Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Influence of river floods on the humification process in the bottom sediments from the Goczałkowice reservoir

Czerwieńska K., Szendera W., Chmielewski W.

Archives of Environmental Protection

|

2016

|

Vol. 42, no. 2

26--32

EN

The paper presents the results of studies on the influence of the 2010 Vistula flood on the humification process in the bottom sediments of the Goczałkowice Reservoir in southern Poland. Due to its location in the vicinity of farmlands, forests and urbanized areas, the Goczałkowice Reservoir is characterized by amplified and intense humification processes within its sediments. The studies were focused on the determining the influence of the flood wave containing organic and inorganic suspensions on these processes. Humic acids were analyzed using two spectroscopic methods: Electron Paramagnetic Resonance (EPR) and Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FT-IR). Application of these methods allowed to determine the values of free radicals and of the g-factor, which are indicators of oxidation, aromatization and maturation of humic acids during the humification process, as well as the value of the 1650/1720 ratio, reflecting the dissociation of the COOH group to COO‾ and the formation of complexes of transitional metals with humic acids during the humification process.

PL

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie wyników badań wpływu powodzi, która miała miejsce na rzece Wisła w 2010 roku na zmianę przebiegu procesu humifikacji osadów dennych Zbiornika zaporowego Goczałkowice, leżącego w południowej części Polski. Zbiornik Goczałkowice, ze względu na swoje położenie oraz obecność obszarów rolnych, leśnych i terenów zurbanizowanych charakteryzuje się wzmożonymi i intensywnie przebiegającymi procesami humifikacji kwasów huminowych zawartych w osadach dennych. Przeprowadzone badania miały na celu określić wpływ fali powodziowej, zawierającej organiczne i nieorganiczne zawiesiny na intensyfikację wyżej wymienionego procesu. Kwasy huminowe badano dwoma metodami spektroskopowymi: elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) i spektroskopią w podczerwieni połączoną z transformacją Fouriera (FT-IR). W oparciu o te metody wyznaczono wartości stężenia wolnych rodników i wartości parametru g, stanowiące wskaźnik przebiegu procesów utleniania, aromatyzacji i dojrzewania kwasów huminowych w trakcie procesów humifikacji oraz wartości ilorazu 1650/1720, wskazującego na dysocjację grupy COOH do COO‾ tworzenie się kompleksów metali przejściowych.

2

Model of local sustainable development in the areas of co-occurrence NATURA 2000 sites and Non Energy Mining Industry (NEEI)

Wrana K., Trząski L., Głogowska M., Lebek M., Chmielewski W., Szendera W.

Journal of Sustainable Mining

|

2014

|

Vol. 13, iss. 3

19--25

EN

Purpose The article is a response to the lack of systemic solutions that should help in preventing/mitigating conflicts between the needs of non-energy mining industry (NEEI) and nature conservation requirements under the NATURA 2000 system. Methods Construction of conceptual models based on the results of surveys carried out in the framework of the research project "Economic activity models" 2013, and on the complementary literature studies. Results The conditions under which both types of activity could together drive the economic development of the municipality and provide its local specialization are highlighted. The barriers to the implementation of such a scenario are described, and an explanation about how to break through these barriers is provided. The necessary directions of the legal and organizational changes are described, relying on the good practices implemented in other European countries. Practical implications The article contains a proposal for a strategic approach that would help Polish decision-makers and local communities in preventing and mitigating the local conflicts between nature protection and the exploitation of mineral resources. The results can be used in the process of elaborating the national policy management of mineral resources. The approach proposed in the article should also be applied to the elaboration of development policies/strategies at a municipality and regional scale, wherever there is a potential conflict between mining and nature conservation needs. Originality/ value The model presented is an original proposal. This is the first attempt, in Poland, to indicate a scenario approach to solving problems concerning the impact mining has on nature. The approach should be applied both at a national and local level.

3

Konflikty społeczne na obszarach Natura 2000 w Polsce

Głogowska M., Szendera W., Chmielewski W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 4

31--41

PL

W latach 2011–2013 Instytut Ochrony Środowiska – PIB (IOŚ-PIB) zrealizował projekt badawczy pt. „Modele konfliktów społecznych na obszarach objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000 w Polsce”. Badania terenowe prowadzone w ramach realizacji projektu objęły wszystkie województwa naszego kraju. Celem artykułu jest przedstawienie rezultatów projektu, w tym przede wszystkim ustaleń, dotyczących przyczyn oraz czynników wzmacniających prawdopodobieństwo występowania konfliktów na obszarach Natura 2000. Podstawowe przyczyny konfliktów społecznych na obszarach Natura 2000 mają charakter planistyczny (błędy w planowaniu obszarów, kolizja dokumentów strategicznych), inwestycyjny, infrastrukturalny oraz przyrodniczy. Częste przyczyny konfliktów to również konieczność ograniczenia niektórych funkcji gospodarczych lub sprzeczność funkcji gospodarczych dotychczas realizowanych na poszczególnych obszarach Natura 2000.

