Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Współczynnik ściśliwości skał i płynów – parametr petrofizyczny, który należy uwzględnić, czy który można pominąć w charakterystyce złóż surowców płynnych?

Cicha-Szot R.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

451--456

PL

W niniejszej pracy przedstawiono możliwości zastosowania parametru ściśliwości w inżynierii naftowej. Wskazano obszary i warunki, w których pominięcie tego parametru może skutkować znacznymi błędami w obliczeniach inżynierskich. Ponadto zaprezentowano wyznaczone przykładowe zależności ściśliwości solanki od ciśnienia, jak również zmiany objętości porowej przy zmiennej wartości ciśnienia porowego i ciśnienia nadkładu wykonane na próbkach skał i płynów złożowych z utworów dolomitu głównego.

EN

This paper presents the possibilities of compressibility application in reservoir engineering. Areas and conditions in which omitting of that petrophysical parameter may result in significant errors in engineering calculations were indicated. Moreover, exemplary dependencies of brine compressibility and variations of pore volume with pore pressure and confining pressure for main dolomite samples were presented.

2

Research Project: “Design, environmental impact and performance of energized fluids for fracturing oil and gas reservoir rocks of Central Europe” (ENFLUID) – assumptions, evolution and results

Lutyńska S., Turek M., Hamouda A. A., Cicha-Szot R., Leśniak G., Kasza P., Wilk K.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 6

479--483

EN

The main goal of the project, realized by the Silesian University of Technology (as the Project Promotor), Oil and Gas Institute – National Research Institute and University of Stavanger, was the development of energized fracturing fluids for use in oil and gas reservoir formations in Central Europe. Transferring the American or foreign experience was not the solution, and already known methods may require modification or development. This has become important in the case of European gas shales, reservoir potential of which were the subject of intensive diagnosis when the project was launched. Within the framework of the project, composition of energized fracturing fluid for work in different formations of Central Europe was designed, mutual interactions between the fluids and the fractured rock were defined, the effects of energized fluids application on the geochemistry of the formation in the short and in the long-term were determined and the methods of treatment and recycling of flowback water were proposed. The project was focused on innovative technology, allowing for an efficient development of conventional and unconventional gas reservoirs, combined with maximum reduction of the negative impact of this process on the natural environment. The project also facilitated the strengthening and sharing of knowledge based on the fields of research and technological topics and issues of unconventional shale reservoirs.

PL

Głównym celem projektu „ENFLUID”, realizowanego przez Politechnikę Śląską (w roli Koordynatora), Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy oraz Uniwersytet Stavanger, było opracowanie optymalnego składu energetyzowanych cieczy szczelinujących, przydatnych do zastosowania w złożowych formacjach ropy i gazu Europy Środkowej. W tych specyficznych warunkach bezpośrednia adaptacja technologii i doświadczeń zagranicznych nie jest właściwym rozwiązaniem, a znane metody szczelinowania mogą wymagać modyfikacji lub rozwinięcia. Ma to szczególne znaczenie w przypadku łupków gazonośnych, których potencjał złożowy jest przedmiotem intensywnego rozpoznania. W ramach projektu opracowano skład energetyzowanych cieczy szczelinujących odpowiednich do zastosowania w różnych formacjach złożowych, zdefiniowano wzajemne interakcje pomiędzy cieczami a skałą poddawaną szczelinowaniu, określono jakie są skutki stosowania energetyzowanych cieczy szczelinujących na środowisko geochemiczne formacji w krótkim i długim okresie czasu oraz zaproponowano metody neutralizacji oraz recyklingu płynów zwrotnych ze szczelinowania. Realizacja projektu pozwoliła na stworzenie innowacyjnej technologii, ukierunkowanej na efektywne wykorzystanie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych złóż gazu i ropy zamkniętych w formacjach złożowych Europy Środkowej, przy równoczesnej minimalizacji negatywnego wpływu tego procesu na środowisko naturalne.

