Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zmiany i zużycie zasobów złóż rud cynku i ołowiu w Polsce

Nieć M, Salamon E., Auguścik J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 102

129--152

PL

Analiza stanu zasobów i ich wykorzystania w przeszłości pozwala na poznanie czynników kształtujących jego zmiany, ułatwić może ich prognozowanie i ocenę stopnia zabezpieczenia przyszłego zapotrzebowania krajowego na surowce. Znaczenie gospodarcze współcześnie w Polsce jako źródło ołowiu i cynku mają złoża: rud Zn-Pb w obszarze śląsko-krakowskim oraz rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej, w których ołów występuje jako metal towarzyszący. Górnictwo rud cynku i ołowiu ma na ziemiach polskich wielowiekową tradycję. Do początków XXI w. w złożach śląsko-krakowskich wydobyto około 25–27 mln ton Zn i 7,5–9 mln ton Pb. Zasoby złóż są systematycznie ewidencjonowane od 1952 r. Do lat osiemdziesiątych XX wieku notowany był ich przyrost. O d 1983 roku zaznacza się stały ich ubytek spowodowany wyczerpywaniem zasobów eksploatowanych złóż. Znaczne zmniejszenie wykazywanych zasobów nastąpiło w latach 1991–1993 r. po zmianie kryteriów bilansowości, oraz w latach 2005–2007 po wprowadzeniu do szacowania zasobów metody „okręgów” zamiast wieloboków. Zasoby przemysłowe, kwalifikowane do wydobycia, zmniejszają się systematycznie w wyniku ich eksploatacji i można przewidywać całkowite ich wyczerpanie do 2022 r. W złożach niezagospodarowanych pozostało jeszcze 3 mln cynku i 1,2 mln ton ołowiu i przewiduje się 4–5 mln ton Zn i około 1 mln ton Pb w zasobów prognostycznych. W udokumentowanych złożach rud miedzi wykazywane jest 1,3–1,7 mln t Pb oraz mln to zasobów szacunkowych. Zasoby złóż niezagospodarowanych wymagają lepszego niż dotychczas rozpoznania, a w przypadku zasobów perspektywicznych ich potwierdzenia. Koniec eksploatacji złóż zagospodarowanych powinien być podstawą dla sprecyzowania polityki państwa odnośnie do przyszłości pokrycia zapotrzebowania krajowego na surowce cynku i ołowiu oraz przyszłości wykorzystania krajowej bazy surowcowej.

EN

The time variation of reported resources of zinc-lead ores allows the factors affecting them to be shown, and may be useful for their future prediction as well as the evaluation of their sufficiency for the supply of both metals. Recently, the Krakow-Silesian MV type deposits and resources of lead in the L ower Silesian copper ores have presented economic value. The lead-zinc ore mining has a long multi century tradition in Poland. U p to the beginning of 21st century about 25–27 mln tons of Zn and 7, 5–9 mln tons of Pb were exhausted from the Krakow-Silesian deposits. The data on mineral resources has been systematically reported in Poland in a standardized uniform manner since 1952. U p to 1982, an increase of resources was noticed due to the exploration of new deposits, despite their exploitation. Since 1983, the decrease of zinc-lead resources has been observed most notably in 1991–1993 years, due to the change of Zn and Pb cut off grades and from 2005–2007, when the polygonal method used for resources evaluation was replaced by the ring of influence (“spotted dog” map method). The estimated ore reserves diminishes constantly due to exploitation and their total exhaustion by the year 2022 may be expected. There are 3 mln tons of Zn, and 1.2 mln tons of Pb additional resources in explored, not exploited deposits, as well as about 4–5 mln tons of Zn and 1 mln ton of Pb prognostic, preliminary estimated resources. There are also 1, 3-1, 7 mln tons of lead resources within the copper ores. The undeveloped deposits needs better exploration, and prognostic resources the confirmation of their existence. The approaching finish of recent Zn-Pb ore mining should provoke the discussion on the future supply of zinc and lead, and the possibility of still undeveloped deposits utilization.

2

Pierwiastki ziem rzadkich – surowiec w Polsce niepożądany? : uwagi na temat stanowienia Prawa geologicznego i górniczego

