Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sanitary state of the air in the selected waste incineration plant

Jadczyk P., Adamiak W., Traczewska T. M., Dobosz J.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2018

|

T. 21, nr 4

447--459

EN

No standards for evaluation of the sanitary state of air exist in Poland. Waste is an important source of emission of bioaerosol to the air. Several municipal waste incineration plants have been constructed in Poland in recent years. Their effect on the sanitary state of air has not been investigated so far. Therefore, the objective of this paper was evaluation of the sanitary state of air in the new municipal waste incineration plant. For this purpose the concentration of indicator microorganisms in the indoor air and atmospheric air was determined. The species composition of fungal aerosol was also determined. The research was conducted in an incineration plant adapted for thermal processing of approximately 94,000 Mg of waste annually, with production of electricity. It is located in the outskirts of the city in a flat area. Aerosol samples were collected by means of the impact method (200 dm3 of air). Samples were collected in the manoeuvring yard in front of the unloading hall, in the unloading hall, in the boiler operation-revision hall, and on the operation terrace of the bunker to which waste is unloaded, during the technological break caused by maintenance of the installation and during normal operation of the plant. During the operation of the plant, concentrations of mesophilic bacteria, Enterobacteriaceae, actinomycetes, and microscopic fungi were higher than in control, and concentrations in particular rooms were variable. During the technological break, concentrations of mesophilic bacteria, mannitol positive staphylococci, actinomycetes, microscopic fungi, and yeasts were higher than in control, and concentrations in particular rooms were variable. The concentrations were lower than values considered acceptable. The air of the studied rooms also contained Pseudomonas fluorescens and Pseudomonas aeruginosa bacteria. A total of 12 fungal species were found in the premises of the incineration plant). The species diversity of fungi was higher during the break in operation (10 species) than during the operation of the plant (7 species). They were dominated by species from genus Penicillium. Species from genera Aspergillus, Cladosporium, and Fusarium were also present. Results of this study and literature data allow for recommended research on mesophilic bacteria, actinomycetes, Pseudomonas fluorescens and Pseudomonas aeruginosa, as well as moulds and yeasts for use in the monitoring of the sanitary state of air in the premises and vicinity of waste management installations.

PL

W Polsce brakuje standardów oceny stanu sanitarnego powietrza. Istotnym źródłem emisji bioaerozolu do powietrza są odpady. W ostatnich latach w Polsce powstało kilka spalarni odpadów komunalnych, ich wpływ na stan sanitarny powietrza nie był dotychczas badany. Dlatego celem tej pracy była ocena stanu sanitarnego powietrza na terenie nowej spalarni odpadów komunalnych. W tym celu określono liczebność wskaźnikowych mikroorganizmów w powietrzu pomieszczeń oraz w powietrzu atmosferycznym. Określono też skład gatunkowy bioaerozolu grzybowego. Badania prowadzono w spalarni przystosowanej do termicznego przekształcania ok. 94 000 Mg odpadów rocznie z wytworzeniem energii elektrycznej. Jest ona zlokalizowana na obrzeżach miasta na terenie równinnym. Próbki bioaerozolu pobierano metodą zderzeniową (200 dm3 powietrza). Próbki pobierano na placu manewrowym przed halą rozładunkową, w hali wyładunkowej, w hali eksploatacyjno-rewizyjnej kotła i na tarasie eksploatacyjnym bunkra, do którego wyładowywane są odpady podczas przerwy technologicznej spowodowanej konserwacją instalacji oraz podczas normalnej pracy zakładu. Podczas pracy zakładu stężenia bakterii mezofilnych, Enterobacteriaceae, promieniowców i grzybów mikroskopowych były większe niż w kontroli, a stężenia w poszczególnych pomieszczeniach były zróżnicowane. W czasie przerwy technologicznej stężenia bakterii mezofilnych, gronkowców mannitolododatnich, promieniowców, grzybów mikroskopowych i drożdżaków były większe niż w kontroli, a stężenia w poszczególnych pomieszczeniach były zróżnicowane. Stwierdzone liczebności były niższe od wartości uznanych za akceptowalne. W powietrzu badanych pomieszczeń obecne też były bakterie Pseudomonas fluorescens i Pseudomonas aeruginosa. Na terenie spalarni stwierdzonych zostało 12 gatunków grzybów. Różnorodność gatunkowa grzybów była większa podczas przerwy eksploatacyjnej (10 gatunków) niż podczas pracy zakładu (7 gatunków). Dominowały wśród nich gatunki z rodzaju Penicillium, obecne też były gatunki z rodzajów Aspergillus, Cladosporium i Fusarium. Wyniki uzyskane w tej pracy oraz dane literaturowe pozwalają na rekomendowanie badania bakterii mezofilnych, promieniowców, Pseudomonas fluorescens i Pseudomonas aeruginosa oraz grzybów pleśniowych i drożdżaków do wykorzystania w monitoringu stanu sanitarnego powietrza na terenie i w sąsiedztwie instalacji związanych z gospodarką odpadami.

