Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Edukacja w Projekcie Polityki Surowcowej Państwa – uwagi krytyczne, konstruktywna propozycja

Wołkowicz S.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 5

1--8

PL

Podstawowym zadaniem geologów jest poszukiwanie złóż surowców mineralnych. Ale w społeczeństwach rozwiniętych i demokratycznych podjęcie eksploatacji musi mieć akceptację społeczną. Trudno jest o to w sytuacji słabej znajomości roli surowców mineralnych w codziennym życiu całego społeczeństwa, jak i pojedynczych obywateli. Konieczne jest podjęcie edukacji w zakresie szeroko pojętych nauk geologicznych, jednakże ze szczególnym naciskiem na akceptację eksploatacji złóż surowców mineralnych. Edukacją powinny być objęte szerokie kręgi społeczne, ale szczególną uwagę należy poświecić dzieciom i młodzieży. Prezentowany artykuł zawiera również szkic komiksu edukacyjnego, gdyż jest to forma bardzo dobrze przyjmowana przez młodych odbiorców.

EN

The main task of geologists is to search for mineral deposits. However, in developed and democratic societies, exploitation must be accepted by the society. It is difficult to achieve it in the situation of poor knowledge of the role of minerals in daily life of the whole society and individual citizens. It is necessary to undertake education in the field of widely understood geological sciences, but with a particular emphasis on the acceptance of the exploitation of mineral deposits. Education should cover broad social circles, but special attention should be paid to children and young people. This paper also contains a sketch of the educational comic book, because it is a form very well received by the young audience.

2

Ochrona złóż kopalin – koncepcja waloryzacji i selekcji złóż o znaczeniu publicznym

Wołkowicz S., Kozłowska O., Andrzejewska-Kubrak K., Brzeziński D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

171--184

PL

W artykule przedstawiono propozycję nowych zasad selekcji złóż, które, z uwagi na swoją wartość, powinny być objęte ochroną jako Złoża Kopalin o Znaczeniu Publicznym (ZKoZP) szczebla krajowego. Przyjęto, że ochroną należy objąć tylko największe udokumentowane złoża pod względem zasobów, zlokalizowane w obszarach nie wykluczających eksploatacji. Złoża takie powinny spełniać łącznie dwa kryteria: sumaryczne zasoby największych złóż powinny obejmować co najmniej 50% krajowych geologicznych zasobów bilansowych i jednocześnie zasoby te powinny spełniać kryterium bezpieczeństwa dostaw danej kopaliny przez co najmniej 50 lat, przy średnim zapotrzebowaniu obliczonym na podstawie ostatnich 10 lat. Stosując powyższe kryteria, przeprowadzono analizę złóż gipsów i anhydrytów, bazaltów, granitów, granodiorytów, głazów narzutowych i sjenitów, dolomitów, margli, trawertynu, wapieni i wapieni dolomitycznych, kwarcytów, szarogłazów, piaskowców, piaskowców kwarcytowych, margli i wapieni dla przemysłu cementowego oraz wapieni i margli dla przemysłu wapienniczego. Łącznie analizie poddano 828 złóż, a założone kryteria wypełnia grupa 82 złóż. Wśród analizowanych złóż pod względem środowiskowym 6 z nich zaliczono do bardzo konfliktowych, 71 – do konfliktowych, a 5 – do mało konfliktowych. W przypadku kilku złóż bardzo konfliktowych podjęcie eksploatacji, z dużym prawdopodobieństwem, nie będzie możliwe, spełnienie stawianych kryteriów będzie wymagało wówczas poszerzenia listy o kolejnych 6 złóż. Zaproponowano przeprowadzanie weryfikacji waloryzacji złóż zaliczanych do ZKoZP okresowo – nie częściej niż co 5, ale nie rzadziej niż co 10 lat. Zadanie to powinno należeć do obowiązków służby geologicznej.

EN

The article presents a proposal for the new rules for the selection of deposits, which due to their value should be protected as Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI) on national level. It was assumed that safeguarding should cover only the largest recognized deposits in terms of resources located in areas not excluding exploitation, which meet jointly two criteria: the total resources of the largest deposits should cover at least 50% of national geological resources and simultaneously they should meet the criterion of security of supply minerals for at least 50 years, with average demand calculated based on data from the last 10 years. Using the above criteria, analysis of the following deposits was performed: gypsum and anhydrite, basalt, granite, granodiorite, erratic boulder and syenite, dolomite, marl, travertine, limestone and dolomitic limestone, quartzite, greywacke, sandstone, quartzite sandstone, marl and limestone for the cement industry as well as limestone and marl for the lime industry. In total, 828 deposits were analyzed, and the assumed criteria were fulfilled in this group of deposits by a total number of 82 deposits. Among them, 6 deposits are very conflict, 71 – conflict, and 5 – partly conflict. In the case of several very conflict deposits, there is a high probability that their exploitation will not be possible, so meeting the criteria will require extending the list of deposits by 6 other ones. It was proposed that the verification of valorisation of deposits classified as MDoPI should be carried out periodically – not more often than every 5, but not less than every 10 years. This task should belong to the duties of the geological survey.

