Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Tendencje zmian stanów wód gruntowych wybranych siedlisk leśnych na obszarze leśnego zakładu doświadczalnego Siemianice w wieloleciu 2000–2009

Korytowski M., Liberacki D., Stasik R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

110--117

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w wieloleciu 2000–2009 w zlewni śródleśnego oczka wodnego nr 1, usytuowanego na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice, w leśnictwie Wielisławice. Omawiany obszar leży w zasięgu Niziny Południowo-Wielkopolskiej i stanowi jego południową granicę. Pod względem hydrograficznym obiekt jest częścią zlewni rzeki Niesób, która jest lewobrzeżnym dopływem Prosny. Zlewnia badanego oczka wodnego nr 1 ma powierzchnię około 7,5 ha i lesistość 100%. W badanej zlewni przeważa siedlisko lasu mieszanego świeżego, w mniejszym stopniu występuje bór mieszany świeży a najmniejszą powierzchnie zajmuje, występujący w najbliższym sąsiedztwie oczka nr 1, las mieszany wilgotny. W pokrywie glebowej omawianej zlewni dominują gleby rdzawe bielicowe o uziarnieniu piasku słabogliniastego. Śródleśne oczko wodne nr 1, o powierzchni 0,13 ha i głębokości średniej 1,0 m, ma charakter oczka wytopiskowego. Badania wykazały, że w analizowanym wieloleciu, w którym w przewadze występowały lata przeciętne lub suche pod względem sum opadów, zwierciadło wód gruntowych w analizowanej zlewni obniżyło się o około 70cm, co przy średniej porowatości utworów glebowych występujących na jej obszarze, wynoszącej około 36%, spowodowało w omawianym okresie ubytek retencji na poziomie 250 mm.

EN

The paper presents the results of the researches carried out in 2000–2009 period in pond No. 1 catchment. The pond is located at Siemianice Experimental Forest Farm in Wielisławice forest district. This area is situated at South Wielkopolska Lowland and constitutes its southern frontier. In terms of hydrography, the object is a part of Niesób River catchment area, which is a left-bank tributary of the Prosna River. The catchment area is about 7.5 ha and the forestation is 100%. Fresh mixed broadleaved forest is the dominant area of the catchment. Fresh mixed coniferous forest stands also have a significant share in the catchment area. Moist mixed broadleaved forest stands occupy the rest of the area neighboring the No. 1 pond. Albic Arenosols (FAO1988) consist of sand (USDA) are prevalent in the area. The area of the mid-forest pond No. 1 covers about 0.13 ha. The average depth of the postglacial pond is approximately 1.0 m. It is worth noting that the average and dry years dominated in the analyzed period. The researches indicated that the groundwater level lowered by about 70 cm in this period. Retention decrease calculated for analyzed area was about 250 mm, considering the average soil porosity of about 36%.

2

Ocena zmienności stanów wód w zbiorniku Przebędowo i wód gruntowych w terenie bezpośrednio przyległym w pierwszym roku eksploatacji

Korytowski M., Waligórski B.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 1

175--182

PL

W pracy przedstawiono wstępne wyniki badań przeprowadzonych w 2015 roku w zlewni zbiornika Przebędowo (w terenie bezpośrednio przyległym do zbiornika), zlokalizowanej w województwie wielkopolskim, 25 km na północ od Poznania w gminie Murowana Goślina. Zbiornik został wykonany w dolinie rzeki Trojanki, od km 6+915 do km 8+371 jej biegu przez Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i został oddany do eksploatacji w listopadzie 2014 roku. Ziemna zapora czołowa na zbiorniku jest klasy IV, jej długość wynosi 334 m, przy wysokości 3,30 m. Zbiornik o długości 1450 m i szerokości maksymalnej 120 m, przy normalnym poziomie piętrzenia (NPP) 72,50 m n.p.m ma powierzchnię zalewu 12,03 ha i pojemność 0,162 mln m3. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że poza warunkami meteorologicznymi istotny wpływ na kształtowanie się stanów wody w samym zbiorniku, ale także w terenie bezpośrednio przyległym miało piętrzenie wody. Badania wykazały także silną więź hydrauliczną pomiędzy wodami retencjonowanymi w zbiorniku, a wodami gruntowymi w terenie przyległym od strony analizowanych studzienek. Przeprowadzone dla 2015 roku obliczenia związków pomiędzy tymi wielkościami wykazały silne zależności. Obliczone współczynniki korelacji (r) wahały się od 0,83 dla studzienki P-16 do 0,92 dla studzienki P-18 i zależności te dla wszystkich analizowanych studzienek były istotne na poziomie α = 0,01.

EN

The paper presents preliminary results of research conducted in 2015 in the Przebędowo catchment (in the area directly adjacent to the reservoir), located in the Wielkopolska province, 25 km north of Poznan in the Murowana Goślina municipality. Analyzed reservoir was created in the valley of the Trojanka river, from km 6+915 to km 8+371 of its course by the Greater Board of Land Reclamation and Water Facilities in Poznan and was put into operation in November 2014. Clay dam leading to the reservoir is a Class IV, its length is 334 m, with a height of 3.30 m. The tank with a length of 1450 m and a maximum width of 120 m, with a normal level of impoundment (NPP) above sea level, has an area of 72.50 m lagoon 12.03 ha and capacity 0.162 million m3. Based on the research, it was found that despite the weather conditions, significant impact on the water levels in the reservoir and also in the area immediately adjacent had impoundment of water. The study found also a strong relationship between retention water in the reservoir and groundwater in the area adjacent on the side of analyzed wells. Conducted for year 2015 relationships calculations between these values showed a strong relationship between them. The calculated correlation coefficients (r) ranged from 0.87 for wells P-16 to 0.92 for P-wells 18 and according to these for all analyzed wells were significant at α = 0.01.

3

Ocena podatności na degradację zbiornika retencyjnego Przebędowo

Sojka M, Korytowski M., Jaskuła J., Waligórski B.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

118--125

PL

W pracy dokonano oceny podatności na degradację zbiornika retencyjnego Przebędowo, który został oddany do eksploatacji w 2014 roku. Zbiornik Przebędowo zlokalizowany jest w zlewni rzeki Trojanki (Strugi Goślińskiej), która uchodzi do rzeki Warty w km 218+500. Pole powierzchni zbiornika wynosi 12,03 ha, a pojemność całkowita 0,162 mln m3. Zbiornik Przebędowo charakteryzuje się wydłużonym kształtem, jego długość wynosi 1450 m, a szerokości maksymalna 120 m. W pierwszym etapie pracy przeprowadzono analizę potencjalnego dopływu związków biogennych ze zlewni do zbiornika oraz dokonano oceny podatności zbiornika na degradację. W drugim etapie dokonano oceny jakości wody rzeki Trojanki zasilającej zbiornik i następnie obliczono ładunki azotu i fosforu dopływające do zbiornika. Ładunki azotu i fosforu wprowadzane do zbiornika porównano wielkościami ładunków dopuszczalnych (Łdop.) i niebezpiecznych (Łnieb.) określone wg modelu hydraulicznego Vollenweidera. Pozwoliło to na określenie kategorii zagrożenia zbiornika. Przeprowadzone badania wykazują, że zbiornik Przebędowo jest silnie podatny na degradację. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że wynika to przede wszystkim z geometrii zbiornika: kształtu, wydłużonej linii brzegowej i niskiej głębokości średniej. Analiza wykazała również, że ze względu na wysoki udział użytków rolnych w zlewni bezpośredniej, istnieje potencjalne zagrożenie wymywania związków biogennych do zbiornika Przebędowo.

