Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Influence of the anhydrite interbeds on a stability of the storage caverns in the Mechelinki salt deposit (Northern Poland)

Cała M., Cyran K., Kowalski M., Wilkosz P.

Archives of Mining Sciences

|

2018

|

Vol. 63, no. 4

1007--1025

EN

This paper presents a complex study of anhydrite interbeds influence on the cavern stability in the Mechelinki salt deposit. The impact of interbeds on the cavern shape and the stress concentrations were also considered. The stability analysis was based on the 3D numerical modelling. Numerical simulations were performed with use of the Finite Difference Method (FDM) and the FLAC3D v. 6.00 software. The numerical model in a cuboidal shape and the following dimensions: length 1400, width 1400, height 1400 m, comprised the part of the Mechelinki salt deposit. Three (K-6, K-8, K-9) caverns were projected inside this model. The mesh of the numerical model contained about 15 million tetrahedral elements. The occurrence of anhydrite interbeds within the rock salt beds had contributed to the reduction in a diameter and irregular shape of the analysed caverns. The results of the 3D numerical modelling had indicated that the contact area between the rock salt beds and the anhydrite interbeds is likely to the occurrence of displacements. Irregularities in a shape of the analysed caverns are prone to the stress concentration. However, the stability of the analysed caverns are not expected to be affected in the assumed operation conditions and time period (9.5 years).

PL

W artykule przedstawiono kompleksowe studium wpływu wkładek anhydrytowych na stateczność kawern magazynowych w złożu soli kamiennej Mechelinki. Rozważany był także wpływ wkładek anhydrytowych na kształt kawern magazynowych i koncentrację naprężeń. Analizę stateczności przeprowadzono z wykorzystaniem metod modelowania numerycznego. W symulacjach numerycznych została zastosowana metoda różnic skończonych i program FLAC3D v. 6.00. W celu wykonania symulacji numerycznych zbudowano model numeryczny analizowanego obszaru. Model numeryczny w kształcie sześcianu i wymiarach 1400 × 1400 × 1400 m obejmował część złoża Mechelinki oraz trzy kawerny magazynowe (K-6, K-8, K-9). Siatka modelu składała się z 15 milionów teraedrycznych elementów. Występowanie wkładek anhydrytowych w obrębie pokładu soli kamiennej przyczyniło się do redukcji średnicy i nieregularności kształtu analizowanych kawern magazynowych. Wyniki modelowania numerycznego 3D wykazały, że strefy kontaktu pomiędzy warstwami soli kamiennej i wkładkami anhydrytowymi są podatne na występowanie przemieszczeń. Ponadto, obszary koncentracji naprężeń są związane z nieregularnością kształtu komór magazynowych. Symulacje numeryczne wykazały, że stateczność analizowanych komór w przyjętych warunkach eksploatacji i analizowanym 9.5-letnim okresie nie zostanie naruszona.

2

Long term analysis of deformations in salt mines: Kłodawa Salt Mine case study, central Poland

Cała M., Tajduś A., Andrusikiewicz W., Kowalski M., Kolano M., Stopkowicz A., Cyran K., Jakóbczyk J.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 3

565--577

EN

Located in central Poland, the Kłodawa salt dome is 26 km long and about 2 km wide. Exploitation of the dome started in 1956, currently rock salt extraction is carried out in 7 mining fields and the 12 mining levels at the depth from 322 to 625 meters below sea level (m.b.s.l.). It is planned to maintain the mining activity till 2052 and extend rock salt extraction to deeper levels. The dome is characterised by complex geological structure resulted from halokinetic and tectonic processes. Projection of the 3D numerical analysis took into account the following factors: mine working distribution within the Kłodawa mine (about 1000 rooms, 350 km of galleries), complex geological structure of the salt dome, complicated structure and geometry of mine workings and distinction in rocks mechanical properties e.g. rock salt and anhydrite. Analysis of past mine workings deformation and prediction of future rock mass behaviour was divided into four stages: building of the 3D model (state of mine workings in year 2014), model extension of the future mine workings planned for extraction in years 2015-2052, the 3D model calibration and stability analysis of all mine workings. The 3D numerical model of Kłodawa salt mine included extracted and planned mine workings in 7 mining fields and 14 mining levels (about 2000 mine workings). The dimensions of the model were 4200 m × 4700 m × 1200 m what was simulated by 33 million elements. The 3D model was calibrated on the grounds of convergence measurements and laboratory tests. Stability assessment of mine workings was based on analysis of the strength/stress ratio and vertical stress. The strength/stress ratio analysis enabled to indicate endangered area in mine workings and can be defined as the factor of safety. Mine workings in state close to collapse are indicated by the strength/stress ratio equals 1. Analysis of the vertical stress in mine workings produced the estimation of current state of stress in comparison to initial (pre-mining) conditions. The long-term deformation analysis of the Kłodawa salt mine for year 2014 revealed that stability conditions were fulfilled. Local disturbances indicated in the numerical analysis were connected with high chambers included in the mining field no 1 and complex geological structure in the vicinity of mine workings located in the mining fields no 2 and 3. Moreover, numerical simulations that projected the future extraction progress (till year 2052) showed positive performance. Local weakness zones in the mining field no 7 are associated with occurrence of carnallite layers and intensive mining which are planned in the mining field no 6 at the end of rock salt extraction.