3

Blaski i cienie sukcesu, czyli o życiu Jana Wyżykowskiego i odkryciu „wielkiej miedzi”

Wołkowicz K., Graniczny M., Wołkowicz S., Urban H.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 5

304--311

EN

After World War II, Jan Wyżykowski studied at the Faculty of Mining University in Kraków. In 1946-1948, he held summer practices in mines and at the Polish Geological Institute (PGI), which allowed him to explore the ore deposits in Lower Silesia. On January 1951, he was transferred to the PGI, where all works related to the issues of the ore exploration were gradually taken over by the Ore Department based in Kraków. In the early 1950’s, a research program for copper exploration began to crystallize in the area located north of the Old Copper Basin and north of Wroclaw. Such program was postulated by two heads of the Ore Department, R. Krajewski and A. Graniczny. A seismic profile was acquired along the Boleslawiec-Glogów line to determine the extent of the Zechstein Kupeferschiefer formation in the Fore-Sudetic area. Wyżykowski was a planner ofthe drillings along this profile. Thefirst three boreholes did not indicate the possibility of success. What is more, Wyżykowski’s research was illegal, because he drilled to a depth of 700 metres, which was about 300 metres deeper than allowed. The thesis offutility of exploration in this area started to dominate. Despite all these adversities, Wyżykowski stubbornly strove to achieve the goal. A team led by him came across economic copper ore deposits on 23 March, 1957. In the Sieroszowice IG 1 borehole, at a depth of650 m, copper mineralization of 1.4% was found in marls. The presence of rich copper mineralization was confirmed also in a nearby borehole drilled in Lubin, S-19. The history of the "great Polish copper has started”.

4

Wykorzystanie cyfrowego modelu złoża i harmonogramu produkcji do stworzenia koncepcji zagospodarowania złoża uranu „Rajsk"

Galica D., Dunst N., Wołkowicz S.

Wiadomości Górnicze

|

2016

|

R. 67, nr 2

94--99

PL

Koncepcja budowy elektrowni jądrowej w Polsce, stawia pytanie o możliwości wytwarzania paliwa z wykorzystaniem krajowych zasobów rud uranu. Jednym z obszarów poszukiwań w Polsce stanowiły dolnoordowickie łupki czarne zawierające podwyższone zawartości uranu, które pod koniec lat 70. XX wieku zostały udokumentowane jako pozabilansowe złoże „Rajsk" (obniżenie podlaskie). Artykuł zawiera opis metodyki analizy kosztu pozyskania uranu z tego złoża przy pomocy klasycznych technologii górnictwa podziemnego.

EN

The concept of building a nuclear power plant in Poland, poses the question of the possibility of producing the fuel with the use of the national resources of uranium ores. One of the areas of exploration in Poland were Lower Ordowice black shales containing elevated contents of uranium, which in the late 1970s of the 20th century were documented as the non-recoverable „Rajsk" deposit (Podlasie depression).

5

Wsparcie afrykańskich służb geologicznych przez ich partnerów z Europy, a inicjatywy Polski

Graniczny M., Wołkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 9

726--733

EN

African countries in the 1960s began to recover their independence. These facts coincided with the good results in raw materials findings of the Polish geologists and geophysicists. Therefore, in the 1960s and 1970s, geologists of the Polish Geological Institute and other companies indicated their presence in the research works in several countries of the African continent. Nowadays, the EuroGeoSurveys (EGS) members with the support from the Organization of African Geological Surveys (OAGS) prepared a strategy for sustainable strengthening of African countries’geological administrations. The strategy focuses on natural resources governance, enforcing sustainable mineral resources exploitation as well as preventing and mitigating natural disasters by establishing long-term strategic cooperation relationships in these areas. EGS, on behalf of the European Commission’s DG Development and Cooperation (DEVCO) and with the support and additional supervision of DG ENTR, was requested to cooperate with the OAGS to develop, over a period of about twelve months, a feasibility study focusing on one key priority of the EU-Africa Strategy Action Plan 2011-13, which is to "foster fur ther co-operation between African and European geological surveys”. As the result of this cooperation the identification of the Africa’s challenges in geological knowledge and skills has been done, that emerged by analysis of targeted information derivedfrom questionnaires distributed via OAGS to their members.

6

Ewolucja map geologicznych Dolnego Śląska na przykładzie bloku karkonosko-izerskiego

Wołkowicz S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

361--375

PL

W artykule przedstawiono rozwój kartografii geologicznej Sudetów i Dolnego Śląska począwszy od wydanej w 1791 r. pierwszej mapy geologicznej Karkonoszy, opracowanej przez J. Jiraska, poprzez mapy L. von Bucha, C. von Raumera i A. Kalužy z początku XIX w., przez liczne wydania atlasowe ukazujące się w całym XIX w., kończąc na szczegółowych mapach w skali 1 : 25 000, opracowywanych już w XX w. Były one później bazą do opracowania map reambulowanych, powstających po 1945 r.