3

Iniekcyjna technologia tworzenia horyzontalnych barier izolacyjnych: z laboratorium do warstwy wodonośnej

Falkowicz S., Cicha-Szot R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

85--91

PL

W artykule omówiono wyniki prac laboratoryjnych, których celem było określenie wpływu wybranych parametrów procesu tłoczenia ditlenku węgla do modelu porowatej warstwy wodonośnej na skalę i dynamikę jego wypływu z tejże warstwy. Określono objętość warstwy, przez którą wypływał ditlenek węgla oraz stopień nasycenia (saturacji) warstwy wodonośnej gazem. Punktowe zatłaczanie ditlenku węgla do warstwy wodonośnej jest jednym z pierwszych etapów wykonywania poziomych barier izolacyjnych, zgodnie z założeniami Technologii Horyzontalnych Barier Krzemianowych (THBK). Celem technologii THBK jest likwidacja pionowego przepływu płynów w ośrodku geologicznym, co daje szerokie pole zastosowań w ochronie wód podziemnych i górnictwie. W pracy wykonano symulację procesu oraz zoptymalizowano parametry zatłaczania cieczy zabiegowej. Podjęto także próbę przeniesienia uzyskanych w laboratorium wyników do warunków płytkich warstw wodonośnych

EN

The article discusses the results of laboratory work, the objective of which was to determine the relevant parameters of technological process of aquifer saturation by carbon dioxide during forming horizontal insulating barriers, in accordance with the Technology of forming Horizontal Silicate Barriers (THBK). The main objective of the THBK technology is vertical control of fluid flow in porous media, what gives a wide field of applications in groundwater protection and mining. In this work simulation of saturation process and optimization of injection parameters were performed. Moreover, an attempt to transfer obtained laboratory results to shallow aquifers conditions was conducted.

4

Modelowanie potencjalnych efektów geochemicznych zastosowania technologii horyzontalnych barier krzemianowych

Labus K., Cicha-Szot R., Falkowicz S., Madetko N.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 471, Hydrogeologia, z. 15

81--88

PL

Technologia Horyzontalnych Barier Krzemianowych (THBK) może być uważana za jedną z metod ochrony wód gruntowych przed dopływem zanieczyszczeń. Do zidentyfikowania potencjalnych efektów geochemicznych użycia THBK w piaszczystych warstwach wodonośnych wykorzystano modelowanie geochemiczne: równowagowe, dróg reakcji i transportu reaktywnego. W artykule omówiono symulację rozprzestrzeniania się cieczy zabiegowej, zatłaczanej do warstwy piaszczystej o założonej miąższości 0,5 m. Symulacja nie bierze pod uwagę oddziaływania cieczy zabiegowej na głębsze strefy warstwy wodonośnej.

EN

The Technology of Horizontal Silicate Barriers (THSB) can be considered as a way of protecting groundwater against the inflow of pollutants. To identify potential geochemical effects of THSB technology in sandy aquifers, geochemical modelling (equilibrium, reaction path and reactive transport) was used. The paper discusses the simulation of the migration of working fluid injected into a sandy layer with the assumed thickness of 0.5 m. The simulation does not take into account the fluid impact on the deeper zones of the aquifer.

5

Metodyka analizy przestrzeni porowej skał łupkowych

Leśniak G., Such P., Leśniak G., Mroczkowska-Szerszeń M., Dudek L., Cicha-Szot R., Spunda K.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2017

