Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

System monitorowania i kontrolowania jakości paliw stałych wprowadzanych do obrotu handlowego z przeznaczeniem do instalacji spalania o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW oraz dla gospodarstw domowych

Róg L., Dusza W., Guzy-Pec J.

Instal

|

2018

|

nr 12

20--25

PL

Obecna sytuacja na rynku paliwowym wymaga wprowadzenia nowych uregulowań prawnych, służących ograniczeniu emisji zanieczyszczeń oraz gazów cieplarnianych do powietrza a przez to ograniczeniu niskiej emisji. Została wprowadzona w życie Ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw z dnia 25 sierpnia 2006 (DZ.U. 2006 Nr 169 poz.1200) opracowana na podstawie Dz. U. z 2018 r. poz. 427, 650, 1654 oraz 1669. Objęła ona również monitorowanie i kontrolę jakości paliw stałych. Wprowadzone zostały w życie również trzy rozporządzenia Ministra Energii, precyzujące wymagania jakościowe dla paliw stałych, zasady pobierania próbek oraz metody wykonywania badań. Ponadto na potrzeby systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw stałych wprowadzony został w życie, odrębnym rozporządzeniem Ministra Energii, wzór świadectwa jakości dla paliwa stałego wprowadzanego do obrotu. Rozporządzenie w sprawie wymagań jakościowych porządkuje sprawę dopuszczalnych na rynku sortymentów oraz ich jakości. Wprowadza 9 różnych sortymentów paliw stałych i określa dla nich wartości parametrów granicznych. Ponadto podaje dopuszczalne odchylenia wartości parametrów jakościowych paliw stałych.

EN

The current situation on the fuel market requires the introduction of new legal regulations to reduce emissions of pollutants and greenhouse gases into the air, and thus to reduce low emissions. The Act on the monitoring system and controlling the quality of fuels from August 25, 2006 (Journal of Laws 2006 No. 169, item 1200) developed on the basis of Dz. U. of 2018, item 427, 650, 1654 and 1669, has been implemented. It also included monitoring and quality control of solid fuels. Three ordinances of the Minister of Energy were also implemented, specifying the quality requirements for solid fuels, the rules for sampling and the methods of performing inspections. In addition, for the purposes of the system for monitoring and controlling the quality of solid fuels, the model of quality certificate for solid fuel placed on the market was implemented, by a separate regulation of the Minister of Energy. The Regulation on quality requirements organizes the matter of acceptable assortments on the market and their quality. Introduces 9 different assortments of solid fuels and sets limit parameters values for them. In addition, it provides acceptable deviations of quality parameters values of solid fuels.

2

Znaczenie badań parametrów petrograficznych i fizykochemicznych węgla kamiennego dla oceny jego przydatności w technologiach spalania

Róg L.

Instal

|

2017

|

nr 1

10--15

PL

Węgiel kamienny, ze względu na światowe zasoby, utrzymuje i utrzymywać będzie wysoką pozycję jako paliwo energetyczne. W celu ochrony środowiska istnieje konieczność wprowadzania czystych technologii spalania i działań redukujących negatywne oddziaływanie procesu spalania węgla na środowisko. Dla spełnienia tych celów dobór paliwa do procesu spalania powinien być prowadzony indywidualnie dla każdego kotła, na podstawie bardzo szerokiej analizy jego właściwości petrograficznych i fizyko-chemicznych. Dotychczasowe praktyki stosowane przy ocenie jakości węgla, oparte na podstawowych parametrach jakościowych, a mianowicie wartości opałowej, zawartości wilgoci całkowitej, popiołu i siarki całkowitej dają jedynie informacje o wartości opałowej węgla, nie mówią natomiast nic na temat jak będzie się spalał węgiel w kotle energetycznym. Parametry mówiące o składzie petrograficznym i właściwościach węgla powinny być głównym kryterium przy doborze węgla do technologii spalania. Zaliczyć do nich można między innymi: refleksyjność witrynitu, części lotne, spiekalność według Rogi, uziarnienie, temperaturę topnienia w atmosferze redukującej.

EN

Because of global resources, hard coal keeps and will keep its high position as a fuel for energy purposes. In order to protect the environment, it is necessary to introduce clean combustion technologies, as well as measures to reduce negative impact of coal combustion process onto the environment. To achieve such goals, fuel for combustion process must be selected individually for each boiler, pursuant to a very broad analysis of its petrographic and physicochemical properties. Existing practices applied when assessing coal quality, relying on basic quality parameters, namely calorific value, total moisture content, ash and total sulphur, exclusively provide information about the calorific value of coal without saying anything about the combustion process in a particular energy boiler. Parameters referring to petrographic composition and coal properties should be the main criterion when selecting coal for a combustion technology. These may include: vitrinite reflectance, volatile matter, caking ability Roga index, granulation, or fusibility temperature at reducing atmosphere.

3

Perspektywy rozwoju rynku paliw wtórnych w świetle wymagań prawnych

Róg L., Proksa J., Zborowska I.

Instal

|

2017

|

nr 7/8

10--14

PL

W Polsce produkuje się w każdym roku około 10 tys. ton odpadów komunalnych. Na zagospodarowanie energii zgromadzonej w tych odpadach, poprzez oszczędność tradycyjnych surowców energetycznych, wskazują obecne trendy a zarazem przymus, gdyż odpady o cieple spalania powyżej 6 MJ/kg suchej masy nie mogą być składowane od 1.01.2016 r. Prowadzi to do konieczności energetycznego wykorzystania paliw z odpadów o cieple spalania w przedziale 6-18 MJ/kg suchej masy. co może skutkować problemami podczas eksploatacji tradycyjnych kotłów. Sytuacja wymaga również prowadzenia ciągłych badań w celu określenia przydatności odpadów do termicznego przekształcania.

EN

Poland generates a total of around 10 thousand tons of municipal waste each year. Utilizing the energy trapped in the waste and thus cutting the consumption of traditional energy resources is both a current trend and a necessity, as waste with calorific value of above 6 MJ/kg of dry mass may no longer landfilled as of 1/01/2016. This results in obligatory processing of waste fuels with calorific values of 6-18 MJ/kg of dry mass material, potentially leading to maintenance issues when using traditional boilers. Furthermore, the situation requires continuous testing to determine waste suitability for thermal treatment.