EN

The paper presents the results of the assessment pertaining to the Przebędowo reservoir, opened for exploitation in 2014, in terms of vulnerability to degradation. The reservoir is located in the catchment of Trojanka River (Struga Goślińska). Trojanka falls into the river Warta at km 218 + 500. The construction of the reservoir was completed in 2014. The surface area of the reservoir is 12.03 hectares and its total volume is 0.162 million m3. The reservoir has an elongated shape, its length is 1450 m and its maximum width is 120 m. In the first stage of the work, the potential inflow of biogenic compounds from the catchment area was analyzed and the reservoir vulnerability to degradation was assessed. In the second stage, the water quality of the Trojka River was evaluated and the nitrogen and phosphorus loads were calculated. Nitrogen and phosphorus loads flowing into the reservoir were compared with the allowable and critical values calculated according to the hydrological model of Vollenweider. This comparison permitted the classification of the reservoir vulnerability to degradation. The Przebędowo reservoir was found to be highly vulnerable to degradation. The obtained results show that this state is mainly due to the geometry of the reservoir: shape, elongated coastline and low average depth. Moreover, a high share of arable land in the catchment area increases the potential risk associated with the inflow of biogenic compounds into the reservoir.

4

Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie dwóch nadleśnictw obszarów nizinnych

Liberacki D., Korytowski M., Kozaczyk P., Stachowski P., Stasik R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 2

428--438

EN

Evaluation of the effects of small retention programme implementation was an aim of the paper. The research was carried out in two forest districts located in lowland area: Włocławek and Dąbrowa Forest District. They are located in the central part of the Polish Lowland in the southern and north-eastern part of Kujawy-Pomerania Province. Location of these objects in the zone of the lowest precipitation and also in the high air temperature have negative impact on the water resources. All of the activities which can protect the water resources as well as can increase the water retention should be priority. Realization of the investment of small retention objects in recent years caused creation of artificial reservoirs collecting significant amount of water, which flowed away until now. Realization of small retention object at Osięciny Forestry of Włocławek Forest District included building weir with regulated flashboard gate in the ditch. Meanwhile in the Dąbrowa Forest District at Krępa watercourse at degraded grasslands of low class in November 2006. Four cascading weir with constant overflow as well as four reservoirs were built. An increase of surface and subsurface retention capacity in Włocławek Forest Districts was from 14 to 14.5 th. m3, with an increase of flowed area from 10.3 th. m2 to 31.7 th. m2. Flowed area created in second analysed forest district – Dąbrowa, was from 1.8 th. m2 to 32.9 th. m2, and built reservoirs stored water of amount from 2.6 th. 3 to 18.1 th. m2. The building devices of small retention caused the water retention increase of about 36.4 th. m3 in total. Improvement of habitat conditions which are in particular sensitive to water shortage, which can appear frequently, was an additional profit of small retention programme implementation, besides the increase of water storage amount. The researches indicated that nature-friendly small water damming devices, constructed from natural materials can also be an cheap alternative for water storage in comparison to constructing bigger water reservoirs, which also demanding high exploitation costs. Small retention water devices presented in the paper allow to carrying out a rational water management with maintain of environmental needs. They also indicate possibility of water retention increase and protection of forest habitats which are particularly sensitive to water shortage. The more so all of the small retention activities can positively affect biodiversity of forest habitats.

5

Trends In Groundwater Level Changes in Small Forest Catchments of Wielkopolska

Stasik R., Korytowski M., Liberacki D.

Journal of Ecological Engineering

|

2016

|

Vol. 17, nr 4

99--106

EN

Trends in groundwater level changes in small forest catchments located in Wielkopolska region were analysed on the basis on data collected for many years of groundwater levels observations. The observations were carried out from 2000 to 2010 hydrological year in Marianka Siemiańska and Laski forest district as well as in Puszcza Zielonka. The groundwater levels were measured in soil profiles located in different forest habitats: fresh, moist and swamp forest. Changes in groundwater level determined using the Mann-Kendall test were found to differ significantly between the catchment studied. Statistically insignificant decrease in groundwater levels was observed at all forest sites in the catchment area in Marianka Siemiańska forest district. In the catchment area of the Hutka watercourse the groundwater level showed a statistically significant decreasing tendency in Puszcza Zielonka in swamp and fresh mixed coniferous forest. It may indicate a decrease in water resources and implies the need of groundwater level monitoring. A statistically insignificant increase in groundwater level was observed in the wells in moist mixed broadleaved forest in the area of pond catchment in Laski forest district, this trend was interpreted as a result of the clearcutting made in this area.

6

Analysis of Groundwater Level Changes in Clearcutting Area of Chosen Forest Habitats

Stasik R., Korytowski M.

Journal of Ecological Engineering

|

2015

|

Vol. 16, nr 4

59--64

EN

Changes of the groundwater levels in the area of clearcutting in a swampy habitat and moist mixed broadleaved forest are analysed in the paper. The aim of the research is to evaluate the influence of clearcutting on the amount of changes in groundwater levels. The research was carried out in two forestries located on the southern tip of Greater Poland, belonging to Siemianice Experimental Forest Farm. The analysis is based on data from wells located in ashalder swamp forest in Marianka forestry and moist broadleaved forest in Laski forestry. The research is based on the relation of groundwater levels in wells located in clearcutting and observation wells. The received relationship of groundwater levels helps estimate changes in groundwater table, depending on its depth before clearcutting. The research shows increases of groundwater levels in the area of clearcutting. Increments are significantly higher in moist broadleaved forest than in ashalder swamp forest.