EN

The paper presents the development of the geological mapping of in the Sudetes and Lower Silesia, starting from issuing in 1791 the first geological map of the Karkonosze Mountains, developed by J. Jirasek and issued in 1791, through maps of L. von Buch, C. von Raumer and A. Kaluža from the beginning of the 19th century, through and numerous editions of atlases published throughout the 19th century, ending with the detailed maps produced at the scale of 1 : 25,000 in at the beginning of the 20th century. The latter maps were the basis for the geological maps prepared after 1945.

7

Rozwój kartografii geologicznej na Górnym Śląsku w świetle wybranych map historycznych - od Leopolda von Bucha do Stanisława Doktorowicza-Hrebnickiego

Wołkowicz S., Graniczny M., Wołkowicz K., Urban H., Kowalski Z., Zdanowski A.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 3

107--118

PL

Pierwszą, bardzo ogólnikową, mapę geologiczną Górnego Śląska opracował von Buch (1797/1802), natomiast Schulze z Eisleben (1816) opracował przekrój geologiczny od Hulczyna do Bytomia i jako pierwszy wprowadza podział stratygraficzny, wyróżniając m.in. Steinkohlengebirge. Staszic (1815) na swojej mapie odnotowuje na tym obszarze obecność charbon de terre. Za pierwszą nowoczesną mapę Górnego Śląska należy uznać mapę Oeynhausena (1822), która zawiera 18 wydzieleń o charakterze litologiczno-stratygraficzym. W dalszej kolejności na uwagę zasługują mapy Puscha (1836) oraz Carnalla (1844). Za największe dokonanie XIX wieku w kartografii geologicznej Górnego Śląska należy uznać 12-arkuszowy atlas opracowany pod kierunkiem Roemera (1870) wraz z dwutomowym tekstem opisującym geologię tego obszaru. Kolejnym opracowaniem tej rangi było dzieło Michaela (1913), również obficie ilustrowane mapami. Z autorów polskich II. połowy XIX w. należy odnotować mapy opracowane przez Hempla (1857), Łempickiego i Gatowskiego (1891), Zaręcznego (1894) i Wójcika (1909). W niepodległej Polsce pierwszą mapę opisywanego obszaru opracował Przesmycki (1923). W okresie międzywojennym znakomitym znawcą geologii Polskiego Zagłębia Węglowego był Saryusz-Makowski, którego rękopiśmienny dorobek został zniszczony w czasie działań wojennych w 1939 r. W latach 20. XX w. rozpoczął swoje prace Doktorowicz-Hrebnicki, który badał obszar Górnego Śląska przez około 50 lat, a jego mapa Arkusz Grodziec (1934) staje się wzorcowym opracowaniem kartograficznym obowiązującym przez wiele lat.

EN

First, very general geological map of Upper Silesia was elaborated by von Buch (1797/1802). On the other hand Schulze from Eisleben (1816) prepared geological cross-section from Hulczyn to Bytom, where he introduced first stratigraphic division, distinguishing among others Steinkohlengebirge. Staszic (1815) noticed on his map the presence of charbon de terre in this area. Oeynhausen map (1822) should be regarded the first modern geological map of the Upper Silesia, as containing 18 lithological-stratigraphical divisions. Further attention should be paid to maps of Pusch (1836) and Carnall (1844). Next important work was greatest achievement of geological cartography of the Upper Silesia in XIX century is the 12-sheet Atlas developed under the direction of Roemer (1870) together with two-volume text, describing the geology of this area. Next important work was done by Michael (1912) which was also profusely illustrated with maps. Among the Polish authors of the second half of XIX century, maps elaborated by Hempel (1857), Łempicki and Gatowski (1891), Zaręczny (1894) and Wójcik (1909) should be noted. In the independent Poland, the first map of this area was compiled by Przesmycki (1923). Between the World Wars, an excellent expert in the Polish Coal Basin was Saryusz-Makowski whose manuscripts, documentations and maps were destroyed during the war in 1939. In the 20´s of XX century, Doktorowicz-Hrebnicki started his researchers. He has studied the area of Upper Silesia for almost 50 years. His map Grodziec (1934) has become the standard of geological cartography art for many years.

