Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Struktura populacji, kondycja, masa i przyrost długości wędrownej formy stynki (Osmerus eperlanus L.) z Zatoki Pomorskiej

Rybczyk A., Czerniejewski P., Keszka S., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 2

69--83

EN

The seasonality and catching of smelt in the Pomeranian Bay were analyzed. The growth rate of this species was analyzed based on the readings of the otoliths from 230 fishes caught during the monitoring catches. The average total length and standard length as well as the weight of smelt were respectively 141.76 mm (±25.18), 120.54 mm (±21.73) and 16.41g (±11.25). Between males and females the small, statistically insignificant differences were noted. Due to the linear correlation between R and TL, the back readings were made in the variant of Rosa–Lee. The obtained empirical datas were used to theoretically increase the length by model: von Bertalanffy, Ford–Walford, polynomial of the 2nd degree and modified power function. Among the mathematical models used in the paper, the growth of the fish most suited to back readings turned out to be a modified power function. The relation between the total lengths and the weights of the smelts from the waters of the Pomeranian Bay is described by the equation for the whole material: y = 0.0015x3.4633.

PL

Przeanalizowano sezonowość i współczesne połowy stynki w Zatoce Pomorskiej. Na tym tle, na podstawie odczytów na otolitach 230 stynek złowionych w czasie połowów monitoringowych, przeanalizowano tempo wzrostu tego gatunku. Średnia długość całkowita i długość ciała oraz masa jednostkowa złowionych stynek wyniosła odpowiednio 141,76 mm (±25,18), 120,54 mm (±21,73) oraz 16,41 g (±11,25). Zanotowano niewielkie, nieistotne statystycznie różnice między samcami a samicami. Z uwagi na prostoliniową zależność między promieniem łuski (R) i całkowitą długością ciała (TL) odczyty wsteczne wykonano w wariancie Rosy–Lee. Uzyskane dane empiryczne wykorzystano do obliczenia teoretycznego wzrostu długości stynki z użyciem matematycznych modeli wzrostu: von Bertalanffy’ego, Forda–Walforda, wielomianu 2. stopnia i zmodyfikowanej funkcji potęgowej. Spośród zastosowanych modeli wzrostu ryb najbardziej dopasowanym do odczytów wstecznych okazała się zmodyfikowana funkcja potęgowa. Zależność między długością całkowitą a masą jednostkową stynki z wód Zatoki Pomorskiej opisuje równanie dla całego materiału: y = 0,0015x3,4633.

2

Możliwości wędkarskiego wykorzystania małych, śródpolnych zbiorników wodnych na tle warunków środowiskowych

Brysiewicz A., Czerniejewski P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 3

5--20

PL

W artykule przedstawiono podstawowe parametry określające presję połowową na 8 niewielkich zbiornikach wodnych na terenach rolniczych w województwie zachodniopomorskim. Oceniono warunki siedliskowe ryb i zróżnicowanie chemiczne wód w poszczególnych zbiornikach. Przedstawiono ichtiofaunę złowioną przez wędkarzy w każdym akwenie, określono współczynnik stałości występowania (Ci) i dominacji (Di) gatunków. Badania hydrochemiczne nie wykazały podwyższonego poziomu biogenów w badanych zbiornikach wodnych w porównaniu z akwenami o większej powierzchni. Łącznie ze wszystkich 8 zbiorników w dwuletnim cyklu badawczym odłowiono 501 ryb należących do 9 gatunków. Wśród złowionych ryb zanotowano największą liczbę karasi pospolitych (Carassius carassius L.), których łącznie w okresie dwóch lat badań złowiono 127 szt. Nieco mniej odłowiono okoni (Perca fluviatilis L.) i płoci (Rutilus rutilus L.) – w obu przypadkach po 92 osobniki. Największą wartość współczynnika dominacji odnotowano w odniesieniu do karasia pospolitego (25,25%), a najmniejszy – jazia (Leuciscus idus L.) (0,20%). Również największe wartości współczynnika stałości występowania (Ci) stwierdzono w przypadku karasia pospolitego (87,5%) i nieznacznie niższy – lina (Tinca tinca L.) (75,0%). W dwuletnim cyklu prowadzonych badań rozdano 99 ankiet wędkarskich, a zbiornikiem wodnym, na którym poławiało najwięcej wędkarzy, był ZW1 (35 wędkarzy).

EN

The article presents the basic parameters determining the fishing pressure on 8 ponds located on agricultural areas in West Pomeranian Region. The habitat conditions of fishes were assessed and the hydrochemical differentiation of individual ponds was given. The ichthyofauna caught by anglers in each ponds was presented, coefficient of occurrence (Ci) and dominance of ichthyofauna (Di) were determined. Hydrochemical studies did not show elevated nutrient levels in each reservoir water. In total, from all 8 ponds in a two-year study cycle, 501 fish belonging to 9 species were caught. Among the fish caught by anglers, the largest number of crucian carp (Carassius carassius L.) was recorded, a total of 127 fish of this species were caught in two years of research. Then the most frequently caught fish were perch (Perca fluviatilis L.) and roach (Rutilus rutilus L.) – in both cases 92 individuals. The highest dominance coefficient was recorded in crucian carp (25.25%), and the lowest was recorded in ide (0.20%). Also, the highest values of coefficients of constancy were found in crucian carp (87.5%), and tench (75.0%). In a two-year cycle of research, 99 angling questionnaires were distributed, and ZW1 (35 anglers) was the largest water reservoir with the largest number of anglers.

