Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Etyloamina

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2006

|

Nr 2 (48)

101--115

PL

Etyloamina (EA) jest bezbarwną cieczą (w temperaturze niższej od 16,6 ºC), o ostrym amoniakalnym zapachu lub zapachu ryb oraz słonym smaku. Etyloamina znalazła zastosowanie w syntezie chemicznej i produkcji leków, jako półprodukt do produkcji pestycydów, herbicydów triazynowych (np. atrazyny i symazyny), surfaktantów (np. dimetyloetylotriazonu), przyspieszaczy, inhibitorów korozji, etyloamino-etanolu, 1,3-dietylotiomocznika, 4-etylomorfoliny, a także w przemyśle barwników i garbników oraz rafinacji ropy naftowej, gdzie występuje jako produkt pośredni. Narażenie inhalacyjne na pary EA powoduje podrażnienie błon śluzowych układu oddechowego charakteryzujące się bólem gardła, kaszlem, bólami w klatce piersiowej, dusznościami, sinicą i obrzękiem płuc. Pary EA wywołują podrażnienia lub oparzenia chemiczne skóry i oczu. Wielkość najniższego stężenia działającego nie jest znana. Stężony roztwór EA w kontakcie ze skórą powoduje oparzenia, nawet jeśli roztwór zostanie zmyty wodą z mydłem w ciągu kilku minut. W przypadku kontaktu ciekłej EA z oczami obserwowano martwicę rogówki. Głównym skutkiem przewlekłego narażenia na pary EA jest działanie drażniące na oczy. Obserwowano skutki działania drażniącego na oczy, charakteryzujące się zmętnieniem rogówki i obrzękiem u pracowników narażonych na etyloaminę. Nie podano wielkości stężenia EA w powietrzu środowiska pracy. U ludzi narażonych zawodowo na etyloaminy, tj. dietyloaminę, trietyloaminę i etyloaminę, występowały zaburzenia widzenia charakteryzujące się zamazanym, o zatartych konturach, zamglonym widzeniem i niebieskoczerwonym widzeniem. Nie wyjaśniono jednoznacznie, czy czysta etyloamina powoduje takie działanie. EA można zaliczyć do substancji szkodliwych. Wyznaczona wartość LD50 dla szczurów po podaniu dożołądkowym wynosi 400 mg/kg m.c., natomiast po podaniu na skórę – 390 mg/kg. Pary EA wykazywały słabą toksyczność u zwierząt w eksperymentach inhalacyjnych: LC50 wyznaczono na poziomie 2300 mg/m3 dla ssaka, natomiast na poziomie 10 000 mg/m3 w czasie 1 h dla szczura. Wyznaczona wartość RD50 dla samców myszy szczepu Swiss OF1 wynosi 278 mg/m3. Powtarzane narażenie na pary EA powoduje działanie drażniące na układ oddechowy u zwierząt. W 24- tygodniowym eksperymencie inhalacyjnym przeprowadzonym na szczurach nie obserwowano działania drażniącego etyloaminy o stężeniu 18 lub 180 mg/m3 na nabłonek nosa. W innym eksperymencie inhalacyjnym przeprowadzonym w latach 50. obserwowano działanie kardiotoksyczne EA przejawiające się uszkodzeniem mięśnia sercowego, a także działanie drażniące charakteryzujące się obrzękiem błony śluzowej nosa, przekrwieniem, występowaniem wydzieliny zapalnej oraz podrażnieniem oczu manifestującym się licznymi nadżerkami nabłonka, obrzękiem rogówki i migotki już przy stężeniu 90 mg/m3. Nie są znane inne badania naukowe, które zweryfikowałyby uzyskane w tym eksperymencie wyniki. Przyjmując działanie drażniące związku za główny efekt krytyczny, za podstawę ustalenia wartości NDS uznano wartość RD50 wyznaczoną w badaniach na myszach. Przyjmując wartość 1/30 RD50 zalecaną przez higienistów amerykańskich do ustalenia wartości NDS, jako wartość NDS etyloaminy należy przyjąć ok. 9,4 mg/m3. Ze względu na działanie drażniące etyloaminy proponuje się ustalenie wartości NDSCh na poziomie 18 mg/m3 (2 • NDS). Zaleca się oznakowanie substancji symbolem „Sk” (substancja wchłania się przez skórę), ponieważ wyznaczona wartość LD50s jest mniejsza niż 1000 mg/kg m.c. i wynosi dla królika 390 mg/kg.