8

Historia poszukiwań i wydobycia ropy naftowej na ziemiach polskich do 1939 roku

Graniczny M., Wołkowicz S., Urban H., Wołkowicz K., Zdanowski A.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

151--156

PL

W artykule przedstawiono historię poszukiwań i wydobycia ropy naftowej na ziemiach Polskich. Pierwsze wzmianki na ten temat pochodzą z XVII i XVIII i dotyczą Galicji. Na temat występowania ropy naftowej w Karpatach pisali pionierzy polskiej geologii, tacy jak Stanisław Staszic i Ludwik Zejszner. W 1896 roku, w Borysławiu zostaje odwiercony pod nadzorem Władysława Długosza szyb „na Potoku”. Data ta wyznacza ważny etap rozwoju przemysłu naftowego w Karpatach i na Podkarpaciu. Wymieniając autorów zajmujących się badaniami fliszu w Karpatach i poszukiwaniem węglowodorów, nie sposób pominąć profesora Rudolfa Zubera. Był on w swoim czasie najbardziej uznanym badaczem fliszu Karpat, a także autorem syntetycznego dzieła „Flisz i nafta”, będącego jednym z klasycznych prac geologicznych epoki. Innym ważnym badaczem był Józef Grzybowski, pionier badań mikropaleontologicznych w Polsce, które okazały się niezwykle pomocne dla określania stratygrafii warstw roponośnych. W związku z nasileniem się prac wydobywczych w rejonie Borysławsko – Drohobyckim w czerwcu 1912 r. podjęto decyzję o powołaniu „Stacji Geologicznej w Borysławiu”. Problematyka związana z poszukiwaniami ropy naftowej i gazu ziemnego na Podkarpaciu ponownie stała się aktualna w odrodzonej Rzeczypospolitej, dlatego też geolodzy Państwowego Instytutu Geologicznego dr Jan Nowak i dr Konstanty Tołwiński już w 1919 r. brali udział w pracach organizacyjnych przemysłu górnictwa naftowego. Stacja w Borysławiu była w znacznej mierze finansowana przez przemysł naftowy i dlatego też została przejęta formalnie przez Karpacki Instytut Geologiczno-Naftowy (KIGN). Należy przyznać, że dorobek dwudziestoletniej działalności KIGN był imponujący i miał wyraz w licznych publikacjach, mapach, monografiach czy opracowaniach statystycznych. Ponadto w zbiorach KIGN znajdowało się około sto tysięcy próbek geologicznych i rdzeni wiertniczych, stanowiących niezmiernie cenny materiał do dalszych badań. Trzeba również podkreślić wzorową współpracę geologów KIGN oraz PIG, bez której trudno sobie wyobrazić osiągnięcie postępu wiedzy na temat budowy geologicznej Karpat.

EN

This paper presents the history of the exploration and extraction of crude oil in Poland. The first mention about it comes from 17th and 18th centuries and concern Galicia. The pioneers in Polish geology - Stanisław Staszic and Ludwik Zejszner - wrote on the occurrence of oil in the Carpathians. In 1896 first drilling was made in Borysław, under the supervision of Władysław Długosz, titled “On Stream”. This date marks an important stage in the development of the oil industry in the Carpathian Mountains. Citing the important scientist dealing with the research on the Carpathian flysch and the search for hydrocarbons, it is impossible to ignore Professor Rudolf Zuber. He was the author of synthetic work “Flysch and oil” which was one of the classic geological work at that time. Another important researcher was Józef Grzybowski, a pioneer in micropaleontological research in Poland, which proved to be extremely useful for determining the stratigraphy of oil strata. In June 1912, in connection with the intensification in the area Borysław – Drohobycz, the “Geological Station” was established in Borysław. The problems associated with the exploration of oil and natural gas in the Carpathian Mountains occur currently again in the independent Poland. That is why two eminent geologists of the Polish Geological Institute (PGI) Jan Nowak and Konstanty Tołwiński participated in the organizational work of the reborn oil mining industry. The “Geological Station” in Borysław was mainly financed by the oil industry, therefore it was taken over formally by the Carpathian Geological – Petroleum Institute (KIGN). It must be admitted that the achievements of twenty year activities of KIGN were impressive, which was reflected in numerous publications, maps, monographs and statistic studies. Moreover there were roughly one hundred thousand geological samples and drill cores in the KIGN collections, which was a very valuable material for further researches. It is also necessary to underline the close cooperation between the geologists of KIGN and PGI. Without such direct cooperation the achievement of progress in knowledge on the geological structure of the Carpathians is difficult to imagine.

9

Dictyonema black shale and Triassic sandstones as potential sources of uranium

Kiegiel K., Zakrzewska-Kołtuniewicz G., Gajda D., Miśkiewicz A., Abramowska A., Biełuszka P., Danko B., Chajduk E., Wołkowicz S.