3

Możliwości rozrodu ryb łososiowatych w rzece Wołczenicy

Tański A., Jankowski M., Sosnowski W., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 4

29--40

PL

Wędrowne ryby łososiowate są niezwykle cenne z gospodarczego punktu widzenia, a ich występowanie w rzece potwierdza dobrą jakość warunków środowiskowych. Łosoś (Salmo salar L.) i troć wędrowna (Salmo trutta m. trutta L.) do rozrodu wymagają odpowiedniego żwirowo-kamienistego substratu, w którym budują gniazda – kopce tarłowe. Kopce tarłowe ryb szczegółowo opisano, podając ich rozmiary i lokalizację GPS. Wyniki porównano z uzyskanymi w badaniach przeprowadzonych w ubiegłych latach na tym odcinku oraz z obserwacjami przeprowadzonymi na innych ciekach. W wyniku prowadzonych prac melioracyjnych w wielu ciekach dokonano regulacji koryt rzecznych i pogłębiono je, eliminując podłoża żwirowo-kamieniste. Ponadto istotnym elementem ograniczającym zasięg występowania wędrownych ryb jest zabudowa hydrotechniczna. Podczas badań przeanalizowano możliwość rozrodu ryb w Wołczenicy oraz zewidencjonowano tarliska w dwóch sezonach rozrodczych – 2016–2017 i 2017–2018. Wyniki wskazują na istotne zmniejszenie liczby gniazd w porównaniu z wcześniej prowadzonymi badaniami – z dwunastu do trzech.

EN

From ecological point of view migratory salmonid fish are extremely valuable, their presence in a river confirms a good quality of the environmental conditions. Both atlantic salmon (Salmo salar L.) and sea trout (Salmo trutta m. trutta L.) require gravel substrate to build their spawning nests. As a result of drainage works and river bed maintenance many riverbeds have been changed and regulated, their gravel substrate dug removed in order to deepen the bed. First of all hydraulic constructions are very important factors limiting the spatial distribution of migratory fish in rivers. During the studies possibility of natural reproduction of salmonids in the Wołczenica River was analysed by records of spawning nests in two following spawning seasons 2016–2017 and 2017–2018. The results show significant decrease in spawning nests number comparing to similar survey conducted a decade ago.

4

Eksploatacja wędkarska oraz poziom biogenów wprowadzanych do jezior w zanętach wędkarskich na przykładzie zlewni górnej Myśli

Czerniejewski P., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 1

23--35

PL

W pracy przedstawiono wartości podstawowych parametrów określających presję wędkarską na 5 jeziorach położonych w zlewni górnej Myśli na Pojezierzu Myśliborskim. Badania przeprowadzono metodą ankietową, rozdając 271 ankiet wędkarskich podczas zakupu zezwoleń do połowu ryb. Ponadto kilkakrotnie w miesiącu przeprowadzono wizje terenowe nad każdym z jezior, w celu określenia liczby wędkujących. W strukturze ryb poławianych przez wędkarzy dominują karpiowate: płoć (31,2%), leszcz (23,5%) i lin (8,3%), z niewielką ilością ryb drapieżnych (szczupak 12,8%, okoń 7,6%, sandacz 3,6% i węgorz 2,1%). Łączny udział ryb karpiowatych wynosi 72,0%, co oznacza, że jeziora mogą znajdować się w stanie dość znacznie posuniętych procesów eutrofizacji. W ciągu jednego dnia statystyczny wędkarz odławia 0,54 kg ryb, a łączna masa pozyskanej ichtiofauny ze zbiorników w trakcie 365 dni połowów wynosi 10 052,1 kg ryb. Wykazano wzrost masy poławianych ryb wraz ze wzrostem ilości zanęty wrzucanej do wody. Analiza bilansu biogenów wykazała niestety niekorzystne oddziaływanie stosowania zanęt przez wędkarzy na jakość środowiska wodnego, mierzoną wzrostem ładunku fosforu i azotu.

EN

The article presents the basic parameters determining the fishing pressure on 5 lakes located in the basin of the Myśla in Myślibórz Lakeland. The carp species: roach (31.2%), bream (23.5%) and tench (8.3%), with a small number of predatory fish (pike 12.8%, perch 7.6%, pike-perch 3.6% and european eel 2.1%). The total share of carp fish is 72.0%, which means that the lakes may be in a state of fairly advanced eutrophication processes. Within one day, the angler fish catches 0.54 kg of fish and the total weight of the fish taken from the tank during 365 days of fishing is 10 052.1 kg of fish. The weight of the fish caught was increased with the increase in the amount of groundbait thrown into the water. Unfortunately, the analysis of biogen balance showed the unfavorable impact of the use of groundbaits by anglers on the quality of aquatic environment measured by the increase of phosphorus and nitrogen.

5

Condition and population structure of the round goby (Neogobius melanostomus Pallas, 1811) in Szczecin Lagoon in 2010–2014

Czerniejewski P., Brysiewicz A.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 37

49--55

EN

The round goby (Neogobius melanostomus Pallas, 1811) is one of the most invasive fish species in the world, including Poland. 300 fish of this species were collected in the waters of Szczecin lagoon between 2010 and 2014 and examination of the size, sex and age structures of the population and of the condition of the fish was performed. Total length and standard length of all the collected fish amounted to 149.2 mm (±42.21) and 128.1 mm (±38.65), respectively. The age structure of the fish consisted of nine generations, with clear prevalence of the fish aged 3+ and 4+. Mean values of condition factors for the whole fish sample amounted to 0.20 (±0.02). However, no statistically significant differences in particular years were observed (ANOVA, p > 0.05), but the condition of the fish between 2010 and 2011 was slightly higher than between 2013 and 2014. The obtained results indicate that the Szczecin Lagoon environment provides this species with favourable living conditions and it can be stipulated that the quantity of individuals of this fish species will increase.