EN

Ethylamine (CAS number: 75-04-7), (synonym: aminoethane) is a colorless, flammable liquid or gas, depending on the ambient temperature, with an ammonia-like odor. Ethylamine is a dangerous fire hazard. Ethylamine is used in solvent extraction; organic synthesis; as a dye intermediate; as a stabilizer for rubber latex; in petroleum refining; and in the manufacture of detergents, photographic dyes, emulsifying agents, and medicinal products. Ethylamine is irritating to both the skin and eyes of test animals. The oral LD50 in rats is 400 mg/kg and the dermal LD50 in rabbits is 390 mg/kg. The RD50 (concentration producing a 50% decrease in respiration rate) in mice was 278 mg/m3 (151 ppm). Rabbits exposed 7 hours/day, 5 days/week for 6 weeks at 90 mg/m3 (50 ppm) ethylamine experienced irritation of the lungs and eyes. The lung lesions included peribronchitis and pneumonitis with thickening of small blood vessels. The ocular changes involved multiple epithelial erosions and edema of the cornea. Focal muscular degeneration of the heart was seen in some rabbits. Corneal and heart changes were not seen at 180 mg/m3 (100 ppm); however, the kidneys of this group showed slight to moderate parenchymatous degeneration. Rats exposed 6 hours/day, 5 days/week for 24 weeks at 18 mg/m3 or 180 mg/m3 (10 or 100 ppm) showed no adverse effects. In the same study, at 900 mg/m3 (500 ppm), body weight gains were reduced and inflammatory necrosis and squamous metaplasia were seen in the anterior portions of the nose. Eye irritation and corneal edema have been reported from ethylamine exposure in industry but concentrations of ethylamine have been unknown. Based on the RD50 value of ethylamine MAC–TWA of 9.4 mg/m3 and MAC-STEL of 18 mg/m3 are recommended to minimize the potential risk of irritation. Skin notation is proposed because of dermal LD50 in rabbits <1000 mg/kg. Notation „I” – irritating substance is recommended.

2

2-(Dibutyloamino)etanol

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2006

|

Nr 3 (49)

33--45

PL

2-(Dibutyloamino)etanol (DBAE) jest przezroczystą, bezbarwną cieczą o zapachu aminy. Jest stosowany jako czynnik emulgujący i flotacyjny, absorbent i czynnik dyspergujący, utwardzacz i czynnik sieciujący żywic silikonowych, katalizator w procesie produkcji pianki poliuretanowej, a także dodatek antykorozyjny do olejów i płynów hydraulicznych oraz do produkcji pestycydów i herbicydów karbaminianowych. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących ostrych i przewlekłych zatruć ludzi 2-(dibutyloamino) etanolem. Na podstawie wartości medialnych dawek śmiertelnych dla zwierząt 2-(dibutyloamino)etanol można zaklasyfikować jako związek szkodliwy po podaniu dożołądkowym i przez skórę. U zwierząt doświadczalnych 2-(dibutyloamino)etanol wykazuje działanie drażniące na oczy i górne drogi oddechowe oraz jest inhibitorem acetylocholinoesterazy. Wyznaczono dawkę efektywną działania cholinergicznego u szczurów po podaniu dootrzewnowym równą 50 mg/kg m.c. Po dawce tej obserwowano u zwierząt drżenie mięśni, drgawki oraz blokadę połączeń nerwowo-mięśniowych prowadzącą do zatrzymania oddechu. 2-(Dibutyloamino) etanol jest około 10 razy silniejszym inhibitorem acetylocholinoesterazy mózgowej niż dietanoloamina. W doświadczeniu przewlekłym 27-tygodniowym wyznaczono wartość NOAEL działania drażniącego i cholinergicznego dla szczurów narażonych na 2-(dibutyloamino)etanol o stężeniu 156,2 mg/m3 (22 ppm). W Polsce dotychczas nie ustalono wartości normatywów higienicznych 2 (dibutyloamino)etanolu. W ACGIH zaproponowano wartość TLV 2-(dibutyloamino)etanolu równą 3,5 mg/m3. W większości państw europejskich obowiązuje wartość OEL równa 14 mg/m3, jedynie w Finlandii zaproponowano wartość STEL równą 28 mg/m3. Do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 2-(dibutyloamino)etanolu przyjęto wyznaczoną w eksperymencie przewlekłym wartość NOAEL równą 156,2 mg/m3 (22 ppm) oraz łączny współczynnik niepewności równy 12. Proponuje się przyjęcie stężenia 14 mg/m3 2-(dibutyloamino)etanolu za wartość NDS podobnie jak w państwach Unii Europejskiej. Ponieważ działanie drażniące związku obserwuje się, gdy wielkość narażenia jest około 20-krotnie większa od wyliczonej wartości NDS, dlatego nie proponuje się ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). Dodatkowo proponuje się oznakowanie substancji w wykazie NDS literami „Sk” – substancja wchłaniania się przez skórę. Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 2-(dibutyloamino)etanolu.

