it was found that the level of safety was relatively high. However, there are some faults and shortcomings. The safety standards set forth in ordinances and regulations in many cases go beyond the minima prescribed by law (for example in the Geological and Mining Law ) and the fulfillment of recommendations resulting from the audit can provide an even higher level of safety.

8

Assessment of rock mass stability in the historic area of levels IV-V of the "Wieliczka" Salt Mine

d'Obyrn K., Hydzik-Wiśniewska J.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 1

189--202

EN

As a result, of more than 700 years of exploitation in the Wieliczka Salt Mine, a network of underground workings spreading over eleven levels was created. All mine workings of significant historic and natural qualities and the majority of functional mine workings designated to be preserved are located on levels I to V. The most precious of them, available to tourists, are located in the central part of the Mine on levels I-III. The Mine is not anticipating to make levels IV, Kołobrzeg and V available for a wider range of visitors, even though there are historically and naturally precious workings in those areas as well. The most valuable of the mine workings come from the eighteenth and nineteenth centuries and were exploited mainly in a bed of fore-shaft salt, Spiza salt and the oldest ones. The characteristic feature of these excavations, distinguish them from the chambers located on the levels I-III, is the room-and-pillar system that had been used there. Mine workings exploited in this system measure up to 100 metres in length, and the unsupported pillars standing between the chambers measuring 4-10 metres in width were remained. The described above levels, including levels of VI-IX are to provide a stable support for the workings located higher up. The remaining part of the mine, with the exception of the function workings, is designated for liquidation by backfilling. The article presents an assessment of stability of the mine workings, located on levels IV-V, and their impact on the surrounding rock mass and the land surface. The analysis was based on geodetic measurements and numerical calculations for strain state of rock mass surrounding the mine workings, in actual conditions and after partial backfilling, and forecast of the rock stability factor after the end of backfilling. The assessment stability factor in the vicinity of excavations at levels IV-V was based on the results of spatial numerical analysis covering the entire central area of the mine from the surface to level V. Numerical calculations were performed using FLAC programme based on the finite difference method, allowing to observe the mechanisms and processes of destruction and deformation. The calculations were performed for the elastic-plastic medium with the Mohr-Coulomb failure criterium. The choice of this computational model was dictated by a very diverse geological structure of the Wieliczka rock mass and a complex system of excavations.

PL

W Kopalni Soli Wieliczka, po ponad siedemsetletniej eksploatacji, wydobycie soli zostało całkowicie zakończone w roku 1996. W kwietniu 1976 roku kopalnię wpisano na Krajową Listę Zabytków, a we wrzeniu 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Pod koniec lat 70 ubiegłego wieku podjęto decyzję, że do stabilizacji górotworu oraz utworzenia mocnego podparcia najważniejszych i najbardziej cennych dla kopalni poziomów, niezbędne jest wypełnianie podsadzką wyrobisk górniczych położonych poniżej, tj. na poziomach VI-IX oraz niezabytkowych rejonów poziomów wyższych. Wszystkie wyrobiska o znaczących walorach zabytkowych i przyrodniczych oraz zdecydowana większość wyrobisk funkcyjnych, przewidzianych do zachowania, zlokalizowane są na poziomach od I do V. Najcenniejsze z nich, udostępnione dla turystów, usytuowane są w centralnej części kopalni na poziomach I-III. Poziomy IV, Kołobrzeg i V stanowić mają stabilną podporę dla wyżej położonych wyrobisk. W artykule przedstawiono ocenę stateczności wyrobisk zlokalizowanych na poziomach IV-V oraz ich wpływ na wyrobiska nadległe, zarówno obecnie, jak i po częściowym podsadzeniu oraz prognozę stanu wytężenia górotworu po zakończeniu podsadzania. Podstawą do oceny wytężenia górotworu w wokół wyrobisk na poziomach IV-V były wyniki przestrzennych analiz numerycznych obejmujących cały centralny rejon kopalni od powierzchni do poziomu V. Obliczenia numeryczne zostały wykonane przy użyciu programu FLAC bazującego na metodzie różnic skończonych umożliwiającego obserwację mechanizmów oraz przebiegu procesów zniszczenia i deformacji. Obliczenia zostały przeprowadzone dla ośrodka sprężysto-plastycznego z warunkiem wytrzymałościowym Coulomba-Mohra. Wybór tego modelu obliczeniowego podyktowany został bardzo zróżnicowaną budową geologiczną górotworu wielickiego oraz skomplikowanym układem wyrobisk.