PL

Babka bycza (Neogobius melanostomus Pallas) jest jednym z najbardziej inwazyjnych gatunków ryb na świecie, w tym również w Polsce. W latach 2010–2014 z wód Zalewu Szczecińskiego pozyskano 300 os. tego gatunku i wykonano badania struktury wielkościowej, płci i wieku populacji oraz kondycji odłowionych ryb. Średnia długość całkowita ciała (TL) oraz długość ciała (SL) wszystkich złowionych ryb wyniosła odpowiednio 149,2 mm (± 42,21) i 128,1 mm (±38,65). Struktura wieku złowionych ryb składała się z 9 roczników, z wyraźną dominacją ryb w wieku 3+ i 4+. Wartości średnie współczynników kondycji dla całej próby ryb wyniosły 0,20 (±0,02), przy czym nie zanotowano różnic istotnych statystycznie w poszczególnych latach (ANOVA, p > 0,05), jakkolwiek kondycja ryb w latach 2010–2011 była nieznacznie lepsza niż w latach 2013–2014. Uzyskane wyniki wskazują, że środowisko Zalewu Szczecińskiego zapewnia osobnikom tego gatunku odpowiednie warunki do życia i można sądzić, iż liczebność osobników tego gatunku będzie się zwiększała.

6

Ocena składu i stanu ichtiofauny niewielkich cieków środkowej i zachodniej Polski przy zastosowaniu Europejskiego Wskaźnika Ichtiologicznego (EFI+)

Brysiewicz A., Czerniejewski P., Wolska M., Kierasiński B., Lipiński J.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr II/1

449--463

PL

Monitoring rzek pod kątem stanu i składu gatunkowego ichtiofauny stanowi jedną z form prowadzenia gospodarki rybackiej wód otwartych. Badania prowadzono na 10-ciu wytypowanych do prac utrzymaniowych ciekach, miały na celu nie tylko określenie składu i zagęszczenia ryb rodzimych i inwazyjnych, ale również poprzez określenie Europejskiego Wskaźnika Ichtiologicznego (EFI+) ocenę stanu ekologicznego wyznaczonych stanowisk w małych ciekach wodnych położonych w dorzeczach Wisły i Odry. W wyniku prowadzonych prac inwentaryzacyjnych odłowiono łącznie 1405 ryb, należących do 24 gatunków. Dominowały gatunki rodzime, jednakże 19% złowionych ryb stanowiły gatunki inwazyjne. Najczęściej spotykanym gatunkiem była płoć (Rutilis rutilus), ale najliczniej notowano kiełbie (Gobio gobio). Na badanych stanowiskach maksymalna wartość Europejskiego Wskaźnika Ocena składu i stanu ichtiofauny niewielkich cieków środkowej i zachodniej polski przy zastosowaniu europejskiego wskaźnika ichtiologicznego (EFI+) Ichtiologicznego wyniosła 0,868. Po podziale na klasy według wartości wskaźnika EFI+ zanotowano, że na większości badanych stanowisk, na których stwierdzono ryby (24 z 28 stanowisk) wartość EFI+ mieściła się w klasie 0,00 - 0,40. Ta stosunkowo mała wartość, świadczyła o słabym stanie siedlisk dla ryb, czego potwierdzeniem były niskie klasy stanu ekologicznego na poszczególnych stanowiskach badawczych. Tylko w przypadku stanowiska 1 na rzece Tywa oraz stanowiska 3 na rzece Czarna-Cedron zanotowano 2 klasę jakości wód. Klasę 3 określono na stanowisku 3 na rzece Tywa. Aż na 15 stanowiskach badawczych stwierdzono klasę 5, która określa zły stan siedlisk ryb i małą ich bioróżnorodność.

EN

River monitoring for the status and species composition of ichthyofauna is one of the forms of open water fisheries management. Research conducted on 10 selected for maintenance works of small rivers was to determine the composition and density of native and invasive fish and estimating the European Fish Index (EFI +) to assess the ecological status of designated sites in these rivers located in the Vistula and Oder basin. A total of 1405 fish, belonging to 24 species, were captured. Native species predominated, however, 19% of the fish caught were invasive species. The most common species was roach (Rutilus rutilus), but the most numerous was the gudgeon (Gobio gobio). At the researched stations, the maximum value of the EFI+ amounted to 0.868. After division into classes according to the value of the EFI + index, the majority of investigated sites where fish were found (24 of 28 sites), the EFI + value was between 0.00 to 0.40. This relatively small value indicated a poor condition of fish habitats, which was confirmed by low classes of ecological status at individual sites. Only in the case of the 1st position in the Tywa river and the 3rd position in the Czarna-Cedron river, there was a water quality class 2. Class 3 was determined at station 3 in the Tywa River. As many as 15 sites have found class 5, which determines the poor condition of fish habitats and low biodiversity.

7

Characteristics of the macro - and microelements in benthic sediments of selected mid-field ponds

Brysiewicz A., Ligocka K.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr IV/1

939--950

EN

The agricultural landscape of Western Pomerania is characterised by frequent occurrence of small, post-glacial water ponds commonly called mid-field ponds. They serve numerous important functions, both with regard to agriculture and ecology. Due to their specific location in the agricultural landscape, they are exposed to permanent and strong anthropic pressure, which often translates into pollution of surface water and benthic sediments with macro-and microelements. This study attempts to assess and determine the level of macro – and microelements in benthic sediments, depending on the type of agricultural production, on the example of selected mid-field ponds. The assessed benthic sediments of both ponds were characterised by varied macro - and microelement levels, depending on the collection site and the depth of their deposition. Based on the performed chemical analyses it was found that both observation points in the pond Żelisławiec were characterised by the highest concentrations occurring in the top layer (0-5 cm), which is related to the fact that there are areas of agriculture in the pond basin with the use of mineral and organic fertilisation and occurrence of higher water erosion. And the other assessed mid-field pond (Stare Czarnowo) showed the highest concentration of microelements in the middle layer, 5-15 cm. Statistical analyses revealed that statistically significant differences were observed only for potassium levels, depending on the type of agricultural production in the basin of both assessed ponds. This may result from various types of agricultural crops (Brassica napus L. var. napus and ×Triticosecale Wittm. ex A.Camus) and intense fertilization of arable land in Stare Czarnowo. Statistically significant differences in particular layers of sediment confirm that depending on the type of agricultural activity, mid-field ponds are supplied with various mineral matter at different times, resulting in its accumulation in benthic sediments.