4

Ocena wartości niektórych petrograficznych, fizyczno-chemicznych i geochemicznych wskaźników jakości węgla w serii paralicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz próba znalezienia współzależności pomiędzy nimi

Parzentny H., Róg L.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 1

51--75

PL

Badaniom poddano 56 pokładowych próbek węgla (z obszarów czynnych i likwidowanych kopalń), reprezentujących serię paraliczną GZW. Ustalono, że badany węgiel cechuje mała zawartość substancji mineralnej (zwłaszcza w warstwach gruszowskich) oraz mała zawartość Ag, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Mo, Ni, Rb, Sb, Sn, Sr, V i Zn w węglu. Tylko zawartość Mn i Pb w węglu jest większa od ich zawartości w węglu ze złóż świata. Występuje zmienność wartości petrograficznych, fizyczno-chemicznych i geochemicznych wskaźników jakości węgla, między północną i południowo-zachodnią częścią GZW oraz w profilu serii paralicznej. Dzięki znalezionym korelacjom pomiędzy wskaźnikami jakości węgla, stwierdzono istotne różnice w zakresie roli substancji mineralnej i organicznej w koncentrowaniu niektórych pierwiastków śladowych w badanym węglu. Ponadto ustalono, że zwiększaniu się stopnia uwęglenia (wyrażonego przez wzrost wartości R0 lub/i Qsdaf lub/i Cdaf), towarzyszy zmniejszanie się zawartości tlenków głównych pierwiastków w popiele węgla oraz siarki i niektórych pierwiastków śladowych w węglu. Zależność tę odnotowano zarówno w zakresie lateralnej jak i litostratygraficznej zmienności uwęglenia. Potwierdzono istnienie ogólnie znanych wzajemnych zależności pomiędzy wskaźnikami stopnia uwęglenia (R0, Cdaf, Qsdaf, Vdaf) w północnym i południowo-zachodnim rejonie badań oraz w warstwach porębskich i jaklowieckich. Ustalono, że wzrostowi wartości indeksu Rogi (RI) towarzyszy wzrost zawartości P2O5 w popiele węgla z południowo-zachodniego rejonu badań. Jest to prawdopodobnie wynikiem zbieżności zasięgu regionalnej dodatniej anomalii stopnia uwęglenia i dużej zawartości P2O5 w pokładach węgla w SW części GZW. Natomiast zaobserwowane zwiększanie się wartości RI wraz ze zmniejszaniem się zawartości minerałów siarczanowych, Cr i Ni w węglu oraz Na2O w popiele węgla, wynika z dużej roli procesu uwęglania, w dystrybucji głównych i śladowych pierwiastków i substancji mineralnej w węglu.

EN

A total of 56 coal seam samples (from active and closed coal mines) representing USCB Paralic Series, were tested. It was determined that the tested coal has low content of mineral matter (especially in Hruśov Beds) as well as of Ag, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Mo, Ni, Rb, Sb, Sn, Sr, V and Zn. Only Mn and Pb content in coal is higher than in coal from other deposits around the world. There are differences in the values of physical and chemical, petrographic and geochemical indices of coal quality, between the northern and the south-western part of the USCB and in the profile of the Paralic Series. Thanks to the revealed correlations between the indices of coal quality, significant differences in the role mineral and organic substance play in concentrating some of the trace elements in the tested coal, were determined. Moreover, it was observed that an increase in the rank of coal (expressed with an increase in the value of R0 or/and Qsdaf or/and Cdaf ), accompanies a decrease in the content of oxides of main elements in coal ash as well as sulfur and other trace elements in coal. The dependence was observed both in lateral and stratigraphic differences in the rank of coal. Mutual dependences between the indices of the rank of coal (R0, Cdaf, Qsdaf, Vdaf) in the northern and south-western area of the research and in Poruba Beds and Jaklovec Beds, were confirmed. It was determined that an increase in the value of Roga Index (RI) is accompanied by an increase in P2O5 content in ash of coal from the south-western part of the research area. It is probably a result of concurrence of a regional positive anomaly in the rank of coal and high P2O5 content in coal seams in the south-western part of the USCB. The observed increase in the value of RI, accompanying a decrease in the content of sulfate minerals, Cr and Ni in coal and Na2O in coal ash; results from the role the carbonisation process plays in distributing main and trace elements in the mineral matter of coal.

5

Geochemical characteristics of the bismuth and antimony occurrence in some coal seams in the Lublin Coal Basin (LCB)

Parzentny H. R., Róg L.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 2

313--324

EN

The study included 24 samples of coal with 7 cores, boreholes (7 coal seams), made by the Polish Geological Institute in Warsaw at the site of a Chelm field and 6 coal samples taken from 2 decks in the Lublin Coal mine „Bogdanka“ S.A. in LCB. Based on performed tests found generally low levels of Sb and Bi in coal. In the vertical profile of the LCB contents of Bi and Sb in coal generally increases from coal seams younger to older age. Content of Bi in coal from roof part coal seams is usually higher, and ash content in the coal content of Sb are generally lower than in the carbon of the middle part decks. The content of Bi in the lateral coal deposits is unlikely to vary, and the gap in the coal content of Bi between the sampling regions coal do not exceed 1.7 g / Mg. In contrast gap Sb content in coal on the extent LCB is from 1.7 g / Mg of 5.8 g / Mg. The biggest influence on the content of Bi and Sb in coal from the LCB is probably organic matter in which these elements are scattered and do not form their own minerals.