Nieć M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 106

127--132

PL

Potrzeba zabezpieczenia zapotrzebowania na pierwiastki ziem rzadkich stała się podstawą do zaliczenia ich w ustawie o nowelizacji Prawa geologicznego i górniczego w 2018 r. do kopalin, które są objęte własnością górniczą przysługującą Skarbowi Państwa. Wprowadzona została opłata za ich wydobywanie (opłata eksploatacyjna) w wysokości 500 zł/kg. Oba rozwiązania zamiast sprzyjać wykorzystaniu ziem rzadkich ze źródeł krajowych stanowić będą dla niego barierę. Termin „pierwiastki ziem rzadkich” jest nieprecyzyjny i może rodzić nieporozumienia. Ich kopaliny mieszczą się w zakresie pojęcia „rudy metali”, które są objęte własnością górniczą. Pierwiastki ziem rzadkich występują też jako składniki towarzyszące w innych kopalinach i ich odzysk jest możliwy dopiero w trakcie przetwarzania tych kopalin poza zakładem górniczym. Wówczas obciążanie ich wydobycia opłatą eksploatacyjną staje się wątpliwe. Ustalona opłata eksploatacyjna jest niewspółmiernie wysoka w stosunku do kosztów pozyskania kopalin ziem rzadkich i korzyści finansowych z ich wydobycia. Ocena skutków nowelizacji Pgg skłania do: - postulowania wymieniania w nim kopalin, których użytkowanie przysługuje właścicielowi nieruchomości gruntowej, a nie wymienionych jako przysługujących Skarbowi Państwa, - głębszej refleksji przy stanowieniu przepisów Pgg, wstępne ich formułowanie przez osoby kompetentne w dziedzinie geologii i górnictwa i dopiero następnie ich kształtowanie zgodnie z zasadami doktryny i praktyki prawniczej.

EN

The demand for REE was the background to include them to those consisting of the property of the State Treasury in Poland, enumerated in the Geological and Mining Law (Article 10). The PLN 500/kg REE payment for exploitation of REE (exploitation tax) was introduced. Both proposals will restrain the REE recovery from exploited domestic mineral commodities. The term REE is imprecise. Their deposits are rare and may be classified 128 as “REE ore deposits”. The REE are often the accompanying constituents in varied mineral commodities and are recoverable during their processing, outside the mine. The application of an exploitation tax in such a case is inapplicable. The established value of the exploitation tax is incomparably high in respect to the value of the REE contained in mined mineral commodities. The analysis of introduced changes of mining and geological law allow to suggest the reevaluation of ownership based subdivision of mineral commodities: name the mineral commodities belonging to the land property owners and leave the list of mineral commodities consisting property of the State Treasury open. The more careful approach is also necessary in the formulation of Geological and Mining Law. It should be preliminary formulated by persons competent in geology and mining and subsequently adjusted to juridical exigencies.

3

Surowce kluczowe, strategiczne i krytyczne dla polskiej gospodarki

Radwanek-Bąk B., Galos K., Nieć M.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 3

153--159

EN

Comprehensive and harmonious economic development of each country depends on the availability of raw materials, in particular mineral deposits, necessary for the functioning of the various industries that produce the substances and equipment required to meet the needs of the population, and for the efficient operation of agriculture and transport. The identification of raw materials, which are important for the country, is the basis of mineral policy and strategy. Diverse conditions of production of mineral raw materials result in their division into groups of different importance for the national economy. In Poland, three independent proposals for determining economically important mineral raw materials were developed. Despite their intuitive, similar approaches, various raw materials were identified as pivotal, strategic and critical. We would like to clarify their definitions: Pivotal raw materials – essential for the proper functioning of the economy and satisfying the needs of the society, those whose supply must be assured; Strategic raw materials - not sufficiently (at least 90%) supplied from domestic sources, or whose opportunities for permanent supply are limited or threatened (including the raw materials necessary for the development of innovative technologies); Critical raw materials - those whose chance of gaining (from both primary and secondary sources) is of high risk and their substitutability is low (in particular raw materials on the EU Critical List). There are 27 pivotal raw materials, especially important for the Polish economy, which are distinguished by the importance of raw materials and the importance of the substitution of raw materials. The list of strategic raw materials counts 36 items and includes a number of pivotal raw materials, important for the economy but being deficient in Poland. Eighteen mineral raw materials were considered critical. Depending on the changing, widely understood market conditions, such lists should be reviewed and updated at least every 5 years.

4

Przyczyny i skutki pozostawiania w złożach niewykorzystanych zasobów kopalin

Nieć M., Uberman R., Naworyta W., Uberman R.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 3

166--169

EN

Mineral raw materials are necessary for economic activity and wealth of every country. They are sourced primary from mineral deposits that are, with few exceptions, non-renewable. Their resources, suitable for economic exploitation, are limited and exhaustible. This is the reason for rational and careful utilization of mineral deposits and best possible recovery of explored resources.It should be guaranteed by the state legal regulations. However, the mining is often ceased before the deposit resources are exhausted, resulting from various reasons: due to human-independent factors, such as catastrophic events, natural threats to mining, and loss of economic profitability, or due to administrative decisions of mining authorities. The closing of a mine followed by reclamation and new utilization of the abandoned mining area before the exhaustion of total reserves may preclude the possibility of mining of their remaining portions, resulting in their loss. The decision of mine closing should be preceded by the careful analysis of the future fate of the unrecovered resources, by valuating the possibility of their future exploitation, or considering them as lost. The above problems are presented based on case histories of some deposits. The mode ofpreventing abandonment of unrecovered resources is suggested.