|

nr 214

1--154

PL

Badania petrofizyczne i mineralogiczne stanowią podstawowy zestaw analiz skał zbiornikowych. Standardowe metodyki badawcze stosowane dla skał konwencjonalnych nie sprawdzają się w przypadku skał drobnoziarnistych, dlatego też wymagają modyfikacji w zakresie wykonywania pomiarów i interpretacji w celu sporządzenia poprawnego opisu potencjalnych „sweet spotów" w skałach łupkowych. Celem książki jest przegląd metodyk metodyk badawczych stosowanych do scharakteryzowania parametrów petrofizycznych i składu mineralnego skał łupkowych. Prace te zostały wykonane w ramach projektu pt. „Metodologia wyznaczania sweet spotów na podstawie własności geochemicznych, petrofizycznych, geomechanicznych w oparciu o korelację wyników badań laboratoryjnych z pomiarami geofizycznymi i model generacyjny 3D", dofinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Blue Gas – Polski Gaz Łupkowy, nr umowy BG1/MWSSSG/13. W pracy przedstawione zostały: • metody doboru i przygotowania próbek, • metody badania składu mineralnego z zastosowaniem metod mikroskopii optycznej, skaningowej (SEM), spektroskopii w podczerwieni (FTIR – ang. Fourier Transformed Infrared Spectroscopy) oraz badań rentgenostrukturalnych (XRD), • metody badania przestrzeni porowej: porometria helowa, porozymetria rtęciowa (MICP – ang. Mercury Intrusion Capillary Pressure), gęstość materiałowa, szkieletowa, objętościowa, rozkład wielkości porów, badania sorpcji, • pomiary współczynnika przepuszczalności metodą Pulse Decay, • metody interpretacji wyników dla skał łupkowych (skały drobnoziarniste). Zaprezentowane metodyki zostały opracowane na podstawie analiz wykonanych dla skał syluru i ordowiku basenu bałtyckiego opisanych w rozdziale 1. Przygotowane w ramach programu Blue Gas metodyki i interpretacje znajdą zastosowanie również w badaniach innych typów złóż niekonwencjonalnych. Mogą one zostać wykorzystane w badaniach złóż typu tight (o przepuszczalnościach do 100 razy większych od przepuszczalności złóż łupkowych) i CBM (Coal Bed Methane) / CMM (Coal Mine Methane) (przepuszczalności do 1000 razy większe od przepuszczalności skał łupkowych, przestrzeń porowa będąca mieszanką przestrzeni porowej typu tight i CBM).

EN

Petrophysical and mineralogical studies constitute a basic set of reservoir rock analysis. Standard research methods for conventional rocks do not work in the case of fine grained rocks, and thus require verification in terms of conducting measurements and interpretation, for a proper sweet spots description in shale rock formations. The aim of this book is to review methodologies of methodologies for petrophysical and mineralogical shale rocks characterization. These works were carried out in the frame of scientific project: "Methodology to determine sweet spots based on geochemical, petrophysical and geomechanical properties in connection with correlation of laboratory tests with well logs and generation model 3D" financed by National Center for Researches and Development in the frame of Blue Gas – Polish Shale Gas, no BG1/MWSSSG/13. The book contains: • methods of selection and preparation of samples, • methods of mineral composition analyses with the use of optical microscopic methods, scan microscopic methods (SEM), infrared investigations (FTIR – Fourier Transformed Infrared Spectroscopy) and x-ray measurements (XRD), • methods of pore space investigations: helium porometry, mercury porosimetry (MICP – Mercury Intrusion Capillary Pressure), material, skeletal and bulk densities, pore size distribution, adsorption analysis, • permeability coefficient analysis with the use of Pulse Decay method • methods of interpretation of obtained results for shale rocks (fine grained rocks). All presented methodologies were performed on the base of the Silurian and the Ordovician shale rocks from the Baltic basin descripted in the Chapter 1. Prepared in the frame of Blue Gas project methodologies and interpretation procedures will be also useful for other types of unconventional reservoirs. They might be apply for tight rocks reservoirs (permeabilities 100 time greater than permeabilities in shale rocks) and CBM (Coal Bed Methane)/CMM (Coal Mine Methane) (permeabilities up to 1000 times greater than permeabilities in shale rocks – pore space forms mix of tight and CBM pore spaces).

6

O potrzebie ochrony karpackich złóż ropy naftowej

Lubaś J., Falkowicz S., Cicha-Szot R., Szwast E.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2016

|

R. 19, Nr 7-8-9 (217)

7-11

PL

W artykule przedstawiono w sposób zwięzły zagadnienia poruszone w prezentacji wygłoszonej na XI Kongresie Naftowym w Bóbrce pt ,,Program niezbędnych działań dla ochrony karpackich złóż ropy naftowej”. Ochronę złóż zdefiniowano jako całokształt działań zmierzających do prowadzenia racjonalnej gospodarki zasobami zgodnie z zasadami sztuki górniczej. Wykorzystanie odkrytych zasobów złóż ropy naftowej jest bowiem efektywne jedynie wówczas, gdy możliwie szybko wdrożone zostaną odpowiednie dla danych warunków złożowych metody wspomagania jej wydobycia. Na przykładzie trzech złóż ropy naftowej niekoniecznie leżących stricte w Karpatach: Nosówka, Węglówka oraz Pławowice omówiono w oparciu o wykonane w INiG-PIB badania możliwości wprowadzenia metod pozwalających na zwiększenie stopnia sczerpania zasobów geologicznych. Innym aspektem jest potrzeba nowelizacji prawa geologicznego i górniczego oraz przepisów fiskalnych w taki sposób, aby nie utrudniały one dalszej eksploatacji tych złóż w znacznym stopniu już sczerpanych.