EN

2-N-Dibutylaminoethanol (DBAE) is a colorless, combustible liquid with a faint amine-like odor. DBAE is used in industry as an emulsifying, flotation, and curing agent; dispersant and absorbent. DBAE produced necrosis within 24 hours when applied to the skin of rabbits, and when instilled in the eye of rabbits, it produced corneal necrosis. DBAE, as well as other alkyl-substituted 2-aminoethanols, inhibits cholinesterase in vitro. DBAE has been shown to produce convulsions and neuromuscular blockage resulting in respiratory arrest in rats. Other effects of DBAE exposure include increased gastric motility and secretory activity, decreased respiratory and heart rates, shedding of bloody tears, and excessive salivation. Exposure of 50 rats, 6 hours/day for 27 weeks at 156.2 mg/m3 DBAE resulted in no differences in the variables measured compared with controls. Based on this NOAEL value and three uncertainity factors, the TWA value of 14 mg/m3 is recommended for DBAE. This value is intended to minimize the potential for eye, nasal irritation and cholinergic effects. A Skin notation is recommended, based on the dermal LD50 of DBAE reported for rabbits. Data are not sufficient to recommend STEL.

3

Tlenek wapnia (pyły). Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 2 (32)

159--168

PL

Tlenek wapnia jest nielotnym, niepalnym, higroskopijnym ciałem stałym bez zapachu. Znajduje zastosowanie w budownictwie do wyrobu zapraw murarskich i cementu, w przemyśle chemicznym do zmiękczania wody, do oczyszczania solanki, produkcji wapna bielącego, sody i karbidu, do zmydlania tłuszczów przy produkcji stearyny, do wyrobu farb wapiennych, w produkcji szkła, papieru, w hutnictwie i metalurgii jako dodatek szlakujący, w gazownictwie i koksownictwie do oczyszczania gazu z gazów kwaśnych. Jest składnikiem preparatów czyszcząco- polerujących. Ma zastosowanie w leśnictwie jako środek owadobójczy, w rolnictwie jako nawóz sztuczny, a także w cukrownictwie do defekacji i w' garbarstwie do odwłosiania skór. Głównym skutkiem narażenia na pyły tlenku wapnia jest działanie drażniące. U ludzi narażonych zawodowo na pyły tlenku wapnia obserwowano skutki działania drażniącego na: skórę: zaczerwienienie, plamkowata wysypka, obrzęk, tworzenie się pęcherzyków pomiędzy palcami, oczy: łzawienie, ból, zaczerwienienie, zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, układ oddechowy: nieżyt nosa, perforacja przegrody nosowej, kaszel, drapanie w gardle, zapalenie gardła i krtani, przewód pokarmowy: nudności, wymioty, zaczerwienienie błon śluzowych. Przy ustalaniu wartości NDS pyłów tlenku wapnia wzięto pod uwagę dane, według których tlenek wapnia o stężeniu 9-10 mg/m3 nie wykazywał działania drażniącego u ludzi narażonych zawodowo na tę substancję. Przyjmując wartość stężenia 10 mg/m3 jako NOAEL dla ludzi oraz uwzględniając jednocześnie filozofię zastosowaną przez ACGIH, opartą na analogii do wodorotlenku sodu i wapnia, proponuje się utrzymać wartość NDS dla tlenku wapnia na aktualnie obowiązującym poziomie 2 mg/m3 i wartość NDSCh - 6 mg/m3.