2

Genotoxicity of antibacterial bioglasses obtained by sol-gel method for Salmonella typhimurium

Jadczyk P., Umińska-Wasiluk B., Ciołek L., Karaś J., Olszyna A.

Engineering of Biomaterials

|

2016

|

Vol. 19, no. 138 spec. iss.

61

3

Genotoksyczność antybakteryjnych bioszkieł wytworzonych metodą zol-żel wobec Salmonella typhimurium

Jadczyk P., Umińska-Wasiluk B., Ciołek L., Karaś J., Olszyna A.

Engineering of Biomaterials

|

2016

|

Vol. 19, no. 135

21--27

PL

Problemem w stomatologii są choroby przyzębia. W zaawansowanej fazie tej choroby konieczna jest chirurgiczna interwencja z zastosowaniem odpowiednich biomateriałów dla regeneracji tkanek. Dlatego celem tej pracy było określenie genotoksyczności potencjalnych biomateriałów w postaci bioszkła glinokrzemianowego (B-I) oraz bioszkieł wapniowokrzemianowych (Z-5 i Z-8) wobec Salmonella typhimurium TA 98 i TA 100 w mikropłytkowym teście rewersji mutacji. Bioszkła ekstrahowano w 10 cm3 dimetylosulfotlenku (DMSO), wytrząsając przy 250 rpm po 2 g bioszkieł B-I i Z-8 oraz 1 g bioszkła Z-5 przez 72 h w temperaturze 37°C. Ekstrakty bioszkieł wprowadzano do testu w postaci roztworów w DMSO. Rozcieńczano je połowicznie, tak aby w czasie ekspozycji uzyskać dawki bioszkieł B-I i Z-8: 0,25-8,0 mg/cm3 a bioszkła Z-5: 0,125-8,0 mg/cm3. Wykonano testy bez i z aktywacją metaboliczną 30% frakcją S9. Bioszkło B-I powodowało rewersję mutacji w szczepie TA 100 w obecności frakcji S9. Pozwala to wnioskować, że bioszkle B-I występowały mutageny pośrednie powodujące powstawanie mutacji podstawiania par zasad na wykrywanie których pozwala szczep TA100. Dane literaturowe wskazują, że mogło to być następstwem łącznego działania składników tego bioszkła oraz pozostałości substratów użytych do ich wytworzenia. Nie zawierało ono mutagenów bezpośrednich powodujących powstawanie mutacji podstawiania par zasad ani mutagenów bezpośrednich i pośrednich powodujących powstawanie mutacji zmiany fazy odczytu, na wykrywanie których pozwala szczep TA98. Bioszkła Z-5 i Z-8 nie powodowały rewersji mutacji wobec żadnego ze stosowanych szczepów testowych. Uzyskane wyniki pozwalają rekomendować bioszkła Z-5 i Z-8 do dalszych badań poprzedzających ich kliniczne zastosowanie. Bioszkło B-I nie powinno być stosowane w chirurgicznym leczeniu chorób przyzębia.

