The study determined the usefulness of dried carrot as a raw material for the production of feed pellet. The influence of relative humidity of ground carrot dried on the hardness, specific density and absorbability of the granulated product was investigated. The results were compared to the hardness, density and absorbability of the dried, unchopped carrot root sections. The relative humidity of the raw material was: 12, 18, 24%. It was found that with increasing relative humidity of raw material from crushed dried carrot, the hardness of the granulate increases and its specific density and absorption coefficient decrease.
PL
W pracy określano przydatność suszonej marchwi jako surowca do produkcji granulatu paszowego. Badano wpływ wilgotności względnej rozdrobnionego suszu marchwiowego na twardość, gęstość właściwą i nasiąkliwość wyprodukowanego z niego granulatu. Wyniki porównywano do wartości twardości, gęstości właściwej i nasiąkliwości wysuszonych, nierozdrobnionych odcinków korzenia marchwi. Wilgotność względna surowca wynosiła: 12, 18, 24%. Stwierdzono, że wraz ze zwiększeniem wilgotności względnej surowca z rozdrobnionego suszu z marchwi zwyczajnej następuje wzrost twardości granulatu oraz spadek jego gęstości właściwej i współczynnika nasiąkliwości.
The paper presents tests on the pressure agglomeration process of horse manure with the addition of chopped barley straw in order to produce fertilizer granules for fertilizing small crops as part of home grown organic vegetable growing. The granulation process was carried out on a laboratory pelletizer. The experiment was carried out with the dry matter content of chopped barley straw in relation to the total dry mass of the mixture containing a straw and a horse manure, amounting to 0; 16,6; 32,7%. Middle relative humidity of the raw material was 15,2; 23,6; 30,4%. The influence of addition of a chopped barley straw and substrate relative humidity on the selected properties of the obtained granulate was determined.
PL
Opisano badania procesu aglomeracji ciśnieniowej obornika końskiego z dodatkiem sieczki słomy jęczmiennej w celu wytworzenia granulatu nawozowego do nawożenia małych upraw w ramach przydomowej ekologicznej uprawy warzyw. Proces granulacji przeprowadzono w granulatorze laboratoryjnym. Doświadczenie wykonano przy zawartości suchej masy sieczki słomy jęczmiennej w stosunku do całkowitej suchej masy mieszaniny zawierającej słomę i koński nawóz, wynoszącej 0; 16,6; 32,7%. Średnia wilgotność względna surowca wynosiła: 15,2; 23,6; 30,4%. Określono wpływ dodatku zawartości sieczki słomy jęczmiennej i wilgotności względnej substratu na wybrane właściwości otrzymanego granulatu.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wdrożenie Planów Bezpieczeństwa Wodnego (PBW), ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego i niezawodności dostaw wody. Są one zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako wielobarierowy system minimalizowania potencjalnych zagrożeń dla jakości wody, oparty na zarządzaniu ryzykiem, zgodnie z normą PN-EN 15975-2:2013-12 Bezpieczeństwo zaopatrzenia w wodę do spożycia. Wytyczne zarządzania kryzysowego i ryzyka. Część 2: Zarządzanie ryzykiem. Ocena zagrożeń, ustalenie punktów krytycznych w całym systemie zaopatrzenia w wodę do spożycia oraz oszacowanie ryzyka, jest kluczowym elementem PBW. Zasady wielokrotnych barier ochronnych stosuje się w odniesieniu do czterech podstawowych obszarów: terenu zlewni ujęcia, produkcji wody, jej dystrybucji oraz instalacji odbiorców. W artykule przedstawiono przegląd i ocenę dokumentów – instrukcji, procedur i innych zapisów obowiązujących w MPWiK S.A. w m.st. Warszawie, pod kątem możliwości ich włączenia do PBW. Oceny dokonano w oparciu o wytyczne zawarte w podręczniku WHO Water Safety Plan manual: step-by-step risk management for drinking water suppliers z 2009 r. [11] i jego polską wersję z 2012 roku [3]. Przeprowadzona analiza wskazuje, że największy problem stanowi obszar zlewni oraz instalacje wewnętrzne konsumentów. Z uwagi na to, że odpowiedzialność za te obszary nie leży w kompetencjach przedsiębiorstwa wodociągowego, do kompleksowego opracowania PBW niezbędna jest współpraca z jednostkami zewnętrznymi, w ramach powołanych zespołów interdyscyplinarnych.