7

Zmiany stanów i zapasów wody wybranych siedlisk leśnych występujących w zlewni rzeki Niesób

Korytowski M., Liberacki D., Stasik R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

162--169

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w trzech, różniących się pod względem opadów, latach hydrologicznych 2004/2005, 2008/2009 i 2009/2010 w zlewni śródleśnego oczka wodnego nr 1, usytuowanego na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice, w leśnictwie Wielisławice. Zlewnia badanego oczka wodnego nr 1, o powierzchni około 7,5 ha i lesistości 100%, usytuowana jest w zlewni Niesobu-lewobrzeżnego dopływu Prosny. W badanej zlewni przeważają siedliska świeże zajmując około 98% powierzchni. Od zachodniej strony oczka, w niewielkim stopniu występuje siedlisko lasu mieszanego wilgotnego. W pokrywie glebowej analizowanej zlewni dominują gleby bielicowo-rdzawe oraz brunatno-rdzawe a w niewielkim stopniu występują gleby murszaste. Natomiast przeważającym gatunkiem gleby jest piasek słabogliniasty. Przeprowadzone badania wykazały, że w suchym roku hydrologicznym 2004/2005 wystąpiły ubytki zapasów wody we wszystkich analizowanych siedliskach i osiągały one wartości od 4 mm (BMśw) do 18 mm (LMw). Natomiast w dwóch następnych analizowanych latach stwierdzono w omawianych siedliskach przyrosty zapasów wody. Największe, wahające się od 63 mm (BMśw) do 82 mm (LMw), wystąpiły w mokrym pod względem opadów roku hydrologicznym 2009/2010. Badania wykazały również, że zmiany zapasów wody w glebach analizowanych siedlisk leśnych, w półroczach zimowych i letnich omawianych lat były silnie powiązane ze zmianami stanów wód gruntowych w tych siedliskach. Współczynnik korelacji obliczony dla tych wielkości wyniósł 0,95 i zależność ta była istotna na poziomie α = 0,01.

EN

The paper presents the results of the researches carried out in three hydrological years 2002/2003, 2003/2004 and 2009/2010 of a different precipitation sums. The researches were carried out at catchment of water pond number one, located at Wielisławice Forestry of Siemianice Experimental Farm. The area of investigated catchment of pond number one is about 7.5 ha and its forestation totals 100%. It is situated in a part of Niesób catchment – left- side tributary of Prosna River. In the investigated catchment the predominant fresh habitats spreading through 98% area. Moist mixed broadleaved forest is located at the west part of pond. Proper podzols are predominant in soil cover analysed catchment and to a little extent there are muckous soils. Whereas predominant soil textural group there is loamy sand. The researches indicates that the decrease of water storages in all of the analysed habitats and was from 4 mm in fresh mixed coniferous forest to 18 mm in moist mixed broadleaved forest in a dry 2004/2005 hydrological year. Whereas an increase of water storages was observed in these forest habitats in the next two hydrological years. The highest fluctuations – from 63 mm in fresh mixed coniferous forest to 82 mm in moist mixed broadleaved forest were observed in wet 2009/2010 hydrological year. The researchers also showed that changes of water storages in analysed soil of forest habitat, in winter and summer hydrological half-year was connected to the groundwater levels in these habitats. The coefficient correlation was 0.95 and this relationship was significant at α = 0.01 level.

8

Stany i zapasy wody w siedlisku lasu mieszanego wilgotnego w latach hydrologicznych 2000/2001 oraz 2009/2010

Korytowski M., Stasik R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 45

156--162

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w dwóch mokrych pod względem opadów latach hydrologicznych 2000/2001 i 2009/2010 w zlewni śródleśnego oczka wodnego nr 5 usytuowanej na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice, w leśnictwie Laski. Zlewnia oczka nr 5 o powierzchni około 20 ha i lesistości 100% usytuowana w zlewni Pomianki, która jest lewobrzeżnym dopływem Prosny. W badanej zlewni przeważają siedliska świeże zajmujące łącznie 95% powierzchni. W terenie bezpośrednio przyległym do oczka występuje siedlisko lasu wilgotnego i lasu mieszanego wilgotnego. Największą powierzchnię zlewni zajmują gleby płowe zbrunatniałe oraz brunatne kwaśne typowe, o uziarnieniu piasku słabogliniastego. Uzyskane wyniki badań potwierdziły, że w ocenie zdolności retencyjnych siedlisk leśnych, poza zmianami retencji w 1m warstwie gleby, istotne są również zmiany zapasów wód gruntowych. Badania wykazały w obydwu analizowanych okresach przyrosty zapasów wody, przy czym w roku hydrologicznym 2009/2010 przyrost zapasów był wyższy od tej wielkości z pierwszego analizowanego roku (2000/2001) o 160 mm.

EN

The paper presents the results of the researches carried out in two hydrological years 2000/2001 and 2009/2010. These two years were wet ones with high precipitation sums. The researches were carried out at the catchment of water pond No 5, located at Laski Forestry of Siemianice Experimental Farm. The area catchment of pond No 5 is about 20 ha and its forestation totals 100%. It is situated in a part of Pomianka catchment – left-side tributary of Prosna River. In the investigated catchment predominant fresh habitats spreading through 95% area. Moist broadleaved forest and moist mixed broadleaved forest are located in the area neighbouring to the pond. The haplic luisol and haplic cambisol (dystric) are predominant in soils of the catchment area. Whereas, loamy sand a predominant soil there . The researches and analyses confirmed that retention changes in 1m soil layer as well as changes of groundwater storages had significant meaning in the evaluation of forest habitats retention. The research showed an increase of water storages in both analysed years, whereas in 2009/2010 hydrological year increase was higher than in the first analysed year (2000/2001) of about 160 mm.

9

Ocena zdolności retencyjnych mokradeł w małej zlewni leśnej

Liberacki D., Korytowski M., Stasik R.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 43

146--152

PL

W pracy przedstawiono wyniki wieloletnich badań prowadzonych na obszarze środkowej części kompleksu leśnego Puszcza Zielonka, dotyczących możliwości retencjonowania wody w śródleśnych oczkach wodnych i mokradłach. Obiektem badań była zlewnia cieku Trojanka, od źródła do przekroju Jezioro Zielonka, położona w centralnej części Wielkopolski. Zlewnia o powierzchni 223 ha była w charakterze leśnym W pracy dokonano analizy przebiegu warunków meteorologicznych w trzech latach hydrologicznych charakteryzujących rok mokry (1987), suchy (2003) i średni (2009) na tle wielolecia 1986–2009. W analizowanych latach obliczono pojemność retencyjną poszczególnych mokradeł oraz dokonano oceny możliwości retencjonowania wody w zlewni cieku Trojanka. Przeprowadzone badania potwierdziły istotny wpływ warunków meteorologicznych na ilość magazynowanej wody. Przy łącznej powierzchni mokradeł i bagien wynoszącej 8,58 ha i opadzie z wielolecia na poziomie 555 mm obliczona pojemność zgromadzonej w nich wody wyniosła 15 852 m3. W roku mokrym (1987), przy opadzie wyższym o 100 mm w stosunku do średniej z wielolecia odnotowano 18 procentowy wzrost ilości zmagazynowanej wody, natomiast w roku suchym (2003), przy opadzie niższym od średniej o 208 mm odnotowano znaczący 62% spadek retencjonowanej wody w mokradłach.