PL

Wydobycie soli kamiennej w Kopalni Soli Kłodawa prowadzone jest obecnie w 7 polach eksploatacyjnych na 12 poziomach kopalniach (głębokość 322 - 625 m p.p.m.). Planowane przedłużenie eksploatacji do roku 2052, wiąże się z udostępnieniem zasobów na kolejnych (niższych) poziomach kopalnianych. Kopalnia Soli Kłodawa eksploatuje sól kamienną w wysadzie solnym, który charakteryzuje się skomplikowaną budową geologiczną. W modelu numerycznym Kopalni Soli Kłodawa odwzorowano przestrzenny układ wyrobisk kopalnianych (około 1000 komór i 350 km wyrobisk chodnikowych), złożoną geometrię wyrobisk, skomplikowaną budowę geologiczną wysadu oraz uwzględniono zróżnicowanie własności mechanicznych skał. Analizę numeryczną deformacji wyrobisk kopalnianych (dotychczas wybranych i planowanych do wybrania) podzielono na 4 etapy, które obejmowały: budowę modelu 3D kopalni (za bazowy przyjęto stan wyrobisk w roku 2014), rozszerzenie modelu o wyrobiska planowane do wykonania w latach 2015-2052, kalibrację modelu 3D, analizę stateczności. Model numeryczny 3D obejmował wycinek górotworu o wymiarach 4200 m × 4700 m × 1200 m. Model buduje około 33 miliony elementów. Kalibrację modelu wykonano na podstawie pomiarów konwergencji (prowadzonych w kopalni) oraz wyników testów laboratoryjnych skał budujących złoże. Ocenę stateczności wyrobisk kopalnianych przedstawiono na podstawie analizy stanu wytężenia oraz analizy stanu naprężenia w górotworze. Wyniki przeprowadzonej analizy numerycznej wykazały, że warunek stateczności wyrobisk Kopalni Soli Kłodawa jest spełniony dla stanu na rok 2014. Lokalnie występujące strefy wytężenia związane są z wysokimi komorami w polu eksploatacyjnym nr 1 oraz złożoną budową geologiczną w otoczeniu wyrobisk zlokalizowanych w polach eksploatacyjnych nr 2 i 3. Prognoza dla projektowanego stanu wyrobisk w roku 2052 (zakończenie eksploatacji) wykazała pozytywne rezultaty. Lokalne strefy osłabienia, które zidentyfikowano w polu eksploatacyjnym nr 7, związane są z występowaniem warstw karnalitu oraz intensywnymi pracami górniczymi, które w ostatniej fazie eksploatacji będą skoncentrowane w polu eksploatacyjnym nr 6.

3

Stability analysis of underground mining openings with complex geometry

Cała M., Stopkowicz A., Kowalski M., Blajer M., Cyran K., d'Obryn K.

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2016

|

Vol. 38, nr 1

25--32

EN

Stability of mining openings requires consideration of a number of factors, such as: geological structure, the geometry of the underground mining workings, mechanical properties of the rock mass, changes in stress caused by the influence of neighbouring workings. Long-term prediction and estimation of workings state can be analysed with the use of numerical methods. Application of 3D numerical modelling in stability estimation of workings with complex geometry was described with the example of Crystal Caves in Wieliczka Salt Mine. Preservation of the Crystal Caves reserve is particularly important in view of their unique character and the protection of adjacent galleries which are a part of tourist attraction included in UNESCO list. A detailed 3D model of Crystal Caves and neighbouring workings was built. Application of FLAC3D modelling techniques enabled indication of the areas which are in danger of stability loss. Moreover, the area in which protective actions should be taken as well as recommendations concerning the convergence monitoring were proposed.

4

Inclinometer monitoring system for stability analysis: the western slope of the Bełchatów field case study

Cała M., Jakóbczyk J., Cyran K.