EN
Implementation of Water Safety Plans (WSP) is aimed at increasing health safety and reliability of water supply. They are recommended by the World Health Organization (WHO) as a multi-barrier system to minimize potential threats for water quality. WSP are based on risk management, in accordance with PN-EN 15975-2: 2013-12. Security of drinking water supply. Guidelines for risk and crisis management. Part 2: Risk management. A key element of WSP is hazard assessment, setting critical points in the entire drinking water supply system and risk assessment. The principles of multiple protection barriers are applied to 4 basic areas: the water catchment, production of water, distribution network and consumers internal installations. The article presents an overview and evaluation of documents – instructions, procedures and other provisions in force at MPWiK S.A. in Warsaw, regarding the possibility of their inclusion in the WSP. The assessment was based on the guidelines included in the WHO Water Safety Plan manual: step-by-step risk management for drinking water suppliers from 2009 and its Polish version from 2012 (edition GIS). The analysis shows that the biggest problem are the catchment areas and consumer internal installations. Due to the fact that responsibility for these areas is not within the competence of a company of water treatment and supply, it is necessary to cooperate with external entities to develop WSP in the framework of established interdisciplinary teams.
W artykule przedstawiono innowacyjne koncepcje konstrukcji autobusów amfibia jako środka transportu, zarówno na lądzie, jak i na wodzie. Amfibia to pojazd o podwójnym zastosowaniu. Możne posłużyć do różnych zastosowań w dziedzinie militarnej, operacjach ratowniczych, jak i turystyce. Artykuł koncentruje się na opisie koncepcji ,,pływających autobusów” w rożnych krajach. Sukces każdej koncepcji w dużej mierze opiera się na badaniach i rozwoju, chociaż są już znane autobusy amfibie, pojazdy tego typu mają jeszcze przed sobą długą drogę innowacyjnego rozwoju.
EN
The article presents innovative concepts of the construction of ,,swimming buses” as a means of transport, both on land and on water. Amphibian is a dual-use vehicle. It can be used for various applications in the military area, rescue operations, as well as tourism. The article focuses on the description of the concept of an ,,swimming buses” in various countries. The success of each concept is largely based on research and development, although amphibious buses are already known, and vehicles of this type still have a long way to go through innovative development.
The results of research into the hardness of pellet made from a mixture of wheat straw with ground wheat are presented in the paper. The share of ground wheat in the pellets was 0; 4.2 and 8.1%. The measurement of the hardness of pellet was performed with the Kahl method. An influence was found of the content of ground wheat on the increase in the hardness of pellet.
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań twardości peletu wykonanego z mieszaniny słomy pszennej ze śrutą z ziarna pszenicy. Udział śruty pszenicznej w granulacie wynosił 0; 4,2 i 8,1%. Pomiar twardości peletu wykonano metodą Kahla. Stwierdzono wpływ zawartości śruty pszenicznej na wzrost twardości peletu.
The addition of straw to chicken manure can influences on humidity, ammonia emission and concentration of phosphorus of the obtaining mixture. This material can be used as a raw material to production of fertilizer pellet or energetic pellet. Because hardness is the most important feature of granulate, research related to the hardness of pellet made from a mixture of chicken manure and rye straw were done. The share of manure in pellet amounted to from 26 to 80%. An influence was found of increased manure contents on the increase in pellet hardness.