Nukleonika

|

2015

|

Vol. 60, No. 3, part 2

515--522

EN

The main objective of the present study was an assessment of the possibility of uranium recovery from domestic resources in Poland. In the fi rst stage uranium was leached from the ground uranium ore by using acidic (sulfuric acid or hydrochloric acid) or alkaline (carbonate) solutions. The leaching efficiencies of uranium were dependent on the type of ore and it reached 81% for Dictyonemic shales and almost 100% for sandstones. The novel leaching routes, with the application of the helical membrane contactor equipped with rotating part were tested. The obtained postleaching solutions were concentrated and purifi ed using solvent extraction or ion exchange chromatography. New methods of solvent extraction, as well as hybrid processes for separation and purifi cation of the product, were studied. Extraction with the use of membrane capillary contactors that has many advantages above conventional methods was also proposed as an alternative purification method. The fi nal product U3O8 could be obtained by the precipitation of ‘yellow cake’, followed by calcination step. The results of precipitation of ammonium diuranate and uranium peroxide from diluted uranium solution were presented.

10

W imię zachowania pamięci… Inauguracyjne spotkanie Sekcji Historii Nauk Geologicznych PTG

Wołkowicz S., Bachowski C.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2015

|

nr 2

169--174

PL

Dnia 27 stycznia 2015 r. powstała Sekcja Historii Nauk Geologicznych przy Polskim Towarzystwie Geologicznym. Za podstawowe obszary działania sekcji uznano konsolidację środowiska osób zajmujących się historią nauk geologicznych, promocję osiągnięć polskich geologów w świecie poprzez publikacje w języku angielskim w czasopismach o zasięgu międzynarodowym, dbałość o zachowanie dorobku materialnego: starodruki, rękopisy, stare mapy, literatura XIX wieku, pamięć o geologach poprzednich pokoleń i ich dokonaniach oraz inicjowanie działań mających na celu ochronę dziedzictwa geologicznego i górniczego. Akces do pracy w Sekcji zgłosiło kilkadziesiąt osób reprezentujących wszystkie ważniejsze ośrodki naukowe z dziedziny geologii i górnictwa oraz przedstawiciele przemysłu wydobywczego. Spotkania naukowe Sekcji będą odbywały się 3-4 razy do roku i będą miały charakter sesji naukowych. Drugie spotkanie odbyło się 20 kwietnia i było poświęcone tematyce SE Polski jako kolebce światowego górnictwa naftowego.

EN

The Commission on the History of Geological Sciences of is the youngest of the Polish Geological Society’s commissions. It was founded on January 27, 2015, at a meeting held in the PGI-NRI. The initiative came from Polish members of the International Commission on the History of Geological Sciences of the International Union of Geological Sciences (INHIGEO) in order to provide a forum for knowledge-sharing and networking among geoscientists and promote ongoing research into the history of the earth sciences. Activities of the Commission are to be focused on publication of individual and collective works on the pertinent historical activities and achievements of Polish geologists both in the country and abroad, with a special attention paid to world-wide attainments of our great predecessors and their output – vintage map prints and antique maps and old prints, not say about conservation of geological and mining heritage. It may be stated that this initiative got off the blocks quickly, gaining a strong vote of support from the geological community. This was best shown by 50 membership applications for the Commission, submitted by geoscientists from main geological and mining academic and R&D centers and extractive industry. The Commission currently plans to hold three to four general meetings of scientific session type with associated field activities per year. Second scientific session took place on April 20, 2015 and was devoted to tradition and role of the south-eastern Poland as the cradle of the world oil industry.

11

Geological cartography in Poland in the 19th century

Wołkowicz S., Wołkowicz K.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 3

623--658

EN

The history of modern geological mapping in Poland began with the Carta Geologica totius Poloniae, Moldaviae, Transylvaniae, Hungariae et Valachiae by S. Staszic, often called the “father of Polish geology”. Before Staszic, a general map of Poland had been published by J.-E. Guettard (1764a); ones of the Sudety Mts. by J. Jirasek (1791), L. von Buch (1797), and Raumer (1813); and that of the Tatra Mts. by Hacquet (1796). In times of the partition of Poland (1772 to 1918), areas annexed by Prussia were covered by systematic geological surveys. These cartographic projects resulted in the compilation of two geological atlases comprising maps of the standard sheet type, in the period from 1826 to 1836. These atlases were compiled by teams of outstanding geologists, under the leadership of L. von Buch and F. Hoffmann. Another outstanding contribution to the geology of Poland was made by G.G. Pusch, the author of the excellent Geognostische Beschreibung von Polen (1833–1836), subsequently supplemented by Geognostyscher Atlas von Polen. One of the greatest achievements of L. Zejszner was the geological map of the Tatra Mts., Carte de la chaine du Tatra, published anonymously in Berlin in 1844, and a series of geological maps prepared as drafts of Geognostic maps of the Eastern District of the Polish Kingdom. Special attention should be also paid to two extensive studies which covered areas of Upper and Lower Silesia. The first of these, Geognostische Karte von Oberschlesien und den Angrenzenden Gebieten, was completed by a team led by F. Roemer, and published in 1870. The second, Geologische Karte von dem Niederschlesischen Gebirge und den angrezenden gegenden, was compiled by a team led by R. von Carnall, and published in the same year. Out of all the studies carried out by Austrian geologists, it is necessary to mention those of E. Tietze, as they produced excellent geological maps of the Carpathians and vicinities of Kraków and Lviv. It is also worth mentioning the contributions made by the Physiographic Commission, active from 1866 until the beginning of the First World War. Its members decided to prepare the Geological Atlas of Galicia. The final product of works of this commission was a set of 25 booklets, with over a hundred geological maps at a scale 1:75000, issued in the years 1885–1912. From 1881, the commission was also publishing its famous Physiographic Diaries, which include papers on the geology of areas annexed by Russia, written by famous Polish geologists such as J. Siemiradzki, A. Michalski, and E. Habdank-Dunikowski, illustrated with relevant geological maps prepared by them.