Studia Geotechnica et Mechanica

|

2016

|

Vol. 38, nr 2

3--13

EN

The geological structure of the Bełchatów area is very complicated as a result of tectonic and sedimentation processes. The long-term exploitation of the Bełchatów field influenced the development of horizontal displacements. The variety of factors that have impact on the Bełchatów western slope stability conditions, forced the necessity of complex geotechnical monitoring. The geotechnical monitoring of the western slope was carried out with the use of slope inclinometers. From 2005 to 2013 fourteen slope inclinometers were installed, however, currently seven of them are in operation. The present analysis depicts inclinometers situated in the north part of the western slope, for which the largest deformations were registered. The results revealed that the horizontal displacements and formation of slip surfaces are related to complicated geological structure and intensive tectonic deformations in the area. Therefore, the influence of exploitation marked by changes in slope geometry was also noticeable.

5

Wstępna analiza ramanowska substancji organicznej w solach najstarszych Na1 z szybu SW-4 (LGOM)

Toboła T., Cyran K., Kamiński P.

Przegląd Solny

|

2016

|

T. 12

83--91

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki analizy ramanowskiej materii organicznej (MO) występującej w utworach najstarszej soli kamiennej (Na1) z rejonu szybu SW-4. Zróżnicowanie zabarwienia badanych soli jest związane przede wszystkim z zawartością MO. W solach białych MO występuje w formie drobnych inkluzji na kryształach anhydrytu. W solach o ciemniejszym zabarwieniu, oprócz liczniejszych i większych inkluzji na kryształach anhydrytu, MO tworzy samodzielne szeregi przypominające zespoły wtórnych inkluzji fluidalnych (m.in. Goldstein i Reynolds, 1994; Roedder, 1984; Toboła, 2010) lub większe skupienia. Forma występowania i zmienna zawartość MO w profilu szybu wskazuje, że podlegała ona migracji w obręb cechsztyńskiej formacji solonośnej. Razem z MO prawdopodobnie migrowały roztwory powodujące rekrystalizację halitu, o czym świadczy brak inkluzji pierwotnych w miejscach gdzie występuje MO.

EN

Raman spectroscopy analysis of organic matter (OM) in the oldest halite from SW-4 shaft was presented in this paper. Differentiation of colour in studied salt samples is connected with OM content. In white salt samples, OM occurs as small inclusions on the surface of anhydrite crystals. However, in grey and dark-grey samples there are bigger inclusions of OM, moreover OM form individual ranges of inclusions or bigger assemblages. Form of occurrence as well as content changeability in shaft profile indicated that OM underwent migration within Zechstein salt formation. Furthermore, halite crystals in studied samples are characterised by lack of primary fluid inclusions. It is highly probable that, solutions responsible for recrystallization of halite migrated together with OM.

6

Wpływ cech petrologicznych na właściwości mechaniczne soli kamiennej z LGMO (Legnicko -Głogowskiego Okręgu Miedziowego)

Cyran K., Toboła T., Kamiński P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

51--63

PL

W pracy podjęto próbę oceny wpływu zawartości i rodzaju domieszek na parametry wytrzymałościowe soli kamiennej z obszaru LGOM (Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego) (rejon szybu SW4). Badania przeprowadzono w trzech etapach: testy wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie, analiza ilościowa i jakościowa części nierozpuszczalnych oraz obserwacje mikroskopowe soli i badania ramanowskie. Wyniki badań wykazały, że w przypadku soli kamiennych w niewielkim stopniu zanieczyszczonych (zawartość części nierozpuszczalnych 0,13–2,11% wag.), nie stwierdzono korelacji między zawartością części nierozpuszczalnych w wodzie a parametrami wytrzymałościowymi. Natomiast zauważono, że właściwości wytrzymałościowe zależą od cech petrologicznych skał solnych, takich jak sposób rozmieszczenia zanieczyszczeń oraz obecność inkluzji i węglowodorów na granicach kryształów halitu. Ponadto badania wykazały, że rozmieszczenie anhydrytu w formie otoczek na granicach kryształów halitu może powodować wzrost wytrzymałości skały. Z kolei, występowanie inkluzji fluidalnych i węglowodorów na kontakcie kryształów halitu wpływa na obniżenie wytrzymałości skały solnej.

EN

The paper presents the attempt to find a correlation between the content of impurities and mechanical parameters of rock salt from the LGOM. Research was carried out in three steps: uniaxial compressive strength tests, determination of the content of insoluble minerals (impurities), and observations under the microscope and Raman microspectroscopy. The research results reveal that the rock salt which is characterized by low content of insoluble minerals (0.13–2.11% wt.) shows no correlation between the mechanical properties and the content of impurities. However, it was found that mechanical properties depend on both the distribution of impurities in halite crystals and the presence of fluid inclusions and hydrocarbons along the crystal boundaries. Moreover, the distribution of anhydrite at the edges of halite crystals may influence an increase of rock salt strength. On the contrary, the presence of fluid inclusions and hydrocarbons along the halite crystal boundaries may reduce the rock salt strength.