PL
Dodatek słomy do pomiotu kurzego może wpływać na wilgotność, emisję amoniaku i stężenie fosforu w otrzymanej mieszaninie. Materiał ten może być stosowany jako surowiec do produkcji granulowanego nawozu lub peletu energetycznego. Ponieważ twardość jest najistotniejszą cechą granulatu, przeprowadzono badania dotyczące twardości granulek z mieszaniny kurzego nawozu i słomy żytniej. Udział pomiotu kurzego w pelecie wynosił od 26 do 80%. Stwierdzono wpływ zwiększanej zawartości pomiotu kurzego w mieszaninie na wzrost twardości wykonanego z niej granulatu.
Przedstawiono konstrukcje silnika Stirlinga i sposoby dotyczące wykorzystania ich w pojazdach samochodowych. Opisane zostały badania nad wykorzystaniem silnika Stirlinga do bezpośredniego napędu samochodów oraz jako jednostki napędowej w pojazdzie hybrydowym. Omówiono podstawowe zalety i wady wykorzystania silnika Stirlinga w pojazdach oraz jego możliwości do przetwarzania ciepła odpadowego pochodzqacego z silników z wewnętrznym spalaniem na energię elektryczną.
EN
In the paper the Stirling engine constructions and methods for use them in car vehicles are presented. There were described research on the use of the Stirling engine for direct drive of cars and the hybrid drive. The main advantages and disadvantages of the Stirling engine use in vehicles and their ability to convert waste heat from internal combustion engines into electricity are discussed.
W artykule przedstawiono charakterystykę przewoźnych linii do produkcji peletu z biomasy roślinnej. Dokonano oceny możliwości transportu drogowego przewoźnych linii za pomocą dostępnych środków transportu drogowego. Ponadto porównano możliwość transportu przewoźnych linii za pomocą małogabarytowych zestawów transportowych z transportem za pomocą naczep niskopodwoziowych.
EN
The article presents the characteristics parameters of transportable lines used for the producing biomass pellets. There was assessed possibility of mobile lines road transport by means of available road transport vehicles. The possibility of using small trucks for pelleting lines transport with the transporting them by means of low loader trailers was compared.
Który proces koagulacji jest bardziej efektywny: prowadzony przy użyciu wysokozasadowego koagulantu PAX XL19F czy siarczanu glinu (SAI), tradycyjnie stosowanego na SUW Filtry Zakładu Centralnego MPWiK w Warszawie?
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule omówiono, zrealizowane w ostatnich latach przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m. st. Warszawie, trzy największe inwestycje modernizacji technologii stacji uzdatniania wody: – modernizacja technologii w Zakładzie Wodociągu Centralnego – ozonowanie pośrednie i filtracja na węglu aktywnym realizowana w ramach projektu „ Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie Faza II – Uzdatnianie i zaopatrzenie w wodę”. Inwestycja zakończona w październiku 2010r. – rozbudowa technologii uzdatniania wody Zakładu Wodociągu Praskiego w ramach projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie Faza IV”. Inwestycja zakończona w listopadzie 2015r. – modernizacja technologii w Zakładzie Wodociągu Północnego – flotacja ciśnieniowa realizowana w ramach projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie Faza II – Uzdatnianie i zaopatrzenie w wodę.” Inwestycja zakończona w lipcu 2010r. Zrealizowane modernizacje stacji uzdatniania, poprzez rozbudowę i unowocześnienie układów technologicznych, odpowiadały na aktualne potrzeby technologiczne. Usprawnienie procesów technologicznych podyktowane było potrzebą sprostania znowelizowanym, zaostrzonym wymogom prawnym dla wody uzdatnionej oraz optymalizacją i dostosowaniem efektywności technologicznej układów uzdatniania wody do niestabilnej jakości ujmowanych wód powierzchniowych. Zrealizowane inwestycje, to efekt wielu lat pracy i badań technologicznych nad wyborem optymalnej koncepcji modernizacji. W ramach prac nad usprawnieniem eksploatowanych układów technologicznych analizowano rożne procesy jednostkowe, w celu uzyskania maksymalnego efektu technologicznego. Badania modelowe pozwoliły na sformułowanie założeń i wytycznych technologicznych do realizacji inwestycji oraz określenie spodziewanego efektu technologicznego.
