Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ podsadzania pustek po podziemnym zgazowaniu węgla na wielkość deformacji powierzchni

Plewa F., Mysłek Z.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

28--31

PL

Podziemne zgazowanie węgla jako perspektywiczna metoda pozyskiwania gazu syntezowego będzie powodować powstawanie pustek w górotworze, które pozostawione bez wypełnienia będą przyczyną znacznych deformacji powierzchni. W artykule przedstawiono wyniki rozważań teoretycznych nad wpływem ściśliwości podsadzki i stopnia wypełnienia na wartość współczynnika osiadania przy podsadzaniu pustek po podziemnym zgazowaniu węgla.

EN

Underground coal gasification as a prospective method for obtaining synthesis gas will result in the formation of voids in the ground which with no fill left, it will cause significant deformation of the surface. This paper presents the results of theoretical considerations on the influence of backfill compressibility and the filling degree on the value of the subsidence coefficient in the backfill of the voids in the light of underground coal gasification.

2

Regulacje prawne podziemnego składowania odpadów

Plewa F., Mysłek Z.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

32--35

PL

Stosunkowo często zmieniane przepisy w zakresie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i składowania odpadów wynikają z potrzeby ich dostosowania do wymagań Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono najnowsze regulacje prawne w zakresie podziemnego składowania odpadów.

EN

Relatively often the rules of protection of the environment, waste management and disposal of waste, arising from the need to adapt them to the requirements of the European Union, change. This paper presents the latest legal regulations on underground storage of the waste.

3

Prognozowanie strat finansowych powodowanych wstrząsami górniczymi w przypadku niepewnej prognozy a/max

Kołodziejczyk P., Kornowski J., Plewa F., Konsek S.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 8

71--78

PL

Zagadnienie szkód i strat, wyrządzanych w budynkach przez wstrząsy górnicze, jest znane. W literaturze znaleźć można metody umożliwiające ocenę tych szkód: zwykle są to metody dwuetapowe, w których najpierw szacuje się lokalną (w otoczeniu obiektu) intensywność drgań od wstrząsu, a następnie, w etapie drugim, zwykle o charakterze eksperckim i subiektywnym, szacuje się potencjalne szkody od tych drgań (przykładem jest skala MSK-64, którą opisują [4]). Ponieważ szkody „obserwowane” często odbiegają od szkód oczekiwanych, rozwijane są nowe metody oceny tych szkód, np. metoda GSI [5], a także nowe, ulepszone warianty metod znanych. Taki właśnie, ulepszony (dostosowany do cech obiektu i wyposażony w miarę niepewności) wariant znanej metody MSK, dalej zwany Probabilistyczną Metoda Estymacji Strat (PROMEST), jest przedmiotem naszej, z założenia dwuczęściowej, publikacji. W niniejszej, pierwszej części, opisano wybór „relacji tłumienia” oraz metodę oceny strat finansowych, gdy jedynym źródłem niepewności oceny tych strat jest niepewność oceny intensywności drgań (od wstrząsu). W części drugiej cyklu [10] opisano metodę kalibracji charakterystyki obiektu i ocenę strat, gdy źródłem niepewności jest niepewność charakterystyki. Uważamy, że straty finansowe to wielkość, która najbardziej interesuje zarówno poszkodowanego, jak i kopalnię, a ich ocena staje się możliwa po określeniu charakterystyki, która jest funkcją wiążącą straty z intensywnością drgań. Przedstawiono też (bardzo uproszczone) przykłady ilustrujące działanie PROMEST, na zbiorach wstrząsów o energii E>1·10/5 J z kopalni „Rydułtowy Anna”.

EN

The issue of damages and losses in the facilities caused by mining tremors is common knowledge. The literature offers methods of assessment of their adverse effects: they are, usually, two-stage methods where initially the local (in the object’s surroundings) intensity of tremor-related vibrations is estimated and then, in the second stage which is usually of specialist-like and subjective characteristics, potential damages as a result of these vibrations are assessed (MSK-64 scale described by [4] may be an example). Since the damages ‘observed’ often differentiate from the anticipated ones, new methods of assessment of damages are being developed, i.e. GSI method [5] or the new improved variants of old methods. An improved (adopted for the facility characteristics and with uncertainty buffer) variant of the popular MSK method, hereinafter referred to as the Probabilistic Method of Loss Estimation (PROMEST) is the subject of this two-part cycle. This first part of the cycle describes the selection of ‘damping relation’ and the method of financial loss assessment where the only source of uncertainty is the uncertainty of the tremor-related vibration intensity assessment. Alternatively, the second part of the cycle [10] describes a method of calibration of the object’s characteristics and the loss assessment where the only source of uncertainty is the uncertainty of characteristics. In our opinion, the financial loss is a quantity most important for both the victim and the mine, and its assessment is performable after determining the characteristics which is the function binding losses with vibration intensity. Moreover, very simplified examples, illustrating the PROMEST operation on the basis of the sets of tremors of E > 1·105J which occurred in the Rydultowy-Anna mine were presented.

4

Prognozowanie strat finansowych od wstrząsów górniczych z uwzględnieniem niepewnej charakterystyki obiektu

Kornowski J., Kołodziejczyk P., Plewa F., Konsek S.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 8

79--85

PL

Publikacja ta stanowi część 2 dwuczęściowego cyklu. Część pierwszą stanowił artykuł Kołodziejczyka i in. [5]. Cykl dotyczy oceny strat od wstrząsów górniczych w warunkach niepewności. W części 1 przedstawiono (m.in.) sposób oceny strat i sposób kwantyfikacji niepewności tej oceny. W niniejszej pracy przedstawiamy (m.in.) zagadnienia związane z niepewnością funkcji przejścia (zwanej tu charakterystyką) obiektu, czyli funkcji wiążącej odpowiedź obiektu (tzn. finansową stratę) z wymuszeniem (np. a/max). Nowością jest (m.in.) wprowadzenie charakterystyki w postaci ciągłej, parametrycznej funkcji z parametrami możliwymi do optymalizacji w procesie, który nazywamy kalibracją charakterystyki. Charakterystykę interpretować można jako warunkowe prawdopodobieństwo straty (pod warunkiem wystąpienia danego wymuszenia), skąd wynika, że po wstrząsie (gdy wymuszenie jest „znane”) prawdopodobieństwo danej straty otrzymuje się wprost z charakterystyki. Zatem cały proces probabilistycznej oceny strat staje się niezbyt złożonym „zadaniem z rachunku prawdopodobieństwa”, prowadząc do rozwiązania matematycznie poprawnego (choć o jakości w praktyce zależnej od jakości danych). Działanie tej metody ilustrujemy (bardzo uproszczonych) przykładami opartymi na informacjach z kopalni „Rydułtowy-Anna”.