7

Telerescuer - a concept of a system for teleimmersion of a rescuer to areas of coal mines affected by catastrophes

Moczulski W., Cyran K., Novak P., Rodriguez A., Januszka M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów / Politechnika Warszawska

|

2015

|

z. 2/102

57--62

EN

The paper presents the motivation and rough concepts of a system for virtual teleportation of the rescuer into the areas of a coal mine affected by catastrophic events. It takes advantage of a special unmanned vehicle (UV) capable of moving within the area affected by the catastrophic event. The UV should be equipped with sensors and video cameras (standard and IR). A breakthrough in the operation of such UVs depends on the real possibility of the virtual immersion (teleportation) of the rescuer to the area of operation, which should be achieved by combining three key technologies: interface of the rescuer/UV, the goal of which is to make possible direct action in the inspected area while the operator remains in a safe place, virtual teleportation with a very powerful communication system, and finally a very realistic simulator to allow for the testing of the interface and to train rescuers in controlling and using the UV during the rescue operations in a representative environment.

PL

Przedstawiono motywację i ogólną koncepcję systemu wirtualnej teleportacji ratownika w obszarach kopalni objętych katastrofami górniczymi. System bazuje na specjalnym bezzałogowym pojeździe, który może poruszać się w obszarze objętym katastrofą, czyli z wieloma przeszkodami. Pojazd będzie wyposażony w czujniki, kamery wideo (światła widzialnego i podczerwieni). Oryginalnym aspektem jest możliwość wirtualnego zanurzenia/imersji ratownika w obszarze działania, dzięki zastosowaniu trzech kluczowych technologii: interfejsu ratownik-pojazd bezzałogowy, celem którego jest umożliwienie działania w miejscu zagrożenia, podczas gdy operator pozostaje w bezpiecznym miejscu, wirtualnej teleportacji z bardzo wydajnym systemem komunikacji, a wreszcie bardzo realistycznego symulatora, aby umożliwić testowanie interfejsu i szkolenie ratowników w sterowaniu pojazdem, w trakcie działań ratowniczych, w reprezentatywnym środowisku.

8

TeleRescuer : innowacyjny system przeznaczony do inspekcji wyrobisk kopalnianych dotkniętych katastrofą

Moczulski W., Cyran K., Novak P., Rodriguez A.

Inżynieria Górnicza

|

2015

|

nr 4

50--53

PL

Przedmiotem artykułu jest projekt innowacyjnego systemu inspekcji wyrobisk kopalnianych, zwłaszcza dotkniętych katastrofą. Istotą rozwiązania jest utworzenie odpowiedniego środowiska programowego i sprzętowego, które umożliwia wirtualną teleportację ratownika górniczego do tych regionów kopalni, w których fizycznie nie mógłby przebywać ze względu na zagrożenie jego życia lub zdrowia, spowodowane przez takie czynniki jak: atmosfera wybuchowa i/lub uniemożliwiająca przebywanie w strefie bez odpowiednich zabezpieczeń, nadmiernie wysoka temperatura, niebezpieczeństwo wystąpienia powtórnej katastrofy i inne. System tworzą: pojazd bezzałogowy (robot mobilny) mogący poruszać się w wyrobiskach dotkniętych katastrofą górniczą, system sensoryczny umożliwiający monitorowanie podstawowych parametrów atmosfery w wyrobiskach, system wizyjny i termowizyjny, systemy komunikacyjne oraz innowacyjny interfejs człowiek/ maszyna umożliwiający percepcję sceny, na której działa robot, prezentację wyników pomiarów dokonywanych przez sensory, prezentację obrazów dostarczonych przez system wizyjny i termowizyjny, a także sterowanie robotem mobilnym i jego układami sensorycznymi i wizyjnymi. Poszczególne elementy systemu opisano poniżej. Są one obecnie realizowane w ramach międzynarodowego projektu badawczego o nazwie TeleRescuer.

EN

The purpose of this article is a design of an innovative inspection system for coal mine roadways, especially affected by the disaster. The essence of the solution is to create a suitable software and hardware environment that enables a virtual teleportation of the mining rescuer to the mine regions, in which he physically could not operate because of the threat to his life or health, caused by such factors as: an explosive atmosphere and/or preventing the presence in the zone without adequate safety guards, excessively high temperature, the risk of post-secondary disasters and others. The system consists of: an unmanned vehicle (mobile robot) capable of moving in roadways affected by catastrophe(s), a sensor system for monitoring basic parameters of the atmosphere in the roadways, the vision and thermal imaging system, communication systems and innovative human/machine interface that allows the perception of a scene in which robot is working, presentation of results of measurements made by the sensors, presentation of the images provided by the vision and termovision system, and control over the mobile robot and its sensory and DVRs systems. The main components of the system are described below. They are currently implemented in the framework of an international research project with the acronym TeleRescuer.