9

Wybór optymalnej metody zabezpieczenia komory Fryderyk August w Kopalni Soli „Wieliczka” w aspekcie poprawy statyki górotworu, ochrony powierzchni i zapobiegania zagrożeniu wodnemu

d'Obyrn K.

Przegląd Solny

|

2016

|

T. 12

5--10

PL

Komora Fryderyk August znajduje się jest na poziomie IIn, na południe od szybu Górsko. W części północnej komory, zlokalizowany jest wyciek nienasyconej solanki i upłynnionego materiału ilasto-pylastego z szczeliny stropowej. Wyciek powoduje systematyczny rozwój zniszczeń płaszcza solnego komory i elementów drewnianej obudowy. Analizując możliwe metody zabezpieczenia komory Fryderyk August wzięto pod uwagę podsadzenie komory podsadzką hydrauliczną albo zabezpieczenie komory poprzez wzmocnienie skał stropowych i ociosowych obudową kotwiową i zabudowę kasztów drewnianych oraz wykonanie zabiegów iniekcyjnych. Trzecim rozważanym rozwiązaniem problemu jest wypełnienie komory mieszaninami iniekcyjnymi. Rozwiązaniem optymalnym okazało się wypełnienie komory mieszaninami iniekcyjnymi z uwagi na uzyskanie pełnego podparcia stropu i zabezpieczenie rejonu wycieku bezpośrednio po wypełnieniu, bez wpływu na obciążenie i stan filarów wyrobisk sąsiednich. Wybrany wariant nie wymaga przebudowy wyrobisk chodnikowych w celu doprowadzenia podsadzki do likwidowanych komór oraz zapewnia bezpieczne prowadzenie robót.

EN

The Frederick Augustus Chamber is located on Level II, south of the Górsko shaft. Unsaturated brine and liquefied fine silt are leaking into the chamber from a fissure in the ceiling located in the northern part of the chamber. Salt water and the liquefied silty material are causing systematic damage to the salt-coat of the chamber as well as to its wooden supporting elements. The following possibilities of implementing alternative solutions were analysed as an outcome of the analysis of methods for securing the Frederick Augustus Chamber: back-filling the chamber by means of hydraulic backfilling; securing the chamber by strengthening ceiling rocks and sidewalls with anchor supports and wooden crib casing as well as performing injection procedures. The optimal solution is a filling-in of the chamber with injection mixtures because it allows to accomplish the total support of the ceiling and secures the leak area immediately upon filling of the chamber, without increasing the load, and without deteriorating the state of the pillars of mine workings located in the work area. This option was selected as it does not require reconstruction of the mine corridors for the purpose of backfill transportation to the chamber guaranteeing long-term safe working conditions.

10

Warunki zasilania wód leczniczych w Kopalni Soli Wieliczka

Witczak S., d'Obyrn K., Duliński M., Rajchel L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