EN

The paper presents the results of researches carried out in the middle part of Pizza Zielonka forest complex. The aim was the evaluation of retention changes at wetlands and mid-forest ponds. The object of the study was the catchment of the Trojanka watercourse, considering from the origin to the cross-section of Zielonka Lake. The catchment is located in in the central part of the Wielkopolska region, approximatelly 20 km on the North-East of Poznań. The area of this forestall catchment is about 223 ha. In the paper an analysis of the results from three hydrological years was presented. The results of the years 1987 (wet year), 2003 (dry year) and 2009 (medium year) were analysed against meteorological conditions. Retention capacity in each wetlands, as well as the possibility of water retention in the Trojanka watercourse was calculated. The researches confirmed significant meteorological conditions influence the amount of retentioned water. The calculated capacity of retentioned water was 15 852 m3 considering the total area of wetland and swamp (8,58 ha) and precipitation sum of 555 mm. 18% increase of water capacity was observed in wet year (1987) In this year the sum of precipitation was 100 mm higher than multiyear average sum. Meanwhile 62% decrease of water capacity was observed in dry year (2003), when the precipitation sum was 208 mm lower than multiyear average one.

10

Ocena możliwości zastosowania krzywej opadania przepływów do oceny retencji

Liberacki D., Korytowski M., Kozaczyk P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 45

169--175

PL

Celem pracy było przedstawienie możliwości zastosowania krzywej opadania przepływów w małej zlewni nizinnej do oceny wielkości retencji odpływowej. Rozpatrywana mikrozlewnia leśna o powierzchni 0,52 km2 położona jest w centralnej części Wielkopolski w Puszczy Zielonka. Zlewnia cieku Hutki ma charakter typowo leśny i charakteryzuje się dużymi zdolnościami retencyjnymi. Zlewnia cieku Hutka jest w 89% zalesiona, pozostałe 11% powierzchni zajmują głównie zabagnienia i nieużytki. Głównie występują tutaj siedliska boru mieszanego świeżego (BMśw), boru świeżego (Bśw) oraz olsu (Ol). Krajobraz zlewni charakteryzuje się dużą ilością zagłębień bezodpływowych, które wypełnione są częściowo wodami opadowymi lub torfowiskami, ze słabo rozwiniętym naturalnym drenażem. Długość cieku nie przekracza 1 kilometra, średnia szerokość wynosi około 0,5 m, a średnia głębokość zmienia się w granicach od 0,2 do 0,3 m. Podczas prowadzonych badań w latach hydrologicznych 1997/98–1999/2000, zaobserwowano 35 większych (charakterystycznych) wezbrań w przepływach cieku Hutki, występujących po znaczących opadach atmosferycznych. Najbardziej zbliżone współczynniki α i n do wartości średnich ma krzywa opadania z okresu 18–24 września 2000 roku Porównując wartości krzywej z modelu i krzywej otrzymanej na podstawie obserwacji przepływów wody w cieku, można stwierdzić, że obie krzywe są do siebie bardzo podobne i mają bardzo zbliżone wartości rzędnych oraz kształt. Dla pozostałych krzywych opadania maksymalne różnice rzędnych są podobnego rzędu ok. 0,1–0,2 l/s/km2. Obliczone wartości α i n nie wykazują regularności. Nie występują znaczące statystyczne zależności parametrów modelu Hortona (dla krzywych opadania przepływów) α i n np. od przepływów początkowych (Qo) lub podstaw fal wezbraniowych (Qp). W konsekwencji obliczony związek między tymi parametrami, dla oceny całkowitej retencji odpływowej zlewni – retencji w funkcji przepływu ma charakter jedynie orientacyjny.

EN

The objective of the article was to present possible applications of recession flow curve in a small lowland watershed retention discharge size evaluation. The examined woodland micro catchment area of 0.52 sq km is located in Puszcza Zielonka in central Wielkopolska. The Hutka catchment is typically woody with high retention abilities. The catchment of the Hutka watercourse is forested in 89%, the other 11% is covered by swamps and wasteland. The predominant sites are fresh mixed coniferous forest (BMśw), fresh coniferous forest (Bśw) and alder carr forest (Ol). Landscape in catchment is characterized by a large number of interior depressions, filled partly with rainwater or peatbogs, with poorly developed natural drainage. The watercourses do not exceed 1 km in length, the mean width is approx. 0.5 m, while mean depth ranges from 0.2 to 0.3 m. During hydrological research conducted in 1997/1998–1999/2000, 35 major (characteristic) raised water stages were observed in Hutka after substantial precipitation. The recession curve dating from 18–24 September 2000 has the α and n rates nearest to average. Comparing the model curve and the curve created by observing watercourse flow, one can notice their resemblance and that they have similar ordinate values as well as shape. In the case of other recession curves, the maximum differences of ordinate values are also about 0.1–0.2 l/s/km2. The measuured α and n rates do not reveal any regularities. There are no significant statistical Horton model parameter (for recession flow curves) dependencies between α and n and e.g. initial flows (Qo) or the whole period of high water waves (Qp). Consequently, calculated relation between these parameters is only an approximation for the general evaluation of the retention discharge in the catchment area towards retention with flow function.

11

Mała retencja wodna w programach ochrony środowiska gmin nadwarciańskich

Bernaciak A., Spychała M., Korytowski M., Powolna P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

121--130

PL

Gminy na podstawie obowiązujących przepisów o ochronie środowiska powinny posiadać stosowne programy systematycznie aktualizowane. Część gmin w Polsce niestety nie wywiązuje się z tego zadania. W zmiennym i kontrastowym klimacie kraju z coraz większym nasileniem okresów niedoborów opadów, problematyka dotycząca małej retencji wodnej staje się aktualna i istotna. Celem opracowania jest identyfikacja działań podejmowanych przez gminy w ramach programów ochrony środowiska w zakresie ochrony i gospodarowania wodami w programach ochrony środowiska gmin nadwarciańskich, w tym w szczególności dotyczących małej retencji wodnej. Gminy leżące w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Warty powinny traktować te kwestie jako szczególnie istotne. Na podstawie przeprowadzonej analiz stwierdzono, że zadania z zakresu gospodarki wodnej zdominowane są przez budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji. Mała retencja wodna nie stanowi w żadnym analizowanym programie priorytetu, a tylko w jednym programie ujęta jest jako cel, jednak w odniesieniu do ochrony przeciwpowodziowej. Mała retencja wodna ujęta jest w programach ochrony środowiska dość licznie na poziomie zadań, aczkolwiek zadania z nią związane stanowią zaledwie 5–6% wszystkich zadań. Może to sugerować niewielki stopień rzeczywistego przywiązywania wagi przez władze lokalne do tego obszaru działań lub też ich realizację bardziej przy okazji, ewentualnie nie- dostrzeganie tego typu działań, jako prowadzonych przez inne jednostki. Jedną z głównych przyczyn marginalnego traktowania małej retencji w gminnych programach ochrony środowiska może być priorytetowe traktowanie obszaru budowy lub rozbudowy sieci sanitarnych oraz budowy oczyszczalni ścieków w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