EN

Protection of the oil reservoirs is defined as a set of operations for rational resource management in accordance with best practice standards. The proper management of discovered resources is effective only when proper enhanced recovery method is applied at an early stage of reservoir production. This paper presents the possibilities of application enhanced oil recovery methods based on research results performed at INiG-PIB for oilfields which are not necessarily strictly in the Carpathian: Nosówka, Węglówka and Pławowice. The second aspect raised in this study is the need of amendment of Geological and Mining law as well as fiscal legislation in such a way as not to hinder further exploitation of mature oilfields.

7

Controlling sol-gel transition rates in biocatalyzed silicate gels

Bailey S., Cicha-Szot R., Falkowicz S.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

671--675

EN

Use of biocatalysts to internally activate the sol-gel transition of silicates was evaluated. Commercial sodium silicates and colloidal silicas were screened to determine effects of physicochemical parameters in the range of biocatalysts on gelant stability, gelation transition points and gel properties. Results established stable gelant formulations that were amenable to biocatalyst control of the gelling reaction. The alkalinity of the gelants required the biocatalysts to be extreme alkaliphiles with metabolic capabilities complementary to gel stabilization to drive the reaction. Ex situ measurements indicated that after initial exponential growth of 24 – 36-hours the biocatalysts maintained stable activity in stationary phase for up to 800 hours. Placing the gelling reactions under the control of alkaliphilic biocatalyst provided a direct internal mechanism with favorable reaction kinetics. The biocatalysts reliably triggered gelation of gelants with two to six days sol-gel transition time. Gelling tests indicated biocatalyzed gels are potentially suited to a broad range of applications as controllable internal activators of sodium silicate gels.

PL

W artykule opisano sposób inicjowania żelowania zolu krzemianowego w procesie biokatalizy. Przeprowadzono szereg testów mających na celu określenie czasów żelowania własności fizykochemicznych powstałych żeli, kinetyki żelowania i innych w procesie biokatalizy. W oparciu o wyniki badań opracowano formułę kontrolowanego prowadzenia procesu biokatalizy (żelowania) zoli krzemianowych. W pierwszej kolejności uzyskano efektywne szczepy bakterii zdolnych prowadzić procesy metaboliczne w warunkach wysokiego pH równego 12. Testy wykazały, że wyselekcjonowane szczepy mikroorganizmów po początkowej 24 – 36-godzinnej ekspotencjalnej fazie wzrostu przechodziły w fazę stacjonarną, która trwała ok. 800 godzin. Mikroorganizmy w sposób powtarzalny i wiarygodny inicjowały proces żelowania roztworów krzemianu, który w zależności o warunków początkowych trwał od dwu do sześciu dni. Ta unikatowa możliwość kontroli czasu żelowania w tak szerokim spektrum czasowym potencjalnie czyni proponowaną technologię bardzo przydatną w wielu dziedzinach techniki, gdzie zachodzi konieczność głębokich modyfikacji własności filtracyjnych warstw wodo- czy roponośnych.

8

Necessary conditions and methodology for fitting pore size distribution curves

Dudek L., Cicha-Szot R., Such P.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 9

691--695

EN

The analysis was conducted for both MICP and adsorption cumulative pore distribution curves. The big question was: is it possible to fit both curves to obtain one pore size distribution curve, covering the whole range of interesting pore radii. Analysis of conducted research showed that curves could only be identical in certain ranges of pore radii. In other words, their relationship is defined, by the flow phenomena in nanopores which depends on pore diameter and shape. Merging of both curves gives additional information about the pore structure of investigated rocks.

