Świat VUCA cechuje się zmiennością, niepewnością, złożonością i niejednoznacznością czynników zewnętrznych, które wpływają na jednostkę oraz całe społeczeństwa. W świecie tym człowiek narażony jest wciąż na nowe niebezpieczeństwa, które ze względu na zmienność warunków musi umieć dostrzec, zdefiniować i przygotować się do konfrontacji z nimi. Efemeryczność takiej egzystencji przekłada się na brak poczucia bezpieczeństwa, czyli osiągnięcie stanu, w którym podmiot nie odczuwa zagrożeń będących konsekwencją korzystania z informacji niespełniającej norm jakościowych oraz z utraty całości lub części swoich aktywów informacyjnych. Świat VUCA jest efektem procesów globalizacyjnych, rozwoju technologicznego, a także zderzenia cywilizacji i przenikania się kultur. Powstała pod wpływem tych czynników płynność i zmienność środowiska zmusza człowieka do poszukiwania nowych metod zarządzania bezpieczeństwem i ryzykiem, dostosowywanych do aktualnych potrzeb. Świat VUCA wymaga zmiany potrzeb informacyjnych i zachowań informacyjnych, które wynikają ze wzrastającego poziomu świadomości informacyjnej oraz potrzeby poczucia bezpieczeństwa. Stanowi to wyzwanie dla władz i środowiska edukacyjnego poszukującego odpowiedzi na pytanie, jak kształtować aktywne podmioty bezpieczeństwa na potrzeby kraju, świadome współczesnych wyzwań i zagrożeń. W artykule omówiono czynnik odpowiedzialny za uwrażliwienie jednostki na zagrożenia generowane przez świat VUCA, a jest nim edukacja dla bezpieczeństwa informacyjnego. Celem opracowania była identyfikacja metod wdrażania programu edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego oraz skuteczność tej edukacji przekładająca się na uodpornienie edukowanych na zagrożenia związane z konsekwencjami stresu informacyjnego, nadprodukcji informacji, nieradzenia sobie z ryzykiem, niepewnością, nieumiejętnością zarządzania informacją, niewystarczającymi kompetencjami cyfrowymi, a więc na te zagrożenia, które utrudniają jednostce zapanowanie nad zmiennością, niepewnością, złożonością i niejednoznacznością. W artykule wykorzystano metodę jakościową i analizę zawartości treści programów edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego. Postawiono problem badawczy: czy program edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego skutecznie kształtuje odporność ludzi na zagrożenia informacyjne? Sformułowano też hipotezę badawczą: kierowane do młodzieży programy edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego nie kształtują w sposób wystarczający ich odporności w patogennym środowisku informacyjnym. Przeprowadzone badania ukazały obszary w programach edukacji dla bezpieczeństwa informacyjnego wymagające uzupełnienia oraz potrzebę zmian w procesie ich wdrażania. Płynność świata VUCA wymaga kształtowania umiejętności nie tylko technicznych, lecz także społecznych, emocjonalnych oraz informacyjnych. Uznano, że rola nauczyciela, pedagoga i psychologa szkolnego jest kluczowa w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa informacyjnego jednostki i że poziom tej kultury przekłada się na obiektywne odczuwanie przez nią poczucia bezpieczeństwa informacyjnego, a więc radzenia sobie z zagrożeniami, jakie niesie ze sobą świat VUCA.
EN
The VUCA world is characterized by variability, uncertainty, complexity and ambiguity of external factors that affect individuals and entire societies. In this world, man is constantly exposed to new dangers, which, due to the changeability of conditions, he must be able to perceive, define and prepare to confront them. The ephemerality of such an existence translates into a lack of sense of security, i.e. achieving a state in which the entity does not feel threats resulting from the use of information that does not meet quality standards and from the loss of all or part of its information assets. The VUCA world is a consequence of globalization processes, technological development, as well as the clash of civilizations and the interpenetration of cultures. The fluidity and variability of the environment resulting from these factors forces people to look for new methods of security and risk management, adapted to current needs. The VUCA world requires a change in information needs and information behaviors resulting from the increasing level of information awareness and the need to feel safe. This is a challenge for the authorities and the educational community looking for answers on how to shape active security entities for the country’s needs, aware of contemporary challenges and threats. The article discusses the factor responsible for sensitizing an individual to the threats generated by the VUCA world, which is education for information security. The aim of the article was to identify methods of implementing an education program for information security and the effectiveness of this education, which translates into immunizing educated people against the threats related to the consequences of information stress, information overproduction, failure to cope with risk, uncertainty, inability to manage information, insufficient digital competences, and therefore to those threats that make it difficult for an individual to cope with variability, uncertainty, complexity and ambiguity. The article uses a qualitative method, content analysis of information security education programs. The article poses a research problem: does the information security education program effectively shape people’s resistance to information threats? A research hypothesis was also formulated: information security education programs dedicated to young people do not sufficiently shape their resilience in a pathogenic information environment. The conducted research revealed areas in information security education programs that require supplementation and the need for changes in the process of their implementation. The fluidity of the VUCA world requires developing not only technical but also social, emotional and information skills. It was recognized that the role of a teacher, pedagogue and school psychologist is crucial in shaping the information security culture of an individual and that the level of this culture translates into the individual’s objective sense of information security, and thus coping with the threats posed by the VUCA world.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.