PL

Celem artykułu było określenie zróżnicowania zawartości Bi i Sb w węglu LZW oraz określenie roli substancji organicznej w ich koncentrowaniu w węglu. Pierwiastki te należą do bardzo rzadko (Sb) lub w ogóle nie oznaczanych (Bi) w węglu kamiennym ze złóż Polski. Badaniami objęto 24 próbki węgla kamiennego z rdzeni 7 otworów wiertniczych (7 pokładów węgla), wykonanych przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie na obszarze złoża Chełm oraz 6 próbek węgla pobranych z 2 pokładów w kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w LZW (Rys. 1). Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że skład petrograficzny węgla (Tab. 1) jest zbliżony do składu petrograficznego paleozoicznych węgli Europy w makroregionie North Atlantic (Vt = 68%, L = 12%, I = 20%), określonego przez Lopo de Sousa e Vasconcelous (1999). Zawartość witrynitu w badanym węglu jest porównywalna z zawartością tej grupy macerałów w węglu z serii paralicznej (63,8%) GZW. Ze względu na refleksyjnośc witrynitu, badany węgiel zaliczono do średnio uwęglonego węgla (typ C) ortobitumicznego. Przeciętna zawartość Bi i Sb w badanym węglu LZW jest w przypadku Bi mała, a w przypadku Sb zbliżona do wartości klarków dla węgla bitumicznego i subbitumicznego (Tab. 2). Zawartość Bi i Sb w węglu ogólnie zwiększa się idąc od pokładów wiekowo młodszych do starszych (Rys. 2). Zawartość Bi w węglu z przystropowej części pokładów węgla jest zwykle większa, a zawartość popiołu w węglu i zawartość Sb w węglu są na ogół mniejsze, niż w węglu z części środkowej pokładów (Rys. 3). Ze względu na małą zawartość Bi i Sb w węglu, potencjalnie najkorzystniejszym do ewentualnego spalania jest węgiel z części przyspągowej pokładu 378. Zawartość Bi w węglu po rozciągłości pokładów jest mało zróżnicowana, a rozstęp zawartości Bi w węglu pomiędzy rejonami opróbowania pokładów węgla nie przekracza 1,7 g/Mg (Rys. 4). Natomiast rozstęp zawartości Sb w węglu po rozciągłości LZW wynosi od 1,7 g/Mg do 5,8 g/Mg. Na podstawie korelacyjnej zależności, między zawartością Bi i Sb w popiele węgla i w węglu, a zawartością popiołu (Tab. 3) przypuszcza się, że największy wpływ na zawartość w węglu LZW omawianych pierwiastków ma substancja organiczna. To przypuszczenie potwierdziły wyniki rozwiązania funkcji RS, wyrażającej (opisaną wzorem nr 1) zależność zawartości pierwiastka w popiele węgla od zawartości popiołu. Stwierdzono, że 100% zawartości Bi i 97% zawartości Sb w węglu pochodzi z substancji organicznej węgla. Obserwacje powierzchni próbek węgla, za pomocą mikroskopu optycznego do światła odbitego i za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego (SEM-EDS), nie ujawniły obecności wtrąceń minerałów Bi i Sb w macerałach, ani domieszek tych pierwiastków w minerałach siarczkowych, siarczanowych, węglanowych i ilastych (Rys. 5). Nie stwierdzono także obecności minerałów własnych Bi i Sb. Przypuszcza się, że Bi i Sb mogą być rozproszone w niektórych maceratach i w minerałach, lecz z powodu przeważającej objętości i masy macerałów w węglu nad substancją mineralną, substancja organiczna ma największy lub wyłączny wpływ na zawartość tych pierwiastków w węglu. Związek pierwiastków z substancja organiczną oceniono jako ogólnie niekorzystny dla środowiska w przypadku wykorzystywania tego węgla do spalania. Omawiane pierwiastki Bi i Sb w zakresie temperatur 327°C-1127°C łatwo bowiem ulegają w paleniskach odparowaniu oraz szybko kondensują się i wzbogacają na cząstkach faz pierwiastków litofilnych (K, Ca, Na, Mg, Ti). Dlatego mogą one być łatwo uwalniane do atmosfery w formie lotnych związków, a skondensowane na najdrobniejszych cząstkach popiołu lotnego mogą w atmosferze wchodzić w skład pyłu zawieszonego.

6

Pomiar zawartości siarki tioeterowej i tiofenowej w węglach brunatnych z zastosowaniem półautomatycznego analizatora

Guzy J., Róg L., Kiełczewski R.

Karbo

|

2016

|

Nr 1-2

19--23

PL

Węgiel brunatny jest coraz częściej wykorzystywany do różnych procesów, w tym szeroko propagowanych i rozwijanych czystych technologii węglowych. Znajomość form siarki organicznej w węglach brunatnych jest bardzo ważna ze względu na konieczność stosowania w różnych procesach technologicznych odmiennych metod odsiarczania produktów termicznego przekształcenia węgla brunatnego. Ilość siarki tioeterowej i tiofenowej w węglu brunatnym wpływa na zanieczyszczenie produktu procesu, może działać spowalniająco lub jako inhibitor reakcji konwersji węgla brunatnego do produktu energetycznego. Celem badań było opracowanie metody jodometrycznego pomiaru siarki tioeterowej i tiofenowej z zastosowaniem półautomatycznego analizatora. Wyniki przedmiotowych badań wskazują na możliwość zastosowania opracowanej metody pomiaru do badania węgli brunatnych o szerokim zakresie zawartości siarki organicznej (Sdo w granicach do 0,09 do 1,40 %), w których zawartość siarki tioeterowej i tiofenowej jest wyznaczona z precyzją równą lub większą ± 0,028 %. Metoda pomiaru siarki tioeterowej tiofenowej w węglach brunatnych jest przydatnym narzędziem analitycznym badań jakościowych węgli brunatnych. Dodatkowym atutem jest prosty pomiar siarki tioeterowej i tiofenowej, jak i brak konieczności stosowania drogiej aparatury pomiarowej.

EN

Brown coal is more and more used for various processes, including the widely promoted and developed clean coal technologies. The knowledge of organic sulfur forms in brown coals is very important due to the necessity of using different desulfurization methods of brown coal thermal conversion products in various technological processes. The amount thioether thiophene sulfur in brown coal influences the contamination of the process product and can slow down or act as an inhibitor of conversion reaction of brown coal into an energy product. Organic sulfur forms can work as an inhibitor of the brown coal conversion to energy product. The aim of this study was to develop a method of iodometric measurement of thioether and thiophene sulfur with the use of a semi-automatic analyzer. The results of the studies under consideration indicate to the applicability of developed measurement method to for studies of brown coals with a broad range of organic sulfur (Sdo in the range 0,09 % to 1,40 %), in which the content of thioether and thiophene sulfur is determined with precision equal to or greater than ± 0,028 %. The method of measurement of thioether and thiophene sulfur in brown coals is a useful analytical tool in brown coal quality research. An additional advantage is simple measurement of thioether and thiophene sulfur as well as the lack of necessity to use the expensive measurement equipment.

7

Effect of the temperature of different combustion zones in the boiler grate on changes in physical and chemical parameters of bituminous coal and slags

Rompalski P., Róg L.

Journal of Sustainable Mining

|

2016

|

Vol. 15, iss. 2

66--72

EN

This paper presents the results of a study on the influence of the temperature of characteristic zones of coal combustion in a stoker fired boiler (drying, degassing, and burn-out), on changes in physical and chemical parameters of bituminous coal and slags. This information is important as it helps identify the impact of coal properties on the accumulation of trace elements, primarily mercury, in combustion waste. The study is the continuation of research work on the impact of mercury compounds accumulated in combustion waste on the natural environment (mercury from landfills of slag, and fly ash). Studies were undertaken because no in-depth analysis of the impact of the temperature of particular zones of stoker fired boilers on the physical and chemical parameters of the post-process slag, including mercury content, had been reported in literature. Both of the coals examined, classified as bituminous coal according to the International Classification of Seam Coals and of type 32.1 according to the PN-G97002:1982 standard, showed an average mercury content of 0.0849 mg/g. In the chemical composition determined for the ash derived from burnt coal, the dominance of SiO2 and Al2O3 over other oxides was found. This feature results in the increase of the softening temperature and ash melting and, therefore, during the combustion of coal tested in a stoker fired boiler, only ash was subjected to the sintering process. Mercury content in the other examined samples taken from various locations of the stoker fired boiler (drying – 32-1050 ºC, degassing – 1050-1020 ºC, and burn-out – 1020-400 ºC) varied from 0.0668 to 0.0009 mg/g and was determined with the use of a LECO atomic absorption spectrometer. The analyses of the elemental composition, performed with the application of XRF spectrometry, for ash obtained from samples collected from different sampling points of the stoker fired boiler showed that the largest concentration of trace elements was observed for the ash derived from the samples collected in the degassing zone (temperature range 1050-850 ºC).