12

Możliwe źródła zaopatrzenia w paliwo potencjalnych elektrowni jądrowych w Polsce

Smakowski T., Wołkowicz S., Miecznik J. B.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

295--307

PL

Plany rozwoju energetyki jądrowej w Polsce spowodowały kolejną falę zainteresowania występowaniem rud uranu w Polsce. Obecnie uran nie jest traktowany jako surowiec strategiczny i Polska potencjalnie może go pozyskać na zasadach rynkowych. Stąd też niniejsza analiza geologiczno-gospodarcza wystąpień uranu w Polsce nawiązuje ściśle do aktualnych światowych trendów w geologii i gospodarce uranem. Postępujący rozwój technologii odzysku uranu i nacisk na efektywność ekonomiczną przedsięwzięć górniczo-przeróbczych spowodowały, że zainteresowanie budzą przede wszystkim złoża występujące na powierzchni terenu lub na bardzo małych głębokościach (złoża kalkretowe, w granitach/alaskitach i typu metasomatycznego) nadające się do taniej eksploatacji metodą odkrywkową, złoża typu piaskowcowego nadające się do eksploatacji metodą podziemnego ługowania, występujące do głębokości 500 m, oraz bardzo bogate złoża związane z niezgodnościami proterozoicznymi lub polimetaliczne złoża w brekcjach hematytowych. Dotychczas największymi producentami uranu były Kanada i Australia, ale od 2008 r. największym producentem został Kazachstan, dynamicznie rozwijający produkcję żółtego keku ze złóż w piaskowcach metodą ługowania in situ. Także państwa afrykańskie, przede wszystkim Namibia i Niger, oraz Rosja i Uzbekistan należą do poważnych producentów światowych. Natomiast kraje Europy środkowo-zachodniej, będące w przeszłości ważnymi dostawcami uranu (Francja, b. Czechosłowacja, b. NRD) praktycznie zaprzestały wydobycia na swoim terenie, co było spowodowane wyczerpaniem się zasobów złóż z jednej strony i restrykcyjnymi względami środowiskowymi z drugiej. Wystąpienia uranu w Polsce znane są z dolnoordowickich łupków dictyonemowych obniżenia podlaskiego (typ łupków czarnych) i triasowych piaskowców syneklizy perybałtyckiej (złoża typu piaskowcowego). Głębokość występowania, niskie zawartości (łupki ordowiku), bardzo duża zmienność okruszcowania (piaskowce triasu) powodują, że nie mają one złożowego znaczenia i mogą być klasyfikowane co najwyżej jako wystąpienia rud U o niewielkich zasobach o charakterze prognostycznym lub perspektywicznym, występujące w trudnych warunkach geologiczno-górniczych oraz środowiskowo-krajobrazowych.

EN

The latest plans to develop a nuclear energy industry in Poland led to revival of interest in domestic uranium reserves. However, in the meantime uranium lost its status of a strategic raw material which opened possibilities to import that commodity. This makes it necessary to conduct geological-economic analysis of Polish uranium deposits in close reference to current world trends in development and management of uranium resources. The recent developments in technology ot uranium production and market requirements for economic efficiency of mining operations and processing focus on deposits occurring at the surface or shallow depths (calcrete deposits, those related to granites/alaskites or of the metasomatic type) suitable for inexpensive open-pit mining, deposits of the sandstones type at depths not greater than 500 m and suitable for mining by underground leaching, and very rich deposits related to Proterozoic unconformities or hematite breccias. Canada and Australia had been the main uranium producers until 2008 when the first place has been taken over by Kazakhstan thanks to dynamic growth of its production of yellow cake from sandstone uranium deposits mined by in situ leaching. The other leading producers include Namibia, Niger and some other African countries, as well as Russia and Uzbekistan. In turn, several important suppliers from the past (as e.g. France, former Czechoslovakia or former East Germany) have practically ceased out the production due to exhaustion of economic resources and/or environmental restrictions. In Poland uranium mineralization has been found in Lower Ordovician Dictyonema Shale in the Podlasie Depression (deposit of the black shale type) and Triassic Sandstones in the Peribaltic Syneclise (deposit of the sandstone type). The depth of burial combined with low concentrations of uranium (Ordovician Shale) and very high variability in mineralization (Triassic sandstones) make these deposits uneconomic and classifiable as uranium ore occurrences with limited resources and of prognostic or perspective importance, additionally limited by geological-mining conditions and environmental restrictions.