EN

Municipalities according to existing environmental law ought to have regularly updated local environmental protection programs. Part of the municipalities in Poland, unfortunately, does not comply this requirement. In a changing and contrasting climate with increasing frequency of rainfall absence periods, the problems related to small water retention are becoming increasingly relevant and important. The aim of the study is to identify the actions assumed by municipalities in the area of the water protection and management in the local environmental protection programs. Municipalities lying in the immediate vicinity of the Warta River should treat these issues as particularly important. On the basis of the analysis, it was found that the area of water management is dominated by the tasks related to construction of wastewater treatment plants and sewerage systems. None of the analysed programs has a small water retention as priority, and only one program has a small water retention as a goal, but with regard to flood protection. A small water retention is included in environmental programs in relatively large numbers as the tasks, but it is only 5–6% of all tasks. This may suggest a slight degree of actual attention given by local authorities to the area of small water retention, or not recognizing this type of action, as carried out by other entities. One of the main potential causes of small water retention marginal treating in local environmental protection programs may be the treatment of the construction or expansion of the sanitary network and construction of sewage treatment plants as the priority due to the National Urban Wastewater Treatment Program realisation.

12

Zmiany składników bilansu wodnego śródleśnego oczka wodnego w latach o różnym przebiegu warunków meteorologicznych

Korytowski M., Szafrański C.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 39

85--94

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w trzech, różniących się pod względem opadów, latach hydrologicznych 2002/2003, 2003/2004 i 2009/2010 w zlewni śródleśnego oczka wodnego nr 1, usytuowanego na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice, w leśnictwie Wielisławice. Zlewnia badanego oczka wodnego nr 1, o powierzchni około 7,5 ha i lesistości 100%, usytuowana jest w zlewni Niesobu-lewobrzeżnego dopływu Prosny. W badanej zlewni przeważają siedliska świeże a w pokrywie glebowej dominują gleby bielicowo-rdzawe o uziarnieniu piasku słabogliniastego. Śródleśne oczko wodne nr 1, o powierzchni 0,13 ha i głębokości średniej 1,0 m, ma charakter oczka wytopiskowego o łagodnych skarpach. Przeprowadzone badania potwierdziły, że zapasy wody w analizowanym oczku nr 1 ulegały odnawianiu, zwłaszcza w półroczach zimowych, zależnie od przebiegu warunków meteorologicznych. Uzyskane wyniki badań wykazały, że w badanych latach hydrologicznych podstawową rolę w bilansie oczka nr 1 po stronie przychodów odgrywały opady atmosferyczne wahające się od 650 mm (2002/2003) do 992 mm (2009/2010) a po stronie rozchodów parowanie z powierzchni oczka, które osiągało wartości od 408mm (2009/2010) do 835 mm (2002/2003). W mokrym pod względem opadów roku 2009/2010 duży udział w bilansie miał także odpływ z oczka do przyległych terenów, stanowiący około 44% opadów.

EN

The paper presents the results of the researches carried out at the catchment of water pond number one, located at Wielosławice Forestry of Siemianice Experimental Farm. The researches were carried out in three hydrological years 2002/2003, 2003/2004 i 2009/2010 of a different precipitation sums. The area of investigated catchment of pond number one is about 7,5 ha and its forestation totals 100 % and it is situated in a part of Niesób catchment - left-side tributary of Prosna River. Fresh habitats and proper podzols consist of loamy sand texture predominant in soil cover at the area of investigated catchment. Pond No 1, which area is about 0,35 ha and average depth is about 1,4 m, is a typical natural melt pond with gentle slopes. The results confirmed that water storage in pond No1 restored, particularly in winter half-years, dependently of meteorological condition courses. The researches indicate the dominant role of income part of water balance at pond No 1 catchment had precipitation sums. The sums fluctuated from 650 mm (2002/2003) to 992 (2009/2010) in analyzed hydrological years. Evaporation from pond surface which was from 408 mm (2009/2010) to 835 mm (2002/2003) was the dominant factor of outgoing part of water balance. Outflow from the pond to neighboring areas had significant participation – about 44% of precipitation, in water balance in wet 2009/2010 hydrological year.

13

Zmiany zapasów wody w latach o różnych sumach opadów, w śródleśnych oczkach wodnych, na przykładzie Leśnictw Wielisławice i Laski

Korytowski M., Szafrański C.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1567--1579

EN

The paper presents the results of researches carried in 2002/2003, 2003/2004 and 2009/2010 hydrological year in catchments pond No 1 and 6 located in Wielsiławice and Laski Forestry at Siemianice Experimental Forest Farm of Poznań University of Life Sciences located about 15 km south-east from Kępno. Analysed areas there are situated is a part of Niesób and Pomianka catchments – left-side tributary of Prosna River. The catchment area of pond No 1 is 7.6 ha, and there is forestation 100%. Whereas the catchment area of pond No 6 is about 37 ha, there is forestation 40% and the rest 60% area investigated catchment is arable lands. Predominance forest habitat in catchments analysis ponds is fresh mixed broadleaved forest, about area 95%, where predominant species of tree stand is 100 years old pine. Analysis pond No 1 and 6, of mild scarps, are natural pond melting out. Area of pond No 1 is 0.13 ha, whereas pond No 6 is 0.35 ha, and averages depths are properly 1.0 m and 1.4 m. Hydrological year 2002/2003, in which the rainfall total was 68 mm lower than average multiannual rainfall, was a dry year. In average hydrological year 2003/2004 rainfall total was 47 lower than multiannual rainfall. Whereas hydrological year 2009/2010, in which the rainfall total was 281 mm higher than average multiannual rainfall, was a wet year. The researches confirmed, that water storages in pond No 1 and 6 renovation in year cycle was depend of meteorological conditions. Water level changes and related water storage changes were especially connected to precipitation sums in individual half-year analysis year. The researches show to, that in all analyzed hydrological years higher water storage changes about -100 mm to 480 mm, in pond No 1, were has about 0.22 ha lower area than pond No 6. Whereas changes water storage in pond No 6 reached, in analyzed years, value about -25 mm to 340 mm.