9

Integracja wskaźników CDI z symulatorem lotu laboratorium wirtualnego latania

Cyran K., Antemijczuk O., Sokołowska D., Zazula A.

Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe

|

2014

|

nr 1 (34)

161--174

PL

Artykuł opisuje projekt oraz implementację wskaźników CDI (Course Deviation Indicator) realizowaną w trakcie projektu EGALITE. Opracowane oprogramowanie posłużyło do integracji wskaźników z symulatorami lotniczymi klasy FNTP II będącymi na wyposażeniu Laboratorium Wirtualnego Latania Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Dzięki temu możliwe było wykorzystanie symulatorów do prac badawczych dotyczących zastosowania nawigacji satelitarnej w procedurach podejść precyzyjnych LPV. Celem wykorzystania symulatorów Laboratorium Wirtualnego Latania w projektach naukowych Unii Europejskiej jest redukcja czasu oraz zasobów finansowych niezbędnych do badań w dziedzinie aeronautyki. Zwiększa się również w ten sposób bezpieczeństwo badań naukowych oraz prac badawczo-rozwojowych związanych z aeronautyką.

EN

The article presents design and implementation of CDI (Course Deviation Indicator) gauges which has been done within EGALITE project. The software developed served for integration of these gauges with flight simulators of FNTP class, which are installed at Virtual Flying Laboratory located at Faculty of Automatic Control, Electronics and Computer Science, Silesian University of Technology in Gliwice. These works made possible to use flight simulators in research on application of satellite navigation in precision approaches procedures LPV. The aim of use the Virtual Flying Laboratory simulators in the EU scientific projects allows to reduce time and money for the aeronautic research. It also increases safety of aeronautic flight research and development studies.

10

Stanowisko do badań obciążenia obudowy szybu zlokalizowanego w warstwach solnych zalegających na dużych głębokościach

Kamiński P., Cyran K.

Przegląd Solny

|

2014

|

T. 10

75--84

PL

Zalegające na dużej głębokości (powyżej 900 m) warstwy soli kamiennej, która charakteryzuje się specyficznymi własnościami geomechanicznymi i reologicznymi, przyczyniają się do powstawania deformacji obudowy szybowej. Stosowane dotychczas w kopalni Sieroszowice sposoby zabezpieczenia obudowy szybu nie są wystarczająco skuteczne. W pracy przedstawiano nowatorską koncepcję obudowy szybowej oraz stanowiska do wykonywania testów wytężenia obudowy i ługowania skały solnej. Projekt zakłada, że nadmiar skały pełzającej w światło wyłomu szybowego będzie usuwany przez lokalne, kontrolowanie ługowanie słodką wodą.

EN

Rock salt is characterised by specific geomechanical and rheological properties. The layers of rock salt which occur on the depths over 900 m contribute to problems with shaft lining deformation. Methods of shaft lining protection used so far in Sieroszowice mine have not been effective enough. In this paper the new concept of the shaft lining as well as the research device for rock salt leaching and lining effort measurements is described. It is assumed that excessive rock salt creeping into the outbreak of shaft can be removed by local and controlled leaching by means of fresh water.

11

Sterowanie torem lotu samolotu bezzałogowego na podstawie położenia kątowego kamery

Kruczek W., Cyran K.

Studia Informatica

|

2012

|

Vol. 33, nr 4

81--92

PL

W artykule przedstawiono metodę sterowania torem lotu samolotu bezzałogowego przeznaczonego do obserwacji terenu, wykorzystującą informację o wzajemnym położeniu kątowym osi podłużnej kadłuba oraz osi optycznej kamery stabilizowanej żyroskopowo. Przedstawiono wyniki symulacji toru lotu dla wybranych wartości parametrów lotu.

EN

This paper presents a method of flight path control of the unmanned aerial vehicle designed to terrain observation, based on relative angular orientation of the fuselage longitudinal axis and the gyroscopic stabilized camera optical axis. Flight path simulation results for some flight parameter values are presented.

12

Metody wyznaczania toru lotu samolotu bezzałogowego wykonującego zadanie konwojowania pojazdów

Kruczek W., Cyran K.