8

Zmiany rozmieszczenia gniazd tarłowych troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta L.) pod wpływem działalności człowieka na przykładzie rzeki Gowienicy

Brysiewicz A., Jankowski M., Tański A., Krzystolik J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2017

|

T. 17, z. 3

41--53

PL

W pracy przedstawiono wyniki ewidencji gniazd tarłowych troci wędrownej (Salmo trutta m. trutta L.) w sezonie badawczym 2016–2017 w rzece Gowienicy (woj. zachodniopomorskie). Odcinek objęty badaniami obejmował fragment cieku od jego ujścia do Zalewu Szczecińskiego aż do progu piętrzącego znajdującego się w pobliżu miejscowości Łoźnica, przez który ryby nie są w stanie przepłynąć w górę rzeki. Kopce tarłowe ryb szczegółowo opisano, podając ich rozmiary i lokalizację GPS. Wyniki porównano z uzyskanymi w badaniach przeprowadzonych w ubiegłych latach na tym odcinku oraz z obserwacjami przeprowadzonymi na innych ciekach. Wykazano postępujące zmiany jakościowe i ilościowe kopców tarłowych i terenów tarłowych w poszczególnych sezonach w Gowienicy oraz w porównaniu z innymi ciekami. Za najważniejszą przyczynę malejącej liczby tarlisk oraz terenów tarłowych uznano działalność człowieka.

EN

The paper presents results of spawning nests of migratory trout during 2016–2017 research season in the Gowienica River (West Pomeranian Voivodeship). The section covered by the study included a section of the stream from its estuary to the Szczecin Lagoon up to the damping threshold near Łoźnica, through which the fish were unable to swim upstream. Spawning fishes are described in detail, including their size and GPS location. The results were compared with previous studies in this section and with other studies. Progressive qualitative and quantitative changes have been demonstrated between seasons in Gowienica River and in comparison with other waterways. Human activity was considered the most important cause of the decreasing number of spawning grounds and spawning areas.

9

Międzyodrze: an example of diverse economic and nature-related activities in the part of the Lower Odra Valley

Dąbkowski S. L., Wesołowski P., Brysiewicz A., Humiczewski M.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 34

117--129

EN

Międzyodrze is an area in Lower Odra Valley, from the fork of the riverbed to Szczecin, with the islands between the Odra River and Lake Dąbie. In the past, it has served primarily as a waterway route and now serves a variety of economic and nature-related functions. This paper presents the historical and present role of Międzyodrze, taking into account the specific natural values of the Lower Odra Valley, hydrography, hydrology and soil conditions. In the area of Międzyodrze, there are basically three types of organic matter and the nature’s point of view, the area is rich in flora and fauna. The current stimulation to activity of Międzyodrze is to take account of the needs of the natural environment, tourism and recreation, while improving the hydrological and retention potential of the area. Exceptional natural values, complicated hydraulic system of canals, the complexity of hydrological phenomena and the specificity of soils make the selection of activities aimed at achieving the objectives of area revitalization requires comprehensive environmental and hydrological analyses as well as economic analyses. The paper outlined the range of difficulties encountered by this assessment.

PL

Międzyodrze to obszar w Dolinie Dolnej Odry, od rozwidlenia koryta do Szczecina, wraz z wyspami pomiędzy Odrą i jeziorem Dąbie. W przeszłości służyło głównie jako szlak transportu wodnego, a obecnie pełni różnorodne funkcje gospodarcze i przyrodnicze. W pracy scharakteryzowano historyczną oraz obecną rolę Międzyodrza z uwzględnieniem specyficznych walorów przyrodniczych Doliny Dolnej Odry, hydrografii, hydrologii i warunków glebowych. Na obszarze Międzyodrza występują zasadniczo trzy rodzaje utworów organicznych (mada właściwa na torfie, gleba torfowa saprowa typowa, gleba torfowa limnowo-saprowa), a z przyrodniczego punktu widzenia obszar charakteryzuje się bogactwem flory i fauny. Prowadzona obecnie aktywizacja Międzyodrza ma uwzględniać potrzeby środowiska przyrodniczego, turystki i rekreacji, a jednocześnie poprawić potencjał hydrologiczny i retencyjny obszaru. Wyjątkowe walory przyrodnicze, skomplikowany system hydrauliczny kanałów, złożoność przebiegu zjawisk hydrologicznych oraz specyfika gleb sprawiają, że wybór działań zmierzających do osiągnięcia celów rewitalizacji obszaru wymaga wszechstronnych analiz przyrodniczo-hydrologicznych, a także analiz ekonomicznych. W pracy zarysowano zakres trudności w przeprowadzeniu takich analiz.

10

Quality of Bottom Sediments of Midfield Ponds and Their Evaluation for the Potential Threat of the Aquatic Environment

Szydłowski K., Brysiewicz A., Wesołowski P., Podlasińska J.