EN

In the years 2011-2013 Institute of Environmental Protection – National Research Institute (IEPPIB) ran a research project "Models of social conflicts in protected areas within the Natura 2000 network in Poland.” Field studies conducted in the framework of the project covered all the provinces of our country. The intention of this article is to present the results of a project, including in particular the findings of the causes and factors enhancing the likelihood of conflict in Natura 2000 areas. The basic causes of social conflicts in Natura 2000 areas are linked with planning (planning inconsistencies, collision of strategic documents), investments, infrastructure and natural environment (e.g. dama ges caused by animals). Common causes of conflicts are also linked with the need to restrict some economic functions or contradictions of economic functions realized so far in particular Natura 2000 areas.

4

Rewitalizacja miejskich przestrzeni nadrzecznych w Polsce - ocena planowania i wdrożeń w południowej części kraju

Trząski L., Polaczek A., Kopernik M., Łabaj P., Szendera W.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2010

|

nr 1

59-71

PL

Przedmiotem artykułu jest diagnoza stanu planowania i realizacji działań związanych z rewitalizacją dolin rzecznych w miastach południowej części Polski. Scharakteryzowano 21 przedsięwzięć rewitalizacyjnych, stosując metodę analizy i opisu, przygotowaną w ramach projektu REURIS, zaproponowaną przez partnera niemieckiego. Z analizy wynika, że przedsięwzięcia te pozostają w sferze przygotowania lub są na wstępnym etapie realizacji. W większości z nich ujawniono brak podejścia zlewniowego oraz niedostatek integracji zagadnień środowiskowych, społecznych, ekonomicznych i przestrzennych. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne są podejmowane jako oddolne inicjatywy samorządów lub stowarzyszeń, w oderwaniu od działań administracji odpowiedzialnej za utrzymanie rzek i wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej. Brak jest wyspecjalizowanych instytucji doradczych i wspierających działania rewitalizacyjne. Nie wypracowano również procedur ani form współpracy między instytucjami zainteresowanymi rewitalizacją, jak też modeli współpracy z lokalnymi społecznościami.

EN

An object of the paper was the diagnosis of state of planning and realization of actions connected with revitalization of rwerbeds in the cities of South Poland. 21 revitalization measures were characterized, applying the method of analysis and description prepared within frames of the REURIS project, proposed by German partner. The result of analysis is that these measures remain in sphere of preparation or on preliminary stage of realization. It majority of them, the lack of river basin approach was disclosed, as well as the shortage of integration of environmental, social, economical and land questions. The revitalization measures are undertaken as the proceedings from the rank initiatives of councils or the associations, in separation from actions of administration responsible for maintenance the rivers and the implementation of the Frame Water Directive. There is lack of the specialized advisory and supporting revitalization measures institutions. The procedures and the forms of co-operation between interested in revitalization institutions, as wcll as the patterns of co-operation with local communities were not worked out, also.

5

Propozycja ogólnych zasad rewitalizacji doliny potoku miejskiego i kryteriów wyboru inwestycji pilotowej na przykładzie projektu Reurius w Katowicach

Trząski L., Szendera W., Mana V.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2010

|

nr 4

87-96

PL

Przedmiotem artykułu jest propozycja zbioru zasad rewitalizacji miejskich przestrzeni nadrzecznych oraz kryteriów wyboru miejsca i zakresu inwestycji pilotowej. Zaproponowano, aby zasady rewitalizacji obejmowały zagadnienia przyrodnicze, społeczne, gospodarcze i planistyczne. Zasady te można streścić jako odtwarzanie funkcjonowania ekosystemu potoku z równoczesnym zapewnieniem ochrony przed powodzią, zwiększanie walorów kulturowych i rekreacyjnych doliny oraz walorów rezydencjalnych sąsiadującego terenu, jak również zrównoważone użytkowanie cieku i przyległego terenu jako trwałego elementu krajobrazu miasta. Propozycję skonfrontowano z projektem lokalnego przedsięwzięcia rewitalizacyjnego wdrażanym w skali pilotowej w Katowicach w ramach projektu REURIS. Zaproponowano wykorzystanie zasad i kryteriów w planowaniu i ocenie rewitalizacji innych dolin małych rzek miejskich na Górnym Śląsku, a także w innych regionach Polski i Europy Środkowej.