13

Bolesław Bujalski – geolog o bohaterskim życiorysie

Miecznik J. B., Wołkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 4

230--233

EN

Doctor Bolesław Bujalski (1888-1945) graduatedfrom Lviv University to become an outstanding Polish geologist and cartographer. His major fields of expertise included tectonics and structural geology of the Flysch Belt of the Outer Eastern and Western Carpathians and oil potential in these regions. His professional career included work for a petroleum company Towarzystwo Naftowe "Galicja" S.A. and the Polish Geological Institute. During the First World War, he served in the Austro-Hungarian army. Hefought on the Russian and Italian fronts and advanced to the rank ofLieutenant. After the war, in November 1918 Doctor Bujalski he joined the reborn Polish Army in the rank of Captain and took part in a battle called the Defense of Lviv in the Polish historiography. He also fought in the Polish-Soviet War in 1920. For his distinguished merits, he was awarded the highest military distinction of Poland, the Silver Cross of the War Order of"Virtuti Militari". During the Second World War, he headed the Relief Committee of the Central Welfare Council in Stanisławów, a charity organization operating in Poland under the German occupation. He tried to continue these activities after the entry of the Red Army into the Stanisławów area in 1944 to be soon arrested by the Soviet security services (NKVD) and die in a jail most probably in early 1945.

14

24. Konferencja Afrykańskiego Towarzystwa Geologicznego Addis Abeba, Etiopia, 6-14.01.2013 : międzynarodowa pomoc dla Afryki czy neokolonializm naukowy?

Wołkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 5

290--293

EN

24th Colloquium of Geological Society of Africa covered a wide range of fields in geology, from basic research and mineral resources geology to hydrogeology and geotourism. Presentations delivered at the colloquium confirmed vast scale of mineral wealth of Africa, showing at the same time that any substantial further progress in identifying new resources is hampered by the lack of good geological maps at appropriate scales. Some major problems in exploitation of mineral resources in Africa are related to artisanal and small scale mining (ASM). On one hand, ASM provides an income that is sufficient to cover basic needs for tens of millions of Africans, and on the other hand-its environmental impact may be very harmful, especially in the case of mining and processing of gold-bearing ores. Geological research in Africa is usually supported scientifically and financially by EU countries, USA, Canada, Australia as well as China. This is due to the lack of local specialists and sufficiently equipped laboratories practically everywhere except for RSA. Also two papers presented by the Author and his team gave results of research carried out in Angola and Zambia mainly thanks to assistance projects financed by the Polish Aid Programme of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland.

15

Extraction of uranium from low - grade Polish ores : dictyonemic shales and sandstones

Frąckiewicz K., Kiegiel K., Herdzik-Koniecko I., Chajduk E., Zakrzewska-Trznadel G., Wołkowicz S., Chwastowska J., Bartosiewicz I.

Nukleonika

|

2012

|

Vol. 57, No. 4

451-459

EN

Leaching studies were performed to develop a suitable method for extraction of uranium from domestic uranium ores: dictyonemic shales and sandstones. The extracting procedure was composed of successive separation steps: crushing and grinding, acid or alkaline leaching, solid-liquid separation, and inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) analyses of post-leaching solutions. The influence of such process parameters as temperature, pressure, particle size of solid material, kind of leaching solution and its concentration, on the recovery efficiency of uranium and accompanying metals were tested. The efficiency of uranium leaching with sulphuric acid solution achieved 81%. Satisfactory results were obtained for the alkaline leaching process. It was found that uranium can be selectively extracted by the alkaline leaching solution. Almost complete extraction of uranium from sandstones was achieved when a mixture of sodium carbonate and sodium hydroxide, with hydrogen peroxide as a leaching solution was used.

16

Oddziaływanie na środowisko gruntowe stawów biologicznego oczyszczania ścieków

Bojakowska I., Dobek P., Wołkowicz S.

Górnictwo i Geologia

|

2012

|

T. 7, z. 2

59-69

PL

Z terenu oczyszczalni komunalnych ścieków w Konstancinie - Jeziornie pobrano próbki osadów ściekowych oraz gruntów z obwałowań i spod dna stawów biologicznego oczyszczania. W próbkach określono zawartości As, Ba, Cd, Cr, Co, Cu, Hg, Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn, Al, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S i TOC metodą ICP-AES oraz Hg ASA, z zastosowaniem zatężania na amalgamatorze. Stwierdzono, że osady zgromadzone w stawach charakteryzują się przede wszystkim wysoką zawartością cynku i miedzi oraz znacząca podwyższoną zawartością chromu, kadmu, rtęci, molibdenu i ołowiu. Badania wykazały, że oczyszczanie ścieków w stawach biologicznych w większym stopniu opływa na zanieczyszczenie gruntów spod dna osadnika niż gruntów obwałowań. Stwierdzono, że średnie geometryczne zawartości pierwiastków w próbkach gruntu pobranych z obwałowań i spod dna stawów były niższe niż dopuszczalne zawartości określone dla gruntów.