Journal of Ecological Engineering

|

2017

|

Vol. 18, nr 1

65--71

EN

The study aimed at the evaluation of the quality of bottom sediments and evaluation of potential threat to the aquatic environment. Cadmium, cobalt, chromium, copper, nickel, lead, zinc and mercury concentration in the separate layers of the sediments in the pond at Żelisławiec decreased with the depth of bottom sediments. On the other hand, the highest concentrations of the studied elements occurred in the deepest layer of sediments in the pond at Stare Czarnowo. The level of the potential ecological risk (PER) for the sediments of the Żelisławiec pond classifies them as sediments with low quality of the potential ecological risk, whereas the sediments from the pond at Stare Czarnowo are classified as moderate level of the potential ecological risk. In both ponds, the highest Igeo values were reported for zinc and lead.

11

Zooplankton structure in midfield ponds in north-west part of Poland

Brysiewicz A., Jankowski M., Tański A.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr IV/2

1673--1686

EN

Midfield ponds are characterised by a rich biodiversity. A significant role in the function of these specific water ecosystems is played by resident zooplankton, which is a valuable component of numerous trophic networks. The aim of the present work was to study the taxonomic composition, concentration and biomass of zooplankton in two midfield ponds situated in the area of one commune, but geomorphologically different from each other. Experiments were conducted in the summer seasons (June-August) in the years 2011-2013 in two ponds. The presence of 55 zooplankton taxa, commonly present in such water reservoirs in Poland, was observed. Most species were determined. The largest group comprised rotifers (Rotifera) - 35 taxa. The crustacean zooplankton was less diverse: 11 taxa of copepods (Copepoda) and 9 taxa of water fleas (Cladocera) were found. The reservoir in Stare Czarnowo exhibited a greater number of taxa, where as many as 40 taxa were observed. However, 35 taxa belonging to various zooplankton groups were found in the pond in Żelisławiec. The relatively low Jaccard index confirmed small qualitative similarity between the studied ponds. Both reservoirs contained representatives of species defined as characteristic for oligosaprobic and mesosaprobic waters, which may indicate small contamination of the two ponds and the occurrence of a large amount of organic matter undergoing decomposition.

12

Charakterystyka batrachofauny występującej w śródpolnych oczkach wodnych na terenach użytkowanych rolniczo

Brysiewicz A., Wesołowski P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr I/1

7--20

PL

Badania płazów prowadzono w latach 2010-2012 w dwóch śródpolnych oczkach wodnych w gminie Stare Czarnowo, w północno-zachodniej części Polski. Celem badań była ocena składu gatunkowego i liczebności całkowitej płazów dorosłych i juwenilnych oraz miejsc ich rozrodu. Stwierdzono, że w obu oczkach wodnych dominowały żaby brunatne: zwłaszcza Rana arvalis i żaby zielone: Pelophylax esculentus, Pelophylax lessonae. Spotykano je nie tylko podczas godów, ale w całym okresie badawczym także na przyległych polach uprawnych i linii brzegowej. Mniej licznie na tym obszarze występowały: Hyla arborea oraz Bombina bombina. Najrzadszym przedstawicielem batrachofauny była Pelobates fuscus, która występowała tylko w jednym oczku wodnym w 2012r. W obu badanych zbiornikach zanotowano występowanie przedstawiciela płazów ogoniastych: Lissotriton vulgaris. Liczne występowanie płazów w omawianych śródpolnych oczkach wodnych jest dobrym sygnałem, gdyż batrachofauna to doskonały bioindykator środowiska wodnego.

EN

Amphibian survey conducted in 2010-2012 in two mid-field ponds in the village of Stare Czarnowo, in the north-western part of Poland. The aim of the study was to evaluate the species composition and abundance of adult and juvenile amphibians and their breeding sites. It was found that in both ponds dominated brown frogs: especially Rana arvalis and green frogs: Pelophylax esculentus, Pelophylax lessonae. We meet them not only during the mating season, but throughout the study period also in adjacent agricultural fields and coastline. Less numerous in this area occurred: Hyla arborea and Bombina bombina. The rarest representative of batrachofauna was Pelobates fuscus, which appeared only in one pond in 2012. In both ponds were recorded occurrence of a representative of the tailed amphibians: Lissotriton vulgaris. Numerous occurrence of amphibians in these mid-field ponds is a good sign, because batrachofauna is an excellent bioindicator aquatic environment.

13

Porównanie zdolności zbiorowisk roślinnych śródpolnych oczek wodnych do zatrzymywania substancji biogennych

Wesołowski P., Jankowska-Huflejt H., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

127--138

PL

Badania przeprowadzono w latach 2010–2015 w śródpolnych oczkach wodnych na terenie gminy Stare Czarnowo, woj. zachodniopomorskie. Celem podjętych badań było określenie zdolności zbiorowisk roślinnych porastających oczka wodne do zatrzymywania makro- i mikroskładników. W analizowanych oczkach wodnych stwierdzono trwałą obecność zbiorowisk szuwarowych w strefach przybrzeżnych o charakterze jednogatunkowych agregacji. Ponadto w badanych oczkach wodnych stwierdzono różnice w zawartości makro- i mikroskładników w roślinności szuwarowej. Dużą ilość azotu kumulowały zbiorowiska trzciny pospolitej (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.) – średnio z lat 2010–2015 od 28,5 do 30,1 g⋅kg-1 s.m., najmniejszą natomiast zbiorowiska manny mielec (Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.) – 20 g⋅kg-1 s.m. Dużą zawartość fosforu i potasu zanotowano w roślinności zbiorowiska manny mielec (Glyceria maxima (Hartm.) Holmb.), a wapnia i magnezu – w roślinności ze zbiorowiska pałki szerokolistnej (Typha latifolia L.). Zawartości mikroskładników w roślinności analizowanych zbiorowisk były również zróżnicowane. Największe zawartości żelaza i manganu stwierdzono w roślinności ze zbiorowiska trzciny pospolitej (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.), a najmniejsze ze zbiorowiska pałki szerokolistnej (Typha latifolia L.). Zawartość cynku w roślinności poszczególnych zbiorowisk była mała – 16,1–24,4 mg⋅kg-1 , a więc poniżej wartości granicznych przyjętych dla roślinności szuwarowej wynoszących 50–120 mg⋅kg-1 s.m.