313--322

PL

Na podstawie wieloletnich badań aktualne rozpoznanie warunków hydrogeologicznych w rejonie Kopalni Soli Wieliczka wskazuje na złożony charakter udokumentowanych wód. Są one zróżnicowane zarówno pod względem zasolenia, jak i wieku. Z upływem czasu nastąpiła wymiana wód synsedymentacyjnych na wody infiltracyjne. W dwóch wypływach kopalnianych: WVI-32 na poziomie VI oraz WVII-16 na poziomie VII są ujmowane solanki wykorzystywane w balneoterapii w Uzdrowisku Kopalnia Soli Wieliczka. Wieloletnie pomiary wydatku wody potwierdzają stabilny charakter wypływów z łagodną tendencją malejącą, co świadczy o zróżnicowaniu obszarów zasilania i dróg dopływu wody do miejsc wypływu w kopalni. Skład izotopowy wody z wypływu WVI-32 jest zmienny w czasie, co nie pozwala na jednoznaczną interpretację wyników, w związku z czym konieczne są dalsze badania. Wypływ WVII-16 reprezentuje wody plejstoceńskie, pozbawione bezpośredniego kontaktu z wodami współczesnymi, jednak po czasie dłuższym niż 25 lat może pojawić się w tym wypływie domieszka wód współczesnych.

EN

Based on long–term research, the current hydrogeological conditions in the vicinity of the Wieliczka Salt Mine show a complex nature of documented water that is diverse in terms of salinity and age. Over time, there was an exchange of waters from those of the sedimentation period to infiltration waters. Brine used for balneotherapy in the spa of the Salt Mine Wieliczka is captured at two outflows: WVI-32 at level VI, and WVII-16 at level VII of the mine. Long–term measurements of water flow confirm the stable nature of the outflows with a mild descending trend. NaCl content in the WVI-32 leak has a clear increasing trend, while the WVII-16 leak did not show any significant trend, which reflects a diversification of supply areas and inflow routes to the outflow areas in the mine. The isotopic composition of water from the WVI-32 leak is variable and did not allow for an unambiguous interpretation of the results, and creates need for further research. The WVII-16 leak represents the Pleistocene water without a direct contact with the contemporary waters, however, after more than 25 years, addition of such waters may appear.

11

Projekt wykonania instalacji monitorującej przebieg uszczelniania szybu górniczego

Jaśkowski W., Lipecki T., d’Obyrn K., Ulmaniec P.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2016

|

nr 1

12--20

PL

W artykule przedstawiono projekt systemu geodezyjnego monitoringu deformacji obudowy szybu i kanału dolotowego oraz konstrukcji wieży szybowej podczas wykonywanych prac wiertniczych i iniekcyjnych w pobliżu szybu górniczego.

EN

This article presents the project of monitoring the course of sealing rock mass around the Kościuszko shaft developed for Salt Mine „Wieliczka”. It is planned to realize a number of sealing holes in a short distance from the mineshaft housing and the use of injection system at a pressure up to 25 MPa. This creates a real threat to the shaft housing and shaft reinforcement. Project execution allows to create the technical conditions for the installation of “System of deformation monitoring of mine shaft housing, inlet duct and the structure of the headframe during drilling and injection near the shaft”. The method proposed in the project is adapted to current geological and geomechanical conditions in the area of the shaft. Project also consists predicted shaft lining deformation caused by mining activities carried on in the area of the shaft pillar [2] as well as the technical condition of the housing and shaft reinforcement [1]. The analyzed predicted deformation indicators as subsidence and linear deformation affecting the condition of the shaft, and the expected size of the deformation caused by the work of injection (at the level of tenths of a mm/m) allowed to develop an optimal, precise monitoring system.

12

Renowacja górnicza komory Jezioro Wessel na poziomie III Kopalni Soli ,,Wieliczka” S.A.

d'Obyrn K., Wiewiórka W.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 7

69--77

PL

Zabytkowe wyrobiska Kopalni Soli ,,Wieliczka” S.A. wymagają prowadzenia zabiegów renowacyjnych. Prace te są wykonywane metodami robót górniczych i mają na celu poprawę stanu górniczego wyrobiska oraz zapewnienie maksymalnych warunków bezpieczeństwa przy równoczesnym zachowaniu wartości historycznych i konserwatorskich. Proces projektowania określonych zabiegów renowacyjnych wymaga uwzględnienia istotnych warunków występujących w wyrobisku oraz jego otoczeniu. W artykule przedstawiono projektowany sposób renowacji górniczej zabytkowej komory Jezioro Wessel w aspekcie historii komory, prowadzonych prac zabezpieczających, budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w komorze i jej otoczeniu. Istotne dla wypracowania sposobu renowacji komory było uwzględnienie aktualnego stanu technicznego wyrobiska oraz analiza geomechaniczna.