8

Technologiczny pomiar zawartości popiołu w węglu surowym – popiołomierz RODOS-EX

Róg L., Kozłowski A., Kryca M., Michalik B., Smyła J.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

67--75

PL

Z wydobyciem, przeróbką i spalaniem węgla wiąże się powstawanie dużych ilości odpadów stałych, które można zagospodarować na wiele różnych sposobów, pod warunkiem, że spełniają stosowne normy. Rozwój czystych technologii węglowych, poza spektakularnymi działaniami w zakresie CCS (sekwestracja CO2) związany jest również z podejmowaniem działań na etapie przeróbki i wzbogacania węgla. W procesach tych bieżąca kontrola zawartości popiołu w węglu jest działaniem koniecznym, wspomagającym proces produkcji węgla o wysokiej jakości oraz pozwala na skuteczne planowanie gospodarki odpadami. Klasyczne laboratoryjne badania zawartości popiołu są czasochłonne i pracochłonne. Ponadto mają charakter losowy wynikający z konieczności pobrania próbki do badań. Chociaż dokładność analizy próbki jest wyższa od dokładności urządzeń technologicznych, metody klasyczne powinny być wspomagane metodami technologicznymi. Informacja o zawartości popiołu, uzyskana na wczesnym etapie procesu wydobycia, może być wykorzystana jako sygnał sprzężenia zwrotnego dla kombajnisty lub umożliwić wstępną segregację urobku, minimalizując koszty transportu kamienia na powierzchnię. Przedstawione w artykule urządzenie – popiołomierz RODOS-EX – umożliwia ciągły pomiar zawartości popiołu w węglu surowym, jeszcze przed przetransportowaniem go na powierzchnię. Urządzenie dostarcza informacji pozwalających na odpowiednie zorganizowanie procesu wzbogacania. Autorzy omówili różnice w budowie popiołomierza przeznaczonego do zabudowy w podziemiach kopalń względem typowych rozwiązań stosowanych w zakładach przeróbczych. Różnice wynikające z konieczności uwzględnienia znacznie trudniejszych wymagań środowiskowych, takich jak duża wilgotność, wysoka temperatura otoczenia, zagrożenie wybuchem metanu i pyłu węglowego czy zagrożenia mechaniczne, znalazły swoje odzwierciedlenie w budowie i parametrach funkcjonalnych urządzenia. Jednym z istotnych problemów związanych z pomiarami zawartości popiołu w węglu surowym jest wpływ zmian składu chemicznego na niepewność wskazań popiołomierza. Zastosowana w urządzeniu metoda pomiarowa bazująca na pomiarze naturalnego promieniowania gamma jest stosunkowo mało wrażliwa na zmiany składu chemicznego urobku.

EN

Mining, coal processing and coal combustion entail production of large quantities of solid waste that can be used in a number of different ways, provided that they meet the relevant standards. The development of clean coal technologies, apart from spectacular actions in the field of CCS (Carbon Capture and Storage), is also related to taking actions connected with coal processing and enrichment. In these processes the on-line control of ash content is a necessary action, that supports the process of production of high quality coal and allows for effective planning of waste management. Classical laboratory test of ash content is time consuming and laborious. Furthermore, that method has a random character due to the necessity of sampling. Although accuracy is much higher than the accuracy of any other technological devices, classical method should be supported by technological methods. Information on ash content acquired at the early stage of the extraction process can be used as a feedback signal for the cutting loaderman operator or may allow for the initial segregation of the output reducing the cost of its transport to the surface. In this paper the presented device – RODOS-EX ash-meter – allows for on-line measurement of ash-content in raw coal, before transporting it to the surface. The device provides information which allows to properly organize the coal enrichment process. The authors discussed differences between the construction of the ash meter intended for the use in underground coal mines and the ash meter designed to be used in coal processing plants. Strict environmental requirements, such as high humidity, high ambient temperature, methane and coal dust explosion hazard or mechanical threats were considered in the construction and functional parameters of the device. One of the significant problems, related to the measurement of ash content of raw coal, is the impact of changes in the chemical composition on the uncertainty in ash meter indications. The measurement method used in the device is based on the measurement of natural gamma radiation, and is relatively insensitive to changes in the chemical composition of the output.

9

Nowa metoda do oznaczania typu koksu według Gray-Kinga

Róg L., Krok W., Grotkowski Ł.

Karbo

|

2015

|

Nr 1

29--38

PL

W artykule opisano metodę pomiarową, jej zastosowanie oraz podstawowe aspekty budowy analizatora do oznaczania typu koksu metodą Gray-Kinga. Metoda została znormalizowana w 1984 i jest powszechna w krajach anglosaskich do określania zdolności spiekania węgla. Analizator do oznaczania typu koksu metodą Gray-Kinga opracowany został w Instytucie Tele- i Radiotechnicznym. Urządzenie to może być stosowane przez laboratoria jednostek przemysłowych badających parametry fizyko-chemiczne węgla i koksu.

EN

The paper describes measuring method, its application and basic construction structure of the analyzer that is used for coke type determination by Gray-King’s method. This method was standardized in 1984 and is commonly used in Anglo-Saxon countries for determination of coal caking properties. This analyzer for determination of coke type by Gray-King’s method was developed in Tele and Radio Engineering Research Institute. The device can be used by laboratories of industrial units for examination of physical and chemical parameters of coal and coke.

10

System monitorowania i kontrolowania jakości paliw stałych w myśl proponowanych nowych aktów prawnych

Róg L.

Instal

|

2015

|

nr 9

40--44

PL

Obecna sytuacja na rynku paliwowym wymaga wprowadzenia nowych uregulowań prawnych, dotyczących wymagań jakościowych, klasyfikacji i badań paliw stałych. Została wprowadzona Ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Objęła ona również monitorowanie i kontrolę jakości paliw stałych. Dobiegają końca prace nad trzema Rozporządzeniami Ministra Gospodarki w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, sposobu pobierania próbek oraz badania jakości paliw stałych. Rozporządzenia te porządkują sprawę dopuszczalnych na rynku sortymentów oraz ich jakości. Wprowadzają 12 grup produktów paliw stałych. Przyjęte w projekcie rozporządzenia metody pobierania próbek i badań są zgodne z metodami określonymi w polskich normach. Daje to możliwość jednoznacznego wyznaczenia parametrów jakościowych, wymaganych do klasyfikacji paliw stałych.