EN

Calcium oxide is a white or grayish-white powder. Calcium oxide is used in the manufacture of steel, aluminum, glass and paper. It is also used in building and construction materials e.g., plaster, mortar, bricks, and stucco. Industrial experience has shown calcium oxide to be very irritating to mucous membranes and moist skin as a result of local liberation of heat and dehydration of tissues upon slaking of the small size particles and the resulting alkalinity of the product. Inflammation of the respiratory passages and ulceration and perforation of the nasal septum have been attributed to inhalation of lime dust. The strong nasal irritation occurred as a consequence of exposure to a mixture of dusts containing calcium oxide in the range of 25 mg/m3, but that exposure at concentrations of 9-10 mg/m3 produced no observable irritation. The Experts Group of Chemical Agent established the 8-hour TWA value of 2 mg/nr1, and the STEL value of 6 mg/m3.

4

Heptan-4-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 1 (31)

69--78

PL

Heptan-4-on jest przezroczystą, bezbarwną cieczą o przyjemnym zapachu stosowaną w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy mydeł, detergentów, kremów i perfum, a także w syntezie organicznej oraz jako rozpuszczalnik nitrocelulozy i lakierów nitrocelulozowych, olejów, żywic i polimerów. Nie opisano przypadków ostrego zatrucia heptan-4-onem u ludzi. U zwierząt doświadczalnych keton ten wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe, oczy i skórę, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, a w dużych dawkach może powodować śmierć z powodu niewydolności oddechowej. Powtarzane narażenie na duże dawki heptan-4-onu spowodowało depresję ośrodkowego układu nerwowego, wzrost masy wątroby, przerost hepatocytów i zmiejszenie stężenia glukozy we krwi zwierząt doświadczalnych. Głównym skutkiem przewlekłego narażenia zawodowego na heptan-4-on są objawy działania drażniącego jego par i aerozoli na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, oczy oraz skórę, przejawiające się kaszlem oraz wysuszeniem i zaczerwienieniem skóry i oczu. Najmniejsze stężenie związku, powodujące podrażnienie oczu i błon śluzowych górnych dróg oddechowych u ludzi, nie jest znane. Nie ma wyników badań działania toksycznego heptan-4-onu, które mogłyby być przydatne do oceny zależności między wielkością narażenia a rodzajem i nasileniem efektu toksycznego. Wartość NDS heptan-4-onu w różnych państwach ustalono na poziomie 230 mg/m3. Proponuje się przyjęcie w Polsce również wartości NDS heptan-4-onu na poziomie 230 mg/m3. Ze względu na słabe działanie drażniące heptan-4-onu nie ma potrzeby ustalenia wartości NDSCh. Nie ma podstaw do ustalenia wartości DSB heptan-4-onu.

EN

Heptan-4-one is clear and flammable liquid, with a pleasant odour. Heptan-4-on is used as a flavour for soups, detergents and perfumes and as a solvent for varnishes, nitrocellulose, oils, resins, polymers. The acute toxicity of heptan-4-one for laboratory animals is rather low by all routes of administration. The 6-hour rat inhalation LC5o is 12535 mg/m3. The dermal LD50 for the rabbit is 4624 mg/kg, and the oral LD5o for the rat is 3047 mg/kg. The vapor phase and aerosol are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Effects on the CNS and respiratory tract occur at high concentrations. The MAC (TWA) value of 230 mg/m for heptan-4-one is recommended, based on its irritative effects. The MAC (STEL) value is not recommended at this time until additional toxicological data become available to provide a better base for quantifying on a toxicological basis what the MAC (STEL) should be.

5

Heptan-2-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 1 (31)