EN

This paper is the second part of a two-part cycle. The first part was presented by Kolodziejczyk et al [5]. The whole cycle was created to assess the losses caused by mining tremors in the uncertain conditions of the structures. The first part describes, among others, a method of loss assessment and quantification of the related uncertainty. Alternatively, this paper presents mainly the issues connected with the uncertainty of the passing function (called characteristics) of the facility, meaning a function binding the object’s response (financial loss) with the force (i.e. amax). This is the first time when the characteristics are introduced in a constant form, a parametric function with parameters optimizable during the process called calibration of characteristics. The term ‘characteristics’ may be understood as conditional probability of loss (provided that a particular force occurs) so after the tremor (when the force is ‘known’) the probability of a loss comes directly from the characteristics. Hence, the whole process of probabilistic assessment of losses appears not to be a very complicated ‘task of the theory of probability’ and leads to a mathematically correct result (however, of quality in practice depending on the quality of data). In this paper, we illustrate this method with an example (however very simplified) of data from Rydultowy-Anna mine.

5

Problemy bezpieczeństwa budowli na terenach zdegradowanych działalnością górniczą na przykładzie stacji elektroenergetycznej 110/20/6KV zlokalizowanej na terenie ZG „Piekary”

Plewa F., Jendruś R.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 8

163--169

PL

W niniejszym artykule wykazano, że pomimo prowadzenia w pobliżu obiektów budowlanych intensywnej działalności górniczej związanej zarówno z górnictwem węgla kamiennego jak i rud Zn-Pb, bezpośrednią przyczyną wystąpienia zjawisk deformacyjnych w podłożu, jak i samego obiektu, jest jego posadowienie na antropogenicznie przekształconych niebudowlanych gruntach nasypowych – zwałach odpadów z historycznej działalności przemysłowej. Powyższe zagadnienie zostało omówione na przykładzie badań i analiz przeprowadzonych podczas wykonywania ekspertyzy górniczo-geotechnicznej dla stacji elektro-energetycznej „Julian” w Piekarach Śląskich.

EN

This paper proves that in spite of intensive mining operations performed in the surroundings of buildings both in coal beds and Zn-Pb ore bodies, the direct reason for the deformation-related phenomena occurrence in the foundation and the building itself is its specific location on the anthropogenically transformed non-building made grounds – spoil heaps from the historical industrial activity. This subject has been illustrated with examples of field tests and analyses conducted during the preparation of a mining-geotechnical expertise for the electro-energetic station ‘Julian’ in Piekary Slaskie.

6

Możliwości wykorzystania wybranych odpadów energetycznych z udziałem środka wiążącego do podsadzki zestalanej w podziemiu kopalń

Plewa F., Popczyk M., Pierzyna P.

Polityka Energetyczna

|

2013

|

T. 16, z. 4

257--270

PL

Od wielu lat uboczne produkty spalania powstające w polskiej energetyce zawodowej są z powodzeniem wykorzystywane w wielu gałęziach przemysłowych jako dodatek lub po procesie odzysku jako produkt gotowy. Najpowszechniej UPS-y wykorzystywane są w budownictwie, drogownictwie oraz w technologiach górniczych. W górnictwie podziemnym obecnie powszechnie stosuje się drobnoziarniste odpady energetyczne (popioły lotne) do doszczelniania zrobów zawałowych w ramach prowadzonej profilaktyki pożarowej. Biorąc pod uwagę, że niektóre rodzaje odpadów energetycznych posiadają właściwości wiążące celowym jest poszukiwanie nowych miejsc ich zastosowania jako alternatywnych materiałów w stosunku do stosowanych obecnie. Takim przykładem jest stosowana w górnictwie technologia podsadzkowa, polegająca na wypełnianiu pustych wygrodzonych przestrzeni materiałem wypełniającym w celu ochrony powierzchni. Dominującą w tym zakresie jest technologia podsadzki hydraulicznej, bazująca na piasku podsadzkowym z dodatkiem innych materiałów - najczęściej skruszonego kamienia kopalnianego o uziarnieniu powyżej 0,1 mm. Alternatywną dla tej technologii jest technologia podsadzki zestalanej, bazująca głównie na materiałach o uziarnieniu poniżej 0,1 mm, w tym popiołach lotnych pochodzących z energetyki zawodowej oraz odpadach flotacyjnych. W niniejszym referacie przedstawiono wyniki badań właściwości fizykomechanicznych hydromieszanin na bazie popiołu lotnego o kodzie 10 01 02, piasku dennego z kotła fluidalnego o kodzie 10 01 24 oraz cementu. Udział cementu w mieszance popiołu i piasku wynosił 5, 10 lub 15%. Badania przeprowadzono zgodnie z metodyką opisaną w normie PN-G/11011:1998. Na podstawie przedstawionych wyników badań właściwości fizykomechanicznych tych hydromieszanin należy stwierdzić że: - rozlewność badanych mieszanin mieściła się w zakresie od 178 mm do 237 mm, a ich gęstość od 1,51 Mg/m3 do 1,72 Mg/m3, - ilość wody nadosadowej zawierała się w przedziale od 6,6% do 13,9%, - wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach sezonowania wyniosła od 3,7 MPa do 6,2 MPa, - rozmakalność wynosiła od 2,2% do 16,2%. Uwzględniając wymagania normowe należy stwierdzić, że pełną przydatność do podsadzki zestalanej spełnia mieszanina wykonana na bazie mieszaniny o proporcjach popiołu fluidalnego do piasku dennego 75/25 z udziałem cementu w ilości 10 i 15%.