EN

The historic excavations of the “Wieliczka” Salt Mine S.A. require renovation procedures. The works are performed with the application of mining works methods and aim at improving the condition of a mining excavation and providing the highest safety conditions while simultaneously preserving historic and conservational qualities. The process of designing individual renovation procedures requires a consideration of the essential conditions present in the excavation and its environs. This paper presents the designed form of mining renovation of the historic Wessel Lake Chamber in the aspects of the chamber’s history, conducted securing works, its geological structure and the hydrogeological conditions in the chamber and its surroundings. The current technical status of the excavation and geomechanical analysis were considered while developing the chamber renovation program.

13

Określenie stanu podporowej tamy przeciwwodnej i jej ruchów na podstawie obserwacji geodezyjnych w komorze Layer w kopalni Wieliczka

Maj A., d'Obyrn K.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 11

68--79

PL

Współoddziaływanie obiektów trudno odkształcalnych z ośrodkiem o własnościach reologicznych jest ważnym problemem w górnictwie, a rozpoznać je można obserwując długotrwałe zachowanie obiektów i otaczającego je górotworu. Przykładem takiego zagadnienia jest współdziałanie tamy podporowej dla ujęcia wycieku w komorze Layer kopalni Wieliczka z górotworem. Zespół komór Layer usytuowany jest przy północnej granicy złoża na VII poziomie kopalni soli Wieliczka (rys. 1, 2). W grudniu 1972 r. ujawniono wyciek W VII-16 i ujęto go w chodniku tamy podporowej (rys. 4). Od chwili stwierdzenia wycieku rozpoczęto systematyczną jego obserwację hydrogeologiczną. Wypływ, początkowo do 20 m3/h, spadł do ok. 8,5 m3/h w 2014 r. Stężenie NaCl w wycieku, średnio wynosi ok. 62-63 g/dm3 i utrzymuje się na stałym poziomie (rys. 3). W okresie między stwierdzeniem wypływu w komorze Layer a zbudowaniem w niej tamy przemieszczenia pionowe powierzchni terenu nad komorą przekraczały -23 mm/rok. Obecnie wynoszą maksymalnie -10 mm/rok (rys. 5). Obniżenia poziomu VII niedaleko chodnika dojściowgo do komory Layer w latach 2001-2013 wyniosły 3,2 mm/rok (rys. 6). Na tamie podporowej założono sieć pomiarową (rys. 7). Wszystkie punkty obniżały się względem reperuj nawiązania pomiarów niwelacyjnych ZN 7-11. Początkowo prędkość obniżania dochodziła do 30 mm/rok, a obecnie wynosi ok. 5 mm/rok w stropie komory i poniżej 1 mm/rok w spągu tamy (rys. 8, 9). Analiza przemieszczeń punktów wykazała, że pionowe deformacje tamy są generalnie ściskaniami, maksymalnie -1,13 ‰/rok (rys. 10-12). Dodatkowo obserwowane jest wybrzuszanie się tamy, maksymalnie 1,1 mm/rok (rys. 13-14). W stropie komory Layer zainstalowano cztery czujniki przemieszczeń (rys. 15), które wskazują na w przybliżeniu stałą prędkość obniżeń stropu, maksymalnie 6,0 mm/rok (rys. 16). Zjawisko współoddziaływania tamy z podłożem ma charakter zanikowy. Nadal jednak będzie postępować jej deformacja wywołana naciskiem skał. Przejawem tego procesu będzie też zwiększanie odkształceń poziomych, szczególnie w środku wysokości tamy. Przeprowadzone badania wykazały, że poprzez proste pomiary geodezyjne rozpoznać można ruch otoczenia tamy wodnej i jej deformacje określające stan tamy podporowej, a także wstępnie ocenić tendencje zmian tego stanu.