PL

Przeanalizowano krzywe kumulacyjne otrzymane z pomiarow porozymetrii rtęciowej oraz z badań adsorpcyjnych. Podstawowym problemem była możliwość połączenia obu krzywych w jedną, obejmującą cały zakres interesujących porów. Stwierdzono, że jedynie dla pewnych interwałów obie krzywe mogą mieć identyczny przebieg. Dla innych zakresów, szczególnie dla nanoporów, ich przebieg jest inny i jest sterowny przez inne zjawiska zachodzące przy przepływie płynów przez nanoprzestrzeń porową. Tym niemniej takie próby łączenia obu krzywych dają dodatkową informację o badanych skałach.

9

Fluid flow through nanopore space: discussion and proposition of a model for Polish shales

Such P., Cicha-Szot R., Dudek L.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 10

779--784

EN

Two main models of fluids flow through nanopore space were considered. Single tube capillary model(and its improvements) and net model of nanopore space. Flexibility, efficiency and reliability of each was taken into account. Among others the Javadpour model seems to be relatively reliable and easy to apply for Polish shale gas reservoirs. Additionally it is possible to improved it, by introducing results of new investigations, such as Klinkenberg permeability obtained by Pulse Decay measurements.

PL

Dwa główne typy modeli zostały poddane dyskusji. Model pojedynczej walcowej kapilary oraz model sieciowy bazujący na krzywej adsorpcji. Rozważano możliwości, elastyczność i rzetelność obu modeli. Model prezentowany przez Javadpoura, zmodyfikowany o wyniki badań efektu Klinkenberga przy zastosowaniu aparatu Pusle Decay wydaje się być najbardziej odpowiednim do szacowania przepuszczalności polskich złóż łupkowych.

10

Karbokataliza krzemianu sodu - alternatywna proekologiczna metoda modyfikacji wodoprzepuszczalności warstw wodonośnych

Falkowicz S., Cicha-Szot R.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2015

|

R. 18, Nr 9 (209)

18

11

Charakterystyka fraktalna przestrzeni porowej skał łupkowych

Cicha-Szot R., Dudek L., Such P.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 12

2279-2286

PL

Przedstawiono wyniki badań struktury skał łupkowych z utworów ordowiku i syluru. Strukturę porowatą skał określono na podstawie izoterm adsorpcji azotu w temp. 77,5 K. Przeprowadzono analizę wyników sorpcji azotu w celu oznaczenia dominujących kształtów porów występujących w analizowanych skałach. Dla wszystkich analizowanych próbek wyznaczono powierzchnię właściwą oraz rozkład średnic porów, które były podstawowymi parametrami w analizie fraktalnej badanych skał. Analizę fraktalną przeprowadzono na podstawie modelu adsorpcji Frenkela, Halseya i Hilla. Dla wszystkich próbek wydzielono dwa zakresy, w których manifestuje się struktura fraktalna przestrzeni porowej. W obszarze adsorpcji monowarstwowej (wymiar fraktalny D1) obserwowane oddziaływania odniesiono bezpośrednio do powierzchni właściwej skał. Z kolei w obszarze adsorpcji wielowarstwawej, wymiar fraktalny D2 przypisano procesom adsorpcyjnym w skałach formacji łupkowych oraz występowaniu kondensacji kapilarnej gazu.

EN

Twenty shale rocks were studied for sp. surface, N2 adsorption and fractal dimensions under rel. pressure up to 1. Bottle neck and slit-shaped pores dominated in the rock pore morphol. The total rock porosity was 4.26–11.75%. The low-temp. sp. surface was 2.03–15.04 m2/g.

12

The influence of reservoir conditions on filtration parameters of shale rocks

Such P., Dudek L., Mroczkowska-Szerszeń M., Cicha-Szot R.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 11

827--832

EN

Pulse Decay apparatus enable measurement of shale formations reservoir permeability. For such type of pore space, permeability is not only a function of pore size distribution and porosity but also depends on pressure and temperature. Moreover, the type of flow varies as a function of pore radius in nano-pore range (Darcy flow, slip flow, diffusion). In this work, the impact of reservoir parameters on apparent permeability of the Polish shale rocks was discussed.