EN

For many years, coal combustion by-products from Polish professional power generation sites (CCB) have been successfully applied in many industries as a material component, or after re-cycling as a ready-made product. Most frequently, CCBs are used in building and road construction engineering, as well as in mining technologies. Currently in underground mining, finely grained power generation waste (fly ash) is commonly used for grouting of cavings as a fire retardant. Taking into consideration that some CCBs possess binding properties, it seems necessary to search for new fields of their application as alternatives to the materials already in use. As an example of this approach, technology for solidifying backfill should be mentioned, consisting of the filling of empty, separated voids with materials in order to protect the ground surface above. Within this field, the dominant application is the technology of hydraulic backfill, where generally sand is applied, sometimes with other materials - most frequently crushed waste rock of a grain size above 0.1 mm. Alternatively, solidifying backfill could be adopted, which mainly employs materials of a grain size below 0.1 mm, including fly ashes from power generation waste and flotation tailings. This paper presents the results of research on the physical-mechanical properties of mixtures being made on the basis of a fly ash with the code number 10 01 02, and sand which represents bottom residue from a fluidal vessel with code number 10 01 24. In order to achieve shorter binding times and higher compressive strength Rc, Portland cement in amounts of 5,10, and 15% has been added to the mixture. Laboratory tests were conducted according to the standard PN-G/11011:1998. On the basis of the conducted research on the physical-mechanical properties of these mixtures, it should be concluded that: - The spread test result value maintains a range from 178 mm to 237 mm, with the density of the mixture in the range from 1.51 Mg/m3 to 1.72 Mg/m3. - Excess water amount is between 6.6% and 13.9%. - Compressive strength after 28 days of cure is between 3.7 MPa and 6.2 MPa. - Soak resistance is from 2.2% to 16.2%. Considering the requirements of the standard, it should be concluded that a mixture fully applicable for solidifying backfill is prepared of 75% fluidal bed ash, 25% bottom sand, with an addition of 10% cement.

7

Ocena zagrożenia wstrząsami i tąpaniami wyrobisk podziemnych metodami analitycznymi

Bańka P., Jaworski A., Plewa F.

Przegląd Górniczy

|

2012

|

T. 68, nr 1

13-19

PL

Przedstawiono rozwijane w Instytucie Eksploatacji Złóż Politechniki Śląskiej analityczne podejście prognostyczne, znajdujące praktyczne zastosowania do oceny zagrożenia sejsmicznego i tąpaniami robót górniczych prowadzonych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). Omówiono metodykę symulowania naprężeniowych warunków wybierania i stanów deformacyjno-energetycznych wstrząsogennych warstw skalnych oraz sposób interpretacji wskazań prognozy.

EN

The article presents an analytical prediction approach developed at the Institute of Deposit Mining of the Silesian University of Technology, which can be practically applied for the assessment of the seismic hazard and rockburst hazard relating to mining operations conducted in the Upper Silesian Coal Basin (GZW). The simulation methodology of stress mining conditions and deformation-energy states of tremor-prone rock layers and method of interpretation of prediction readings were discussed.

8

Badania wytrzymałości prób mieszanin zestalających wykonanych na bazie odpadów energetycznych stosowanych do likwidacji szybu Siedlec w Kopalni Soli Bochnia pobranych w warunkach in situ

Plewa F., Zięba K., Migdas T., Popczyk M., Pierzyna P.

Polityka Energetyczna

|

2012

|

T. 15, z. 3

159-168

PL

Kopalnia Soli Bochnia obecnie prowadzi likwidacje szybu Siedlec mieszaniną zestalajacą sporządzaną na bazie spoiwa hydraulicznego, którego podstawowym składnikiem jest odpad energetyczny w postaci popiołu lotnego. Dodatkowymi składnikami mieszaniny sa materiały własne kopalni: rumosz solny oraz solanka pełnonasycona. Mieszanina sporządzana jest w instalacji znajdującej sie na szybie, a jej podstawowymi elementami są: mieszalnik, zbiornik spoiwa i solanki, przenoonik olimakowy. W artykule zaprezentowano wyniki badan wytrzymałościowych prób pobranych z dna szybu w czasie prowadzenia prac likwidacyjnych. Pobieranie prób realizowane było z wykorzystaniem metalowego kubła opuszczanego na dno szybu za pomocą stalowej liny. Metodyka pobierania prób z dna szybu składała sie z kilku czynności nastepujących kolejno po sobie. W pierwszej kolejnooci sporządzano na bazie spoiwa i solanki w mieszalniku bebnowym zaczyn spoiwowy o ustalonej konsystencji mierzonej wartością rozlewności wynoszącą oko3o 160–180 mm. Nastepnie na dno szybu opuszczano kubeł stalowy, po czym przystepowano do wprowadzenia do szybu, zgodnie z przyjętymi proporcjami technicznymi, rumoszu solnego równocześnie z wylewanym z mieszalnika zaczynem spoiwowym. Pobieranie prób mieszanin realizowano przy różnym udziale gruzu solnego. W badaniach przyjeto proporcje techniczne (liczba łyżek ładowarki na jeden bęben mieszalnika) na poziomie 1:1, 2:1, 3:1 i 4:1. Kolejnym krokiem było wyciagniecie z dna szybu kubła stalowego wypełnionego mieszaniną, a nastepnie przełożenie jej z kubła do walcowych form o orednicy wewnetrznej 100 mm i wysokooci 100 mm celem dalszego sezonowania w warunkach laboratoryjnych. Pobrane próby przechowywane były w komorze klimatycznej, a nastpnie poddawane badaniu wytrzymałośi na jednoosiowe ociskanie po 28 i 60 dniach zgodnie z wymaganiami normowymi (PN-G 11011:1998). Wytrzymałość ta w zależności od proporcji technicznych po 28 dniach zawierała sie w przedziale od 1,8 do 4,8 MPa, natomiast po 60 dniach w przedziale od 2,4 do 5,7 MPa. Na podstawie przeprowadzonej analizy uzyskanych wyników badan można stwierdzia również, że wytrzyma3ooa na jednoosiowe ociskanie mieszanin wyraźnie maleje wraz ze wzrostem w niej udziału rumoszu. Zaprezentowany w artykule przykład jednoznacznie pokazuje pełną przydatność materiałów odpadowych własnych kopalni oraz odpadów energetycznych stanowiących podstawowy składnik spoiwa do wytworzenia pelnowartościowego materiału wypełniajacego, spełniającego określone warunki wytrzymałościowe.