EN

The study was conducted in 2010–2015 in the mid-field ponds in the area of Stare Czarnowo (West Pomeranian voivodeship). The aim of this study was to determine the ability of plant communities growing on ponds to retain macro- and micronutrients. In the analyzed ponds found a permanent presence rush communities in coastal areas of a singlespecies aggregation. Moreover, in the studied ponds there were differences in the content of macroand microelements in rushes. A large amount of nitrogen accumulated communities Phragmites australis – an average of the years 2010–2015 from 28.5 to 30.1 g∙kg-1 s.m., while the smallest communities Glyceria maxima – 20 g∙kg-1 s.m. High content of phosphorus and potassium were recorded in vegetation communities Glyceria maxima, and calcium and magnesium – in vegetation communities of Typha latifolia. Micronutrients content in the analyzed vegetation communities were also varied. The highest content of iron and manganese were found in vegetation communities with Phragmites australis, and the smallest of communities Typha latifolia. The zinc content in vegetation individual communities was small – 16.1–24.4 mg∙kg-1 , which is below the limits adopted for rushes ranging 50–120 mg∙kg-1 s.m.

14

Próba wykorzystania populacji wybranych płazów do oceny jakości środowiska gruntowo-wodnego na terenach użytkowanych rolniczo

Brysiewicz A.

Ochrona Środowiska

|

2016

|

Vol. 38, nr 4

13--19

PL

Wśród organizmów bytujących w środowisku gruntowo-wodnym, bardzo wrażliwą na zmiany jakości wody grupę zwierząt stanowią płazy. Te ważne bioindykatory środowiska gruntowo-wodnego należą do kręgowców najbardziej zagrożonych wyginięciem. W związku z tym podjęto próbę oceny stanu populacji płazów na wybranym obszarze użytkowanym rolniczo, analizując jakość wód powierzchniowych w zbiornikach będących ich siedliskami, a także wód gruntowych z sąsiednich terenów rolnych. Biomonitoring jakości środowiska gruntowo-wodnego obejmował dwa siedliska płazów na obszarach gminy Stare Czarnowo (woj. zachodniopomorskie, Polska). Przeprowadzone analizy składu wód powierzchniowych i wód gruntowych wykazały dobry stan jakości siedlisk płazów, co potwierdziło liczne występowanie tych zwierząt. W obu siedliskach dominowały żaby zielone (P. lessonae/P. esculentus) i żaby brunatne (R. arvalis). Współczynnik podobieństwa Jaccarda wykazał zróżnicowanie badanych siedlisk, a ocena wskaźnika dogodności siedliska (HSI) dowiodła, że tylko jedno siedlisko stwarzało odpowiednie warunki do bytowania płazów. Wykazano, że nie tylko jakość wód miała znaczenie w doborze siedliska płazów, ale również inne elementy środowiskowe. Powinno to skłaniać do prowadzenia stałego biomonitoringu płazów w Polsce, ponieważ wiedza na temat ich rozmieszczenia nie jest wystarczająca.

EN

Amphibians as a group are very sensitive to water quality changes among organisms inhabiting soil-water environment. Those important bioindicators of soil-water environmemt are among the most endangered vertebrates. Therefore, an attempt was made to assess amphibian population status in the selected agricultural area. It was performed by analyzing surface water quality in the amphibian pond habitats as well as groundwater from the neighboring agricultural land. Biomonitoring of the soil-water environment quality included two selected amphibian habitats in the area of Gmina Stare Czarnowo (West Pomeranian Voivodeship, Poland). Content analyses of the surface and groundwaters demon-strated a good quality of amphibian habitats, confirmed by numerous amphibian occurrence. Both habitats wered dominated by green frogs (P. lessonae/P. esculentus) and brown frogs (R. arvalis). Jaccard similarity coefficient showed diversity of habitats investigated and Habitat Suitability Index (HSI) proved that only S1 was an appropriate habitat for amphibians. It was demonstrated that not only played water quality a role in amphibian habitat selection, but other environmental factors were important as well. Constant biomonitoring of amphibians in Poland would be recommended as knowledge about their distribution is still not adequate.

15

Composition of ichthyofauna of small midfield ponds in relation to their environmental conditions and the possibility of angling exploitation

Brysiewicz A., Wesołowski P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2016

|

nr IV/3

1569--1580

EN

One of the most intriguing and still rather mysterious water ecosystems are small mid-field ponds. Relatively little attention is devoted to representatives of ichthyofauna inhabiting them. The purpose of this work was the evaluation of the species and quantitative composition of the fish inhabiting several selected mid-field ponds (five), and the analysis of habitat conditions and the possibility of utilising small countryside ponds for angling purposes. Overall, 203 fish belonging to eight species were caught. The highest number was recorded in the pond No. 5 (84 specimens), and the lowest number was recorded in the pond No. 3 (18 specimens), where all the fish belonged to one species - Carassius auratus gibelio. No fish habitation was detected in the pond No. 1. The highest dominance index (Di) was achieved by Perca fluviatilis (33.5%) and Carassius carassius (17.73%), whereas the lowest index belonged to Scardinius erythrophtalmus (2.46%) and Blicca bjoerkna (5.42%). The comparison of constancy index values (Ci) indicates that as many as six fish species out of eight demonstrated high constancy of 60%, whereas two fish species (Blicca bjoerkna and Scardinius erythrophtalmus) reached a low level of constancy amounting to 20%. The studied ponds predominantly featured good or very good conditions for angling. In 2012, the presence of 28 anglers was noted witth regard to the studied ponds, therefore, it can be stipulated that small mid-field ponds contribute to the development of angling in Poland.