EN
In the paper the information concerning the biggest investments established in the recent years at the water treatment plants are presented: – implementation of dissolved air flotation at the North Waterworks Plant; – implementation of intermediate ozonation and activated carbon filtration at the Central Waterworks Plant, – implementation of intermediate ozonation and activated carbon filtration at the Praga Waterworks Plant. Water treatment plants upgrades in the scope of expansion and modernization of technological processes has been conducted due to technological needs. The main goal of modernization was an optimization and increase of technological efficiency for water treatment processes as well as meeting more stringent requirements for drinking water quality. Completed investments are the result of many years of investigations concerning optimal technological solutions for WTPs. Many different unit processes were examined to achieve maximum technological efficiency for the upgraded water treatment processes. Model studies has allowed to formulate the technological guidelines and to determine the expected technological effect.
W artykule przedstawiono sposoby transportu drogowego pelletu. Omówiono transport pelletu w workach, big bagach oraz luzem, wskazując na czynniki mające wpływ na jakość dostarczanego paliwa oraz dobór technik transportu w zależności od potrzeb odbiorcy. W artykule odniesiono się do aktualnie obowiązujących norm na pellet drzewny oraz dokonano porównania gęstości nasypowej i współczynnika twardości pelletu w zależności od materiału z którego został wytworzony.
EN
In the article presents ways of road transport of pellet. Discusses transport of pellets in bags, big bags and bulk, pointing to the factors affecting on the quality of the delivered fuel and transport techniques selection depending on the needs of the customer. The article referred to the current standards for wood pellet and compared a density pellet bulk and coefficient hardness depending on the material from which it was made.
Badania grzybów mikoryzowych prowadzono w latach 2005-2007 w zlewni rzeki Kurówka, w trzech transektach (TI, TII, TIII) na dwudziestu czterech stanowiskach. Transekty poprowadzono od wyniesienia terenu do rzeki. Badaniami objęto uprawy zbóż, zbiorowiska zaroślowe i łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea, zbiorowiska szuwarowe z klasy Phragmitetea oraz zarośla wierzbowe z klasy Alnetea glutinosae. Próbki gleby z korzeniami roślin pobierano z warstwy powierzchniowej (do 25 cm), z każdego stanowiska. Na każdym stanowisku pobierano korzenie dominujących gatunków roślin zielnych, krzewów oraz drzew - łącznie pobrano korzenie 30 gatunków roślin. Korzenie płukano pod bieżącą wodą i w przypadku grzybów ektomikoryzowych (EMG) analizowano pod mikroskopem stereoskopowym, a korzenie roślin z grzybami arbuskularnymi (AGM) barwiono, przygotowywano preparaty i analizowano pod mikroskopem świetlnym. Wstępna analiza połączeń mikoryzowych wykazała, że spośród gatunków ektomikoryzowych dominował Cenoccocum geophillum Fr. występujący u drzew i krzewów zasiedlających siedliska okresowo zalewane i leśne suche. Z morfotypów ektomikoryzowych duży udział miał rodzaj Russula, następnie Amphinema, Thelephora, Hebeloma i Cortinarius. Rośliny, u których stwierdzono mikoryzę arbuskularną we wszystkich próbkach korzeni to: mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.), trzcina pospolita (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv) i wierzba szara (Salix cinerea L.).