EN

The Bochnia salt mine presently manages liquidation works for the Siedlec mine shaft through the use of a solidifying mixture from a hydraulic binder, salt rabble, and brine. The mixture is being prepared in a plant located by the shaft, consisting of the following main components: a mixer, binder tank, brine tank, and a screw conveyor. The paper presents the results of measurements of samples’ mechanical strength collected directly from the bottom of the shaft during the liquidation operations. The samples have been collected using a steel bucket lowered to the bottom of the shaft by a steel rope. The sample collection procedure consisted of several consecutive operations. The first operation sampled a binding slurry of binder and the brine mixed in a drum mixer in order to achieve a required consistency level. The consistency was controlled through the use of table spread value slurry which, it was determined, needed to be kept within the range of between 160 and 180 mm. In the next step, a steel bucket was lowered down to the bottom of the shaft. After this, salt rabble was dumped into the shaft with simultaneous pouring of the binder slurry from the outlet of the mixer, in proportions based on previously approved procedural requirements. After emptying the content of the mixer and dumping an adequate portion of the salt rabble, the steel bucket filled with the mixture of salt rabble and binder slurry was hauled up to the surface and transferred into plastic cylinders of 100 mm diameter and 100 mm height. These cylinders underwent curing in a special laboratory environment. Sample collection took place during differing conditions of salt rabble content. The collected samples were cured in a laboratory climatic chamber and underwent uniaxial compressive strength measurements after 28 and 60 days of cure time. In order to expand the range of measurements, certain solidifying mixture samples were prepared under ‘ex situ’ conditions, meaning in a laboratory, through the use of the same proportions of the components as expected to be achieved by the ‘in situ’ sample collection method executed in the shaft. On the basis of comparative analysis of the research results, it can be concluded that, depending on the amount of the salt rabble, uniaxial compressive strength is variable and significantly decreases by increasing the amount of salt rabble.

9

Analiza możliwości wykorzystania odpadu energetycznego z mokrego odsiarczania spalin (10 01 05) w mieszaninach zestalających w kopalniach węgla kamiennego

Plewa F., Popczyk M., Zając A., Pierzyna P.

Polityka Energetyczna

|

2012

|

T. 15, z. 3

147-157

PL

Od kilkunastu lat energetyka zawodowa coraz częściej wykorzystuje do odsiarczania spalin metody mokre, charakteryzujące się bardzo wysoką sprawnością, kształtującą się na poziomie oko?o 90-95%. Produktem ubocznym powstaj?cym podczas pracy instalacji jest tzw. reagips. Produkt ten w Polsce masowo wykorzystywany jest do produkcji różnych elementów gipsowych, z których najpopularniejszym są płyty gipsowo-kartonowe. Potencjalnym obszarem wykorzystania reagipsów może być także górnictwo podziemne, które masowo zagospodarowuje różne odpady drobnofrakcyjne pochodzące z energetyki zawodowej w technologii doszczelniania zrobów zawałowych. Jednakże z uwagi na brak właściwości wiążących reagipsu oraz wymagania dotyczące materiałów do technologii doszczelniania zawarte w normie PN-G 11011:1998, należy reagips wprowadzić do mieszaniny popiołowo--wodnej sporządzonej na bazie popiołu o właściwościach wiążących. W artykule przedstawiono wyniki badać właściwości fizykomechanicznych oraz wymywalności substancji chemicznych hydromieszanin popio?u o kodzie 100102 z dodatkiem reagipsu w zakresie 0-20% zarobionych wod? kopalnian?. Badane hydromieszaniny miały rozlewność 180, 220 i 260 mm (tab. 1). Na podstawie przedstawionych bada? podstawowych w?asno?ci fizykomechanicznych należ y stwierdzić, że : gęstość zmieniała się od 1362 do 1515 g/dm3 (rys. 1); wskaźnik wodno-popiołowy wynosił od 0,40 do 0,64 (rys. 2); ilość wody nadosadowej przyjmowała wartości od 0,3 do 9,8% (rys. 3); wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach wynosiła od 0,12 do 0,43 MPa(rys. 4); rozmakalność zmieniała się od 2 do 48% (rys. 5). Badania wymywalności siarczanów i chlorków na zgodność z wymaganiami normowymi wykonane w akredytowanych laboratoriach wykaza?y nieznaczne przekroczenie chlorków w jednej mieszaninie o rozlewności 180 mm i udziale 20% reagipsu. W przypadku siarczanów przekroczeń wartości normowych nie zanotowano (tab. 2). Jak wynika z analizy wyników wyżej wymienionych bada? w?a?ciwo?ci fizykomechanicznych oraz wymywalności substancji chemicznych hydromieszanin stwierdza się, że wymagania normowe dla technologii doszczelniania zrobów spe?niaj? nast?puj?ce mieszaniny wykonane na bazie popio?u 10 01 02 i wody kopalnianej: przy rozlewności 180 mm z udzia?em reagipsu do 15%, przy rozlewności 220 mm z udzia?em reagipsu do 20%, przy rozlewności 260 mm z udzia?em reagipsu do 20%

EN

For several years, professional power generation more and more often applies wet methods for the desulphurization of flue gases which are characterized by very high efficiency, reaching a level of about 90–95%. A byproduct generated during the operation of such a plant is REA- -gypsum. This product sees broad usage in Poland for the production of different gypsum-based materials of which the most popular are gypsum-cardboards. A potential area where REA-gypsum could be applied is also underground mining which utilizes in bulk different, finely-grained waste, originating from professional power generation mainly in the technology for the grouting of cavings.

10

Wykorzystanie materiałów z udziałem odpadów energetycznych do likwidacji zapadlisk wywołanych działalnością górniczą

Plewa F., Popczyk M., Pierzyna P., Zając A.

Polityka Energetyczna

|

2011

|

T. 14, z. 2

325-334

PL

W referacie przedstawiono wyniki badań wybranych właściwości fizykomechanicznych hydromieszanin sporządzonych na bazie odpadów energetycznych, a w szczególności popiołów lotnych. Badania wykonano pod kątem zastosowania do wypełniania zapadlisk powierzchniowych wywołanych eksploatacją górniczą. Z uwagi na stawiane wymagania pod kątem właściwości wiążących i wytrzymałościowych w badaniach użyto środka wiążącego w postaci cementu. W drugiej części referatu przedstawiono przykład wykorzystania spoiw hydraulicznych sporządzonych na bazie popiołów lotnych do likwidacji zapadliska powstałego w wyniku zawalenia się pustek podziemnych powstałych w wyniku działalności górniczej.

