Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza rozwoju leja depresji odkrywki węgla brunatnego Tomisławice w latach 2009–2019 i jego wpływu na stosunki gruntowo-wodne Pojezierza Kujawskiego

Przybyłek Jan

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 7

527--542

EN

The Tomisławice lignite deposit is located in the Kujawy Lakeland (central Poland), on the water- shed between the Noteć River (including Gopło Lake) and the Zgłowiączka River (including Lake Głuszyńskie) catchment areas. The dewatering began in January 2009. In June 2011, the lignite seam was uncovered. The deposit was formed in a local Mesozoic depression within a tectonic structure, copmosed of Upper Cretaceous fractured marls. The average thickness of the lignite seam is about 7 m. All the boundaries of the Tomis³awice deposit are ero- sional. The top of the lignite seam, which is lowered to the north is at the average depth of between 38.3 m and 46.8 m. In the study area of the Kujawy Lakeland, groundwater with mineralization of up to 1g/dm 3 occurs down to a depth of 200 m in the Quaternary, Neogene-Paleogene, Cretaceous and Jurassic aquifers in the SE part of the area. The paper provides an analysis of the mine dewatering impact on aquifers within the cone of depression, over 270 kmsup>2 in area, and the mine water drainage rate up to 90 m3 /min. It is based on the data from the monitoring of the soil and water environment from 2008–2019 (groundwater, lakes). The analysis showed a particular mine dewatering impact of the developmnent of the Upper Cretaceous aquifer on the large-scale cone of depression around the Tomis³awice open pit mine. The described situation caused the mass drying up of farm wells and wetlands over a distance of up to 9 km from the open pit. The groundwater level on the moraine plateau has been almost completely drained and only to a small extent can it be periodically restored after longer periods of heavy rainfall.

2

Środowiskowe uwarunkowania skutków odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego na Pojezierzu Gnieźnieńskim

Przybyłek Jan

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, Nr 8

645--654

EN

The paper focuses on the problem of water draining from brown coal pits, which has occurred since the 1950s in the Gniezno Lakeland in the western part of central Poland. Threats to hydrogeological systems and related lake systems under conditions of mining-induced drainage near the lakes located in the Powidz Landscape Park (PLP) are indicated. The lowering of water level in the PLP lakes exceeds 5 m, as compared to the pre-mining-induced drainage state. Such a rapid change may cause ecological disaster for these deep-water, healthy lake ecosystems with abundant submerged macrophyte (Charophyte) habitats (Natura 2000 protected area). Considering the regional context, the causes of hydrodynamic pressure leading to degradation of Lake Wilczyńskie and neighbouring, hydrologically connected lakes, are presented. The proposed mitigation actions for improving the ecological state of these lakes are presented in the contexts of (1) water balance assessment, (2) hydrotechnical issues related to the redistribution of water from the Slesiňski Canal (the Warta River - Lake Goplo) through water pipeline transmission, and (3) the accelerating groundwater reclamation of the Jóźwin IIB open mine pit area.

3

Recharge and drainage of lakes in the Powidzki Landscape Park in conditions of increased anthropogenic and environmental pressure (central-western Poland)

Nowak Bogumił Michał, Przybyłek Jan

Geological Quarterly

|

2020

|

Vol. 64, No. 1

205--219

EN

The lakes of the Powidzki Landscape Park (Gniezno Lakeland) are known for their natural and recreational values. The majority of them are located within two large glacial tunnel valleys, that in many places cut through several levels of till and inter-till aquifers. Regional hydraulic linkage systems are developed where surface water and groundwater remain in direct contact. Smaller water bodies occur between the lakes, in other tunnel valleys, in isolated meltwater basins, or in river valleys. These water bodies constitute local drainage bases. The existence in the area of such morphologically diverse lakes with different flow rates, varied morphology, and heterogeneous geological structure permitted tracing of the hydrodynamic dependencies of lake catchments of various types. Hydrogeological cross-sections, comparative analyses of structural maps for successive aquifers, bathymetric plans of lakes, and piezometric contour maps were prepared. Surface and groundwater level fluctuations were investigated, as well as their response to changing atmospheric conditions. Water balances of lakes were also determined for selected lake catchments. The study showed that all the lakes analysed are closely related to groundwater, and that the deepest ones reach lower aquifers. The majority of the lakes drain the aquifers, but some of the lakes feed them. Such a situation was documented in coastal wetlands and in the eastern part of the Park, affected by a depression cone associated with a nearby lignite opencast mine. The study showed that the deepest of the lakes analysed have a very wide catchment area of groundwater recharge, expanding beyond the boundaries of their surface catchment areas. This is important for the development of their resources, especially in periods of hydrogeological low flow.