EN

Interaction between hard deformable objects and rheological properties is an important issue im mining industry. It can be discovered by long-term observations of the behaviour of the objects and the surrounding rock mass. The interaction between the support water dam for catching the leakage in the Layer Chamber of the Wieliczka Salt Mine, and the rock mass can be an example. The complex of chambers Layer is located in the northern boundary of the deposit at level VII of the Wieliczka Salt Mine (fig. 1, 2). On December 1972, the leakage W VII-16 was discovered and caught in the drift of the water dam (fig. 4.). After that, the leakage was subject to systematic hydrological observations. The outflow, originally up to 20 m3/h, fell to the level of ca. 8,5 m3/h in 2014 r. The concentration of NaCl in the leakage averages ca. 62-63 g/dm3 and remains constant (fig. 3.). Between the period of discovering the outflow from the Layer Chamber and placing there a support dam, the vertical displacements of the land surface above the chamber exceeded -23 mm/Lear. Currently, the amount to the maximum of -10 mm/Lear (fig. 5.). Subsidence of level VII near the access gallery to the Layer Chamber in 2001-2013 came up to 3.2 mm/year (fig. 6.). The support dam was equipped with a measurement grid (fig. 7.). Each point was depressing againts the benchmark levelling measurements ZN 7-11. Originally, the lowering speed reached 30 mm/year with a change to 5 mm/year in the chamber roof and below 1 mm/year in the dam floor (fig. 8., 9.). The analysis of benchmark displacements show that vertical dam deformations are, in general, compressions up to the maximum of -1.13 ‰/year (fig. 10-12). Moreover, the dam is bulging up to the maximum of 1.1 mm/year (fig. 13-14). In the roof of the Layer chamber four displacement sensors were placed (fig. 15.). which indicate approximately constant velocity of the roof subsidence at the maximum of 6.0 mm/year (fig. 16.). The phenomenon of the interaction between the dam and the ground is of atrophic character. However, the deformation of the dam caused by rock pressure will progress. The increase of horizontal strains, prticularly in the dam’s height center, will be the sign of the process as well. This study demonstrated that through simple land surveying, it is possibile to identify the movements in the vicinity of the dam and its deformations which indicate the state of the support dam, as well as initialy evaluate the trends of this state.

14

Balneoterapeutyczne wykorzystanie solanek w uzdrowisku Kopalnia Soli „Wieliczka”

d’Obyrn K., Rajchel L.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

981--984

EN

Salt mining at the Wieliczka mine that had lasted over a period of 700 years came to a stop on 30 June 1996. Currently the mine represents an object of culture, a museum, and also a balneotherapeutic facility. It is the place of birth of the so called subterraneotherapy, i.e., an innovative method of curing that utilizes a specific microclimate in underground chambers of inoperative salt workings. The method was finally developed by Professor Mieczysław Skulimowski, who revived the efforts of a 19th century mine physician Feliks Boczkowski. The salt mine has currently obtained a spa status, and its mineral waters (brines) from the outflows No’s W-VII-16 and W-VI-32 have been recognized as therapeutic ones. The most commonly treated are the patients with non-infectious problems of upper and lower respiratory tracts. Since November 2014 the Spa of the Wieliczka Salt Mine has also a graduation tower in the Kinga Park. In these tower is used the brine from the flow-VII-16 with a depth of 250 m. It is water Cl-Na type and 68.9 g/dm3 mineralization. The yield of salt water from this flow is 9 m3/h.

15

Kopalnia zdrowia i atrakcji

Koterska J., d’Obyrn K.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2015

|

Nr 4

17

PL

Wywiad z dr. hab. inż. Kajetanem D’Obrynem, prezesem zarządu Kopalni Soli „Wieliczka” SA.