EN

Many years of practicing of combustion by-products (UPS) use in form of hydraulic mixtures in underground mining technologies showed that the advantages resulted from these operations fairly exceed related outlays. Nowadays the largest consumers of UPS are mining and building industries. Intensive mining operations conducted, in case of hard coal beds, mainly with longwall system with caving, leads to severe impacts on the ground surface,mainly in form of deformations, subsidence, and collapsed basins. Additional factor, which influences negatively evolution of these deformations, is activation of voids remaining from old mining operations. Particularly hazardous are non-linear deformations in form of collapsed basins, which are able to develop in suddenly and abruptly way. In case when inception of ground collapse is bound with destruction of a building structure located on endangered area, a building disaster is to be considered. Technology and the way the collapse will be liquidated depend mainly on the place of their origin and geological structure of the rockmass. As a fill material for the collapsed basin loose rock rubble may be used or, in special cases, a hydraulic mixture with bind properties. The paper presents results of binding-mechanical properties of hydraulic mixtures made with use of fluidal ashes from Jaworzno power plant, fly ash with flue gas desulphurization residues from Rybnik power plant, and a binder in a form of Portland cement in amount of 5 and 10%. As it can be seen from obtained results, end of binding process of hydraulic mixtures occurs between 19 and 77 hours. Compressive strength of analyzed hydraulic mixtures ranges from 6,28 to 13,2MPa. Soak resistance, which describes the resistance of material against impacts of water environment amounts from 4,3 to 12,8%. Coefficient of filtration measured with Kamienski permeameter ranged from 9,9E-8 to 9,7E-09 m/s for discussed fine-grained hydraulic mixtures. Obtained results allow recommending of discussed mixtures for liquidation of collapses occurred on the ground surface. It should be mentioned that fly ashes shall be considered as waste of potentially time-dependent differentiated pozzolanic properties. In further part of the paper an example of collapsed basin liquidation, which took place in the Upper Silesia area in 2008 in result of mining operations. During recovery operationsmineral binders Utex-15 and Solitex-G have been used, which are produced on the basis of fly ashes by the company Utex ltd. Selection of mineral binders as a fill material instead of fly ash - water mixture with cement addition presented in this paper, in spite to their similar mechanical properties, has been dictated in this particular case by the requirement to reach assumed minimal values of mechanical parameters.

11

Możliwości wykorzystania w górnictwie soli spoiwa z udziałem odpadów energetycznych

Plewa F., Popczyk M., Pierzyna P., Migdas T.

Polityka Energetyczna

|

2011

|

T. 14, z. 2

317-323

PL

W referacie przedstawiono wyniki badań wybranych właściwości fizykomechanicznych mieszaniny rumoszu solnego, solanki oraz spoiwa wytworzonego z udziałem odpadów energetycznych tzw. UPS. Mieszanina ta może mieć zastosowanie w pracach przy likwidacji wyrobisk podziemnych w górnictwie solnym poprzez ich wypełnienie. Zastosowanie jako składnika mieszaniny wypełniającej rumoszu solnego oraz solanki będącej w posiadaniu kopalni stwarza możliwości wykorzystania tych materiałów w pracach podziemnych ograniczając koszty jej wytworzenia i ograniczając w istotny sposób negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne.

EN

During mining operations in industrially active salt mines, and also during mining works conducted in relation with reconstruction of mine workings in historical mines, as in "Bochnia" salt mine for example, large amounts of waste material become into existence, in a form of rock rubble or saline waters, which are deposited mainly in selected workings or at the surface. The paper presents results of compressive strength measurements of a group of three exemplary mixtures made with use of binders based on combustion by-products, rock rubble and saline water. The measurements results show full correlation of measured parameters with requirements given by the standards. After 28 days of curing in a climate chamber, all mixtures exposed compressive strength Rc in the range between 2,9 and 6,2 MPa. Non disputable advantage of presented mixtures is possibility for the use of the own salt mine materials in a form of rock rubble and saline waters for their preparation. Conducted tests proved also the resistance of all considered mixtures against impact of saline waters, which are supposed to get access to the spaces filled with backfill mixtures after certain period of time. The evidence for this conclusion is further growth of strength of the samples cured in saline water by 30 to 60% compared with samples, which were cured out of contact with saline waters. As it results from conducted measurements, all mixtures expressed compressibility smaller than 5% under the pressure of 15 MPa, what classifies them as backfillmaterials of class I, accordingly to standard PN-93/G-11010. Obtained test results allow recommend mixtures being presented in this paper for use in underground technologies in salt mining, which require use of construction materials of determined mechanical properties. Into such technologies belong stabilized backfill, liquidation of mine workings and shafts, and construction of backfill packs. Technology of preparation of discussed mixtures in mine conditions shall ensure precise mass proportions of all components and their adequate mixing, accordingly to the requirements of given application technology.

12

Możliwość usuwania siarczków z popiołów dennych pochodzących z kotłów fluidalnych

Pluta I., Kanafek J., Plewa F., Pluta S.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 3-4

107-109

PL

Stwierdzono, że popioły denne ze spalania fluidalnego są zanieczyszczone szkodliwym dla środowiska wodnego jonem siarczkowym. Problem ten może zostać rozwiązany poprzez wytrącenie siarczków za pomocą związków wapnia (kamienia wapiennego, wapna palonego, gaszonego, hydratyzowanego i pokarbidowego). Analiza tego procesu wykazała, że skuteczne i szybkie efekty uzyskuje się stosując wapno palone.

EN

It has been stated that bottom ashes from fluidal combustion are contaminated by sulphide ion harmful water environment. This problem can be solved by precipitation of sulfides by means of calcium compounds (limestone, burnt lime, slaked lime, hydrated lime, carbide residue). This process analysis proved, that effective and quick results are achieved using burnt lime.

13

Analiza wpływu doszczelniania zrobów zawałowych odpadami drobnoziarnistymi na zmniejszenie deformacji powierzchni w kopalniach węgla kamiennego

Plewa F., Mysłek Z.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 12

92-95

PL

Podziemna eksploatacja złóż systemami z zawałem skał stropowych powoduje znaczne deformacje powierzchni i górotworu. Jednym ze sposobów zmniejszenia wpływów prowadzonej eksploatacji zawałowej na powierzchnię jest hydrauliczne doszczelnianie zrobów zawałowych na zmniejszenie deformacji powierzchni w wybranych kopalniach węgla kamiennego.

EN

Underground deposits exploitation by means of the systems with roof caving causes considerable deformations of the surface and rock mass. One of the ways to reduce the carried caving exploitation influence on the surface is hydraulic tightening of goaf with fine-grained rejects. Results analysis of the effect of goaf tightening on the surface deformation reduction in selected hard coal mines, is presented.