4

Wnioski z obrad i dyskusji XIX Sympozjum „Współczesne problemy hydrogeologii” – Toruń, 9–12 września 2019 r.

Krawiec Arkadiusz, Przybyłek Jan, Szczepański Andrzej, Sadurski Andrzej, Woźnicka Małgorzata

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

5--7

5

Przegląd osiągnięć metodycznych i aktualnych zadań oraz problemów hydrogeologii stosowanej w dokumentowaniu i ochronie zasobów i ujęć wód podziemnych w Polsce

Przybyłek Jan

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

95--103

PL

Dokonania polskiej hydrogeologii we wszystkich jej wymiarach, a także perspektywy rozwoju na kolejne lata były przedmiotem kilku obszernych opisów w ubiegłych dziesięcioleciach, licząc od lat 60. XX w. (m.in. Pazdro, 1968, 1975; Kleczkowski, Sadurski, 1999; Paczyński, Sadurski, 2007; Sadurski, 2007). Intencją Autora niniejszego artykułu jest przedstawienie tego segmentu z całości dokonań polskiej hydrogeologii, który określamy mianem hydrogeologii stosowanej, a który w omawianym przypadku odnosi się do problematyki dokumentowania oraz ochrony zasobów i ujęć wód podziemnych w Polsce oraz metod badań z tym związanych. W II połowie XX w., w związku z dynamicznie wzrastającym zapotrzebowaniem na wodę do picia dla mieszkańców rozwijających się miast i wsi oraz na wodę dla przemysłu i rolnictwa, w sposób bardzo dynamiczny nakreślono programy gospodarki wodnej, w których dokumentowanie zasobów wód podziemnych i budowa ujęć stały się priorytetem. Wymagało to odpowiedniego zabezpieczenia prawno-formalnego procesów inwestycyjnych, przygotowania fachowej kadry i przedsiębiorstw hydrogeologicznych do zarysowanego ogromu działań w Polsce oraz wdrożenia nowoczesnych metod badań i dokumentowania zasobów wód podziemnych w skali lokalnej i regionalnej.

EN

Achievements and the future of Polish hydrogeology have been presented by many authors, among others by Pazdro (1968, 1975), Kleczkowski, Sadurski (1999), Paczyński, Sadurski (2007) and Sadurski (2007). The aim of the paper is to present the Polish applied hydrogeology that refers to groundwater resources protection and documentation of well fields (safe yield), and, in the consequence, hydrogeological field investigation methods. Rising demands in water supply of growing cities, small towns and villages, and the development in agriculture and industry were the very important problems in the second half of the 20th century. The priority in national water management plans was the recognition of groundwater resources and the construction of new water intakes have at that time. As a task of these plans, legal acts were established by the authorities. In the early 1960s, hydrogeological education of separate specialization in high school have been called into being. The education provided staff for companies, research institutes and universities, which enables introducing new methods of investigation and documentation in Poland on local and regional scales.