EN
Mycorrhizal associations were examined in the vegetative seasons 2005–2007 in the Kurówka River Basin along three transects (TI, TII, TIII) comprising twenty four sites. The transects were drawn from the terrain elevation towards the Kurówka River and covered cultivated grain fields, shrub and meadow communities, sedge rushes, and willow shrubs, including the classes Artemisietea vulgaris, Phragmitetea, Molinio-Arrhenatheretea and Alnetea glutinosae. Plant roots were sampled from the topsoil up to a depth of 25 cm in each site. Dominant plants in individual sites as well as herbaceous and tree species were selected. As many as 30 plant species were sampled. Roots forming ectomycorrhizae were analyzed under a stereoscope. Roots forming arbuscular mycorrhizae were stained; diagnostic slides were made and analyzed under a light microscope. The analysis of mycorrhizal associations shows that Cenoccocum geophillum Fr., which occurs in trees and shrubs colonising periodically flooded habitats and dry forest habitats, predominated. A high contribution of the genus Russula, followed by the genera Amphinema, Thelephora, Hebeloma and Cortinarius, was recorded among ectomycorrhizal morphotypes. Arbuscular mycorrhizae were recorded in all the root samples of the following plants: Phalaris arundinacea L. (reed canary grass), Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud (common reed), Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv (tufted hair grass) and Salix cinerea L. (grey willow).
Badania modelowe przeprowadzone w zlewni rzeki Grabi są próbą oceny ładunku azotu azotanowego wnoszonego do rzeki z wodami gruntowymi. Analizie podlegała: ocena infiltracji efektywnej i ładunku azotu wnoszonego z powierzchni terenu do wód gruntowych oraz ocena migracji azotu azotanowego w tych wodach i przemiany, którym podlega ten składnik w warstwie wodonośnej w czasie przemieszczania się do odbiorników powierzchniowych. Scenariusz transportu azotu (ładunek wyrażony w kg·ha-¹·r-¹) z powierzchni terenu (gleby) do wód gruntowych, stworzony za pomocą systemu GIS, wskazuje na wyraźną zależność tego procesu od stopnia użytkowania rolniczego zlewni. Czynnikiem limitującym ilość azotu dostającego się do wód gruntowych jest jego nadwyżka wynikająca ze struktury i charakteru gospodarki rolnej w poszczególnych gminach zlewni Grabi. Ilość azotu azotanowego, która może dopłynąć do wód gruntowych w górnej części zlewni o mniejszym stopniu antropopresji, wynosi średnio 10 kg·ha-¹·r-¹. W dolnej części zlewni, intensywniej użytkowanej rolniczo, z większymi ośrodkami osadniczymi, wartości te wynoszą średnio 40 kg·ha-¹·r-¹.
EN
Modeling study in the Grabia river catchment is an attempt to evaluate nitrogen transport to the river with groundwater. Analyses included: estimation of the effective infiltration and nitrogen load which infiltrate from ground surface to groundwaters, estimation of nitrogen movement in groundwater, nitrogen transformations in aquifer during its flow to surface waters. Model of nitrogen transport from the surface to groundwater (unit of nitrogen load is kg·ha-¹·year-¹), made by GIS programs, indicates significant dependency of this process on the intensity of agricultural use of catchment's area. Nitrogen surplus is the factor which limits the amount of nitrogen infiltrating to groundwaters. This factor depends on the structure and character of agricultural use in every community of the Grabia catchment. Nitrogen load which might flow to groundwater is 10 kg·ha-¹·year-¹ in the upper, less intensively used part of the Grabia river catchment and 40 kg·ha-¹·year-¹ in the lower part which is intensively used by agriculture and settlement.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The valley of the Biebrza River has the status of a National Park, which means it has the highest protection status in Poland. The preservation of this wetland, unique for Europe, mainly depends on the preservation of high water levels in the peat soil and also on the existence of large open areas used as meadows. It is important to have a good understanding of the hydrological systems to conduct a proper water management in the valley. The study concentrates on understanding the regional groundwater flow and its relation with the surface water, taking into consideration water quantity and quality. The paper focuses on the functioning of the hydrological system in terms of the sources of water fluxes including spring floods to the different ecosystem types in the Biebrza Lower Basin. The physically based groundwater and surface water model SIMGRO was used to gain insight in the regional groundwater flow patterns. The SIMGRO model simulates the regional water movement in the unsaturated zone, the saturated zone and the surface water in an integrated manner. The FLOTRANS is two-dimensional model for saturated zone. Using the results of the groundwater models, flow lines were calculated, giving information on the sources of water flows to the different ecosystem types in the river basin. The numerical calculations with the field measurements of groundwater table together with analysis of soils and plants allowed to distinguish the discharge and recharge areas and the different sources of water filling of river valley. All this information is important for preserving suitable hydrological conditions for the various wetland types. It can be used to pinpoint problem areas and for determining measures for restoration in balance with land use and landscape.