14

Analiza procesu oczyszczania z baru wód dopływających do kopalni "Staszic"

Pluta I., Plewa F., Szczepańska-Plewa J.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 10

63-66

PL

Naturalne wody kopalniane dopływające do kopalni "Staszic" na poziom 500 m zawierają siarczany, natomiast dopływy solankowe na poziomy 720 i 765 m są wzbogacone w bar. W wyniku wymieszania tych wód następuje wytrącenie osadu siarczanu barowego, który powoduje problemy techniczne w systemie ich transportu poprzez zanieczyszczenie ("zarastanie") rur, rurociągów, pomp. W wyrobiskach górniczych na poziomach 720 i 765 m stwierdzono proces oczyszczania wód z baru .u źródła" poprzez jego wytrącenie za pomocą siarczanów uwalnianych do wód z odpadów lokowanych od 1988 r. w pustkach i zrobach poeksploatacyjnych. Lokowanie odpadów w kopalni "Staszic" wpływa korzystnie na jakość wód odprowadzanych z kopalni do wód powierzchniowych, a przede wszystkim zabezpiecza systemy przesyłowe wód kopalnianych przed ich zanieczyszczeniem. W celu rozpoznania procesów oczyszczania wykorzystano wyniki badań pochodzenia siarczanów.

EN

Natural mine waters inflowing into "Staszic" mine, on the horizon 500m contain sulphates, however brines inflows on the horizons 720 and 765m are barium enriched. As result of these waters mixing follows precipitation of barium sulphate, causes technical problems in the waters transport systems, because of contamination (clogging) of pipes, pipelines, pumps. In mining workings on the horizons 720 and 765m the process of waters cleaning from barium "at the source" through its precipitation by means of sulphates liberated into waters from refuse deposited since 1988 year in the goafs. Locating of refuse in "Staszic" mine improves quality of the waters disposed from the mine and first of all protects the mine waters transport systems against contamination. In order to recognize cleaning processes, research results of sulphates origin were used.

15

Wykorzystanie UPS z kotłów fluidalnych do likwidacji szybów w górnictwie węgla kamiennego

Plewa F., Popczyk M., Pierzyna P.

Polityka Energetyczna

|

2010

|

T. 13, z. 2

377-384

PL

W ostatnich latach w górnictwie podziemnym– w tym węgla kamiennego – stosowane są technologie górnicze wykorzystujące na szeroką skalę drobnofrakcyjne odpady energetyczne, a w szczególności popioły lotne. Jednym z kierunków wykorzystania tych odpadów jest likwidacja szybów. Likwidacja szybów jest zagadnieniem złożonym, zwłaszcza w warunkach występujących zagrożeń wodnych i gazowych, a wybrany sposób likwidacji oraz dobór materiału wypełniającego rurę szybową zależy od stanu wyrobiska, jego wyposażenia, istniejących połączeń z wyrobiskami poziomymi oraz stopnia zawodnienia. Znaczna liczba zakładów energetycznych oraz kilka istniejących metod odsiarczania powodują, że powstające masowo popioły lotne różnią się pod względem składu chemicznego oraz właściwości pucolanowych. Do jednych z nich należą popioły lotne pochodzące z procesu spalania w kotle fluidalnym. Wspomniana wcześniej duża zmienność właściwości fizycznych odpadów powoduje, że wykorzystanie popiołów lotnych w technologiach podziemnych wymaga bardzo starannego ich badania z uwagi na wymagane parametry. W artykule przedstawiono wyniki badań hydromieszanin sporządzonych na bazie popiołów lotnych z kotłów fluidalnych czterech wybranych zakładów energetycznych spalających węgiel kamienny i brunatny. Na podstawie tych badań dokonano oceny przydatności hydromieszanin sporządzonych na bazie wyżej wymienionych popiołów lotnych do likwidacji szybów w warunkach górnictwa węgla kamiennego.

EN

Removal of mine shafts is a complex issue especially in terms of existing threats of water and gas. Method of winding shaft and the choice of material depends on the hopper of the excavation, its equipment, the existing horizontal connections to the pits and the extent of inflow. In the event of liquidation of the shaft, partially filled with water has a fundamental importance of proper selection of the type of material hopper. Skip and fine material, or combination of these materials should demonstrate the ability to solidify the aqueous medium, and after solidification have a soak resistance to or re-liquefaction. Skip and solidified material should also exhibit sufficient stability of the burden resulting from successive portions of the material entering the hopper shaft. This paper will be presented the results of laboratory tests on the potential use of fly ash from fluidized bed boilers to eliminate the shaft. The choice of fill material is related to the stability of the column filling feeder point of intersection of the shaft of the excavations on different levels. There is also a dependence on the choice of fill material requirements for gas permeability. There is no material that would be absolutely impervious to gases. With the increased demands that the permeability to gases, choose a filler with an effective hydraulic binder. The paper presents the results of selected physical and mechanical properties ofmixtures of fly ash-based water drawn from the ashes taken from the fluidized bed boilers burning coal plants: Plant “J”, Power Plants, “C” Power Station “T” and burning brown coal: the Power “TU”.

16

Zastosowanie ubocznych produktów spalania z kotłów fluidalnych energetyki zawodowej w podsadzce hydraulicznej

Plewa F., Popczyk M., Piontek P.

Polityka Energetyczna

|

2009

|

T. 12, z. 2/2

485-495

PL

Podczas spalania węgla w kotłach fluidalnych powstają odpady stałe w postaci żużla i popiołu zanieczyszczone produktami poreakcyjnymi. Gospodarcza przydatność tych produktów, aktywnych chemicznie jest ciągle badana i wciąż poszukiwane są nowe kierunki ich zagospodarowania. W okresie ostatnich kilku lat opracowano szereg technologii aktywacji popiołów fluidalnych, jednak charakteryzują się one stosunkowo wysokimi kosztami procesu lub znacznymi nakładami inwestycyjnymi. Obecnie uboczne produkty spalania w kotłach fluidalnych (w skrócie UPSF) znajdują zastosowanie między innymi w górnictwie węgla kamiennego do doszczelniania zrobów zawałowych w ramach profilaktyki przeciwpożarowej lub wypełniania zbędnych pustek i wyrobisk [2]. Prowadzone są również próby nad wykorzystaniem żużla stanowiącego główny składnik UPSF jako materiału do podsadzki hydraulicznej w górnictwie podziemnym. W artykule przedstawiono wyniki badań możliwości wykorzystania żużli pochodzących z kotłów fluidalnych jako składnika podsadzki hydraulicznej stosowanej do wypełnienia wolnych przestrzeni poeksploatacyjnych za postępem ścianowym w polskich kopalniach węgla kamiennego zgodnie z PN-G/11010. Do badań wybrano żużle pochodzące z dwóch dużych przemysłowych zakładów energetycznych oznaczonych w artykule jako "X" i "Y" spalających węgiel kamienny.