39--54

PL

Heptan-2-on jest przezroczystą, bezbarwną cieczą o przyjemnym zapachu bananowo-gruszkowym i małej lepkości. Należy do rodziny nasyconych ketonów alifatycznych. Jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy mydeł, detergentów, kremów, perfum oraz w syntezie organicznej, a także jako rozpuszczalnik dla żywic syntetycznych, powłok metali, nitrocelulozy i lakierów nitrocelulozowych; stanowi również dodatek zapachowy do żywności. Występuje w takich produktach naturalnych, jak np.: olejki z goździków i cynamonowe, zjełczałe orzechy kokosowe, mięso i sery (tzw. blue cheese). Głównym skutkiem działania heptan-2-onu u ludzi po narażeniu drogą inhalacyjnąjest działanie drażniące na błony śluzowe. Najmniejsze stężenie związku, które powodowało podrażnienie oczu i błon śluzowych górnych dróg oddechowych u ludzi, nie jest znane. U zwierząt doświadczalnych heptan-2-on wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, oczy i skórę, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, a jego duże dawki mogą powodować śmierć z powodu niewydolności oddechowej. Przyjmując za efekt krytyczny działanie drażniące MAK, proponuje się przyjąć do wyliczenia wartości NDS maksymalne stężenie, wyznaczone w doświadczeniu na myszach, które nie powoduje statystycznie znamiennej redukcji częstości oddechów, tj. 1319 mg/m3. Wartość NDS zaleca się przyjąć równą 0,2 RD-0. Według teorii Hansena i Nielsena z 1994 r. dla nasyconych ketonów alifatycznych, które są częściowymi agonistami receptora, zaleca się także przyjęcie wartości NDS równej 0,2 RD-0, a nie 0,03 RD50, którą to wartość przyjmuje się dla substancji, będących pełnymi agonistami. Proponuje się ustalenie wartości NDS heptan-2-onu na poziomie 240 mg/m3, którą to wartość przyjęto w większości państw Unii Europejskiej i w USA (ACGIH), a wartości NDSCh - ze względu na działanie drażniące związku - na poziomie 480 mg/m3. W świetle wyników badań neurotoksyczności heptan-2-onu na szczurach i małpach w eksperymencie inhalacyjnym 9-miesięcznym, podczas których nie obserwowano działania neurotoksycznego związku o stężeniu 4777 mg/m3, zaproponowana wartość normatywu higienicznego powinna zabezpieczyć pracowników również przed potencjalnym działaniem heptan-2-onu na układ nerwowy.

EN

Abstract Heptan-2-one is clear and flammable liquid, with a fruity odour and is said to have a pear-like flavour. Heptan-2-one is used as a flavour for soups, detergents and perfumes and as a solvent for varnishes, nitrocellulose, oils, resins, polymers. The oral LD50 in rats to be 1670 mg/kg. The vapor phase and aerosol are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Effects on the CNS and respiratory tract occur at high concentrations. The concentration at which heptan-2-one begins to produce ocular or upper respiratory tract irritation in humans is not known. The value 0,2 - RD-0 can be used as the MAC value for substances acting as partial agonists, which is the case for the n-methyl ketones. The Expert Group of Chemical Agents recommends a MAC (TWA) of 240 mg/mJ for heptan-2-one. The MAC (STEL) value is recommended, based on its irritative effects of 2 - MAC (TWA), 480 mg/m3.

6

Cyjanamid wapnia. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2002

|

Nr 2 (32)