Studia Informatica

|

2012

|

Vol. 33, nr 4

93--104

PL

W artykule przedstawiono dwie metody wyznaczania toru lotu samolotu bezzałogowego przeznaczonego do obserwacji terenu, wykonującego zadanie konwojowania pojazdów – metodę krążenia oraz metodę „ósemkowania”. Przedstawiono wyniki symulacji toru lotu dla wybranych wartości parametrów lotu.

EN

This paper presents two methods of flight path planning for the unmanned aerial vehicle designed to terrain observation, performing a task of vehicles escorting. Flight path simulation results for some flight parameter values are presented.

13

Wykrywanie antygenu CA 15.3 metodami elektrochemicznymi na podłożu Ti/TiO2

Filik J., Cyran K., Skóra J., Kaczmarek A., Arkusz K., Krasicka-Cydzik E.

Acta Bio-Optica et Informatica Medica. Inżynieria Biomedyczna

|

2012

|

Vol. 18, nr 2

134-138

PL

W badaniach podjęto próbę wykorzystania matrycy nanorurek z ditlenku tytanu (TNT – Tunneling Nanotubes) jako podłoża immunosensora do oznaczania markera nowotworowego CA 15-3, wykorzystywanego głównie do diagnozowania stanów przerzutowych raka piersi. Nanorurki otrzymano metodą anodowania, po czym modyfikowano je poprzez wyżarzanie w powietrzu. Podjęto następnie próbę bezpośredniej immobilizacji antygenu na powierzchni nanorurek. Pomiar elektrochemiczny opierał się na konkurencyjnej metodzie immunologicznej. Zmiany prądu wynikają ze współzawodnictwa wiązania antygenu CA 15-3 występującego w roztworze i antygenu CA 15-3 unieruchomionego na powierzchni biosensora. Odpowiedź biosensora została sprawdzona metodami woltamperometrii cyklicznej (CV – Cyclic Voltammetry) oraz spektroskopii impedancyjnej (EIS – Electrochemical Impedance Spectroscopy). Wyniki wstępnych eksperymentów dowiodły, że zastosowany materiał TNT okazał się czuły na obecność antygenu w analicie i może pełnić funkcję jako podłoże pod immunosensor amperometryczny i impedancyjny. Jednak w dalszych etapach badań przed zastosowaniem tego biosensora w diagnostyce zalecana jest modyfikacja w celu usprawnienia jego działania.

EN

In the paper an attempt to apply tunneling nanotubes (TNT) covered with titanium foil as an immunosensor matrix to detect tumor marker CA 15-3 used to diagnose metastasis breast cancer, was described. Nanotube layer was obtained by anodizing and modified by annealing in the air. Then, CA 15-3 antigen was directly immobilized on nanotube surface. The electrochemical measurement was based on a competitive immunoassay scheme. The current changes were caused by the competitive binding of the CA 15-3 occurring in solution and CA 15-3 immobilized on the biosensor surface. To check the biosensor response the cyclic voltammetry (CV) and electrochemical impedance spectroscopy (EIS), were applied. The results of the experiments showed that the prepared matrix Ti/ TNT has been sensitive to antigen concentration in the analyte. Particularly, the impedimetric detection is very promising. Further efforts are needed to modify the matrix and calibrate the sensor before first preclinical tests.

14

Application of Polarx3 receiver in Egnos data collection network

Antemijczuk O., Cyran K., Wróbel E.

Archives of Transport System Telematics

|

2009

|

Vol. 2, iss. 3

31-36

EN

The paper describes the results of engagement into international cooperation within the EDCN network and it draws conclusions based on experience in monitoring of the EGNOS system. Experience gained by the authors in the EDCN project course is expected to have a serious impact on the research and development dedicated for enhancement of the reliability of the EDCN network. Therefore, in the paper not only current results of cooperation are presented, but also the challenging issues to be resolved in the future based on the conclusions drawn on experience gained.

15

Zmieniony anhydryt z Kopalni Soli Bochnia

Pitera H., Cyran K.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 1

5-17

PL

Złoże soli kamiennej znajduje się w północnym skrzydle antykliny bocheńskiej. W profilu litostratygraficznym wydziela się kolejno: anhydryt spągowy, zuber dolny, sole południowe, iłowce margliste, iłowce anhydrytowe, zuber górny, łupki iłowo-anhydrytowe z wkładkami soli kryształowej, sole środkowe, iłowce anhydrytowe, sole północne, iłowce i iłołupki, iłowce anhydrytowe. Próbki do badań zostały pobrane na poziomie August z przerostów anhydrytu trzewiowego występujących w obrębie zawilgoconych ciemnoszarych iłowców. Przebadano je pod mikroskopem elektronowym i do światła przechodzącego. Wykonano także analizy chemiczne punktowe i na zawartość pierwiastków śladowych. Badania wykazały, że anhydryt został częściowo przekształcony w gips. Proces taki może zachodzić pod wpływem działania wilgoci zawartej w powietrzu kopalnianym, a także wód migrujących z powierzchni lub warstw otaczających złoże. Ponadto anhydryt jest zanieczyszczony minerałami ilastymi.