EN

During combustion of coal in fluid bed boilers solid waste become into existence in the forms of slug and ash, contaminated with reactant residues. Economical applicability of these chemically active by-products is still a subject of research and new ways of their utilization are searching. Within the last few years a range of methods of activation of fluid bed ashes have been invented, however offered technologies are characterized by high operational and investment costs. Continuous research and tests took place in order to extend the range of industrial application of power generation waste, including waste from desulphurization circuits and fluid bed boilers. Proposed solutions are oriented both on processing of these waste - being considered as raw materials - into valuable products that can be used in different branches of economy or their usage in construction and engineering works [1]. Presently, combustion by-products from fluid bed boilers (UPSF) can be consumed, between others, by mining industries for grouting of underground voids and sealing of coal waste dumps within spontaneous coal ignition control measures [2]. Also tests are carrying out on use of slug, which is the main component of UPSF, as a backfill material in hydraulic backfill technology in underground mining. Materials to be used in this technology must meet several requirements given by the relevant standard and their physical and chemical properties must be known. The paper presents results of research on possibilities of use of slugs from fluid bed boilers as a component of hydraulic backfill, which is used for filling of underground voids resulted from extraction of coal in longwalls in Polish coal mines. Testing procedures are compliant with relevant PN-G/11010 standard and embraced slugs from two large hard coal fired power plants, marked in the paper with "X" and "Y".

17

Ocena porozymetrycznych i filtracyjnych własności hydromieszanin popiołu lotnego do budowy barier izolacyjnych podziemnych składowisk

Plewa F., Pierzyna P., Kanafek J.

Polityka Energetyczna

|

2009

|

T. 12, z. 2/2

475-484

PL

Ilość powstających odpadów energetycznych skłania do poszukiwania nowych możliwości ichwykorzystywania np. do budowy barier izolacyjnych w składowiskach odpadów. Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać materiał stanowiący barierę izolacyjną, jest warunek szczelności. Szczelność scharakteryzowana jest poprzez współczynnik filtracji, którego wartość nie może przekraczać 1ź10-9 m/s. O wielkości współczynnika filtracji decyduje porowatość aktywna materiału, a więc pory o średnicy większej niż 0,2 ?m. W niniejszym artykule przedstawiono możliwość wykorzystania wybranych odpadów energetycznych do budowy barier izolacyjnych poprzez ocenę ich własności porozymetrycznych i filtracyjnych. Porowatość otwarta (no) zestalonych hydromieszanin popiołu z produktami odsiarczania spalin z El. "X" wynosi średnio 20,41%, a porowatość aktywna (na) średnio 3,04%. O porowatości otwartej no zestalonej hydromieszaniny popiołu decydują pory subkapilarne generalnie w zakresie średnic 0,01-0,1 ?m. Natomiast współczynnik filtracji omawianego materiału w zależności od metody badawczej wyniósł 1,55E-10 m/s dla permeametru Kamieńskiego oraz 1,81E-9 m/s dla "Flow pump".

EN

The most important requirement, which must be met by a material for an isolation barrier is its permeability. Permeability is characterized by filtration coefficient, which value must be not higher than 1ź10-9 m/s. Active porosity of a material decides on the value of filtration coefficient that means pores of diameter larger than 0,2 ?m. Open porosity (no) of stabilized mixtures of fly ash with desulphurization by-products from power plant "X" and water is equal in average to 20,41%, and its active porosity (na) 3,04% (see Table 2 and Fig. 2). Open porosity n0 regards on sub-capillary pores in a range of diameter 0,01-0,1 ?m. Filtration coefficient measured for discussed material equals, in relation to a method used, 1,55 10-10 m/s for Kamienski permeameter and 1,81 10-9 m/s for the flow pump method (see Table 3 and Figures 3 and 4). Obtained values of porosymetric properties and low filtration coefficient of mixture of fly ash with desulphurization by-products from "X" power plant prove positively on ability to use of this type of fly in different technologies related to isolation of structures, i.e. isolation barriers for underground waste disposal sites, sealing plugs and dams, shortcretes, etc.

18

Use of flotation tailings from a zinc-lead ore in stabilized backfill

Mysłek Z., Palarski J., Plewa F., Popczyk M.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 286

601-611

EN

The paper presents results of research program and design of hydraulic backfill technology for an underground zinc-lead ore mine. A requirement of the mine operator was to use flotation tailing from the own ore processing plant as the only main component of the backfill slurry. A range of binders and mixture compositions has been examined in aim to find slurries of such properties, which are able to meet the requirements of pipeline transport and required mechanical properties of stabilized fill material in underground voids. In the next phase the construction of mixture preparation plant has been taken under consideration. To avoid the need for excessive high pressure pumping systems, an idea of mobile mixture preparation plant has been developed. In final design option the whole plant consists of two containers and a tank for the binder, which can be easily transported between shafts and inclines of the mine. Pump, situated in one of the containers, serves mainly to deliver fill mixture from the plant to the inlet of vertical shaft pipeline. Gravitational flow allows delivering the mixture down to places of mining operations (extracted rooms).

PL

W artykule przedstawiono wyniki programu badawczego poświęconego opracowaniu technologii podsadzki hydraulicznej dla podziemnej kopalni rud cynku i ołowiu. Podstawowy wymóg stanowiło wykorzystanie własnych odpadów flotacyjnych kopalni jako jedynego podstawowego składnika mieszaniny podsadzkowej. Przeanalizowano szeroki zakres środków wiążących oraz receptur mieszaniny podsadzkowej w celu uzyskania mieszaniny spełniającej zarówno kryteria transportu rurociągowego, jak i wymagania dotyczące własności fizycznych zestalonego materiału w pustkach podziemnych. W drugiej części pracy opracowano projekt stacji wytwarzania mieszaniny podsadzkowej. Jako alternatywę dla kosztownego systemu pomp wysokociśnieniowych opracowano koncepcję mobilnej stacji wytwarzania mieszaniny. W swej ostatecznej formie składa się ona z dwóch kontenerów oraz zbiornika na środek wiążący, które mogą być łatwo przemieszczane w rejony poszczególnych szybów i upadowych kopalni. Pompa umieszczona w jednym z kontenerów służy do dostarczenia mieszaniny do początku rurociągu podsadzkowego w szybie, skąd dalszy transport mieszaniny do miejsc prowadzenia robót górniczych odbywa się grawitacyjnie.