PL

Aparat Pulse Decay umożliwia pomiary parametrów filtracyjnych skał ze zbiornikowych formacji złożowych typu łupkowego. Dla przepływów w nanoporach (zakres średnic d < 100 nm) przepuszczalność jest nie tylko funkcją parametrów przestrzeni porowej, lecz również takich parametrów jak ciśnienie i temperatura. Analiza przepływów dla przestrzeni nanoporowych pokazuje, że zmienia się mechanizm przepływu w zależności od rozkładu parametrów przestrzeni porowej (przepływ Darcy’ego, przepływ z poślizgiem, dyfuzja). W niniejszej pracy przeanalizowano wpływ i zmiany przepuszczalności pozornej w zależności od parametrów złożowych dla polskich skał łupkowych.

13

Permeability estimation in shale formations on the basis of desorption data and radial gas flow model

Cicha-Szot R., Dudek L., Such P.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 11

833--839

EN

The paper presents a method for estimating the permeability of the shale rock based on the results of desorption and using a radial flow model in calculations. In this model, the volumetric flow rate is a function of both the pore size distribution (various flow mechanisms) and of the organic matter content. The tests confirmed the validity of the assumptions. Deviations from the correlation between permeability and TOC content, are the result of anomalous water saturation. The permeability estimation method for large sections of the core significantly reduces the fluctuations caused by the presence of local range microfractures.

PL

Przedstawiono metodę szacowania przepuszczalności skał łupkowych na podstawie wyników desorpcji oraz wykorzystanie jej do obliczeń modelu radialnego. W modelu tym wielkość objętościowego strumienia przepływu będzie funkcją zarówno rozkładu parametrów przestrzeni porowej (różne mechanizmy przepływu), jak i zawartości substancji organicznej. Przeprowadzone badania potwierdziły zasadność przyjętych założeń. Odstępstwa od krzywej korelacyjnej przepuszczalność – zawartość TOC są efektem anomalnych nasyceń wodą. Metoda estymacji przepuszczalności dla dużych odcinków rdzenia w sposób zdecydowany zmniejsza fluktuacje spowodowane obecnością mikroszczelin o lokalnym zasięgu.

14

Microbial flooding increases recovery factor of depleted Pławowice oil field - from lab to the field

Falkowicz S., Cicha-Szot R., Dubiel S., Launt P., Nelson S., Wójcicki W., Rogaliński M.

AGH Drilling, Oil, Gas

|

2015

|

Vol. 32, no. 2

345--357

EN

The paper relates to the application of microbial enhanced waterflooding to improve the recovery factor and extend the productive life of depleted oil fields in the Carpathians Foreland. This technology and the application method used are categorized as Microbial Enhanced Oil Recovery (MEOR). Results of laboratory tests simulating the microbial flooding process in the oil field are presented along with results from the first two years of microbial flooding at Pławowice oil field. In the first two years of field application this MEOR process has increased the production ratę of two oil wells by 70% on average above the rate before treatment.

15

Laboratoryjna ocena modyfikacji przepuszczalności skaty zbiornikowej za pomocą cieczy na bazie krzemianu sodu

Cicha-Szot R., Majkrzak M., Mroczkowska-Szerszeń M., Falkowicz S.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 9

599--607

PL

Jednym z problemów podczas eksploatacji złóż węglowodorów jest wysoka produkcja wody złożowej z odwiertów ropnych lub gazowych. Ma to wpływ na ekonomikę procesu ich wydobycia, a tym samym na czas funkcjonowania odwiertów produkcyjnych o dużym zawodnieniu. By ograniczyć produkcję wody z tych odwiertów, stosuje się zabiegi mające na celu ograniczenie przepuszczalności za pomocą zatłaczanych środków chemicznych lub izolację w sposób mechaniczny ścieżek dopływu wody. Żele krzemianowe stanowią przyjazny dla środowiska zamiennik powszechnie stosowanych żeli polimerowych. W artykule przedstawiono laboratoryjną ocenę modyfikacji przepuszczalności skal zbiornikowych. W celu zrozumienia mechanizmu utraty przepuszczalności zostały wykonane badania interakcji cieczy zabiegowej z minerałami zawartymi w skale. Zmiany w strukturze zarówno żelu, jak i skały były analizowane z pomocą spektroskopii w podczerwieni FTIR.