14

Analiza zmian stanów wód gruntowych po wycięciu drzewostanu w siedlisku lasu mieszanego wilgotnego na przykładzie Leśnictwa Laski

Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1274--1286

EN

The paper presents the results of researches carried on averages about precipitation sums, 2003/2004 (before cutting) and 2006/2007 (after cutting) hydrological years in catchment of pond No 5 located in Laski forestry. Discussing forestry is situated at Siemianice Experimental Forest Farm of Poznań University of Life Sciences located about 15 km south-east from Kępno. The forests of this forestry are within range of Nizina Południowo-Wielkopolska, on Wysoczyzna Wieruszowska, which is differential morainic plain, cut with the river Prosna headwaters. Area of the pond’s catchement is about 20 ha and it’s an afforested catchment, with predominance of fresh habitats, in smallest step in area adjacent to pond No 5 occurrence moist broadleaved forest and moist mixed broadleaved forest. Predominant species of tree stand in analyzing catchment there is pine about 100 years. In the soil cover the largest area is dear brown soil, and the most common type of soil is loamy sand. From february to october 2006 carried on analyzed catchment cutting forest stand, which included habitats moist broadleaved forest, moist mixed broadleaved forest and partially fresh broadleaved forest. To analysing choose wells No 1.1 and 1.2 which were situated at cutting area. The researches carried out confirmed, that ground-water levels shows some cycle and depend of meteorological conditions. Maximal levels occurred at the end of winter researches half-year. Whereas minimal ground-water levels, causes higher air temperature and influence with them transpiration forest stands, were in analyzing habitat at the end of summer half-year. The researches indicated also, that without meteorological conditions, large influence at form ground-water level (increase) in afforested catchments, particularly in moist habitats, have carried cuttings. Carried out researches indicated that execute cutting at area analysis habitat moist mixed broadleaved forest causes increase ground-water levels. Ground-water level at cutting area in 2006/2007 hydrological year was closer to land surface, average about 61 cm.

15

Zmiany stanów i zapasów wody w lesie mieszanym świeżym na obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Rychtalskie

Korytowski M., Szafrański C.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2012

|

Tom 14

673--682

EN

The paper presents the results of researches carried out in hydrological year 2008/2009 in fresh mixed broadleaved forest habitat located in neighborhood pond No. 6 in Laski Forestry. The forests of this forestry are located at Siemianice Experimental Forest Farm of Poznan. University of Life Sciences. The predominant tree species is 100 year old pine. In the soil cover of this habitat dominated dear brown soils, and the most common type of soil is loamy sand, covering silty clay deposits. Analysis of groundwater levels and water storage changes was carried out in two soil profiles typical for fresh mixed broadleaved forest habitat. Analysis of hydrological year 2008/2009 was normal rainfall total was 579 mm and it was 7 mm higher, than multiannual average, while the air temperature was nearing from average. Winter half-year was medium dry rainfall total was 46 mm less, than multiannual average. Whereas medium air temperature was higher 0,4 C than average. Summer half-year analysis year was medium wet rainfall total was higher 53 mm than multiannual average, while the air temperature was nearing from average. The researches carried out indicate that in winter half-year 2008/2009 was in analysis habitat income water storages in layer 0-100 cm and from 100 cm to lowest groundwater level. Total income retention in this half-year was at level 204 mm in profile 1.1' to 370 mm in profile 2.6. Whereas in medium dry winter half-year, in influence intensive forests habitat transpiration, occurred losses retention in analysis forest habitat. Total losses retention in this half-year was about 277 m (2.6) to 467 mm (1.1'). Result of the researches confirmed also, that retention in fresh forest habitats was determined to a large extent by water storage changes in layer from 100cm to lowest ground water level. This factors determinate total water storage changes in winter, and summer half-year analysis year. Ascertain also that in analysis hydrological year in investigation forest habitat occurred losses water storages oscillate from 73 mm to 97 mm.

16

Kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski

Stasik R., Szafrański C., Korytowski M., Liberacki D.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

1679-1696

PL

Na podstawie pomiarów uzyskanych ze stacji meteorologicznej LZD Siemianice średnia z wielolecia 1975÷2006 roczna suma opadów atmosferycznych na badanym obszarze jest równa 560 mm (tabela 2). W półroczu zimowym w badanym wieloleciu średnia suma opadów wynosi 210 mm. Wartość średniej sumy opadów w półroczu letnim w danym wieloleciu jest równa 350 mm. Maksymalna zmierzona roczna suma opadów wyniosła 958 mm, natomiast najniższa jest równa 434 mm. W omawianym wieloleciu średnia roczna temperatura na analizowanym obszarze wynosi 9,0°C. Średnia z wielolecia temperatura powietrza w półroczu zimowym jest równa 2,4°C, natomiast w letnim 15,5°C. Najniższa temperatura w wieloleciu w półroczu zimowym wyniosła -0,4°C, a najwyższa 4,6°C, natomiast najwyższa temperatura w wieloleciu w półroczu letnim wyniosła 17,1°C a najniższa 13,6°C.

EN

The research of water resource evaluation were carried out at three small forest catchment located at Wielkopolska region. G and G-8 catchments are located at Siemianice Forest Experimental Farm in southern part of Wielkopolska region. Hutka catchment is located at Zielonka Primeval Forest in central part of the region. The maximum water flow in analyzed G, G-8 ditches and Hutka water-course always appeared in winter half-years. Meanwhile water flow in analyzed watercourses were always significantly lower in summer half-years and periodically they disappeared. It was also indicated that increase of groundwater levels is strongly connected with water retention in winter half-years. Meanwhile decrease of groundwater levels and water content in soil caused by higher evaporation were observed in summer half-years which had significant role in water balances of these catchments. The research carried out in a different habitat conditions indicated the smallest changes of groundwater and total retention in swamp habitats: mainly in ash-alder swamp forest and moist broadleaved forest. Higher differentiation of water retention changes and groundwater levels was observed in moist mixed broadleaved forest, moist mixed coniferous forest, as well as in fresh mixed broadleaved forest and fresh mixed coniferous forest. It suggests the possibility of better usage of their retention capability. Optimum water level sustaining in forest habitat soils allows better usage of retain water was also indicated in the research, which is in accordance with forest needs and environmental protection requirements.

17

Charakterystyka śródleśnych oczek wodnych na terenie leśnego zakładu doświadczalnego Siemianice

Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

1847-1863

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach hydrologicznych 2002/2003 i 2007/2008 w zlewniach śródleśnych oczek wodnych nr 1, 3, 5 i 6, usytuowanych w leśnictwach Wielisławice i Laski na terenie Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (rys. 1). Lasy tych leśnictw leżą w zasięgu Niziny Południowo-Wielkopolskiej, na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, będącej zdenudowaną równiną morenową przeciętą biegiem górnej Prosny [6]. Omawiane tereny leżą w zlewni Niesobu i Pomianki, które są lewobrzeżnymi dopływami Prosny. Przeważającym typem siedliskowym lasu, w zlewniach analizowanych oczek, jest las mieszany świeży (LMśw), który zajmuje około 95% powierzchni, a dominującym gatunkiem drzewostanu jest sosna w wieku około 95 lat. W omawianych zlewniach, w terenach położonych najbliżej badanych oczek, występują w przewadze gleby bielicowo-rdzawe, o uziarnieniu piasku gliniastego, z wkładkami utworów mocniejszych.