19

Zastosowanie odpadów energetycznych do zestalania rumowiska skalnego

Plewa F., Mysłek Z., Strozik G.

Polityka Energetyczna

|

2008

|

T. 11, z. 1

351-360

PL

Doszczelnianie zrobów zawałowych mieszaninami drobnoziarnistymi prowadzone w kopalniach węgla kamiennego ma na celu przede wszystkim zmniejszenie zagrożenia pożarowego. Odcięcie dostępu powietrza do zrobów zapobiega w znacznym stopniu samo-zagrzewaniu węgla pozostawionego w zawale i zmniejsza ilość pożarów endogenicznych. Równocześnie poprawie ulegają warunki wentylacyjne w ścianie dzięki wyeliminowaniu lub ograniczeniu przepływu powietrza przez zroby. Doszczelnianie zrobów może również istotnie zmniejszyć wpływy prowadzonej eksploatacji pod warunkiem, że w zrobach zostanie ulokowana ilość odpadów zbliżona do ich chłonności. W artykule przedstawiono wyniki analizy doszczelniania zrobów zawałowych mieszaninami drobnoziarnistymi w wybranych kopalniach węgla kamiennego pod kątem stopnia ich doszczelnienia.

EN

Polish coal mines utilize fly ash from power generation as a form of waste recovery in under ground technologies for years. Physical and between them rheological parameters of hydraulii mixtures is essential for prediction of flow parameters in gravitational pipelines systems, which an used widely by mines. The paper presents results of research on generał physical and rheologica parameters of fly ash - water mixtures of different concentration of solids. In aim to show thi differences of properties of mixtures madę with waste from different mefhods of desulphurization which result in wide rangę of physical and chemical properties of fly ash, ash from three differen Polish power plants with different methods of desulphurization have been selected for this research ash from fluidized bed (dry method of desulphurization in fluidized bed, fly ash with products o semi-dry desulphurization method, and fly ash from combustion without any desulphurization. As thi presented in this paper research results show, change of rheological properties of mixtures is strongb related with their table spread and type of fly ash. Results of tests indicate significant similarity o physical and rheological properties of mixture madę with fly ash from each groups (ash from fluidizet bed and ash with semi-dry desulphurization by-products). They indicate also on large differences o rheological properties of mixtures of the same table spread (consistency). This especially visible ii case of mixtures of smali table spread (high solids concentration). Dynamie coefficient of viscosity o mixtures characterized by table spread diameter of 160 mm changes from 0.24 Pas for mixture madi with P-R fly ash up to 0.69 Pa-s for mixtures with B-S fly ash (see Fig. 5). Almost three time: difference of dynamie viscosity coefficient is of great importance from the point of view of hydraulk transportation in gravitational pipelines. It could happened that in a certain pipeline transportation o: mixture characterized by table spread diameter 160 mm madę with fly ash type B-S would bt impossible. Research presented in this paper have been financially supported by the Polish Ministry O: Science and Higher Education within the grant R 0900801 titled "Opracowanie zasad i środków tworzenia sztucznych barier dla podziemnego składowiska odpadów niebezpiecznych w kopalniacł likwidowanych".

20

Wykorzystanie ubocznych produktów spalania do utylizacji wód kopalnianych

Plewa F., Pierzyna P.

Polityka Energetyczna

|

2008

|

T. 11, z. 1

361-373

PL

Popioły lotne są bardzo zróżnicowane pod względem składu chemicznego i mineralogicznego w zależności od rodzaju spalanego węgla, technologii spalania i odsiarczania spalin. Szeroka skala odzysku drobnoziarnistych odpadów energetycznych szczególnie tych, które posiadają własności pucolanowe stwarzają możliwość zagospodarowania również innych odpadów masowo występujących w kopalni jak np. słone wody oraz odpady flotacyjne i muły. Wniniejszym artykule zostaną przedstawione wyniki badań własności fizykomechanicznych mieszanin drobnofrakcyjnych wytwarzanych z odpadów własnych kopalni "Y" (słone wody) i różnych popiołów lotnych pochodzących z elektrowni "X".

EN

On the basis of measurements of slurries made with ash from fluidized bed and from fly ash without flue gas desulphurization from the power plant "X" and salt mine water from coal mine "Y", which density is equal to 1023 g/dm3, following conclusions can be formulated: 1. Independently to the type of fly ash, increasing amount of mine water in the slurry results in increasing table spread test results and decreasing density. For the same values of S/W ratio slurries with fluidized bed ash achieve significantly lower spread diameter than the slurries with fly ash, which does not contain flue gas desulphurization by-products (see Figs. 1 and 2). 2. Independently to the type of fly ash, increasing amount of mine water in the slurry increases volume of bleeding water. For the same values of S/W ratio slurries with fluidized bed ash achieve significantly larger spread diameter than the slurries with fly ash, which does not contain flue gas desulphurization by products (see Fig. 3). 3. Independently to the type of fly ash, increasing amount of water in the slurry (larger spread diameter) increases volume of water being absorbed by the fly ash. For the same values of S/W ratio slurries with fluidized bed ash achieve almost two times higher absorption capacity than the slurries with fly ash, which does not contain flue gas desulphurization by-products (see Fig. 4). 4. Independently to the type of fly ash, with increasing amount of salt water in the slurry setting and binding times are also increasing. For the same values of S/W ratio slurries with fluidized bed ash achieve significantly shorter setting and binding times than the slurries with fly ash, which does not contain flue gas desulphurization by-products (see Figs. 5, 6, 7 and 8). 5. Independently to the type of fly ash, compressive strength of all tested fly ash - water slurries decreases with increasing spread diameter. Slurries with fluidized bed ash achieve significantly higher compressive strength than the slurries with fly ash, which does not contain flue gas desulphurization by products. Slurries made with the last type of fly ash do not express any strength after 7 and 14 days of curing. After 28 days of curing their compressive strength ranges from 0.11 to 0.17 MPa, while slurries with fluidized bed ash achieve after 28 days of curing compressive strength in the range from 3.39 to 4.20 MPa (see Figs. 9 and 10). 6. Soak resistance tests have show that all slurries made with fly ash without flue gas desulphurization by-products did not express any resistance to soaking. Although slurries made with fluidized bed ash are characterized by soak resistance in the range between 9.29 and 27.7%, which increases with increasing spread diameter (see Figs. 11 and 12).