EN

The current situation on the fuel market requires the introduction of new law regulations in quality requirements, classification and study of solid fuels. The act was introduced about system of monitoring and controlling the quality of fuels. It also covered the monitoring and quality control of solid fuels. The work on three Regulations of the Minister of Economy on quality requirements for solid fuels, the way of sampling and testing the quality of solid fuels, comes to an end. These regulations organize the matter on the market assortments and their quality. Bring 12 product groups of solid fuels. Accepted in the draft regulations, the sampling methods and study, are in accordance with the methods definite in the Polish standards. This enables unequivocal determination of the quality parameters, required for classification of solid fuels.

11

Czynniki wpływające na precyzję wyznaczania zawartości chloru w biopaliwach i stałych paliwach wtórnych

Berda M., Róg L.

Chemik

|

2013

|

Vol. 67, nr 10

914--925

PL

W strukturze paliw spalanych w zakładach energetycznych, znaczny udział stanowią różnorodne biopaliwa stałe, produkowane z odpadów organicznych oraz stałe paliwa wtórne, czyli paliwa produkowane na bazie odpadów nieorganicznych. Duża zawartość chloru w tych paliwach, oddziałuje szkodliwie na urządzenia stosowane w procesie spalania oraz na środowisko naturalne, natomiast niejednorodność tych paliw, a w szczególności stałych paliw wtórnych, powoduje duże trudności w oznaczaniu rzeczywistej zawartości chloru w tych paliwach. W publikacji określono czynniki utrudniające wyznaczanie zawartości chloru w biopaliwach stałych i stałych paliwach wtórnych oraz opracowano wiarygodne metody wyznaczania zawartości chloru w tych paliwach. Badania eksperymentalne obejmowały analizy dla próbek biopaliw stałych i stałych paliw wtórnych, różniących się między sobą pod względem jakości. W badaniach uwzględniono wpływ zróżnicowanego uziarnienia próbki oraz wielkości naważki, na wyniki oznaczania chloru różnymi metodami.

EN

Various solid biofuels, produced from organic waste and solid recovered fuels made from inorganic waste are substantial in the structure of fuels used in electricity boards. High content of chlorine in such fuels has negative influence on equipment used in the combustion and on the environment, while the heterogeneity of fuels, especially solid recovered fuels, cause major difficulties in assessing the actual chlorine content in the fuels. This article presents factors hindering the determination of chlorine content in solid biofuels and solid recovered fuels, as well as it presents credible methodology of chlorine content determination in the mentioned fuels. Experimental research covered analysis of solid biofuels and solid recovered fuels Samales which differ in regard to their quality of the fuels. The research took into account the influence of diverse sample granulation and sample weight on the results of chlorine determination using various methods.

12

Procedury wyznaczania i rozliczania ubytków naturalnych węgla kamiennego powstających podczas składowania oraz transportu

Róg L., Rompalski P.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2012

|

nr 3

99-120

PL

Polskie normy nie regulują spraw związanych z powstawaniem naturalnych ubytków w czasie składowania i przemieszczania paliwa. Traktują jedynie o sposobie prawidłowego składowania węgla, co może w pewien sposób zmniejszyć ryzyko powstawania ubytków. Program związany z handlem uprawnieniami do emisji oraz opodatkowanie akcyzą węgla kamiennego zmusza zakłady energetyczne do dokładnej ewidencji ilościowo-jakościowej węgla na składowiskach oraz węgla spalonego w danym okresie rozliczeniowym. Przeważnie jedyną możliwą metodą wyznaczenia ilości spalonego paliwa jest obliczenie różnicy między ilością zakupionego węgla a masą węgla, który pozostał na składowisku, czyli tzw. inwentaryzacja paliwa na składowisku. Wymaga to stworzenia zasad wyznaczania ubytków naturalnych, które powstają podczas transportu paliwa od producenta, jego składowania, przetwarzania, załadunku i wywozu ze składowiska. Dopuszczalne ubytki naturalne paliw stałych oblicza się jako sumę jednostkowych ubytków obliczonych według metod podanych w rozdziałach 5 i 6 niniejszego artykułu.

EN

Standards in Poland do not regulate issues related to natural loss accumulation during storing and transporting fuel. They exclusively refer to the issue of proper coal storing (PN-G-07010:1994) what can lower the risk of loss accumulation. Due to the trade of entitlements to emission program as well as for imposing excise duty on hard coal, the electricity boards are forced to register, by amount and quality, coal on storage yards and coal utilized by burning in a given accounting period. Usually, the only possible method for indicating the amount of utilized coal is to calculate the variation between the amount of purchased coal and the mass of coal on storage yard. This process is called as fuel stocktaking on storage yard. This, in turn, extorts to devise the rules of determination natural losses which occur during transport of the fuel to the manufacturer, its storage, processing, loading and disposal from storage yard. The acceptable amount of natural losses of solid fuel is obtained by adding unit lossess calculated by use of the methods presented in chapter 5 and 6 of this article.

13

Możliwości wykorzystania zespołów krzywych wzbogacalności do oceny właściwości koksowniczych koncentratów węgli kamiennych

Róg L.

Przegląd Górniczy

|

2011

|

T. 67, nr 7-8

129--134

PL

Przeprowadzone badania miały na celu określenie możliwości wykorzystania tradycyjnych metod oceny procesu wzbogacania węgli, jakimi są krzywe wzbogacalności, do szerszej analizy właściwości fizykochemicznych węgli koksowych. Ocena ta oprócz zawartości popiołu i siarki całkowitej obejmuje: zawartość części lotnych, chlor, fosfor, niektóre składniki tlenkowe popiołu - Na2O i K2O, zawartość wybranych składników petrograficznych oraz parametry charakteryzujące właściwości koksotwórcze: zdolność spiekania, wskaźnik wolnego wydymania oraz dylatację. Wiedza na ten temat może być pomocna przy optymalizacji procesu doboru węgli do procesu koksowania.

EN

The investigations carried out aimed at the determination of possibilities of use of traditional methods of coal beneficiation process assessment, which constitute beneficiation capacity curves, for a broader analysis of physicochemical properties of coking coals. This assessment apart from the content of ash and total sulphur comprises: volatile matter content, chlorine, phosphorus, some oxide components of ash – Na2O and K2O, content of selected petrographic components and parameters characterising coke-forming properties: caking property, swelling index and dilatation. The knowledge regarding this subject can be helpful with respect to the optimisation of the process of coal selection for the coking process.

14

Jakość produktów odpadowych wydzielanych w procesach wzbogacania energetycznego węgla kamiennego

Blaschke W., Róg L., Ostatkiewicz A.

Przegląd Górniczy

|

2011

|

T. 67, nr 5

42-46

PL

W procesach wzbogacania surowego węgla wydzielane są produkty zwane odpadami. Mogą one być produktami handlowymi. Zależy to od ich właściwości fizykochemicznych. W artykule omówiono miejsca wydzielania produktów odpadowych w procesach przeróbki węgla kamiennego. Na przykładzie węgla energetycznego typu 32 pokazano rezultaty kompleksowego badania składników jakościowych we frakcjach gęstościowych. Zakładając, że produkty odpadowe wydzielane będą przy gęstościach 2,0 lub 1,6 g/cm3, wyznaczono parametry jakościowe takich produktów. Pokazano, że istnieje możliwość, na podstawie badań laboratoryjnych, analizowania teoretycznych parametrów jakościowych produktów odpadowych.