25--45

PL

Czysty cyjanamid wapnia (CC) jest nielotnym, niepalnym ciałem stałym. Handlowy CC ma barwę szarą, zawiera małe ilości karbidku wapnia, siarczków, tlenków i azotków krzemu, żelaza i glinu. Cyjanamid wapnia jest stosowany w syntezie organicznej jako materiał do produkcji cyjanku wapnia i dicyjanamidu. Jest także używany do odsiarczania stali. Wykorzystuje się go w rolnictwie jako nawóz sztuczny (azotniak), środek chwastobójczy i grzybobójczy. W latach 70. XX w. cyjanamid wapnia był stosowany jako lek w leczeniu choroby alkoholowej. Głównym kierunkiem działania cyjanamidu wapnia po narażeniu inhalacyjnym jest działanie drażniące na drogi oddechowe, oczy i skórę. Powoduje nietolerancję alkoholu przejawiającą się przejściowymi zaburzeniami naczyniowo-ruchowymi, tzw. efekt antabusowy. Po doustnym podaniu substancji obserwowano także działanie hepatotoksyczne Działanie toksyczne tego związku polega na inhibicji aktywności dehydrogenazy aldehydowej, co doprowadza do znacznego nagromadzenia się we krwi aldehydu octowego, gdyż nie ulega on dalszemu utlenieniu do kwasu octowego. Badania przeprowadzone na zwierzętach doświadczalnych nie wykazały zależności efektu toksycznego od wielkości narażenia. Ustalono natomiast, że u ludzi dawka 50 mg/dzień jest minimalną dawką terapeutyczną, która może być przyjęta jako wartość LOEL dla człowieka. U pacjentów obserwowanych podczas długotrwałej kuracji cyjanamidem wapnia w dawce 50-150 mg/dzień występowały przypadki alergicznej reakcji skórnej, zawroty głowy, mdłości, ból głowy. U 128 alkoholików leczonych CC, w dawce 50 mg/dzień przez 4 miesiące, nie wykazano działania hepatotoksycznego i tyreotoksycznego cyjanamidu. Obserwowano jedynie znaczący wzrost liczby białych ciałek krwi i powrót do normy po zaprzestaniu podawania CC. Przeprowadzone badania lekarskie 65 pracowników zatrudnionych przy produkcji cyjanamidu wapnia (średnio 19 lat) i długotrwale narażanych na ten związek o stężeniu 8,3 mg/m i mniejszym nie wykazały (w porównaniu z populacją generalną) istotnych zmian w układzie oddechowym, pokarmowym, nerwowym, krążenia oraz skłonności do infekcji. Na podstawie powyższych danych oraz wyników badań ludzi w środowisku pracy, a także biorąc pod uwagę zmienność reakcji w populacji ludzkiej (możliwość występowania efektu antabusowego po spożyciu alkoholu po zakończeniu pracy) proponuje się przyjęcie wartości 1 mg/m3 jako NDS cyjanamidu wapnia. Brak jest podstaw do ustalenia NDSCh. Ze względu na to, że skóra stanowi istotną drogę narażenia (wartość medialnej dawki śmiertelnej po podaniu substancji na skórę królika i szczura - DL50s<1000 mg/kg oraz dermatozy u zatrudnionych przy produkcji CC) proponuje się oznaczenie cyjanamidu wapnia w wykazie NDS symbolem „Sk”.

EN

Calcium cyanamide is a nonvolatile, noncombustible, white crystalline solid. Calcium cyanamide is commercially used as a raw material for the manufacture of calcium cyanide and dicyanamide. It is also used in the desulfurization of some types of steel. The product is used as a defoliant, fertilizer, or herbicide. Most cases of industrial calcium cyanamide poisoning involve primary skin irritation or sensitizing dermatitis. Skin irritation develops in the form of an erythematous rash over the surfaces of the body that are exposed to the substance of those body surfaces irritated by clothing or perspiration. In addition, exposed workers may develop temporary vasomotor disturbances of the upper body, with susceptibility increasing with alcohol intake. Calcium cyanamide is used medically for its antabuse-like effect, and the maintenance dose in adults is between 50 and 100 mg/day. Based on the human data The Experts Group of Chemical Agent established the 8-hour TWA value of 1 mg/nr1. No STEL is recommended.

7

Acetofenon. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Kupczewska-Dobecka M., Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2001

|

Nr 3 (29)

5--17

PL

Acetofenon jest oleistą cieczą o przyjemnym zapachu. Jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym jako środek zapachowy mydeł, detergentów, kremów, perfum, katalizator w procesie polimeryzacji olefin, w syntezie organicznej jako fotouczulacz, rozpuszczalnik dla żywic, estrów celulozy i plastyfikatorów, a także dodatek do lodów, pudingów, gum do żucia i żelatyny. Był stosowany jako środek nasenny - hypnon. Głównym skutkiem działania acetofenonu u ludzi po narażeniu drogą inhalacyjną jest działanie drażniące na oczy i skórę, natomiast duże stężenia powodują objawy depresji ze strony ośrodkowego układu nerwowego i senność. Acetofenon działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy zwierząt, a jego duże dawki mogą powodować śmierć z powodu niewydolności oddechowej. Stężenie 100 mg/m3 wyznaczone na podstawie wyników badań i obserwacji pracowników przemysłu chemicznego jako maksymalne stężenie, przy którym nie obserwuje się zdrowotnych skutków przewlekłego narażenia na acetofenon, przyjęto za wartość NOAEL dla działania drażniącego acetofenonu u ludzi. Do wyliczenia wartości NDS przyjęto współczynnik niepewności równy 2 związany z wrażliwością osobniczą. Proponuje się ustalić wartość NDS acetofenonu na poziomie 50 mg/m3. Wartość NDSCh zaproponowano przyjąć na poziomie 2 razy większym od wartości NDS, tj. wynoszącym 100 mg/m3 na podstawie działania drażniącego acetofenonu. Nie ma podstaw do ustalenia wartości DSB.