EN

The subject of the paper is a proposal of principles collection regarding revitalization of municipal riverside areas, as well as criteria of place and pilot investment range choice. It was proposed to develop such principles of revitalization which would incorporate the questions regarding Nature, as well as social, economic and planistic ones. These principles can be summarized as restoration of the stream ecosystem functioning with simultaneous assurance of flood protection, increasing the cultural and recreational values of the valley, and the residential values of neighbouring terrain, as well as the sustainable use of the water-course and the adjoining terrain as constant factor of city landscape. The proposal was confronted with the project of local revitalisation initiative being implemented in pilot scale in Katowice within the frames of REURIS project. The use of principles and criteria was proposed in planning and assessment of revitalization of other valleys of small municipal rivers in Upper Silesia, and also in other regions of Poland and Central Europe.

6

Energia odnawialna - zjawisko niepokojące

Szendera K., Szendera W.

Problemy Ekologii

|

2003

|

R. 7, nr 2

80--82

PL

Energia odnawialna stała się modnym hasłem dającym możliwość rozwoju ekonomicznego. Korzysta z niego nie tylko przemysł ale i rolnictwo. Kto więc traci? Obieg materii i energii na naszej Planecie rządzi się pewnymi stałymi zasadami. Nieograniczone korzystanie z Białej Energii też podlega tym regułom. Brak wnikliwych badań, brak rozpoznania dalekosiężnych skutków nie pozwala nam spokojnie spoglądać na pewne działania w tej dziedzinie.

EN

Renewable energy has become a fashionable slogan that provides an opportunity of economic development. Both industry and agriculture are benefiting from this slogan. Who is then the one who loses? Cycle of matter and energy on our Planet is ruled by certain principles. Unlimited use of white energy is also subject to these principles. Lack of detailed studies along with lack of recognition of long-term effects does not allow us to look without any criticism at some initiatives undertaken in this area.

7

Śląskie ogrody botaniczne jako banki genów

Puchalski J., Szendera W., Włoch W.

Problemy Ekologii

|

2002

|

R. 6, nr 2

76-80

PL

Ekspansja cywilizacji przemysłowej końca XX wieku do środowisk naturalnych osiągnęła na początku trzeciego tysiąclecia poziom znacznie przewyższający pojemność lokalnych ekosystemów. Nastąpiło dramatyczne zerwanie więzi międzysystemowych w wymiarze globalnym. Powstanie znacznej sieci dróg, linii kolejowych, trakcji energetycznych, szlaków komunikacji lotniczej i morskiej oraz sieci telekomunikacyjnej spowodowało zamknięcie lokalnych populacji roślin i zwierząt w swoistych gettach genetycznych oraz ekspansję gatunków inwazyjnych obcego pochodzenia. Zgodnie z zaleceniami "Konwencji o Różnorodności Biologicznej" przyjętej w 1992 roku w Rio de Janeiro określanymi jako Agenda 21, jak i przyjętymi przez państwa europejskie zasadami zrównoważonego rozwoju, każde państwo jest zobowiązane do ochrony własnej, tj. znajdującej się na jego terenie, puli genowej, manifestującej się w istniejącym zróżnicowaniu gatunkowym organizmów. Współczesne ogrody botaniczne spełniają istotną rolę w utrzymaniu różnorodności biologicznej roślin na ziemi, na ochronie zasobów genowych lokalnych i obcych populacji roślinnych. Ich podstawowym zadaniem jest koordynowanie i tworzenie optymalnych warunków dla zachowania lokalnego bogactwa genetycznego roślin. Jedną z metod zabezpieczenia puli genowej organizmów są banki genów intensywnie rozwijające się w ostatnich latach. Przechowywane przez długi okres nasiona, części roślin lub izolowane tkanki w sposób stabilny umożliwiają zachowanie genów obecnych we współczesnych genotypach roślin. Czystość metod przechowywania z jednoczesną coroczną ekspresją genów podczas uprawy roślin zapewnia aktywną ochronę puli genowej. Należy uznać, iż obecnie w Polsce nieproporcjonalnie dla ochrony naszej cywilizacji, banki genów są zaniedbywane wskutek niedofinansowania. Brak jest środków na utrzymanie kolekcji zasobów genów, a co dopiero na ich wykorzystanie w hodowli. Przyczyną tego jest brak wiedzy i świadomości naszych decydentów na ten temat. Jak wskazują współcześnie podejmowane decyzje, efekty działalności banków genów - kuriozalnie, - nie są powszechnie dostrzegane, a przecież są to najbogatsze banki świata, w których jest zgromadzony bezcenny kapitał.