EN

Densimetric analyses of hard coal consisting in the distribution of raw coal into narrow density fractions are conducted in order to determine the technological properties of coal. They are used for the design of coal upgrading systems. Commercial coal concentrates theoretically possible to be gained are analysed. In raw coal upgrading processes products are separated called wastes. They can constitute commercial products. This depends on their physico-chemical properties. In the article the places of separation of waste products in hard coal upgrading processes have been discussed. On the example of power coal of 32 type the results of complex investigation of quality components in density fractions were shown. Assuming that the waste products will be separated at densities of 2.0 or 1.6 g/cm3, qualitative parameters of such products were determined. The possibility of analysis of theoretical quality parameters of waste products on the basis of laboratory tests has been shown.

15

Wyniki pierwszej tury międzynarodowych badań porównawczych w zakresie parametrów jakościowych węgla kamiennego

Rompalski P., Róg L.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2011

|

nr 4

103-115

PL

Streszczenie Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 września 2008 roku (Dz. U. nr 183, poz. 1142) w sprawie sposobu monitorowania wielkości emisji substancji objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji, analizy fizykochemiczne paliw powinny być wykonywane w laboratoriach mających system zarządzania zgodny z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2005. W tak zarządzanych laboratoriach badawczych stosowane procedury i zasady gwarantują wiarygodność uzyskiwanych wyników badań. Ważnym elementem systemu zarządzania jest również badanie biegłości, które może być oceniane na podstawie wyników uzyskiwanych w badaniach międzylaboratoryjnych. Przekonanie, że w laboratorium są wykonywane wiarygodne badania, jest najważniejszą sprawą dla klientów korzystających z jego usług. Programy badań międzylaboratoryjnych są wykorzystywane przez jednostki akredytujące laboratoria do oceny zdolności laboratoriów do kompetentnego wykonania badań i pomiarów. W artykule przedstawiono wyniki pierwszej tury międzynarodowych badań porównawczych, zorganizowanych przez Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych Głównego Instytutu Górnictwa. Badania porównawcze zostały zorganizowane dla polskich firm energetycznych, uczestniczących w programie handlu uprawnieniami do emisji oraz dla firm zagranicznych i przedstawicieli firm zagranicznych w Polsce.

EN

In conformity with the Order of the Minister of Environment of 12 September 2008 (Journal of Laws of the Republic of Poland No 183, item 1142) on the way of monitoring of the emission quantity of substances comprised by the European Union Emission Trading Scheme, physico-chemical analyses of fuels should be carried out in laboratories having a management system consistent with the PN-EN ISO/IEC 17025:2005 standard. In testing laboratories managed in such a manner the applied procedures and principles guarantee the reliability of obtained test results. An important element of the management system is also the proficiency testing, which can be assessed on the basis of results obtained in interlaboratory tests. The conviction that in the laboratory are carried out reliable tests is the most important matter for the clients using its service. The programmes of interlaboratory tests are used by bodies accrediting laboratories for the evaluation of capacity of laboratories for competent performing of tests and measurements. The article presents the results of the first round of international comparative tests, organised by the Department of Solid Fuels Quality Assessment of the Central Mining Institute. The comparative tests have been organised for Polish energy companies participating in the emissions trading programme as well as for foreign firms and representatives of foreign firms in Poland.

16

Wykorzystanie pakietu komputerowego STATISTICA do obróbki i analizy danych

Rompalski P., Róg L.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2011

|

nr 2

73-99

PL

Do ważniejszych parametrów służących do oceny jakości węgli kamiennych należy zaliczyć takie, na podstawie których można określić jego typ. Spośród nich, decydujące znaczenie mają: zawartość części lotnych, zdolność spiekania – RI, wskaźnik wolnego wydymania – SI oraz właściwości dylatometryczne. Na wszystkie te parametry duży wpływ wywierają czynniki, wynikające z obecności w węglu tzw. balastu, do którego zalicza się popiół i wodę. Przy dużym zróżnicowaniu parametrów i przy równoczesnych wzajemnych ich powiązaniach, do wyciągnięcia wiarygodnych wniosków dotyczących tych powiązań, jest konieczne użycie odpowiednich technik statystycznych. Jednym z takich współczesnych narzędzi statystycznych, pomocnych w tego typu badaniach, jest pakiet komputerowy STATISTICA. W pakiecie tym są wykorzystywane różnego rodzaju testy statystyczne, które służą do scharakteryzowania właściwości badanego węgla, na podstawie opisu zależności między analizowanymi danymi. W badaniach wykorzystano dane zgromadzone w Banku Danych o Jakości Polskich Węgli Kamiennych, prowadzonym od wielu lat w Zakładzie Oceny Jakości Paliw Stałych Głównego Instytutu Górnictwa; były to węgle energetyczne produkowane w wybranych pięciu kopalniach węgla kamiennego z rejonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pakiet komputerowy STATISTICA wykorzystano do przeprowadzenia następujących testów statystycznych: testu t-Studenta, regresji wielorakiej, analizy wariancji, analizy składowych głównych. Aby stwierdzić czy średnia zawartość popiołu w węglach wyprodukowanych w wytypowanych kopalniach w 2009 r. różni się od średniej zawartości popiołu w węglach produkowanych w latach 2005–2008, wykonano test t-Studenta. Następnie, przeprowadzono regresję wieloraką w celu stwierdzenia, czy istnieją zależności między trzema parametrami: zdolnością spiekania węgla według Rogi, zawartością pierwiastka C oraz zawartością części lotnych. Wykazała ona, że zależności istniejące między każdą z tych zmiennych są niewielkie. Analiza wariancji posłużyła do oszacowania zależności między zawartością popiołu w węglach z pięciu różnych kopalń. Na tej podstawie stwierdzono brak równości wariancji w poszczególnych grupach, co świadczyło o braku zależności między zawartością popiołu w analizowanych kopalniach. Analiza składowych głównych pozwoliła na stwierdzenie, które z badanych parametrów były istotne statystycznie. W analizowanym modelu PCA tylko trzy składowe główne były istotne (Wa, Aa i Vdaf), z czego trzecia składowa miała istotność nieznaczną.