EN

Joanna Koterska talks to PhD. Eng. Kajetan D'Obryn, the CEO Wieliczka Salt Mine.

16

Warianty rewitalizacji poprzeczni Albrecht, z uwzględnieniem ekspozycji walorów geologicznych zabytkowego wyrobiska

d'Obyrn K., Chwałek J., Parchanowicz J.

Przegląd Solny

|

2014

|

T. 10

107--118

PL

Poprzecznia Albrecht zlokalizowana jest na poziomie III zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka”, w rejonie szybu Regis (Ryc.1). Wyrobisko to zostało wykonane w połowie XIX w. Zabytkowy charakter poprzeczni powoduje, że planowane w nim prace rewitalizacyjne należy wykonywać z zachowaniem procedur obowiązujących dla obiektów zabytkowych. W artykule przedstawiono analizę możliwych wariantów rewitalizacji poprzeczni na odcinku od podłużni Hauer do podłużni Karol, pozwalającej na jej turystyczne udostępnienie. Na wstępie, opisane zostały warunki geologiczne i hydrogeologiczne oraz warunki górnicze tego wyrobiska i dotychczas wykonane w nim prace zabezpieczające. Opisano aktualny stan techniczny poprzeczni i jej obudowy oraz zachodzący w niej proces destrukcyjny potwierdzony wynikiem analizy geomechanicznej, wymuszający konieczność podjęcia przez Kopalnię działań zmierzających do górniczego zabezpieczenia wyrobiska zapobiegającego jego całkowitemu zniszczeniu. W dalszej części artykułu scharakteryzowano walory geologiczne i zabytkowe poprzeczni, wskazujące, że oprócz wartości zabytkowych wyrobisko to posiada również ciekawe walory przyrodnicze. W wyniku analizy przedstawionych uwarunkowań oraz zaleceń Małopolskiego Konserwatora Zabytków [6] i postulatów zawartych w Studium historyczno-konserwatorskim dla poprzeczni Albrecht na poziomie III w Kopalni Soli „Wieliczka” S.A [3] określono 4 warianty rewitalizacji poprzeczni Albrecht, zróżnicowane wykorzystaniem do komunikacji w obrębie wyrobiska: transportu szynowego, kolejki podwieszanej, ciągu pieszego lub przeprawy promowej. W wyniku analiz przeprowadzonych na etapie opracowania dokumentacji projektowej robót [5] ustalono, że optymalnym sposobem rewitalizacji poprzeczni, będzie zabudowa w zabezpieczonym górniczo wyrobisku kanału spławnego umożliwiającego przeprawę promową oraz zabudowę pomiędzy kanałem spławnym a ociosem zachodnim poprzeczni przejścia dla ludzi. Wybrany sposób rewitalizacji poprzeczni Albrecht poszerzy zakres udostępnienia zabytkowej wielickiej kopalni, a wykonanie przeprawy promowej uatrakcyjni sposób zwiedzania podziemnych wyrobisk.

EN

The Albrecht connecting corridor between the salt workings is located at Level III of the historic Wieliczka Salt Mine, in the area of the Regis Shaft (Fig.1). The working was cut out in the mid-19th century. The landmark nature of the connecting corridor causes that the revitalization works planned there should be carried out with the observation of the procedures applicable to historic sites. This paper presents an analysis of possible revitalization options of the connecting corridor at the section from the Hauer to the Karol corridors, running along the salt deposit, allowing for making the site available for visitors. First, the geological, hydrogeological, and mining conditions of the working are described, together with previous protection works. The present technical condition of the connecting corridor and its casing are described, with the destruction processes confirmed by the results of the geomechanical analysis, enforcing the necessity to take action by the Salt Mine to protect the working against complete destruction. Next, the paper concentrates on the geological and historical values of the connecting corridor, indicating that the site is also interesting from the viewpoint of nature. Upon analysis of the local conditions and the recommendations of the Małopolska Landmark Conservator [6], as well as the suggestions contained in the Historical and Preservation Study of the Albrecht Connecting Corridors at Level III in the “Wieliczka” S.A. Salt Mine [3], four revitalization options were determined for the site, depending on the use of specific modes of transportation within the working: rail cars, suspended cars, walking routes, or a ferry. As a result of the analysis conducted at the stage of the Design Documentation of Works [5], it was agreed that the best revitalization method will consist in the provision of a floatable canal, within the working protected with mining methods. It would allow for using a ferry and providing a walking route between the canal and the west wall of the working. That revitalization method of the Albrecht connecting corridor would allow for extension of tourist routes within the Wieliczka Salt Mine, with the ferry crossing making it even more attractive.