5

Koncesjonowanie poszukiwań, rozpoznawania i eksploatacji złóż kopalin a wymagania racjonalnej gospodarki

Nieć M.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 3

170--175

EN

Concession for mineral prospecting and mining, issued by governmental authorities according to the geological and mining law, is the obligatory exigency in Poland. The basic aim is the reasonable utilization of mineral resources as a non-renewable part of the environment, necessary for everyday life and sustainable development of society. The existing mode of concession procedure is imperfect. The most important changes should include 1) obligatory presentation ofprospecting projects, 2) determination of the time of mining concession validity, allowing development of the total evaluated deposit reserves, and 3) insurance against concession abandonment before exhausting of the total deposit reserves designed for mining.

6

Złoża piasków kwarcowych w niecce tomaszowskiej, stan i problemy ich dokumentowania

Poręba E., Nieć M., Dróżdż S.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 3

84--99

PL

W niecce tomaszowskiej występują dolnokredowe piaski i piaskowce kwarcowe. Wyróżniane są jako formacja z Białej Góry, która obejmuje kilka ogniw o zróżnicowanych parametrach jakości kopaliny. Systematyczne prace rozpoznawcze realizowane od połowy XX w. pozwoliły na udokumentowanie wielu złóż w skrzydłach niecki, o łącznych zasobach około 600 mln ton. W złożach zagospodarowanych znajduje się około 27% całości udokumentowanych zasobów. Piaski i piaskowce kwalifikujące się jako szklarskie występują w dwóch ogniwach. Przedzielone są piaskami gorszej jakości. Piaski szklarskie ogniw złożowych, charakteryzują się w przeważającej masie zawartością krzemionki ponad 98%, zawartością Fe2O3 poniżej 0.08% i TiO2 poniżej 0.10%. Piaski, które nie spełnią wymagań stawianych piaskom szklarskim, wykorzystywane są jako formierskie i wysokiej jakości piaski budowlane. Składnikiem podstawowym frakcji ilastych jest kaolinit, uzyskiwany w wyniku płukania piasku. Złoża są udokumentowane na podstawie kryteriów bilansowości niedostosowanych do współczesnych możliwości ich wykorzystania i znaczna część zasobów jest eliminowana jako niekwalifikujące się do zagospodarowania. Złoża powinny być dokumentowane według kryteriów, definiujących warunki brzeżne dla piasków kwarcowych o wielokierunkowym zastosowaniu.

EN

The peculiar feature of Tomaszów Syncline is the occurrence of Lower Cretaceous quartz sand and sandstone. They form Biała Góra composed of five members of sandy deposits of varied industrial utility defined by their chemical parameters. The systematic exploration realized since the mid of XX-th century allow to demonstrate about 600 mln ton of sand resources suitable for mining, located in several areas in the both syncline wings. 27% of them recently occurs in active opencast mines. Quartz sand and sandstones qualified for glass production form two members separated by sand deposits of lower quality deposits. Glass sands are characterized by silica content over 98%, Fe2O3 below 0.08% and TiO2 below 0.10%. Sands of lower quality are utilized as foundry or to production of high quality building materials. In the mud-clay fraction kaolinite occurs, recovered due to the sand washing and utilized as ceramic raw material. The criteria defining boundaries of deposits resources, actually used are incompatible with the recent sand utilization, and considerable quantity of sand is excluded from resources reporting. The new resources criteria should be formulated conformable with multipurpose quartz sand utilization possibilities.

7

Okruchowe (antropogeniczne) złoża kopalin

Nieć M., Uberman R., Galos K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 3

31--37

PL

W zwałach i osadnikach pozostawianych po robotach górniczych znajduje się często materiał skalny posiadający cechy kopaliny, różniącej się od występującej w złożu tylko tym, że występuje ona w stanie rozdrobnionym lub jest zubożona w niektóre składniki mineralne. Stanowić one mogą źródło surowców, takich samych jak w złożu naturalnym lub w niewielkim stopniu zmienionych. Zasoby zwałów rud oraz produktów ich hutniczego przetwarzania były dokumentowane do 1975 r., a zwałów kopalin wapiennych w latach 1994-2001, na podstawie obowiązujących wówczas przepisów prawa geologicznego i górniczego i były one wykazywane w krajowym bilansie zasobów. Nagromadzenia kopalin w zwałach i osadnikach powstałe w holocenie i antropocenie stają się składnikiem środowiska naturalnego jako produkt geologicznej działalności ludzkiej i powinny być traktowane jako antropogeniczne okruchowe złoża osadowe. Proponuje się odpowiednie zmodyfikowanie definicji złoża kopaliny w prawie geologicznym i górniczym, oraz systematyczne ich dokumentowanie i ewidencjonowanie.