PL
Dolna Biebrza stanowi bardzo cenny, w dużym stopniu naturalny, torfowo-bagienny kompleks fizycznogeograficzny. Zachowały się tutaj siedliska bagienne pierwotne lub zbliżone do naturalnych, o dużych walorach przyrodniczych. Obserwuje się jednak niekorzystne przekształcenia pokrycia roślinnego, które wynikają najprawdopodobniej ze zmian uwilgotnienia siedlisk hydrogenicznych, jak również jakości wód zasilających. W tej części doliny nastąpiły najmniejsze zmiany stosunków wodnych, jednak dalsze przekształcenia mogą zagrażać wyginięciem naturalnych zbiorowisk roślinności bagiennej i cennych torfowisk. Niezbędne są działania, mające na celu wprowadzenie nowych zasad gospodarowania wodą, które zapewniłyby utrzymanie odpowiedniego uwilgotnienia gleb bagiennych, tak by nie dopuścić do przesuszenia torfów i ich degradacji. Wykorzystując badania modelowe, wydzielono strefy zasilania doliny wodami różnego pochodzenia. Umożliwiło to opracowanie zaleceń gospodarowania wodą pod kątem ochrony walorów przyrodniczych siedlisk hydrogenicznych. Wykorzystując badania terenowe i modelowe w dolnej Biebrzy, przedstawiono wyniki pomiarów stanów wód powierzchniowych i podziemnych. Do opisu przepływu wód podziemnych wykorzystano dwa modele matematyczne - SIMGRO i FLOTRANS, które posłużyły do oceny źródeł zasilania doliny dolnej Biebrzy.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy omówiono wpływ filtracji przestrzennej na skuteczność działania stref ekotonowych w procesie oczyszczania wody gruntowej. Analizowano transport azotu z uwzględnieniem budowy geologicznej modelowanego obszaru, zakładając przepływ adwektywnodyspersyjny. Przyjęte zmienne wartości infiltracji efektywnej q odzwierciedlały różnice między opadem a ewapotranspiracją, będącą czynnikiem charakteryzującym działanie ekotonu. Najlepszą efektywność wykazuje ekoton, gdy ewapotranspiracja jest największa oraz gdy zanieczyszczona woda przepływa przez strefę korzeniową ekotonu. Dzieje się tak wówczas, gdy źródło zanieczyszczeń znajduje się w niewielkiej odległości od ekotonu.
EN
The paper describes the influence of spatial filtration on the effectiveness of ecotones in purification of ground waters. Nitrogen transport has been analysed with the consideration of geologic structure of the modelled area assuming the advective-dispersional flow. Adopted variable values of effective infiltration q reflected the difference between precipitation and evapotranspiration, the latter being a factor characterising the ecotone functions. The ecotone showed best effectiveness at the highest evapotranspiration and when polluted water flew though its root zone. This was the case when pollution source was situated near the ecotone.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedstawiono metodykę i wyniki (w postaci map) obliczeń wielkości jednostkowych ładunków azotu i fosforu wprowadzanych z terenów rolniczych do rzek w ziewni Odry.
EN
The paper presents the method and the results (in the form of maps) of calculations of nitrogen and phosphorus unit loads being introduced to rivers from agricultural areas in the basin of the river Oder.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.