EN

Acetofftienone is a colourless, flammable liquid with a sweet orange blossom-like odour. Acetophenone is used in perfumeries and has been widely used as an intermediate in the manufacture of a number of organic chemicals. In the past, it was used as an analgesic agent and anesthetic in human medicine. In industry, the main hazard from acetophenone results from skin and eye contact. A single dose oral LD50 of acetophenone is reported to be between 0.9 and 3.2 g/kg for the rat; therefore, it has a low to moderate order of acute oral toxicity. Because of its low vapour pressure, the toxicity of acetophenone by inhalation does not constitute a hazard. Data on its long-term safety are lacking. From animal and human studies with acetophenone the irritation and ocular sensitivity to light are reported. It is however narcotic to animals and in high dosage can cause death due to respiratory failure.The NOAEL (no observed adverse effect) - 100 mg/m3 was adopted as the minimum concentration, which produced irritation effect of acetophenone in chemical industry workers. Given these data, the MAC value was calculated at 50 mg/m3. According to the irritant effect of acetophenone, the MAC-STEL of 100 mg/m3 is recommended.

8

Walidacja metod badań chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy

Dobecki M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2000

|

Nr 3 (25)

5--14

PL

Badania chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy są najczęściej stosowaną metodą podczas dokonywania oceny narażenia zawodowego pracowników przemysłu. Na wiarygodność tych badań wpływa wicie czynników i elementów technicznych badania, z których każdy powinien być sprawdzony i poddany szczegółowej ocenie. Jednym z nich jest metoda analityczna, która powinna być tak dobrana, aby w sposób właściwy można było uzyskać informacje o narażeniu. W Polsce przyjęto zasadę, że każda substancja chemiczna znajdująca się na liście NDS (najwyższych dopuszczalnych stężeń) lub nowo wprowadzona na tę listę powinna mieć znormalizowaną metodę oznaczania, włączając w to pobieranie próbek. Zarówno opracowujący metodę analityczną do celów normalizacyjnych, jak i wdrażający ją w laboratorium, powinni sprawdzić parametry działania metody w warunkach przez nich ustalonych bądź spotykanych w praktyce - w celu stwierdzenia, czy opracowana metoda jest przydatna (odpowiednia) do zamierzonego zastosowania. Czynności związane ze sprawdzeniem, statystyczną oceną i opisaniem (udokumentowaniem) cech charakteryzujących metodę badania wraz z opinią o jej przydatności do konkretnego zastosowania, noszą nazwę walidacji. Według norrny PN ISO 8402:1996 walidacja jest to potwierdzenie, przez zbadanie i przedstawienie obiektywnego dowodu, że zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnie zamierzonego zastosowania. W normie europejskiej EN 482:1994 (pr PN EN 482) podano optymalny zakres walidacji metod badania (pomiaru) chemicznych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy.

EN

The testing methods need to give reliable results of air contaminant concentrations at work places. Yalidation is defined as a process of evaluating the performance of testing method and checking that the performance meets certain preset criteria. According to EN 482 and EN 689 requirements, the performance of test method should includes: unambiquity, selectivity, overall uncertainty (bias and precision). Unambiquity of test method means that an analytically value shall correspond to one concentration. In analytical laboratory meaning the unam-biquity is well characterized by limit of dctection/limit of quantification, working rangę, linearity. Process of validation should be irnplemented by laboratories performing air analyses at work places. This paper presents statistical procedures for validation of test methods.

9

Cyjanamid i jego sól wapniowa - antabusy - w środowisku pracy

Dobecki M., Kupczewska M.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2000

|

nr 4

26-27

10

Itr i jego związki

Dobecki M., Kupczewska M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

Nr 20

51--69

11

Hafn i jego związki

Dobecki M., Kupczewska M.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

1999

|

Nr 20

71--86

12

Toksyczne właściwości pyłów metali: tantalu, hafnu i itru

Dobecki M., Kupczewska M.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

1999

|

nr 5

17-20