16

Zmienność stężenia mineralnych związków azotu i fosforu w cieku na obszarze zlewni użytkowanej rolniczo

Rawicki K., Burczyk P., Wesołowski P., Marciniak A., Brysiewicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

115--127

PL

W pracy przedstawiono wyniki dwuletnich badań (2012–2013) stężenia związków azotu i fosforu w wodach rzeki Gowienica, której zlewnia jest użytkowana typowo rolniczo. Jakość wód rzeki wpływa na stan czystości wód jeziora Miedwie, stanowiącego źródło wody pitnej dla ludności miasta Szczecin. Próbki wody pobierano w czterech punktach badawczych od kwietnia do października każdego roku badań. Analizy chemiczne wody na obecność jonów azotanowych(V), jonów amonowych i jonów fosforanowych(V) wykonano w Laboratorium Badawczym Chemii Środowiska w Falentach. Na podstawie przeprowadzonych badań nie stwierdzono poprawy jakości wód rzeki Gowienica. Zarówno w roku 2012, jak i 2013 średnie stężenie azotu azotanowego(V) z okresu badań odpowiadało II klasie jakości wód powierzchniowych, a azotu amonowego – klasie I. Średnie stężenie fosforu fosforanowego( V) wskazywało natomiast na klasę wyższą niż I i II. Źródeł występowania wysokich stężeń azotu azotanowego(V) i azotu amonowego w niektórych miesiącach upatruje się głównie w spływach powierzchniowych z pól uprawnych i w odpływach wody z gospodarstw rolnych, zwłaszcza zajmujących się produkcją zwierzęcą. Za przyczynę wysokiego stężenia fosforu fosforanowego(V) uważa się natomiast głównie odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz wód z oczyszczalni ścieków bezpośrednio do koryta badanej rzeki. W pracy przedstawiono także stosunek zawartości azotu do fosforu w zależności od punktu badawczego.

EN

The paper presents results of a two-year study (2012-2013) of nitrogen and phosphorus concentrations in waters of the Gowienica River with typically agricultural catchment basin. Water quality of the river affects the waters of Lake Miedwie, which is a source of drinking water for the population of the city of Szczecin. Water samples were collected at four sites from April to October each study year. Chemical analyses of nitrate, ammonium and phosphate ions in water were performed in the Research Laboratory of Environmental Chemistry in Falenty. Obtained results showed no improvement in water quality of the Gowienica River. In both 2012 and 2013 mean concentration of nitratenitrogen classified river water to the second quality class and mean concentration of ammoniumnitrogen to the first class. Mean concentrations of phosphate phosphorus were out of class of river water quality. High monthly concentrations of nitrate- and ammonium-nitrogen originated in the surface run-off from agricultural fields and drain water from farms, especially those with animal production. The main reason of high concentrations of phosphate-phosphorus was the direct discharge of sewage waters and waters from municipal wastewater treatment plant to the river. The paper also presents the ratio of nitrogen to phosphorus, depending on the location of sampling sites. Research has been done within the Multiannual Programme – Action 1.3, conducted by the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty.

17

Ocena stężenia magnezu i wapnia w wodach gruntowych na terenach rolniczych Pomorza Zachodniego

Burczyk P., Rawicki K., Gałczyńska M., Brysiewicz A., Marciniak A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

15--23

PL

Celem pracy była ocena stężenia wapnia i magnezu w płytkich wodach gruntowych na terenach położonych w bezpośredniej zlewni Jeziora Miedwie, będącego źródłem wody pitnej dla Szczecina. Pomocniczo oznaczano również pH wody oraz jej przewodność elektrolityczną. Badania prowadzono od kwietnia do listopada 2012 i 2013 r., wykorzystując do tego celu sieć 20 piezometrów, zlokalizowanych w sąsiedztwie gruntów rolnych oraz gospodarstw. Próby pobierano raz w miesiącu. Klasyfikacji jakości wód dokonano na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Stężenie wapnia w płytkich wodach gruntowych wahało się od 8,8 do 238 g•m-3 (średnio 91,5 g•m-3 ). Większość prób (43%) sklasyfikowano jako odpowiadające II klasie jakości wód, a 33% klasie III. Do klasy I zaliczono 18% prób, natomiast do najniższej (V) żadnej. W przypadku magnezu stężenie wynosiło od 2,4 do 179,6 g•m-3 (średnio 41,1 g•m-3 ), a 60% prób spełniało wymagania I klasy czystości. W klasach II i III znalazło się ich odpowiednio 19,4 oraz 14,0%, natomiast w klasach IV i V znalazło się po 3,3% prób. Również ocena pH oraz przewodności elektrolitycznej, w większości wypadków, pozwala na zakwalifikowanie wód do I i II klasy jakości wód podziemnych. Pod względem analizowanych parametrów, stan wód na badanym obszarze można ocenić jako dobry.