EN

The paper presents the results of the research carried out in 2002/2003 and 2007/2008 hydrological years. Hydrological year 2002/2003 was a middledry year in terms of rainfall - 56 mm lower than multi-year, when the air temperature was 1,0°C lower than multi-year average air temperature. The second analyzed year, 2007/2008 was a dry year - the rainfall total was 103 mm lower than multi-year and the air temperature was 0,8°C lower than average. The research was carried out in catchments of ponds No. 1, 3, 5 and 6, lo-cated in Wielisławice and Laski forestries - area of Siemianice Experimental Forest Farm of Poznan University of Life Sciences. The forests of mentioned forestries are within range of Południowo-Wielkopolska Lowland, on Wysoczyzna Wieruszowska, which is differential morainic plain, cut with the river Prosna headwaters. Discussed areas are located in catchment of Niesob and Pomianka rivers, which are left-bank tributaries of Prosna river. Fresh mixed forest is predominating in analyzed ponds' catchments - it takes about 95% of the area, and pine in age of ab. 95 years is predominating species of the tree stand. In areas situated closest to the ponds in analyzed catchments, there is a predominance of proper podzol soils with grain size of loamy sand. The ponds, discussed in this paper, have features typical for water reservoirs, from which essential are: the presence of water table, the presence of clearly outlined recess of the area, presence of vegetation affiliated with wet areas. The ponds No. 1 and 6, which have gentle slope, are typical natural melt ponds, ponds no. 3 and 5 are the results of human activities, as evidence by their unnatural shapes. The ponds No. 1 and 3 have no outflow. The pond No. 5 situated at the foot of morainic slope - is intensively supplied by spring waters from adjacent areas and it has constant outflow. According to the information from the local residents, the pond no 5 used to be a fish pond, and pond no. 6 in XIX century used to have an outflow through the ditch - today there's only left 60 m long section. Drainage occurred only at high states, mostly during the spring thaws. Currently discussed pond does not have any drainage, which is mainly attributable to the incidence of lower water levels and silting of the ditch. Two wetlands having their own microcatchments, located in south-eastern and eastern part of the catchment, has an important role in the water management of pond's no 6 catchment. Results of the research confirm that in most of analyzed ponds meteorological conditions (precipitation and air temperature) had a significant impact on the change of the water level. The only exception was pond no. 5, where the changes of the water level were caused by intensive supply by the spring waters. Studies have also shown that an important element in the characteristics of forest ponds, in addition to their morphometric features, is the variability of water levels in these ponds. A key determinant of changes in water levels in analyzed ponds, was the course of meteorological conditions, as well as the nature and size. In the research period most variable were ponds no. 1 and 3, characterized by small size and outflow, and the smallest variability had pond no. 5, supplied by the spring waters. Basing on the results of research and analysis it was also found, that in ponds of small size and with no outflow, with the highest variability of water levels, water table may disappear completely. Disappearance of the water table falls in these ponds mostly during the summer half-years.

18

Kształtowanie się zapasów wody w zlewni śródleśnego oczka wodnego

Korytowski M., Szafrański C.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

761-772

PL

Przebieg warunków meteorologicznych, a w szczególności wysokości i rozkłady opadów atmosferycznych w analizowanych półroczach zimowych i letnich omawianych lat w zasadniczym stopniu wpływały na kształtowanie się zapasów wody w zlewni śródleśnego oczka wodnego nr 6. Przeprowadzone badania potwierdziły, że w półroczach zimowych omawianych lat wystąpiły zróżnicowane przyrosty stanów wody gruntowej i zapasów wody w warstwie 0÷100 cm w analizowanych siedliskach leśnych. Przyrosty stanów wód gruntowych wahały się w tych półroczach od 9 cm do 59 cm w siedlisku lasu mieszanego świeżego i od 6 cm do 174 cm w lesie świeżym. Natomiast przyrosty zapasów wody wahały się w badanych siedliskach od 12 mm do 31 mm (LMśw) i od 24 mm do 46 mm (Lśw). W półroczach letnich stwierdzono natomiast zróżnicowane obniżanie się stanów wód gruntowych i ubytki zapasów wody w zlewni oczka nr 6. Maksymalne obniżenie się stanów wód gruntowych w tych półroczach wyniosło 113 cm w siedlisku lasu mieszanego świeżego i 144 cm w lesie świeżym. Natomiast największe ubytki zapasów wody wahały się od 87 mm (Lśw) do 98 mm (LMśw). Przeprowadzone obliczenia wykazały, że tylko w mokrym pod względem sumy opadów roku hydrologicznym 1999/2000 wystąpiły przyrosty retencji w badanych siedliskach zlewni oczka nr 6. Natomiast w normalnym (2001/2002) i suchym (2002/2003) roku hydrologicznym wystąpiły ubytki retencji w warstwie 0÷100 cm. 5) Przyrosty stanów wód gruntowych i zapasów wody w warstwie 0÷100 cm w półroczach zimowych 2001/2002 i 2002/2003 nie wystarczyły na pokrycie ubytków jakie wystąpiły w półroczach letnich.

EN

The paper presents the results of research in catchment of pond No 6, located at Siemianice Experimental Forest Farm (Laski Forestry) of PoznańUniversity of Life Sciences. The forests of this forestry are within range of Nizina Południowo-Wielkopolska, on Wysoczyzna Wieruszowska, which is differential morainic plain, cut with the river Prosna headwaters The research was carried out in three hydrological years - 2000/2001, 2001/2002, 2002/2003, different considering total precipitation. Hydrological year 2000/2001 was warm and hot. Precipitation was 687 mm and it was 127 mm higher than multiyear average. Another considered period, 2001/2002 was normal - precipitation was 537 mm and it was 23 mm lower, than multiyear average. The last analyzed year, 2002/2003 was dry - precipitation was 56 mm lower than the average multiyear precipitation. Especially winter halfyear was dry and cold and the precipitation was 60 mm lower than multiyear average, while the air temperature was 2.3°C lower than average temperature in this time of the year. Area of the pond's catchment is about 37 ha, and it's an afforested catchment in 40% with predominance of fresh habitats - fresh mixed forest and fresh forest. The other 60% of the catchment is an arable land. The predominant tree species in the catchment of pond no 6 is 95 year old pine. Soil covering the largest area is fawn brown soil, and the most common type of soil is loamy sand, covering silty clay deposits. Area of the pond no 6 is about 0,35 ha, average depth 1.4 m. In XIX century the pond has been drained with the ditch - today only 60 m long segment is left. Two swamps are located in south-eastern and eastern part of the catchment, which have their own micro-catchments, have an important meaning for water balance of the catchment of pond no 6.Measurements of the ground water levels were carried out weekly in 11 wells, located in three cross-sections, in representative forest habitats. In order to determine water content with the drier-gravimetric method, samples of soil were taken with intact structure, in three repetitions from each of the genetic level of the soil's profiles, near to the wells used for ground water measurements.Changes of water reserves in pond's catchment were estimated basing on changes of soil-moisture in layer 0-100 cm in profiles situated in these habitats. Results of the research confirmed, that storage of water in catchment of pond No 6 is influenced significantly by atmospheric conditions, particularly by precipitation and temperature. The calculations show, that income of water reserves in layer 0-100 cm, observed during winter half-years of research period, varied from 12 mm to 31 mm in fresh mixed forest and from 24 mm to 46 mm in fresh forest. Whereas in summer half-years decreases of retention were observed. The highest decreases of water storages, occurred in half-year 2002/2003, and varied from 87 mm in fresh forest to 98 mm in fresh mixed forest. The research indicates, that in hydrological year 1999/2000, which was wet regarding the sum of precipitation, there was an income of retention in analyzed habitats of catchment of pond No 6. In normal (2001/2002) and dry (2002/2003) hydrological years occurred losses in retention in layer 0-100 cm. Increases of ground-water levels and reserves of water in winter half-years of research period were not big enough, to cover losses, which occurred in summer half-years.