EN

Periodontal disease causes problems in dentistry. Surgical intervention with appropriate biomaterials for tissue regeneration is necessary in advanced stages of the disease. Therefore, the aim of this study was to determine the genotoxicity of potential biomaterials in the form of aluminosilicate bioglass (B-I) and calciumsilicate bioglasses (Z-5 and Z-8) for Salmonella typhimurium TA 98 and TA 100 in the microplate reverse mutation test. The bioglasses were extracted with 10 cm3 of dimethyl sulfoxide (DMSO), shaken at 250 rpm for 2 g of B-I and Z-8 bioglass and 1 g of Z-5 bioglass for 72 h at 37°C. Extracts of bioglasses were introduced to the test in the form of solutions in DMSO. They were partially diluted, so that during the exposure 0.25-8.0 mg/cm3 dose of B-I and Z-8 bioglasses and 0.125-8.0 mg/cm3 dose of Z-5 bioglass were obtained. Tests were carried out with and without metabolic activation at 30% of S9 fraction. B-I bioglass caused a reversion of mutations in the TA 100 strain in the presence of S9 fraction. This suggests that indirect mutagens occurred in B-I bioglass that cause base substitution mutations, which TA100 strain detect. Literature data suggests that this could be a consequence of the combined effect of the components of this bioglass and the remains of the substrates used to produce them. Z-5 and Z-8 bioglasses did not result in the reversion of the mutation against any of the test strains used. The results indicate that there should be further study of Z-5 and Z-8 bioglasses prior to their clinical application, and that B-I bioglass should not be used in the surgical treatment of periodontal disease.

4

Feeding strategy of wintering rooks Corvus frugilegus L. in urban habitats

Jadczyk P., Drzeniecka-Osiadacz A.

Polish Journal of Ecology

|

2013

|

Vol. 61, nr 3

587--596

EN

Rooks show a growing tendency to winter in cities. The aim of this study was to determine the influence of meteorological factors on the selection of feeding habitats and to discuss the diversity of feeding strategies in urban environments of different sizes and housing densities. The study was carried out in two cities in south-western Poland, Wrocław and Brzeg (populations of 636,000 and 39,000, respectively), in the years 2004–2008. Nineteen research areas differing in housing density were controlled once a week. In multiple regression, the number of rooks feeding in urban environments showed a correlation with air temperature and the thickness of snow cover. The densities of feeding rooks were higher in urban environments than in agrocenoses. They were also higher in Wrocław than in Brzeg, and in built-up areas than in undeveloped ones. Feeding groups were smaller in Brzeg than in Wrocław. They were also smaller in built-up areas in Brzeg than in undeveloped ones. More rooks fed individually in Brzeg than in Wrocław. The diversity in the frequency of individually feeding rooks in built-up and undeveloped environments was specific to each city. Rooks feeding in Brzeg were more active in searching for food than those in Wrocław, and birds feeding on optimum, undeveloped feeding grounds were more active than those in built-up areas . In both cities, rooks were fed by humans, mainly in built-up areas.

5

Ocena stanu sanitarnego powietrza w otoczeniu wybranej oczyszczalni ścieków

Kołwzan B., Jadczyk P., Pasternak G., Głuszczak J., Pawlik M., Krawczyńska M., Klein J., Rybak J.

Ochrona Środowiska

|

2012

|

Vol. 34, nr 2

9-14

PL

Omówiono wyniki badań mikrobiologicznych powietrza na terenie sąsiadującym z miejską oczyszczalnią ścieków. Pomiary wykonano w latach 2011-2012, uwzględniając wszystkie pory roku. Podstawą do klasyfikacji stopnia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza była liczba bakterii mezofilnych, promieniowców, Pseudomonas fluorescens, gronkowców [alfa]- i [beta]-hemolizujących oraz zarodników grzybów. Wykazano, że liczba mikroorganizmów w powietrzu w otoczeniu oczyszczalni ścieków zależała od pory roku i była bardzo zróżnicowana na poszczególnych stanowiskach badawczych, w wielu przypadkach przekraczając wartości charakterystyczne w powietrzu niezanieczyszczonym. Najwięcej drobnoustrojów w powietrzu stwierdzono latem i jesienią, natomiast najmniejsze wartości oznaczono zimą, z uwagi na niską temperaturę ograniczającą przeżywalność mikroorganizmów. Jednocześnie zaobserwowano wyraźny wzrost liczby mikroorganizmów po stronie zawietrznej. Uzyskane wyniki oraz dane literaturowe potwierdzają potrzebę hermetyzowania obiektów oczyszczalni ścieków, a także objęcia ich systematycznym monitoringiem stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego.