EN

Following the provisions of the adopted in 1992 in Rio de Janeiro "Convention on Biodiversity" also called Agenda 21 as well as the principles of sustainable development adopted by the European Countries, each country is obliged to protect its own i.e., existing at its territory, pool of genes which is manifested in the existing diversity of organisms species. Present botanical gardens play an important role in maintaining biodiversity of plants on the earth as well as conserving gene resources of local and alien populations of plants. Their basic function is coordination and development of optimum conditions for maintaining local genetic abundance of flora. One of the methods is preserving the gene pool of organisms and gene-banks which have been intensively developed in recent years. Seeds, parts of plants or isolated tissues stored over a long period of time allow conserving genes present in the today's plant genotypes in a stable way. Purity of the storage methods with simultaneous annual expression of genes during plants growth ensures active protection of gene-pool. It should be stated that presently in Poland, disproportionally to protection of our civilization, gene-banks have been neglected due to underfinancing. There is lack of funding for maintaining collection of gene resources not to mention their use in cultivation. The reasons should be sought in insufficient knowledge and awareness of our decision makers about the discussed problem. Its curious that the decisions presently made reflect that the effects of gene-banks activity have not been commonly noticed while these banks are the richest banks in the world which store a priceless capital.

8

Tradycyjne ogrody przydomowe - zegrodki na Górnym Śląsku. Obszar badań - Śląsk Zielony w powiatach: pszczyńskim i raciborskim

Szendera W.

Problemy Ekologii

|

2001

|

R. 5, nr 5

212-220

PL

Obszar badań: Śląsk Zielony w powiatach: pszczyńskim i raciborskim. Historia ogrodów przydomowych zegrodek na Śląsku a ściślej rzecz biorąc na Śląsku Zielonym liczy sobie z górą dwieście lat. Zegrodki miały (mają) w sobie coś mistycznego jakąś niebywałą pierwotną siłę. Gromadząc zasoby roślin znanych miejscowej społeczności, pozwala na trwanie nie tylko zasobów genowych lecz także historii tej Ziemi. Niniejsze opracowanie jest swoistym remanentem u progu trzeciego tysiąclecia. Przedstawiony zbiór nazw roślin jest zapisem chwili, momentem kiedy jest jeszcze możliwość zanotowania archaicznych taksonów śląskich.

EN

The history of small garden allotments "zegrodki" in the Silesia Region and more precisely in the Green Silesia Region goes back to 19th century. "Zegrodki" have something mystical in them, a kind of unusual original power. With their resources of plant species known to local communities, they allow conserving not only local genetic resources but also cultivate the history of the Region. The presented study serves as a special type of inventory made at the beginning of the third millenium. The described selection of plant species is a record of the time when it is still possible to identify the archaic taxons of Silesia.

9

Ogród botaniczny na Śląsku. Krok w stronę zrównoważonego rozwoju

Kojs P., Włoch W., Szendera W.

Problemy Ekologii

|

1999

|

R. 3, nr 3

107-112

PL

Po raz pierwszy w historii naszego regionu pojawiła się realna szansa, aby powstał Górnośląski Ogród Botaniczny w Mikołowie-Mokrem. Instytucja ta zmieni wizerunek Górnego Śląska, postrzeganego jako region silnie zdegradowany ekologicznie i stworzy nowe możliwości w restrukturyzacji, rozwoju oraz promocji Województwa Śląskiego. Utworzy oryginalną bazę naukowo-badawczą, dydaktyczną, a także spełni rolę społeczną i kulturotwórczą. Teren, na którym zostanie zlokalizowany Śląski Ogród Botaniczny, odznacza się szczególnymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi dającymi możliwość realizacji różnorodnych zadań stawianych współczesnym ogrodom botanicznym.

EN

For the first time in our region history a real opportunity for the creation of Upper-Silesia Botanical Garden in Mikołów-Mokre has appeared. This institution would change Upper Silesia image of highly ecologically devastated region and would create new possibilities for structural adjustment, development and promotion of Silesia. It would create original research, science and didactical base as well as social and cultural one. The area where Silesian Botanical Garden will be situated has specific landscape amenities which make it possible to possible to execute various tasks attributed to modern botanical gardens.