19

Bilans wodny śródleśnego oczka wodnego

Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

821-833

PL

Duży wpływ na kształtowanie się zasobów wodnych w zlewniach leśnych mają śródleśne oczka wodne, których wody często w okresach posusznych zasilają wody gruntowe terenów przyległych [4, 5]. Badania wykazały, że niedobory wody mogą występować z coraz większym nasileniem zarówno na terenach użytkowanych rolniczo jak i leśnie. Zmniejszenie tych niedoborów może być realizowane poprzez właściwe gospodarowanie zasobami wodnymi oraz działaniami mającymi na celu ich zwiększenie. W ostatnich latach podejmuje się coraz więcej prac w zakresie wykonywania małych budowli piętrzących na istniejących ciekach, rowach i śródleśnych oczkach wodnych, w celu ograniczenia bezproduktywnego odpływu wody ze zlewni leśnych, a tym samym zwiększenia zasobów wodnych w tych zlewniach, bez negatywnych skutków ekologicznych [6, 7]. Wymaga to jednak poprawnego określenia bilansów wodnych tych terenów, w tym bilansów wodnych śródleśnych oczek wodnych. Takie działania mogą się przyczynić do optymalnego kształtowania gospodarki wodnej na obszarach leśnych, z zachowaniem wymogów ochrony środowiska przyrodniczego. Celem pracy było określenie bilansu wodnego śródleśnego oczka wodnego intensywnie zasilanego wodami źródliskowymi z terenów przyległych.

EN

The paper presents the results of research carried in 1999/2000 and 2006/2007 hydrological years in catchment of forest pond No. 5. The pond is located at Siemianice Experimental Forest Farm (National Road no. 11 Poznań- Bytom, about 15 km south-east from Kępno - Laski Forestry) of Poznań University of Life Sciences. The forests of this forestry are within range of Nizina Południowo-Wielkopolska, on Wysoczyzna Wieruszowska, which is differential morainic plain, cut with the river Prosna headwaters. Hydrological year 1999/2000, in which precipitation was 84 mm higher than average multiyear precipitation, was a wet year. Second period, hydrological year 2006/2007 was medium-wet, as precipitation was 20 mm higher than average multiyear precipitation. Area of the pond's catchment is about 20 ha and it's an afforested catchment, with predominance of fresh habitats, where 104 years old pine is predominant species of tree stand. The soil covering the largest area is dear brown soil, and the most common type of soil is loamy sand, covering silty clay deposits. The pond No. 5 - area about 0.097 ha, average depth 1.0 m - is intensively supplied by spring waters from adjacent areas. Excess water leaves the pond through Thomson's overflow to the nearest drainage ditch. According to the information from the local residents, the pond No. 5 used to be a fish pond before the Second World War. Water balance of mentioned pond was calculated according to formula: P+Hdg=Eo+?Ro+Hps+Hr, where: P - precipitation (mm), Hdg - inflow to pond from adjacent areas (mm), Eo - evaporation from pond surface (mm), ?Ro - change of retention in pond (mm), Hps - uncontrolled filtration trough banks (mm), Hr - outflow from pond trough the ditch (mm). The balance equation assumes, that the uncontrolled amount of water filtrating from pond No. 5 through banks (Hps) to the ditch is 20% of the outflow value, measured in Thomson's overflow. Amount of water flowing out from the pond (Hr) is given considering the pond's surface. Small variability of the water level and outflows registered on the dispatch was characteristic for pond No. 5. Especially during summer half-years differences between minimal and maximal level of water were the smallest. Analyses, carried in researching period, show, that water balance of pond No. 5 was mostly impacted in a large extend by inflows to the pond from adjacent areas (side of incomes) and by outflow from the pond through the ditch and uncontrolled filtration through banks (side of outcomes). Neither precipitation nor evaporation from the pond's surface or changes of the retention in the pond had influence on water balance of pond No. 5. It was found, that the small variability of water level in pond No. 5, caused by the supply from ground waters, and constant outflow of water to thenearest ditch had stabilizing influence on the water resources of the pond. This can be noticed while analyzing water flows in years 1999/2000 and 2006/2007, which were different considering hydrological characteristics, however the values of water flows were stable.

20

Wstęp do metody rangowania potrzeb konserwacji urządzeń melioracyjnych

Bykowski J., Czapiewski L., Stasik R., Korytowski M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

769-779

PL

Urządzenia i systemy melioracyjne stanowią ważny element infrastruktury technicznej państwa. Obok funkcji środowiskowej, czy produkcyjnej w rolnictwie, spełniają one również istotną rolę w ochronie przeciwpowodziowej.

EN

This work presents the initial conception of conservation ranking of melioration watercourses and channels according to CNC algorithm. Catchment area, percentage of arable area in considered part of watercourse area, as well as the period which passed from the last conservation works have been considered as main factors which have a significant impact on need of conservation work carriage. Presented here evaluation with CNC algorithm facilitates a classification of different watercourse area and carry through possible conservation work in low financial abilities. Very important is further development of conception of algorithm ranking and necessity of conservation steps. It is necessary to perform much more detailed analysisof magnitude of algorithm and include other possible factors influencing necessity of performing conservation. Larger amount of data concerning watercourse area will allow for further development of this method and the sensitivity of algorithm to different factors. Initial analysis of obtained results indicates that the main impact on conservation work necessity have catchment area. The results also indicate that in the watercourses of small catchment, the catchment coefficient doesn't need to have deciding role on the ranking results. Besides the ranking of conservation need grows significantly according to the growth of arable area in analyzed each partial catchment as well as to the period which passed from the last conservation work carriage. If catchments with large area were conserved recently, the need of carrying through conservation one more time was not significant according to CNC algorithm. Proposed here method is functional for performing one of three main problems in "Strategia gospodarki wodnej" [13]. This problem concerns cost of water manage-ment, as well as financial needs. Proposed method is also an attempt to solve other problem: protection of environment mentioned in "Program operacyjny infrastruktura i środowisko" [12].