17

Tu historia jest wciąż żywa, a zdrowie płynie z głębi ziemi

Szczepanik A., d’Obyrn K.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2014

|

Nr 3

78

PL

Wywiad z dr. hab. inż. KAajetanem D’Obyrnem, prezesem zarządu Kopalni Soli „Wieliczka” SA.

EN

Anna Szczepanik talks to kajetan D'Obyrn, Ph.D., Eng., president of the bard of "Wieliczka" Salt Mine SA.

18

An analysis of the impact of a liqudated salt mine and an municipal landfill on the quality of the Malinówka stream water in the former Barycz mining area

d’Obyrn K., Klojzy-Karczmarczyk B., Mazurek J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 4

113--132

EN

Monitoring studies of the quality of the soil and water environment in the former Barycz mining area of the Wieliczka Salt Mine, a section currently used as municipal landfill, have been continuously conducted since 2000. The location of monitoring sites and the range of the monitored parameters were selected based on available historical data, taking into account the local geological and hydrogeological structure as well as hydrological conditions in the area of potential impact of the landfill. The Malinówka catchment monitoring study conducted by Wieliczka Salt Mine and MEERI PAS covers both a point above the landfill (point E) and a point located below the municipal landfill (point D) (Fig. 1). The adopted sampling scheme allows a comparison of the current level of contamination below the landfill with the local hydrogeochemical background, which the results of the measurements of the chemical composition of water in the headwater region of the Malinówka stream may be taken to represent. The paper presents averaged quarterly results of water quality measurements of the Malinówka stream between 2012 and 2014. Chloride, nitrate, and phosphate concentrations in the waters of the Malinówka stream sampled at the site below the landfill were, on average, several times higher than in the headwater regions. The chloride content in the water below the landfill was, on average, about 50 mg/dm3, while below the landfill it increased four-fold. Nitrate and phosphate content increased several-fold, but presented low values of up to several mg/dm3. Generally, there was no significant increase in heavy metal content at the site below the landfill. Their values both at point E as well as point D are low, often below the limit of quantification. In the waters of the Malinówka stream below the landfill (point D), only small increases in copper, zinc, and mercury content, and in individual cases chromium, were observed. [...]