EN

Among more important parameters used for hard coal quality assessment should be ranked such ones, on the basis of which the type of coal can be determined. From among these parameters the deciding significance have: volatile matter content, caking properties – RI, swelling index – SI, and dilatometric properties. On all these parameters high impact exert factors, resulting from the presence in coal of the socalled ballast, among which ash and water are counted. Under great differentiation of parameters and their simultaneous mutual connections for drawing reliable conclusions necessary is the use of suitable statistical techniques. One of such contemporary statistical tools, helpful in investigations of this type, is the computer package STATISTICA. In this package different kinds of statistical tests are used for the characterisation of properties of the tested coal, on the basis of relationships between the analysed data. In investigations have been used data collected in the Data Bank about the Quality of Polish Hard Coals, conducted since many years in the Department of Solid Fuels Quality Assessment of the Central Mining Institute. Those were power coals produced in five selected hard coal mines from the Upper Silesian Coal Basin region. The computer package STATISTICA was used to carry out the following statistical tests : t-Student test, multiple regression, analysis of variance, analysis of main components. In order to ascertain if the average ash content in coals produced in the selected mines in 2009 differs from the average ash content in coals produced in the period 2005–2008, the t-Student test was carried out. Then the multiple regression was carried out in order to ascertain if there exist relationships between three parameters: caking properties according to Roga, content of element C and volatile matter content. It has pointed out that the relationships existing between each of the variables are small. The analysis of variance was used for the estimation of relationships between the ash content in coals from five different mines. On this basis the lack of variance equality in individual groups was ascertained, what argued for the lack of relationaships between coal contents in the analysed mines. The analysis of main components allowed to ascertain, which from the investigated parameters were statistically essential. In the analysed PCA model only three main components were essential (Wa, Aa, and Vdaf), of which the third component had inconsiderable significance.

17

Optymalizacja doboru węgla kamiennego dla poprawy sprawności kotłów energetycznych

Róg L.

Instal

|

2011

|

nr 5

47-54

PL

Węgiel kamienny utrzymuje cały czas swoją wysoką pozycję jako paliwo energetyczne, a jego wykorzystanie przez bezpośrednie spalanie jest dominującym w świecie procesem jego utylizacji. Stosowanie paliwa o odpowiedniej jakości, dobranego indywidualnie dla każdego paleniska, gwarantuje uzyskanie taniej i czystej energii. Rozpoznanie przebiegu procesu spalania, zróżnicowanych jakościowo paliw w różnego rodzaju paleniskach, daje możliwość uniknięcia negatywnych zjawisk, niekorzystnych z ekonomicznego i ekologicznego punktu widzenia. W artykule wytypowano parametry jakościowe węgla i określono ich wpływ na proces spalania w kotłach energetycznych. Scharakteryzowano parametry wynikające ze stopia uwęglenia substancji organicznej węgla. Są to: zawartość części lotnych i zdolność spiekania oznaczona według Rogi. Oceniono parametry określające zachowanie się węgla w procesie przygotowania i dozowania do spalania oraz parametry charakteryzujące substancję mineralną węgla pod kątem jej zachowania się w procesie spalania. Wymienić tu należy: skład ziarnowy i związane z nim takie wskaźniki jak: podatność przemiałowa według Hardgrove’a i podatność transportowa oraz temperaturę topliwości popiołu.

EN

The coal still keeps its high position as an energy fuel, and its use by direct combustion is the most common process of its utilization worldwide. The process of using the fuel with the adequate quality, that has been chosen individually for each furnance, guarantees getting cheap and clean energy. Recognition of the combustion process for qualitatively different fuels in different types of furnaces, allows to avoid adverse economic and ecological effects. In this article quality parameters of coal have been identified and their influence on the combustion process in power boilers has been set. Parameters resulting from the degree of organic substance of coal carbonization have been described (voltaile matter content and the caking index by the Roga’s method). Parameters determining the behavior of coal in the process of preparation and dosing for combustion process and parameters determining the behavior of mineral substance of coal during the combustion process have been evaluated (the coal granulation and related factors such as the grindability index according to Hardgrove’s method, the transport vulnerability of coal and fusibility of ash).

18

Wpływ składu chemicznego popiołu na stężenie izotopów promieniotwórczych w węglu

Róg L., Michalik B., Wysocka M.

Przegląd Górniczy

|

2009

|

T. 65, nr 1-2

37-45

PL

Węgiel kamienny, jak każdy surowiec mineralny, charakteryzuje się pewną zawartością naturalnych izotopów promieniotwórczych. Ich stężenie zależy miedzy innymi od ilości i rodzaju zanieczyszczeń mineralnych zawartych w węglu oraz od budowy chemicznej węgla. Badania wykonano w ramach projektu badawczego własnego nr N520 07431/3723, prowadzonego w Głównym Instytucie Górnictwa. Badano osiem próbek miałów surowych, pobranych z kopalń węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, wykazujących typy od 31 do 34 oraz wydzielone z nich frakcje gęstościowe, w cieczach ciężkich: od 1,30 g/cm[^3] do 2,00 g/cm[^3]. Z każdej próbki otrzymano w ten sposób osiem węgli, różnych pod względem: budowy petrograficznej, właściwości fizykochemicznych oraz zawartości popiołu. W miarę wzrostu gęstości frakcji rośnie regularnie zawartość popiołu oraz stężenie izotopu [^40]K w popiołach z frakcji, maleje natomiast stężenie izotopów [^226]Ra i [^228]Ra. W popiołach z najcięższych frakcji nastąpiło, w stosunku do węgla wyjściowego, zwiększenie ilości SiO2 i K2O, a w popiołach z frakcji najlżejszych nastąpiło skumulowanie pozostałych składników tlenkowych. W miarę wzrostu gęstości frakcji rośnie zawartość rubidu (Rb) i maleje średnia zawartość pozostałych pierwiastków śladowych. Stężenie izotopu [^226]Ra rośnie w miarę wzrostu Fe[2]O[3] i strontu (Sr) w popiele. Do składników popiołu wpływających na stężenie izotopu [^228]Ra w popiele z frakcji, zaliczyć można jedynie SiO2 i Al[2]O[3], przy czym przy wzroście ilości Al[2]O[3] stężenie [^228]Ra rośnie, a pojawienie się większej ilości SiO[2] powoduje obniżenie zawartości [^228]Ra. Z wszystkich składników popiołu, analizowanych pod kątem wpływu na stężenie izotopu [^40]K, najwyraźniejszy wpływ ma rubid (Rb).