EN

Water is commonly co-produced with the hydrocarbons saturating reservoir rock. Excessive water production is prevalent in mature fields and can have an impact on the profitability of oil and gas assets. Therefore, in order to mitigate water related issues, there is a need to use mechanical or chemical conformance technologies. One of the environmentally friendly alternatives for commonly used polymers are silicate systems. This paper presents evaluation of silicate gels as a water shut-off agent. In order to understand the permeability reduction phenomenon, interactions between treatment fluid and minerals were determined. The changes in gel structure were analyzed using FTIR technique.

16

Laboratoryjne studium porównawcze środków chemicznych stosowanych w zabiegach ograniczania dopływu wody do odwiertów gazowych

Falkowicz S., Dubiel S., Cicha-Szot R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 3

111--127

PL

W publikacji przedstawiono procedury doboru i oceny skuteczności technologicznej środków chemicznych stosowanych w zabiegach selektywnego ograniczania dopływu wody złożowej do odwiertów wydobywczych gazu ziemnego. W zabiegach, nazywanych dalej zabiegami RPM (od angielskiego Relative Permeability Modification), wykorzystuje się zjawisko zmniejszania przepuszczalności względnej skał zbiornikowych dla wody po zatłoczeniu do nich specjalnych środków chemicznych zwanych produktami RPM. Na podstawie danych literaturowych opisano efekty kilku zabiegów typu RPM wykonanych w ostatnich latach w zawodnionych odwiertach gazowych na złożach o różnych parametrach geologiczno-eksploatacyjnych. Przeprowadzono analizę danych eksploatacyjnych kilku odwiertów gazowych pod kątem zasadności stosowania w tych odwiertach zabiegów typu RPM. Przedstawiono sposób oceny charakteru przypływu wody do odwiertu (stożkiem lub warstwowy), co ma podstawowe znaczenie przy wyborze odwiertu do zabiegu typu RPM. Oceny charakteru przypływu wody do odwiertu dokonano metodą graficznej analizy zmian przebiegu wykresu zależności pierwszej pochodnej wykładnika wodno-gazowego od czasu eksploatacji złoża gazu danym odwiertem. Przedstawione w układzie podwójnie logarytmicznym kształty tych wykresów stanowią podstawę rozróżnienia charakteru dopływu wody złożowej do odwiertu gazowego oraz doboru technologii zabiegu RPM. [...]

EN

This paper presents selection procedures and technological efficiency evaluation of chemical agents applied for the selective water shut-off treatments in gas production wells. This treatments exploit the phenomenon of selective modification of rock permeability to water without impairing that to gas by injection into a producing well water soluble chemicals (Relative Permeability Modifiers RPMs), mainly polymers, alkaline and surfactants. During last years, there have been several RPM treatments performed in the reservoirs with distinct geological and exploitation parameters which effects were characterized based on literature data. Taking into consideration previous experiences, analysis of exploitation data of several wells for RPM treatment application was performed. Fundamental importance during well selection have the way of determination of water flow (coning or layer) to well. That evaluation was performed using the method of graphical analysis of changes in the first order derivative of water-gas ratio from exploitation time of gas reservoir by particular well. The shape of the curve presented in log-log scale form the basis of distinction the nature of water flow to gas well and selection RPM treatment technology. [...]

17

Nawadnianie mikrobiologiczne jako sposób zwiększenia stopnia sczerpania starych złóż ropy naftowej na przykładzie złoża Pławowice. Część I

Falkowicz S., Cicha-Szot R.

Nafta-Gaz

|

2013

|

R. 69, nr 5

401--408

PL

W artykule przedstawiono przesłanki stosowania oraz pierwsze rezultaty wdrożenia technologii nawadniania mikrobiologicznego do poprawy efektywności eksploatacji sczerpanych złóż ropy naftowej Przedgórza Karpat. Podano wyniki testów laboratoryjnych symulujących proces mikrobiologicznego nawadniania złoża ropy oraz rezultat pierwszych piętnastu miesięcy trwania programu Mikrobiologicznego Nawadniania Złoża (MNZ) wdrożonego na złożu ropy naftowej Pławowice. Pokazano wyniki produkcyjne wybranych odwiertów złoża Pławowice oraz dokonano wstępnej analizy efektywności ekonomicznej programu, która wykazała, że średni przyrost produkcji w analizowanych dwóch odwiertach wynosi ponad 35% – w porównaniu do produkcji poprzedzającej program.