EN

The aim of this study was to evaluate the content of calcium and magnesium in shallow ground waters in direct catchment of Lake Miedwie, the source of drinking water for Szczecin. pH of the water and the electrolytic conductivity were also determined. Piezometers were located in the vicinity of agricultural lands and farms. Classification of water quality was based on the Decree of the Minister of Environment of 23 July 2008 on the criteria and methods of ground water evaluation. The study was conducted from April to November 2012 and 2013 with the use of a network of piezometers. Water samples were taken at 20 points once a month. Calcium content in the shallow ground water ranged from 8.8 to 238 g•m-3 (mean 91.5 g•m-3 ). Most samples (43%) were classified to the second class of water quality and 33% to the third class. Eighteen percent of samples were ascribed to the first class and none to the fifth. Magnesium content ranged from 2.4 to 179.6 g•m-3 (mean 41.1 g•m-3 ) and 60% samples met the requirements of the first class water quality. The second and third classes included 19.4 and 14.0% samples, respectively while 3.3% samples fell into each of the fourth and fifth class. The assessment of pH and conductivity, in most cases, allowed for the classification of water to the first and second class of ground water quality. In terms of the analyzed parameters, the status of water in the study area can be assessed as good.

18

Zawartość fosforu i jego przyswajalnych form w osadach dennych śródpolnych zbiorników wodnych w kontekście ich znaczenia nawozowego

Siwek H., Wesołowski P., Brysiewicz A., Rafacz E.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 6

1018-1021

PL

Określono zawartość całkowitą fosforu (TP) oraz jego rozpuszczalnych w wodzie form (RP) w osadach dennych pobranych z dwóch śródpolnych oczek wodnych o rolniczym zagospodarowaniu zlewni W badanych osadach zawartość TP wynosiła średnio 1204 i 752,8 mg P/kg s.m. osadu i mieściła się w zakresie zawartości tego pierwiastka w osadach ściekowych i odpadach przemysłu spożywczego. Udział RP w TP był wysoki i wynosił średnio 48,2%. We wszystkich osadach dominował fosfor związany z żelazem, który charakteryzuje się największą mobilnością w interfazie osad-woda. W badanych osadach nie stwierdzono ponadnormatywnej zawartości Cd, Cu, Ni, Pb i Zn.

EN

Bottom sediments were collected from 2 mid-field water bodies located in an agricultural area and studied for contents of total P and soluble P, as well as Cd, Cu, Ni, Pb and Zn contents. The total P contents were 1204 and 752.8 mgP/kg (dry mass). The share of sol. P was 48.2% of the total P content. The P bonded to Fe was predominant. The metal contents did not exceed the allowable concns.

19

Wpływ nawożenia fosforowego na skład chemiczny wód w śródpolnym oczku wodnym oraz w wodzie gruntowej z przyległych terenów rolniczych

Brysiewicz A., Wesołowski P.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 10

1850-1853

PL

W latach 2010–2014 w oczku wodnym Żelisławiec zlokalizowanym w zachodniej części Polski przeprowadzono badania, których celem było określenie wpływu nawożenia pól uprawnych na zawartość związków chemicznych, głównie fosforanów w wodzie powierzchniowej oczka wodnego oraz w wodach gruntowych z przyległych terenów rolniczych. Dodatkowo mierzono pH wody i jej przewodność elektrolityczną. Próby wody pobierano z głębokości 50 cm poniżej poziomu powierzchni wody, a od 2011 r. pobierano również próby wody gruntowej z piezometru zlokalizowanego w pobliżu oczka wodnego. Oznaczano stężenie fosforanów(V) (P-PO4) oraz dodatkowo azotu amonowego (N-NH4) i azotu azotanowego (N-NO3). Stwierdzono dużą eutrofizację zbiornika. Jakość wód powierzchniowych w dużej mierze zależała od dopływu biogenów zawartych w wodach gruntowych, zasilających badane oczko wodne. Pochodziły one z nawożenia mineralnego przyległych użytków rolnych.

EN

Water samples taken from a mid-field pond and a piezometer at Żelisławiec (Poland) were studied for pH, electrolytic cond., and contents of phosphate P, ammonium and nitrate N for 3 yr. They did not meet the requirements for drinking water because of their eutrophization.

20

The effect of pulverising aeration on changes in the oxygen and nitrogen concentrations in water of Lake Starzyc

Wesołowski P., Brysiewicz A.

Journal of Water and Land Development

|

2015

|

no. 25

31--36

EN

Due to poor ecological status of Lake Starzyc, lake restoration measures were undertaken in 2003 to improve aerobic conditions of near-bottom waters and to decrease phosphorus concentrations. To do this, a winddriven pulverising aerator was installed in the lake. The aim of this study was to analyse variability of oxygen and nitrogen concentrations in lake water near the aerator in the third year of its operation and later on in the three-year-long period of the years 2008–2010. It was found that concentrations of ammonium-nitrogen, nitratenitrogen and dissolved oxygen near the aerator did not differ from those in sites 4 and 5, which evidenced similar abiotic conditions in analysed waters. Higher concentrations of dissolved oxygen and lower concentrations of nitrate-nitrogen were found in the years 2008–2010 than in 2005.

PL

Ze względu na słaby stan ekologiczny jeziora Starzyc podjęto w 2003 r. działania rekultywacyjne, których celem była poprawa stanu natlenienia wód przydennych i obniżenie koncentracji związków fosforu. W tym celu zainstalowano na jeziorze aerator pulweryzacyjny z napędem wietrznym. Celem pracy była analiza zmienności stężenia tlenu i związków azotu w wodzie jeziora Starzyc w sąsiedztwie aeratora pulweryzacyjnego w trzecim roku jego działania (2005) oraz w kolejnych latach w trzyletnim okresie (2008–2010). Ustalono, że stężenie azotu amonowego i azotanowego (V) oraz tlenu rozpuszczonego w wodzie w punkcie w pobliżu aeratora nie różniło się od wartości pomiarów tych wskaźników w punktach 4 i 5, co świadczy o zbliżonych warunkach abiotycznych charakteryzujących badane wody. Stwierdzono większe stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie, a mniejsze stężenie azotu azotanowego (V) w latach 2008–2010 w porównaniu z 2005 r.