EN

The dumps formed due to mineral deposits mining contain often the rock material of the same composition as occurring in parent deposit, or depleted in some mineral compounds due to the beneficiation. They may be the source of valuable mineral raw materials. The ore resources in dumps were systematically reported up to the year 1975 and of crushed limestones since 1994 to 2001. The mineral materials accumulated in dumps during the late Holocene and Anthropocene becomes the compounds of environment as a product of human activity. They should be considered as the clastic sedimentary anthropogenic deposits. The appropriate modification of legal definition of mineral deposit in Geological and Mining Law is proposed, as well as systematical reporting of anthropogenic mineral resources.

8

The simultaneous occurrence of hydrocarbons and metallic sulphides. An example of devonian dolomites at Józefka, Holy Cross Mountains, Poland

Pawlikowski M., Nieć M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2018

|

T. 34, z. 4

51--64

EN

Ore and non-ore mineralization in cracks filled with hydrocarbons in the dark grey Upper-Devonian limestone has been found in the Józefka quarry of Upper Devonian limestone and dolomite near the Górno village near Kielce at Holy Cross Mts. Poland. Hydrocarbons in the liquid form and iron and copper sulphides appears hear in the fault zone as joints filling. The wall rocks are impregnated by hydrocarbons giving them black color. Hydrocarbon impregnations appears also following the bedding planes The coexistence of ore mineralization and hydrocarbon suggests their common origin and migration from deep-seated sources, that may be the Silurian Ordovician or Lower to Middle Devonian black shales. The metallic-hydrocarbon compounds were suggested as metals carrier. Ore and non-ore mineralization in cracks filled with hydrocarbons in the dark grey Upper-Devonian limestone has been found in the Józefka quarry of Upper Devonian limestone and dolomite near the Górno village near Kielce at Holy Cross Mts. Poland. Hydrocarbons in the liquid form and iron and copper sulphides appears hear in the fault zone as joints filling. The wall rocks are spotty impregnated by hydrocarbons giving them black color. Hydrocarbon impregnations appears also following the bedding planes The coexistence of ore mineralization and hydrocarbon suggests their common origin and migration from deep-seated sources, that may be the Silurian Ordovician or Lower to Middle Devonian black shales. The metallic-hydrocarbon compounds were suggested as metals carrier.

PL

W kamieniołomie wapieni górno dewońskich w Józefce koło miejscowości Górno koło Kielc w Górach Świętokrzyskich stwierdzono współwystępowanie węglowodorów i siarczków żelaza i miedzi w spękaniach w strefie uskokowej. Węglowodory występują także w formie rozproszonej, plamiście w otaczających wapieniach nadając im czarną barwę oraz wzdłuż płaszczyzn ich warstwowania. Współwystępowanie węglowodorów i siarczków metali sugeruje ich wspólną genezę i migrację z głęboko położonego źródła. Skałami macierzystymi, mogły być czarne łupki występujące w utworach syluru i ordowiku oraz na pograniczu dewonu dolnego i środkowego wyróżniane jako wzbogacony w metale „poziom rudonośny”. Zwrócono uwagę, że nośnikiem metali mogły być związki metaloorganiczne. [...]

9

Współwystępowanie mineralizacji kruszcowej i węglowodorów : przykład dolomitów dewońskich w Józefce w Górach Świętokrzyskich

Pawlikowski M., Nieć M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2018

|

nr 25

101--115

PL

Rozpoznano mineralizacje występująca w ciemnych dewońskich wapieniach w kamieniołomie Józefka w miejscowości Górno, koło Kielc. Stwierdzono, że mineralizacja zarówno kruszcowa jak i niekruszcową obecna jest m.in. w systemach spękań wypełnionych węglowodorami. Węglowodory występują w dolomitach także jako substancje rozproszone nadając wapieniom ciemny kolor. W tych wapieniach występują w formie rozproszonej podwyższone ilości m.in. ziem rzadkich. Sposób występowania węglowodorów (forma rozproszona i żyłkowa) oraz wstępne analizy ich składu może sugerować, że mogą to być zarówno węglowodory (pierwotne, rozproszone) jak i wtórne (występujące w formach żyłkowych).

EN

Ore and non – ore mineralization in cracks filled with hydrocarbons in the dark grey Upper-Devonian limestone has been conformed in the Jozefka quarry of Devonian limestones and dolomite in the town Góra near Kielce. Hydrocarbons in dolomite are scattered , giving the limestone a dark colour. The coexistence of ore and hydrocarbon mineralization suggest their common origin.