EN

Salt deposit is located in the northern limb of Bochnia antycline. We can distinguish the following sediments in lithostratigraphic profile: basal anhydrite, lower zuber, southern salts, shaley marly claystone, anhydritic claystone, upper zuber, anhydritic shale with beds of crystal salt, middle salts, anhydritic claystone, northern salts, shaley marly claystone, top anhydrite. Samples were taken from baren intercalations of enterolithic anhydrites within humid grey claystones. They were studied under polarizing light and electron microscope. Semi-quantitative chemical analysis and analysis for trace elements were also made. All research revealed that anhydrite had been partly altered in gipsum. This process occurs under the influence of mine's air humidity or water which migrates from the surface or surrounding beds. Moreover anhydrite is impured by clayey minerals.

16

Właściwości geomechaniczne mioceńskich soli kamiennych

Flisiak D., Cyran K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 429

43-49

PL

Odcinki rdzeni wiertniczych ze złóż mioceńskich soli kamiennych Łężkowice i Siedlec-Moszczenica poddano badaniom wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie, rozciąganie oraz testom pełzania. Wyznaczono następujące parametry: ciężar objętościowy, wytrzymałość na ściskanie, wytrzymałość na rozciąganie, moduł Younga, liczbę Poissona. Charakterystyki odkształceń osiowych, poprzecznych i objętościowych próbek soli kamiennej cechuje nieliniowość w całym zakresie naprężeń. Granica dylatancji pojawia się przy naprężeniach osiowych wynoszących od 8,4 do 14,4 MPa, tj. na poziomie około 35% Rc. Otrzymane parametry pozwalają stwierdzić, że na właściwości wytrzymałościowe soli w pierwszym rzędzie wpływa zawartość materiału terygenicznego. Jego wzrost podnosi wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie, przy czym znaczenie ma nie tylko ilość, ale także forma jego występowania (laminy, otoczenie ziaren). Uziarnienie ma znaczenie drugorzędne i generalnie wytrzymałość maleje wraz ze wzrostem wielkości ziaren, pomimo to najmniejszą wytrzymałością cechują się próbki różnoziarniste. Interesująca jest wysoka wytrzymałość próbek soli wykazujących kierunkowe ułożenie ziaren. Wydaje się, że procesy tektoniczne, które przyczyniły się do takiego ułożenia ziaren, spowodowały wzmocnienie soli poprzez lepsze dopasowanie kryształów lub częściową rekrystalizację. Wśród próbek skał płonnych największą wytrzymałością cechująsię piaskowce z gronami anhydrytu. Ich wytrzymałość, podobnie jak iłowców, osłabiają warstwy i smugi anhydrytu o strukturze trzewiowej lub gipsu włóknistego, których granice są naturalnymi powierzchniami osłabień. W testach pełzania zaznacza się zależność pełzania od wielkości przyłożonego naprężenia. Jego większa wartość skutkuje większą intensywnością pełzania. Krzywe pełzania charakteryzuje duże zróżnicowanie wartości dla poszczególnych rodzajów soli, a także w obrębie tego samego gatunku. Wynika to z faktu dużej zmienności wytrzymałości na ściskanie.

EN

Core samples from the Miocene salt deposits of Lezkowice and Siedlec-Moszczenica were tested for uniaxial compression and uniaxial tension strength and for creep properties. As a result of these tests the following parameters were calculated: bulk density, compressive strength, tensile strength, Young's modulus and Poisson's ratio. Axial, transverse and volume strain characteristics of rock salt samples are described by unlinear course in the whole range of stress. Dilatancy boundary appears at axial stress from 8.4 to 14.4 MPa (about 35% Re). All the obtained parameters indicated that strength of rock salt is influenced primarily by a terrigenous material content. In most cases, its high content increases both compressive and tensile strength. However, not only the content of terigenous material is important, but also its concentration form such as laminas and intergranular space infill. Graining is less important but generally the strength value decreases with a grain size increase. In spite of this fact, the lowest strength is typical for vari- grained salt samples. Moreover, interesting is a high strength of salt sample characterized with directionally elongated grains. Tectonic processes which produced such salt texture caused its strengthening. It is probably connected with better grain to grain fitting or partial recrystallization. Sandstone samples with anhydrite exhibit with the highest compressive strength value among the tested barren rocks. This value can be reduced by the occurrence of laminas and flames of entherolithic anhydrite whose boundaries are the natural weakening surfaces. Creep dependence on loaded stress was noticeable in the tests. Furthermore, the higher stress values correspond with the greater creep intensity. Creep curves are characterized by variable values both for each rock salt type and within the same type. The values resulted from changeability in compressive strength values of all the samples analyzed.