EN

Air in the vicinity of a municipal sewage treatment plant was assessed for microbial quality. Measurements were carried out in the time span of 2011 and 2012, taking into account seasonal patterns of change. Classification of the extent of microbial contamination was based on the number of mesophilic bacteria, actinomycetes, Pseudomonas fluorescens, [alpha]- and [beta]-hemolyzing staphylococci, and fungal spores. It was demonstrated that the number of airborne microorganisms in the vicinity of the sewage treatment plant followed a seasonal pattern and differed from one measuring point to another, in many instances exceeding the characteristic values measured in unpolluted air. The highest number of microorganisms were determined in summer and fall, and the lowest in winter, when low air temperature limited microbial viability. Simultaneously, a noticeable increase in microbial numbers was observed on the lee side. The results obtained in this study, as well as the available literature data, substantiate the need for hermetizing the objects of the sewage treatment plant and subjecting them to periodical air quality monitoring.

6

Natural effects of large-area forest decline in the Western Sudeten

Jadczyk P.

Environment Protection Engineering

|

2009

|

Vol. 35, nr 1

49-56

EN

A forest decline in the large area of the Western Sudeten in the late 70's and early 80's brought about severe changes within the abiotic environment leading to deep transformation of forest ecosystems. All environmental and system communities researched were considerably distorted. A decrease in the number of speciemen and in species diversity of communities as well as a change of dominant species were noted. Soil contamination, no habitat for arboreal species, microclimate changes and an increased insolation of undergrowth were the essential causes of these changes. Some disturbances to environmental conditions triggered changes within the composition of organism communities leading to further cascade disturbances within the composition of other organism communities. Deforestation of large areas was beneficial to photophilic and nitrophilous plants as well as to the birds and mammals of open areas and detritivores.

PL

Wielkoobszarowe zamieranie lasu w Sudetach Zachodnich na przełomie lat 70. i 80. spowodowało drastyczne zmiany w środowisku abiotycznym, prowadząc do głębokiego przeobrażenia ekosystemów leśnych. Znaczącym zmianom uległy wszystkie badane zespoły środowiskowe i systematyczne. W wielu przypadkach nastąpił spadek liczby osobników i różnorodności gatunkowej zespołów oraz zmiana gatunków dominujących. Istotnymi przyczynami tych zmian było zanieczyszczenie gleb, brak siedlisk dla organizmów nadrzewnych, zmiany mikroklimatu oraz zwiększenie intensywności nasłonecznienia w piętrze runa. Niektóre zaburzenia warunków środowiska powodowały zmiany w składzie zespołów organizmów, będąc przyczyną dalszych zaburzeń w zespołach innych organizmów na zasadzie kaskady. Wylesienie znacznych obszarów było korzystne dla roślin światło- i azotolubnych, ptaków i ssaków terenów otwartych i saprofagów.

7

Genotoxicity of explosives-contaminated soil before and after bioremediation

Kołwzan B., Jadczyk P., Rybak J., Adamiak W.

Environment Protection Engineering

|

2008

|

Vol. 34, nr 1

53-62

EN

Two explosives-contaminated soil samples taken in the vicinity of Wroclaw (SW Poland) were bio-remediated under aerobic and anaerobic conditions. One of the samples (T) was contaminated a few years ago; another (D) underwent a many-year self-cleaning process. The efficiency of their treatment was evaluated based on the change of the contaminant content in the soil. Soil mutagenic activity before and after bioremediation was investigated using the Ames test The following strains of Salmonella typhimurium were used: TA 98, TA 100, YG 1041 and YG 1042. Sample T was more contaminated with organic compounds than sample D (13 980 mg/kg d.m. and 2645 mg/kg d.m). Bioremediation of sample T was not very effective: contaminants under anaerobic and under aerobic conditions were reduced by 4.5% and 2.8%, respectively. Bioremediation of sample D proved to be highly efficient: reduction of contaminants under anaerobic conditions by 94% and under aerobic conditions by 79%. Contaminants in the soil extracts displayed genotoxic activity. Sample T was more genotoxic than sample D. Direct mutagens predominated in sample T, and indirect mutagens, in sample D. The bioremediation process was conducive to the production of the metabolites whose toxicity was higher than that of initial subtrate. Bioremediation under anaerobic conditions caused smaller increase in mutagenic activity of the soil contaminants than bioremediation under aerobic conditions.