EN

Hard coal, as each mineral raw material, is characterised by some natural radioactive isotopes content. Their concentration depends, among others, on quantity and kind of mineral impurities contained in coal as well as on the chemical constitution of coal. Research has been carried out within the research project No N520 07431/3723, in the Main Mining Institute. In the research works eight samples of raw smalls have been used. They have been collected from hard coal mines of GZW (Upper Silesian Coal basin) and belong to the coals of 31 to 34 types. Dense fractions have been separated in dense media from 1.3 g/cm[^3] to 2.0 g/cm[^3]. In this way from each sample obtained eight coals of different petrographic constitution physico-chemical properties as well as ash content. Along with fraction density increase grows regularly ash content as well as concentration of isotope [^40]K in the ash from the fractions, however concentration of isotopes [^226]Ra and [^228]Ra drops. Increase of SiO[2] and K[2]O occurred in ash from the heaviest fractions, and in ashes from the lightest fraction accumulation of remaining oxide components. As fraction density increases content of rubidium (Rb) grows and average content of remaining trace elements decreases. Concentration of isotope [^226]Ra increases as Fe[2]O[3] and strontium (Sr) increase in ash. Only ash components SiO[2] and AL[2]O[3] influence on concentration of isotope [^228]Ra in the fraction ash. As quantity of Al[2]O[3] increases concentration of [^228]Ra increases, and occurrence of bigger quantity of SiO[2] causes decrease of [^228]Ra content. The most distinct influence on isotope [^40]K concentration has rubidium (Rb) among all the analyzed ash components.

19

Możliwości wykorzystania zespołów krzywych wzbogacalności do oceny właściwości fizykochemicznych koncentratów węgli kamiennych

Róg L.

Przegląd Górniczy

|

2009

|

T. 65, nr 7-8

96-109

PL

Przeprowadzone badania miały na celu określenie możliwości wykorzystania tradycyjnych metod oceny procesu wzbogacania węgli, jakimi są krzywe wzbogacalności, do szerszej analizy właściwości fizykochemicznych uzyskanych koncentratów. Ocena ta, oprócz zawartości popiołu i siarki całkowitej, obejmuje: wartość opałową, części lotne, siarkę pirytową, chlor, fosfor, niektóre składniki tlenkowe popiołu, nuklidy promieniotwórcze [^226]Ra, [^228]Ra, [^40]K, temperaturę topnienia popiołu oraz zawartość wybranych składników petrograficznych. Wiedza na ten temat może być pomocna przy optymalizacji procesu produkcji ekologicznych węgli energetycznych. Badano cztery próbki miałów surowych. Próbki pochodziły z kopalń Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i reprezentowały różne typy, od 31 do 34. Z każdej próbki węgla wydzielono osiem frakcji gęstościowych w cieczach ciężkich gęstości rzeczywistej: 1,30 g/cm[^3], 1,35 g/cm[^3], 1,40 g/cm[^3], 1,45 g/cm[^3], 1,50 g/cm[^3], 1,60 g/cm[^3], 2,00 g/cm[^3]. W miarę zmniejszania gęstości rozdziału, w otrzymanym koncentracie węglowym rośnie wartość opałowa oraz zawartość części lotnych mikrolitotypów witrytowych, maleje natomiast zawartość popiołu, siarki całkowitej, siarki pirytowej, chloru, fosforu, SiO2, AI2O3, Fe2O3, MgO, CaO, Na2O oraz K2O. Maleje również stężenie izotopów promieniotwórczych [^226]Ra, [^228]Ra oraz [^40]K w koncentracie i temperatura topnienia otrzymanego z niego popiołu.

EN

The aim of the carried out research was to determine possibilities of the traditional methods of coal cleaning process, the washability curves, use for the broader analysis of obtained concentrates physical-chemical properties. This evaluation aside from the ash content and total sulphur content includes: calorific value, volatile matter, pyrite sulphur, chlorine, phosphorus, some oxide components of ash, radioactive nuclides, [^226]Ra, [^228]Ra, [^40]K, ash melting point as well as selected petrological components.This knowledge can be useful at optimization of ecological steam coals production process. Four samples of raw smalls have been used in research work. The samples have been taken from the mines of the Upper Silesian Coal Basin and represented various coal types from 31 to 34. From each sample eight density fractions have been separated in the dense media with densities: 1.30 g/cm[^3], l.35 g/cm[^3],1.40 g/cm[^3], 1.45 g/cm[^3], 1.50 g/cm[^3], 1.60 g/cm[^3], 2.00 g/cm[^3]. As the density of separation decreases, increases calorific value, as well as volatile matter and vitrinite microlite-types in the obtained concentrate, however decreases content of ash, total sulphur, pyrite sulphur, chlorine, phosphorus, SIO A12O3, Fe2O3, MgO, CaO, Na2O as well as K2O, also decreases concentration of radioactive isotopes [^226]Ra, [^228]Ra as well as [^40]K in the concentrate and the melting point of the obtained from it ash.

20

Szacowanie wskaźników emisji dwutlenku węgla na podstawie parametrów jakościowych węgli energetycznych

Róg L., Wawrzynkiewicz W.

Przegląd Górniczy

|

2008

|

T. 64, nr 9-10

45-51

PL

Wskaźnik emisji CO[2] wyznacza się na bazie podstawowych parametrów jakościowych paliw. Do parametrów tych zalicza się: wartość opałową w stanie roboczym (Q[^r][i]), obliczoną na bazie ciepła spalania, oraz zawartość pierwiastka węgla (C[^r][t]). W trakcie badań rozpoznano zależności między tymi parametrami jakościowymi a wskaźnikiem emisji. Badania przeprowadzono na bazie wyników zgromadzonych w banku informacji o polskich węglach pokładowych, który jest prowadzony w Zakładzie Oceny Jakości Paliw Stałych, Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Badania objęły 325 próbek węgli pokładowych z pokładów grupy od 100 do 600 oraz 49 próbek węgli sortymentowych produkowanych w trzech wytypowanych kopalniach. Rozpoznanie tych zależności umożliwiło opracowanie metody prognozowania wskaźników emisji, która może być narzędziem wspomagającym optymalizację doboru paliw do spalania. Opracowanie takiej metody jest bardzo istotne, gdyż na bazie kilku wyników, posiadanych dla konkretnego dostawcy, możliwe jest wyznaczenie zależności, która może być wykorzystywana do szacowania wskaźników emisji z pominięciem każdorazowego wyznaczania zawartości pierwiastka C w paliwie, do czego konieczna jest specjalistyczna i droga aparatura.

EN

CO[2] emission indices are determined on the basis of basic fuel qualitative parameters. The following parameters are rated among them: calorific value in working state (Q[^r][i]) calculated on the basis of heat combustion, as well as content of carbon element (C[^r][t]). In course of research relations between qualitative parameters and emission indices have been probed. Research has been carried out on the basis of results gathered in the data bank of Polish seam coals, which is kept in the Solid Fuels Quality Evaluation Department of the Main Mining Institute in Katowice (Poland). Research included 325 samples of seam coals from the seams of the series from 100 to 600 as well as 49 samples of graded coal produced in three selected mines. Recognition of these relationships enable working out of emission indices forecasting method, which can be an auxiliary tool supporting optimization of fuel for burning selection. Working out of such a method is very essential, because on the basis of a few results for a real supplier, it is possible to determine the relationship, which can be used for estimate emission indices without every time determination of C element, for what a specialist and costly apparatus is necessary.