17

Badania mezostruktur tektonicznych w kopalni soli "Bochnia"

Cyran K., Toboła T.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2006

|

T. 32, z. 2

85-98

PL

Złoże soli kamiennej Bochnia zlokalizowane jest przy brzegu Karpat, w strefie miocenu sfałdowanego, w elemencie tektonicznym zwanym antykliną bocheńską. Budowa wewnętrzna złoża jest skomplikowana na skutek intensywnych deformacji tektonicznych i różnych własności mechanicznych utworów budujących złoże. Efekty działania tych czynników można obserwować na ociosach wyrobisk kopalni bocheńskiej w postaci różnorodnych mezostruktur tektonicznych, takich jak: spękania, fałdy, lustra tektoniczne. Przeprowadzono pomiary i charakterystykę opisową mezostruktur tektonicznych w dostępnych rejonach kopalni bocheńskiej. Zwrócono także uwagę na wpływ własności mechanicznych iłowców i soli na rodzaj i charakter deformacji. Na podstawie tych danych dokonano próby określenia kierunków naprężeń tektonicznych, które działały na serię solną w rejonie Bochni podczas ich deformacji. Potwierdzono, że oś nacisku tektonicznego w rejonie Bochni przebiegała w kierunku S-N, ale występowało także odchylenie od głównego kierunku wzdłuż osi SW-NE

EN

The Bochnia salt deposit is located in front of the Carpathian overthrust, in the area of folded Miocene strata. The tectonic element in which the deposit is situated is called the Bochnia anticline. The structure of the deposit is complicated due to intensive tectonic deformations and different mechanical properties of rocks which build the deposit. Effects of these processes can be observed in mine's workings, where many tectonic mesostructures, such as slickensides, folds with boudinage, tectonic breccias, and systems of fractures in claystone filled with fibrous halite occur. Tectonic mesostructures were measured in accessible mine's workings. The descriptive characteristic of mesostructures was also done. The impact of rocks' mechanical properties on the type and character of deformation was considered as well. On the basis of measurements, authors tried to characterize the direction of tectonic stresses which affected the salt series in the Bochnia area. Authors confirmed the S-N direction of tectonic compression but also indicated SW-NE deviation form the main direction

18

Combining Rough Sets and Neural Network Approaches in Pattern Recognition

Cyran K.

Studia Informatica : systems and information technology

|

2005

|

Vol. 2(6)

7--20

EN

The paper focuses on problems which arise when two different types of AI methods are combined in one design. The first type is rule based, rough set methodology operating is highly discretized attribute space. The discretization is a consequence of the granular nature of knowledge representation in the theory of rough sets. The second type is neural network working in continuous space. Problems of combining these different types of knowledge processing are illustrated in a system used for recognition of diffraction patterns. The feature extraction is performed with the use of holographic ring wedge detector, generating the continuous feature space. No doubt, this is a feature space natural for application of the neural network. However, the criterion of optimization of the feature extractor uses rough set based knowledge representation. This latter, requires the discretization of conditional attributes generating the feature space. The novel enhanced method of optimization of holographic ring wedge detector is proposed, as a result of modification of indiscernibility relation in the theory of rough sets.

19

Testing for signatures of natural selection at molecular genes level

Cyran K., Polańska J., Kimmel M.

Journal of Medical Informatics & Technologies

|

2004

|

Vol. 8

MM31--40

EN

The paper presents the methodology used for detecting the signatures of natural selection at the molecular level from single nucleotide polymorphism data. The results obtained from widely used approach, based on statistical testing departures from neutral evolution model, can be obscured by the presence of alternative hypotheses generating the similar to natural selection results of the tests. These hypotheses include population growth and geographic substructure. Especially for human population these alternatives are of non-negligible importance. In the paper we show how to deal with this problem, both by the analysis of a battery of statistical tests giving indication about the age of the predominant mutations, and by application of non conventional null hypotheses that assume different population scenarios. Since the critical values of the tests are known only for panmicting, constant size population, the second approach demands the intensive computer simulations of coalescence process to obtain analogous critical values for different scenarios used as a null. The methodology with the problem of detecting signatures of natural selection in four genes implicated in human familial cancers has been illustrated.

20

Obrazowy system kontroli stanu zużycia silnika

Podeszwa T., Cyran K., Jaroszewicz L. R.

Elektronizacja : podzespoły i zastosowania elektroniki

|

2002

|

nr 7-8

21-24