PL

Próbki gleby z okolic Wrocławia zanieczyszczone materiałami wybuchowymi poddano bioremediacji w warunkach tlenowych i beztlenowych. Jedna z próbek (T) była zanieczyszczona przed kilku laty, druga (D) przeszła wieloletni okres samooczyszczania. Oceniono wydajność bioremediacji na podstawie zmian stężenia zanieczyszczeń w badanej glebie. Za pomocą testu Amesa zbadano aktywność mutagenną gleby przed i po bioremediacji. Zastosowano następujące szczepy Salmonella typhimurium: TA 98, TA 100, YG 1041 i YG 1042. Próbka T była bardziej zanieczyszczona związkami organicznymi niż próbka D (odpowiednio: 13980 mg/kg s. m. i 2645 mg/kg s. m.). Bioremediacja próbki T była mało efektywna: redukcja zanieczyszczeń w warunkach beztlenowych wyniosła 4,5%, a warunkach tlenowych - 2,8%. Bioremediacja próbki D była bardzo wydajna: redukcja zanieczyszczeń w warunkach beztlenowych osiągała 94%, a w warunkach tlenowych - 79%. Zanieczyszczenia obecne w ekstraktach glebowych wykazywały aktywność genotoksyczną. Próbka T była bardziej genotoksyczna niż próbka D. W próbce T dominowały mutageny bezpośrednie, a w próbce D - mutageny pośrednie. Proces bioremediacji sprzyjał powstawaniu metabolitów o toksyczności większej niż toksyczność substratów wyjściowych. Bioremediacja w warunkach beztlenowych powodowała mniejszy wzrost aktywności mutagennej gleby niż bioremediacja w warunkach tlenowych.

8

Mutagenicity of pollutants and their fractions adsorbed on airborne par-ticulate in the centre of Wrocław (Poland)

Jadczyk P., Kucharczyk J.

Environment Protection Engineering

|

2005

|

Vol. 31, nr 2

77-92

EN

Mutagenicity of pollutants and their fractions adsorbed on suspended particulate matter < 10 žm (PM10) in the centre of Wrocław was studied using the Ames test (SW Poland, 642 000 inhabitants). Particulate matter was sampled by the method of high-volume aspirometry in summer and in winter. Samples were extracted with dichloromethane. Extract was separated into fractions with sequential elution by solvent chromatography. In the Ames test there was used Salmonella typhimurium TA 98 strain and YG 1021 and YG 1024 strains of increased sensitivity to mutagenic activity of nitro PAHs. In order to perform activation of promutagenes, S9 fraction obtained from rat liver was used. Pollutants adsorbed on particulate matter displayed greater mutagenicity in winter than in summer. In summer, mutagenic activity was displayed exclusively by polar pollutants, in winter by PAHs and polar compounds. Among them there were direct and indirect mutagenes. Significant role in mutagenicity of pollutants adsorbed on particulate matter played nitro PAHs. Mutagenic effect found due to the Ames test was the result of total activity of many mutagenes displaying synergistic and antagonistic actions in the mixture.

PL

Korzystając z testu Amesa, zbadano mutagenność frakcji chromatograficznych zanieczyszczeń zaadsorbowanych na pyle zawieszonym PM10 w centrum Wrocławia (642 000 mieszkańców). Pył pobierano metodą wysokowydajnej aspirometrii latem i zimą. Próby ekstrahowano dichlorometanem. Rozdziału na frakcje dokonano metodą chromatografii kolumnowej. W teście Amesa zastosowano szczep Salmonella typhimurium TA 98 oraz szczepy YG 1021 i YG 1024 o podwyższonej wrażliwości na mutagenne działa-nie nitropochodnych WWA. Aby aktywować promutageny, stosowano frakcję S9 uzyskaną z wątroby szczurów. Zanieczyszczenia zaadsorbowane na pyle wykazywały większą mutagenność zimą niż latem. Latem aktywność mutagenną wykazywały wyłącznie zanieczyszczenia polarne, zimą WWA i związki polarne. Były wśród nich mutageny bezpośrednie i pośrednie. Znaczący udział w mutagenności zanieczyszczeń zaadsorbowanych na pyle miały nitropochodne WWA. Efekt mutagenny stwierdzany za pomocą testu Amesa był wynikiem łącznego działania wielu mutagenów wykazujących w mieszaninie działania synergistyczne i antagonistyczne.