10

Tradycja, nowoczesność i pułapki modelowania złóż

Sermet E., Górecki J., Nieć M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

221--234

PL

„Model złoża” i „modelowanie złóż” – to pojęcia powszechnie stosowane, ale niedookreślone (niejednoznaczne). Często są rozumiane prawie wyłącznie jako stosowanie technik komputerowych do przedstawiania złóż, w szczególności na potrzeby projektowania górniczego. Modelowanie złoża jest tworzeniem jego obrazu, który w przekonaniu twórcy, możliwie najlepiej przedstawia sposób występowania naturalnego nagromadzenia kopaliny i jej właściwości w obszarze między punktami, w których wykonane były obserwacje. Przedstawianie złóż kopalin za pomocą ich „modeli” ma bardzo długą tradycję, sięgającą XVI–XVIII wieku, chociaż ten termin nie był wówczas stosowany. Opracowano wiele metod kartograficznej prezentacji złóż oraz ich zmienności, a prace te traktowano od XIX wieku jako zadanie miernictwa górniczego (markszajderii). Postęp w przedstawianiu ułożenia złoża w przestrzeni za pomocą map izolinii skłonił później do wyodrębnienia metod geometryzacji złóż. W XX wieku zastosowano do opisu parametrów złożowych najpierw proste metody statystyki matematycznej, a następnie metody geostatystyczne. Niektóre z nich nie były jednak szerzej stosowane ze względu na pracochłonność. Zastosowanie techniki komputerowej, automatyzacja szeregu działań, mimo niewątpliwych korzyści, niesie ze sobą niebezpieczeństwo niewłaściwej, sformalizowanej i błędnej interpretacji danych geologicznych. Prawidłowe modelowanie złóż powinno obejmować kolejno sformułowanie modelu pojęciowego (opisowego) i graficznego złoża, zgodnie z zasadami wiedzy geologicznej, następnie wybór odpowiedniego algorytmu opracowania danych i modelowanie komputerowe złoża oraz weryfikację modelu i jego korektę stosownie do posiadanego stanu wiedzy geologicznej. Tworzenie modeli złóż pozostaje zadaniem koncepcyjnym i nie może być w pełni zautomatyzowane.

EN

“Mineral deposit model”, “deposit modelling” are the terms commonly used, although imprecise. This is often identified as the application of computerized methods to the elaboration and presentation of geological infomation, in particular for the mining design. Deposit modelling is the mode of presentation of deposit features, which in the meaning of the authors of such presentation, describes the deposit features between the points of observations as best as possible. Deposit modelling has a long history (XVI-XVII centuries), however such a term was not used. Varied methods of cartographic presentation of deposits and their features were proposed. The progress in the presentation of the deposit in space using isolines maps has led to the separation of methods of deposits geometrisation. Over time, a simple mathematical statistics method was used to describe the deposit parameters, followed by geostatistical methods. Some of them were however not commonly used as too troublesome. The computer based approach to the presentation of geological data has an unquestionable value but is ac- companied by the possibility of inappropriate formalized and erroneous interpretations and a presentation as to whether the basic rules of geological knowledge were neglected. Deposits modeling is a conceptual task and cannot be fully automated.

11

Złoża węglowodorów z towarzyszącymi nagromadzeniami niekonwencjonalnymi (złoża hybrydowe) i ich dokumentowanie

Kozimor T., Potera J., Nieć M.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 10/1

643--649

EN

The boundaries of numerous hydrocarbon deposits are defined by lithology change, and cut off permeability 0.1 mD in the case of gas, or 1 mD in the case of oil, considered as a limit of reasonable hydrocarbon recovery. Beyond such limit, hydrocarbon accumulations obviously occur, but the possibility of their free movement is limited. Therefore, they may be treated as unconventional - tight gas, for example. Such hybrid, combined conventional and unconventional hydrocarbon accumulations are common in various formations. Their simultaneous exploitation is possible as demonstrated by the Przemyśl, Lubaczów and Słopnice gas fields. The occurrence of unconventional hydrocarbon accumulation in hybrid deposits should be clearly presented in geological reports and considered in exploitation planning.

12

Źródła, ewolucja i istota kodeksu JORC

Sobczyk E. J., Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

24--28

PL

Od początków XX w. zwraca się uwagę na potrzebę ujednolicenia pojęć dotyczących zasobów złóż i ich klasyfikacji. W 1989 roku w Australii Wspólny Komitet ds. Zasobów Złóż Rud (The Joint Ore Reserves Committee, JORC) opracował standard normujący proces podawania do publicznej wiadomości zasobów złóż kopalin znany jako kodeks JORC, który zdobył uznanie giełd, jest rekomendowany przez CRIRSCO w skali międzynarodowej. Kodeks JORC wymaga, aby Raport Publiczny, obejmujący informacje o wynikach prac geologicznych oraz o zasobach złoża, był sporządzony przez „Osobę kompetentną” i spełniał wymagania istotności („materiality”) i przejrzystości („transparency”). Wyróżnia się trzy etapy dokumentowania i wykazywania zasobów złoża: przedstawianie wyników prac poszukiwawczo-rozpoznawczych (Exploration Results), zasobów kwalifikujących się do wykorzystania (Resources), zasobów przewidywanych do wydobycia (Reserves). Sporządzenie raportu ułatwiają ich „listy kontrolne” precyzujące wymagania odnośnie treści raportów.