EN

The paper presented hereby relates to the possibilities of Microbial Enhanced Oil Recovery (MEOR) application and the initial results of microbial flooding during the improvement of the recovery factor of depleted oil fields in the Carpathian Foreland. The results of laboratory tests simulating the microbial flooding process on the oil field and the results from the first fifteen months of Microbial Flooding Program on the Pławowice oil field are also presented. In this field, the application the MEOR process has increased production rate of two wells by 35% on average above the rate before treatment.

18

Procedure of preparation brittle gel sample for rheological measurements In plate-plate system

Cicha-Szot R., Falkowicz S.

Czasopismo Techniczne. Chemia

|

2013

|

R. 110, z. 1-Ch

5--8

EN

New way of preparation brittle gel samples for determining gel strength during oscillatory measurements in plate-plate system was presented in this paper. Presented procedure of sample preparation greatly decrease a cost of selection proper additive for improving gel strength and enable to obtain more reliable evaluation of gel’s mechanical properties. Moreover, by external preparation of corrosive samples (e.g. silicate gelling systems) gel’s aging time can be prolonged without the impact on sensor’s lifetime

PL

W artykule przedstawiono nowy sposób przygotowania próbek kruchych żeli do pomiarów oscylacyjnych w układzie płytka-płytka. Przedstawiona procedura przygotowania próbki w znacznym stopniu ogranicza koszty doboru modyfikatorów żeli oraz pozwala na bardziej precyzyjne określenie właściwości mechanicznych żelu. Ponadto przygotowanie próbki (np. silnie alkalicznych lub kwasowych cieczy na bazie krzemianów) poza elementem pomiarowym reometru pozwala na wydłużenie czasu starzenia żelu bez wpływu na żywotność elementu pomiarowego.

19

Wpływ pH na właściwości wiskoelastyczne oraz kurczliwość żeli krzemianowych

Cicha-Szot R., Falkowicz S.

Przemysł Chemiczny

|

2012

|

T. 91, nr 1

95-99

PL

Czas żelowania, właściwości wiskoelastyczne oraz kurczliwość żeli krzemianowych silnie zależy od pH, przy którym następuje przejście zolżel roztworu krzemianu. Przedstawiono wyniki badań oceny optymalnego zakresu pH cieczy na bazie krzemianu sodu stosowanej w zabiegach modyfikacji przepuszczalności skały zbiornikowej. Wyniki pomiarów właściwości wiskoelastycznych oraz kurczliwości żelu wykazały, że optymalne właściwości mechaniczne posiada żel krzemianowy o pH z zakresu 9,5–10,5.

EN

Silicate gels were prepd. by addn. of HCOOH to water glass and studied for gelation time, viscoelastic properties and shrinkage behaviour at varying pH of the sol-gel transformation. The gels produced at pH 9.5–10.5 showed the best applicability for modification of permeability of petroleum reservoir rocks.

20

Nawadnianie mikrobiologicznie jako sposób zwiększenia stopnia sczerpania starych złóż ropy naftowej

Falkowicz S., Cicha-Szot R., Wójcicki W., Rogaliński M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

91--96

PL

W artykule przedstawiono możliwości i wstępne wyniki projektu nawadniania mikrobiologicznego przy wspomaganiu eksploatacji sczerpanych złóż ropy naftowej przedgórza Karpat. Podano wyniki testów laboratoryjnych, symulujących proces mikrobiologicznego nawadniania złoża ropy oraz wyniki pierwszych ośmiu miesięcy trwania programu Mikrobiologicznego Nawadniania Złoża (MNZ) ropy naftowej Pławowice.

EN

An article presented hereby relates to possibilities of Microbial Enhanced Oil Recovery factor of depleted oil fields in the Carpathians Foreland. The results of laboratory tests simulating microbial flooding process in oil field and the results from the first eight months of Microbial Flooding Program in the Pławowice oilfield were also presented.