6

Research of hydraulic conductivity coefficient of aquitadrs in cylinders

Marciniak Marek, Przybyłek Jan, Szczepańska Jadwiga, Herzig Janusz

Geologos

|

2003

|

Vol. 6

151--168

EN

Results of field and laboratory research on the hydraulic conductivity coefficient of near-surface aquitards are presented in the article. The research was conducted for Quaternary tills and Tertiary clays occurring in the area of the Wielkopolski National Park. Special cylinders equipped with a sealing device and a contact sensor of the water level position each were designed. The cylinders were sunk into the examined aquitards and then injected with water. After sealing the cylinder the air inside was compressed which caused water injection from the cylinder into the examined aquitards. The rate of the injection was observed by measuring the water level depression in the cylinder. Theoretical consideration has been carried out and an own algorithm enabling computation of the hydraulic conductivity coefficient value on the basis of measurements of: depression s, time t, pressure in the cylinder AH and effective porosity of the examined bodies ne has been developed. During the field research a methodology of determination of the hydraulic conductivity coefficient k of near-surface aquitards was developed. 25 values for the tills and 12 values for the clays were determined. Laboratory research on the hydraulic conductivity coefficient of till and clay samples taken from the sites of the field examinations has been conducted. The results obtained during the field research have been compared to those of the laboratory research. The hydraulic conductivity coefficient values resulting from the laboratory research are by two orders of magnitude lower than those of the field research. It has been found that sample consolidation, essential for conducting the laboratory research, leads to the destruction of the system of microcracks and fractures occurring in natural conditions. As a result the hydraulic conductivity coefficient values obtained in laboratory conditions are lower than those obtained through field research. Field and laboratory research carried out according to the proposed methodology permit determining the variability range of the hydraulic conductivity coefficient of the examined aquitards. The upper limit of this range is constituted by the transmissivity of the system of microcracks and fractures and the lower limit by the transmissivity of the consolidated bodies. In this sense field and laboratory research can complement each other,which in effect can lead to experimental determination of the variability range of the hydraulic conductivity coefficient of the examined aquitards.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań terenowych i laboratoryjnych współczynnika filtracji przypowierzchniowych utworów półprzepuszczalnych. Badania przeprowadzono dla glin czwartorzędowych oraz iłów trzeciorzędowych występujących na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zaprojektowano specjalne cylindry, które wyposażono w urządzenie uszczelniające oraz stykowy czujnik położenia zwierciadła wody. Cylindry zagłębiano w badane utwory półprzepuszczalne, a następnie zalewano je wodą. Po uszczelnieniu cylindra sprężano powietrze, co spowodowało zatłoczenie wody z cylindra do badanych utworów półprzepuszczalnych. Obserwowano tempo zatłaczania wody poprzez pomiary depresji zwierciadła wody w cylindrze. Przeprowadzono rozważania teoretyczne i opracowano własny algorytm umożliwiający obliczenie wartości współczynnika filtracji na podstawie pomiaru depresji ,v, czasu t, wysokości ciśnienia w cylindrze AH oraz porowatości efektywnej badanych utworów ne Podczas badań terenowych wypracowano metodykę oznaczania współczynnika filtracji k przypowierzchniowych utworów półprzepuszczalnych, a także przeprowadzono 25 oznaczeń k dla glin oraz 12 oznaczeń dla iłów. Wykonano badania laboratoryjne współczynnika filtracji metodą flow-pump dla próbek glin oraz iłów pobranych z tych samych miejsc, gdzie realizowano badania in situ. Wyniki uzyskane podczas badań terenowych porównano z wynikami badań laboratoryjnych. Na podstawie badań laboratoryjnych uzyskano o dwa rzędy wielkości niższe wartości współczynnika filtracji w stosunku do wyników badań in situ. Stwierdzono, że konsolidacja próbki, konieczna dla zrealizowania badań laboratoryjnych, prowadzi do zniszczenia systemu mikroszczelin i spękań występującego w warunkach naturalnych. Skutkuje to niższymi wartościami współczynnika filtracji uzyskiwanymi w warunkach laboratoryjnych. Badania terenowe i laboratoryjne wykonane według zaproponowanej metodyki, pozwalają określić zakres zmienności współczynnika filtracji badanych utworów półprzepuszczalnych. Górną granicę tego zakresu stanowi przewodność systemu szczelin i spękań, a dolną przewodność utworów skonsolidowanych. W tym znaczeniu badania terenowe i laboratoryjne mogą się wzajemnie uzupełniać, co w efekcie może doprowadzić do doświadczalnego oznaczenia zakresu zmienności współczynnika filtracji badanych utworów półprzepuszczalnych.