EN

Since the beginning of XX century the attention is focused on standardization of mineral resources classification and reporting. In 1989 in Australia The Joint Ore Reserves Committee had elarborated the JORC Code of uniform public presentation ore resources data. It has gained recognition of Stock Exchanges and is recommended by CRIRSCO for international use. According to JORC Code exigencies the public report should be elaborated and sig public report should be elaborated and signed by “Competent Person” and follow “materiality and “transparency” rules. Three steps of preparation of public report are formulated, presentation of: “exploration results”, “resources” and “reserves”. P reparation of report is facilitated by “control lists” defining detailed exigencies as to the report content.

13

Zasady kodeksu JORC

Sobczyk E. J., Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

29--33

PL

Przedstawiono podstawowe wymagania odnośnie osoby kompetentnej i etyki zawodowej, etapy wykazywania zasobów i zasady ich klasyfikacji. Wymagania odnośnie treści raportów.

EN

Basic exigencies for Competent Person, resources and reserves stages and reporting rules are presented.

14

Praktyczne zastosowanie zasad kodeksu JORC na przykładzie polskich złóż węgla kamiennego

Sobczyk E. J., Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

61--67

PL

Na przykładzie wybranego pokładu węgla kamiennego przedstawiona została procedura kwalifikowania zasobów według wymagań kodeksu JORC z wykorzystaniem dokumentacji geologicznej złoża sporządzonej według wymagań polskich.

EN

Case history of JORC Code classification of resources and reserves of selected coal seam was presented based on data prepared according to the polish standard of mineral resources classification.

15

Polskie zasady dokumentowania i klasyfikacji zasobów

Nieć M., Sobczyk E. J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

34--37

PL

Stosowany w Polsce sposób dokumentowania złóż kopalin i ich zasobów oparty jest na wieloletnim doświadczeniu oraz stopniowej modyfikacji, w wyniku uściślania wymagań. Wyniki rozpoznania złoża i oszacowanie jego zasobów geologicznych (bilansowych) są przedstawiane w dokumentacji geologicznej złoża, sporządzonej w formie określonej przez przepisy Prawa geologicznego i górniczego. Przewidywany sposób zagospodarowania złoża i przewidywane zasoby kwalifikujące się do wydobycia (przemysłowe i operatywne) przedstawiane są w Projekcie zagospodarowania złoża. Stosowana w Polsce klasyfikacja zasobów oparta jest na ocenie stopnia rozpoznania złoża i użyteczności gospodarczej jego zasobów.

EN

The polish system of reporting and classification of mineral resources is based on long experience and was constantly improved. The exploration results and estimated mineral quantities are presented in geological report (geological documentation) prepared in standardized form according to the Act of Geological and Mining Law. The planned mode of deposit exploitation and resources designed for extraction are presented in Deposit Development Plan. The resources classification applied in Poland is based on assessment of geological confidence and economic utility.

16

Listy kontrolne zagadnień przedstawianych według kodeksu JORC w porównaniu z wymaganiami dokumentowania złóż w Polsce

Nieć M., Sobczyk E. J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

42--60

17

Harmonizacja polskich zasad dokumentowania i klasyfikacji zasobów z zasadami kodeksu JORC

Nieć M., Sobczyk E. J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 4

38--41

PL

Polskie wymagania odnośnie dokumentowania złóż i ich zasobów, co do zasady są identyczne z formułowanymi w kodeksie JORC. Klasyfikacja stopnia rozpoznania zasobów (Resources), jest podobna w obu systemach: polskim i JORC. Zasadnicze różnice występują między Projektem zagospodarowania złoża a raportem dotyczącym zasobów przewidzianych do wydobycia - wydobywalnych (Reserves), sporządzanym według wymagań kodeksu JORC. Różne cele dokumentowania złóż i ich zasobów w systemie polskim i raportów JORC powodują, że bezpośrednia transformacja polskiej klasyfikacji zasobów do kodeksu JORC nie jest możliwa. Podstawową trudność w harmonizacji polskiego systemu dokumentowania złóż z systemem JORC stanowią zmiany kryteriów kwalifikowania zasobów bilansowych w systemie polskim. Istnieje możliwość ich harmonizacji po dokonaniu nieodzownych modyfikacji systemu polskiego i stosowanie ich równolegle, w zależności od potrzeb.

EN

Polish system of mineral resources reporting and JORC Code based are generally comparable. Resources classification according to the geological assurance is same in the both. They differ by the mode of reserves reporting. Different designation of resources and reserves data and. the variation of criteria defining resources, used in Poland make their direct mutual transformation not possible The harmonization and parallel utilization of the both would be possible if the polish system is modified accordingly.