PL

Badania monitoringowe jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach byłego obszaru górniczego Barycz Kopalni Soli w Wieliczce a wykorzystywanego obecnie pod składowanie odpadów komunalnych, prowadzone są nieprzerwanie od 2000 roku. Lokalizacja punktów monitoringu oraz zakres badanych parametrów zostały oparte na posiadanych danych archiwalnych, przy uwzględnieniu lokalnej budowy geologicznej, hydrogeologicznej oraz warunków hydrologicznych w rejonie potencjalnego oddziaływania składowiska. Prowadzony przez Kopalnię Soli Wieliczka S.A. oraz IGSMiE PAN monitoring zlewni Malinówki obejmuje swym zakresem zarówno punkt położony na odcinku powyżej składowiska (punkt E), jak i punkt zlokalizowany poniżej składowiska odpadów komunalnych (punkt D) (rys. 1). Przyjęty system opróbowania pozwala na porównanie aktualnego poziomu zanieczyszczenia poniżej składowiska z lokalnym tłem hydrogeochemicznym, za jakie można uznać wyniki pomiarów składu chemicznego wód w rejonie źródliskowym Malinówki. W pracy przedstawiono, uśrednione w kwartałach, wyniki pomiarów jakości wód Malinówki z lat 2012–2014. Stężenia chlorków oraz azotanów i fosforanów w wodach potoku Malinówka, pobieranych w punkcie poniżej składowiska, kształtują się na średnim poziomie kilka razy wyższym niż w rejonach źródliskowych. Zawartość chlorków w wodach przed składowiskiem kształtuje się na uśrednionym poziomie około 50 mg/dm3, natomiast poniżej składowiska wzrasta czterokrotnie. Zawartość azotanów i fosforanów wzrasta natomiast kilkakrotnie przyjmując jednak niskie wartości na poziomie do kilku mg/dm3. Generalnie nie zauważa się zdecydowanego podwyższenia zawartości metali ciężkich w punkcie poniżej składowiska. Ich wartości zarówno w punkcie E, jak i w punkcie D są niskie, często poniżej granicy oznaczalności. W wodach potoku Malinówka poniżej składowiska (punkt D) obserwowany jest jedynie niewielki wzrost zawartości miedzi, cynku i rtęci oraz w pojedynczych przypadkach także chromu.

19

Wielician (Middle Badenian) foraminifers from the stratotype area : Wieliczka Salt Mine, Poland (Paratethys, Middle Miocene)

Gonera M., Wiewiórka J., d'Obyrn K., Bukowski K.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 3

427--438

EN

The most abundant benthic foraminifers recorded in the Wielician salt-enclosed xenoliths are: Bulimina spp., Uvigerina spp., Valvulineria complanata, and Cibicides pseudoungerianus. The predominant taxon in the planktonic assemblage is Globigerina bulloides with a median 98.9% in biozone IIC and 89.1% in the later IID. The IIC assemblage differs from the IID one in both taxon composi tion and abundance. The most pronounced differences are those revealed by Valvulineria complanata counts, number of benfhic taxa and the plankfonic/benthic (P/B) rafio. Pseudotriplasia minuta (one of the Wielician index taxa) occurs only in the IID biozone, present in 16 among 28 samples. There is a noticeable difference in sur- face sculpture morphology pattern in the predominant Bulimina and Uvigerina taxa in the IIC versus the IID biozones. There are smooth (Bulimina elongata) and weakly striate (Uvigerina semiornata plexus) forms in the IIC biozone, foll owed by heavily costate (Bulimina striata) and spinose-pustu l ate (Uvigerina orbignyana plexus) forms in the IID. Globigerina druryi and G. decoraperta- the CPN 8 planktonic index taxa - had not been found in the material studied. Globigerinita uvula is un- usually common in the samples studied. The samples analysed display an abundance of Globigerina bulloides typical of the sub-evaporite Wielician. Hence the studied Wielician stratotype area supports the thesis of the Globigerina bulloides Acme as the valid name designation for the substage.

20

Assessment of the qualitative and quantitative stability of “Wieliczka” Salt Mine (Poland) brines and of their possible use for medicinal purposes

d'Obyrn K., Postawa A.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 3

459--464

EN

Water inflow to a salt mine usually poses a threat to the mine and sometimes even to its existence. On the other hand the healing properties of salt have been known since Antiquity and brines extracted from the mines have been used in the treatment of various diseases. The “Wieliczka” Salt Mine in southern Poland has been conducting organized rehabilitation and therapeutic activities for respiratory tract diseases for almost 200 years. This paper presents preliminary results of a study focused on pre-selection of out-of-deposit water inflows into the mine workings which show the lowest variability in yield and in chemical composition, and which can potentially be used in the health resort operated by the mine. The results indicate that brines from the WVII-16 leak are the only ones which can be taken into account when considering the use of Wieliczka brines for medicinal purposes for baths, rinses, irrigation, and at lower mineralisation levels, in liquid treatments