9

Methods of examination of genotoxicity of atmospheric pollutants

Jadczyk P.

Environment Protection Engineering

|

2003

|

Vol. 29, nr 3-4

97-112

EN

Current physicochemical monitoring of atmospheric pollutants fully reflects their biological activity. This should be supplemented with evaluation of mutagenicity and carcinogenicity of those pollutants by means of biotests. Test selection should take into consideration the sensitivity of test organisms to genotoxic activity of atmospheric pollutants, conformity of the results with those of other biotests, common use of environmental mutagenesis and carcinogenesis in the tests with special consideration of atmospheric pollutants, possibility of examining the activity of atmospheric pollutants independent of atmospheric conditions, short duration of the test cycle, relatively low cost, reducing the suffering of laboratory animals to minimum. Those criteria are best fulfilled by the following tests on microorganisms and tissue cultures: the Ames test with Salmonella typhimurium, sister chromatide exchange induction and canceration in cells of human respi-ratory systems and identification of DNA adducts in human organisms.

PL

Stosowany obecnie monitoring fizykochemicznych zanieczyszczeń atmosfery nie odzwierciedla w pełni ich aktywności biologicznej. Powinien on być uzupełniony oceną mutagenności i kancerogenno-ści tych zanieczyszczeń za pomocą biotestów. Wybierając biotesty, należy wziąć pod uwagę: wrażliwość testowanych organizmów na genotoksyczne działanie atmosfery, zgodność otrzymanych wyników z wynikami innych biotestów, powszechność stosowania testów w badaniu mutagenezy i kancerogenezy środowiskowej ze szczególnym uwzględnieniem zanieczyszczeń atmosfery, możliwość badania aktywności zanieczyszczeń atmosfery niezależnie od warunków atmosferycznych, krótkotrwałość cyklu badawczego, relatywnie niski koszt oraz ograniczenie do niezbędnego minimum cierpienia zwierząt laboratoryjnych. Kryteria te w największym stopniu spełniają testy na mikroorganizmach i kulturach tkankowych: test Amesa na Salmonella typhimurium, indukowanie wymiany chromatyd siostrzanych i transformacji nowotworowej w komórkach narządów oddechowych człowieka oraz identyfikacja adduktów DNA u ludzi.

10

Seasonal variability of the mutagenicity of airborne particles for Salmonella Typhimurium TA 98 and Saccharomyces Cerevisiae.

Jadczyk P., Kucharczyk J.

Environment Protection Engineering

|

2000

|

Vol. 26, nr 1-2

89-102

EN

The Ames test and the yeast assay were used to investigate the mutagenicity of airborne particles found at the center of Wroclaw (SW Poland) and collected over the period of one year, i.e. from August 1997 to July 1998. In the Ames test the strain of Salmonella typhimurium TA 98 was used, and in the yeast assay - the haploid strain of Saccharomyces cerevisiae XV185-14C. All the samples tested proved to be mutagenic in the Ames test. The mutagenicity of the particulates was the highest in winter, and the lowest in summer. The volume of the air corresponding to the dose of particulates producing the mutagenic effect was dependent on the concentration of suspended particles and the compounds adsorbed in the ambient air. The majority of the samples did not have the mutagenic effect on the yeast. The response of one sample only was dubious. In the samples studied, PAHs and their derivatives as well as heterocyclic compounds were found.

PL

Korzystając z testu Amesa i testu drożdżowego, badano mutagenność pyłu zawieszonego, który pobierano w centrum Wrocławia w okresie VIII 1997 - VII 1998. W teście Amesa zastosowano szczep Salmonella typhimurium TA 98, w teście drożdżowym - haploidalny szczep Saccharomyces cerevisiae XVI 185-14C. Wszystkie badane próby pyłu okazały się mutagenne w teście Amesa. Mutagenność pyłu była największa zimą, a najmniejsza latem. Objętość powietrza, która odpowiadała dawce pyłu potrzebnej do uzyskania efektu mutagennego, zależała od stężenia pyłu i zaadsorbowanych na nim związków organicznych. Większość prób była nie mutagenna wobec drożdży, jedna próba dała wynik wątpliwy. W badanych próbach stwierdzono występowanie WWA, pochodnych WWA i związków heterocyklicznych.