18

Zasoby węgla kamiennego w Polsce dla podziemnego zgazowania – oczekiwania a rzeczywistość

Sermet E., Nieć M., Chećko J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 3

5--26

PL

Proces podziemnego zgazowania węgla często wskazywany jest jako alternatywny dla klasycznej eksploatacji, umożliwiający wykorzystanie zasobów węgla, także tych, które są niedostępne lub trudne do wydobycia dla konwencjonalnych metod górniczych. Na podstawie analizy osiągalnych danych odnośnie procesu PZW oraz cech budowy geologicznej polskich zagłębi węgla kamiennego stwierdzono, że możliwości stosowania metody podziemnego zgazowania na skalę przemysłową są ograniczone. Najważniejszymi utrudnieniami dla PZW są: wielopokładowość złóż, przewaga pokładów cienkich (o miąższości <1,5 m) oraz warunki hydrogeologiczne (silne zawodnienie nadkładu) i tektoniczne (zuskokowanie pokładów), powodujące ograniczenie racjonalnego wykorzystania złóż. Na podstawie szczegółowej oceny warunków występowania i wielkości zasobów złóż węgla kamiennego stwierdzono, że tylko niespełna 10% z całości udokumentowanych zasobów może być gazyfikowane pod ziemią do głębokości 1000 m. Przy aktualnym stanie wiedzy na temat PZW, możliwości jego stosowania w polskich złożach węgla kamiennego przy uwzględnieniu racjonalnej gospodarki złożem są istotnie ograniczone.

EN

There are numerous enthusiastic opinions on UCG possibilities. UCG is presented often as suitable for the utilization of coal resources which are inaccessible or difficult for conventional mining. Application of UCG coal basins in Poland is limited by their specific geological features. The most important are: hydrogeological and tectonic restraints, the occurrence of numerous coal seams with which gasification will interact, and the predominance of thin coal seams, less than 1.5 m thick. The detailed evaluation of hard (bituminous) coal resources in Poland explored up to 1.000 m depth, and careful selection of possible UCG sites has demonstrated that only about 10% of it may be gasified underground. Reasonable resource utilization is a serious problem in the multi-seam coal deposits. Coal resources are a nonrenewable part of the environment. Therefore, reasonable resources utilization is defined as their best possible recovery (considering acceptable costs). At the recent state of knowledge on UCG, its application in Poland, contrary to the former expectations, is seriously restrained.

19

Zmiany zasobów złóż paliw kopalnych (kopalin energetycznych) w Polsce w ostatnim półwieczu

Nieć M., Salamon E.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 96

201--227

PL

Analiza stanu zasobów w przeszłości pozwala na poznanie czynników kształtujących jego zmiany i ułatwić może ich prognozowanie i oceny stopnia zabezpieczenia zapotrzebowania krajowego na surowce. Stan ewidencjonowanych zasobów złóż kopalin podlega stałym zmianom w wyniku eksploatacji, rozpoznawania nowych złóż, zmiany informacji o zasobach – w szczególności z tytułu lepszego rozpoznania złóż lub zmian kryteriów definiujących złoże (kryteriów bilansowości) – oraz likwidacji kopalń. Źródłem danych o zasobach jest Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, publikowany corocznie. W rozpatrywanym czasie od 1960 r. występowały okresowo skokowe przyrosty zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego w wyniku odkryć złóż i po każdym chwilowym wyraźnym wzroście stopniowe zmniejszanie zasobów w następnych latach, z powodu ich sczerpywania, Wystarczalność zasobów przemysłowych ropy naftowej i gazu ziemnego przy aktualnym wydobyciu wynosi tylko kilkanaście lat, o ile nie nastąpią odkrycia nowych znaczących zasobów. Znaczne skokowe zmiany zasobów węgla brunatnego następowały w wyniku wprowadzania do bilansu zasobów dokumentowanych dużych złóż oraz od 2009 r. wielu złóż udokumentowanych w kategorii D. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowią tylko kilka procent całości zasobów węgla brunatnego. Wyraźnie zauważalne jest ich zmniejszanie się w wyniku eksploatacji. Zasoby przemysłowe zapewniają wystarczalność tych zasobów do kilkunastu lat. Istnieje ogromna ich nadwyżka w złożach rezerwowych. Poważne ograniczenia możliwości ich wykorzystania spowodowane są wymaganiami ochrony środowiska przede wszystkim krajobrazu i głównych zbiorników wód podziemnych. Zmiany zasobów węgla kamiennego są złożone z powodu drastycznych zmian kryteriów bilansowości oraz skreśleń i przekwalifikowywań zasobów w związku z restrukturyzacją i likwidacją kopalń. Do 1990 r. miał miejsce stały ich przyrost w wyniku dokumentowania, a następnie, do 2005 r., systematyczny ich spadek, z powodu eliminacji zasobów poniżej 1000 m i tych zbyt słabo zbadanych oraz z powodu likwidacji kopalń. Od 2005 r. następuje wzrost zasobów wykazywanych jako bilansowe spowodowany zaliczeniem do nich wcześniej uznanych za pozabilansowe. Wykazywane zasoby przemysłowe zapewniają wydobycie węgla w okresie około 45 lat. Duże rezerwy zasobowe znajdują się w złożach niezagospodarowanych. Zasoby metanu w pokładach węgla systematycznie dokumentowane od lat 90. XX w. wykazywane są jako kopalina towarzysząca oraz w niektórych niezagospodarowanych złożach węgla kamiennego jako główna. Wydobyciu metanu w czynnych kopalniach towarzyszy znaczny jego ubytek w powietrzu wentylacyjnym.

EN

The time variation of reported resources of fossil fuels allows to point the factors affecting them, and may be useful for their future prediction as well as evaluation of their sufficiency for supply appropriate commodities. The demonstrated resources varies due to exploitation, exploration of new deposits or better exploration of already known, changes of deposit boundaries or parameters defining them or closing down existing mines. The data on mineral resources are systematically reported in Poland in standardized uniform manner and published since 1952 by Polish Geological Institute. During the analyzed period, since 1960 up to recent year periodically appeared sudden increase of reported resources due to the discoveries of new oil or gas fields, followed by stepwise their decrease in subsequent years by exploitation. The demonstrated oil and gas reserves allow their domestic supply during teens of years only. The instantaneous repeated increases of lignite resources were the consequence of reporting resources of the discovered huge new deposits (up to over 1 bln. t each) or since the year 2009 of reported inferred resources (in D category according to the polish resources classification), of several deposits formerly reported as prognosticated only. The lignite resources of exploited deposits consist only few percent of their reported total amount, and their constant decrease is observed following exploitation. The demonstrated lignite resources are sufficient for their mining during teens of years. There is vast surplus of resources in undeveloped lignite deposits, but exist strong opposition against their mining caused by environment protection exigencies: of landscape and underground aquifers with the good quality potable water. The variations of hard (black, bituminous) coal deposits are more composed because of drastic changes of criteria defining the deposit as mineable, and closing down of several mines. Up the year 1990 the constant increase of coal resources occurred, and afterwards, up to the year 2005 their systematic decrease. It was caused by the stepwise elimination from the official resources report, the coal resources encountered below the 1000 m depth, as well as the resources insufficiently explored. Beginning from the year 2005 increase of total coal resources is noticed, considered economically mineable, by including the resources formerly considered as uneconomic. The coal reserves allows their mining during about 45 years. Great coal resources occurs in undeveloped deposits. The coal bed methane resources since 1990 year are systematically reported as the coal accompanying component and in the few undeveloped coal deposits as the main commodity. In the active coal mines great amount of methane is lost as emitted with the ventilation air.

20

Możliwości i problemy zgazowania węgla na dużej głębokości metodą szybowo-otworową (hybrydową)

Nieć M.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

T. 72, nr 5

97--101

PL

W granicach złóż węgli w Polsce dostępnych dla eksploatacji konwencjonalnej do głębokości 1000 m możliwości stosowania podziemnego zgazowania węgla są bardzo ograniczone. Na głębokości 1000-1500 m występuje według różnych oszacowań 17-36 mld t węgla, w tym około 60% w pokładach o miąższości ponad 1,5 m. W przeważającej ilości są to węgle koksowe (typ 34-35) stanowiące 88% tych zasobów. Duże nadzieje wiąże się z podziemnym zgazowaniem węgla na tej głębokości za pomocą otworów wiertniczych wykonywanych z wyrobisk górniczych. Szczególnie w granicach złóż dotychczas zagospodarowanych, które są bardzo trudne do wydobycia z powodu rosnących zagrożeń naturalnych (tąpaniowych, gazowych, gazo-dynamicznych). Wyjaśnienia w związku z tym wymaga możliwość zgazowania węgli typu 34-35 w złożu („in situ”) oraz warunki i zasięg migracji generowanych gazów w górotworze naruszonym przez proces podziemnego zgazowania. Trudność może stwarzać wiercenie głębokich otworów z wyrobisk górniczych, o długości pionowej do około 600 m, konieczność utrzymania tych wyrobisk oraz wcześniejszego rozpoznania złoża.

EN

The possibilities of underground gasification of coal is extremely limited in polish deposits conventionally mined up to the 1000 m depth. Below that depth up to 1500 m there are considerable coal resources: 17-36 mln t according to various estimates, 60% of which is occurs in seams over 1,5 m thick. The about 80% of that resources are of coking coal. This resources are mostly inaccessible for conventional mining due to natural hazards (rock bursts, very high methane content, gaso-dynamic outbursts). The possibilities of coal gasification of this resources is considered, with the use of boreholes drilled from lowest level of conventional mines. However the possibility of coking coal gasification in place, that occur under high natural pressure, should be verified by laboratory tests. The range of produced gas migration into the surrounding rock massif, disturbed over gasifire should be clarified. The underground drilling of boreholes up to 600 m long, preservation mining infrastructure on the upper level, and exploration of deep seated seams, may be the technical and economical problem.