EN

From the area of municipal sewage treatment plant in Konstancin-Jeziorna samples of sewage sludge, soils from the embankment and from the bottom of biological ponds have been taken. In the samples was determined, by ICP-AES method, As, Ba, Cd, Cr, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn, Al, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S and TOC content. Mercury was determined by ASA metod with pre-concentration on a gold amalgamator trap. It was found that the sediments accumulated in biological ponds characterized by their high content of zinc and copper, and significantly increased content of chromium, cadmium, mercury, molybdenum and lead. Studies have shown that treatment of sewage in biological ponds has a greater impact on sediment contamination occurring at the bottom than the sediments of the embankment. It was found that the geometric mean of elements in soil samples taken from the embankment and from the bottom of the ponds were lower than the limit content specified in the Polish law.

17

Pierwiastki śladowe w osadach rzeki Brdy w Bydgoszczy

Bojakowska I., Wołkowicz S., Dobek P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 450

27--33

PL

Na terenie Bydgoszczy z rzeki Brdy pobrano próbki osadów z 22 stożków nasypowych, powstałych przy wylotach kanałów ściekowych, którymi odprowadzano ścieki do rzeki. Z każdego stożka pobrano jedną uśrednioną próbkę, którą uzyskano przez połączenie od 4 do 9 pełnej miąższości rdzeni pobranych w różnych miejscach stożka. W próbkach oznaczono zawartość As, Ba, Cr, Pb, Co, Cu, Ni, Sn i Zn metodą ICP-OES oraz Hg metodą AAS z zatężaniem na amalgamatorze. Maksymalne zawartości pierwiastków wynosiły: Ba – 233 mg/kg, Cd – 6,9 mg/kg, Cr – 255 mg/kg, Cu – 231 mg/kg, Hg – 2,72 mg/kg, Ni – 36 mg/kg, Pb – 301 mg/kg, Sn – 19 mg/kg i Zn – 507 mg/kg. Przekroczenie dopuszczalnych zawartości Hg, Pb, Cr, Cu według Rozporządzenia MŚ o osadach bagrowniczych (Rozporządzenie, 2002a) stwierdzono w 11 stożkach nasypowych. Oszacowano, że w stożkach nasypowych utworzonych przy wylotach kanałów ściekowych nagromadziło się około 8,6 tys. m3 osadów dennych, z których około 4,5 tys. m3 stanowiły osady niezanieczyszczone, które mogły być relokowane w obrębie akwenu wodnego, a około 4,1 tys. m3 stanowiły osady zanieczyszczone.

EN

In the city of Bydgoszcz, sediment samples were taken from 22 embankment cones in the Brda River, formed near the outlets of sewers through which waste water was discharged into the river. One averaged sample, which was obtained by combining 4 to 9 full-thickness cores taken at different locations of the cone, was collected from each cone. The samples were analysed for As, Ba, Cr, Pb, Co, Cu, Ni, Sn and Zn contents by the ICP-OES method, and for Hg content using the AAS method with pre-concentration on a gold amalgamate trap. The maximum levels of individual elements were as follows: Hg – 2.72 mg/kg, Cd – 6.9 mg/kg Cr – 255 mg/kg, Sn – 19 mg/kg, Zn – 592 mg/kg, Cu – 231 mg/kg, Ni – 74 mg/kg, Pb – 301 mg/kg, and Ba – 233 mg/kg. The concentrations exceeding permissible limits of Hg, Pb, Cr, Cu, according to the Decree of the Minister of the Environment (Rozporządzenie, 2002) for dragged sediments, were found in 11 embankment cones. It was estimated that the embankment cones set up at the mouths of the sewers have accumulated about 8.6 thousand m3 of sediments, of which about 4.5 thousand m3 of sediments were uncontaminated and could be relocated within the body of water, and about 4.1 thousand m3 of sediments were contaminated.

18

Losy Państwowego Instytutu Geologicznego w czasie II wojny światowej – wspominając tych, którzy odeszli

Graniczny M., Miecznik J. B., Urban H., Wołkowicz K., Wołkowicz S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (2)

479--493

PL

Państwowy Instytut Geologiczny w czasie II wojny światowej został zreorganizowany i przemianowany na Amt für Bodenforschung, stając się częścią niemieckiej służby geologicznej. W tym czasie zatrudnieni geolodzy polscy wykonywali prace głównie z zakresu geologii stosowanej, a badania naukowe zostały znacznie ograniczone. W okresie poprzedzającym wybuch Powstania Warszawskiego najcenniejsze materiały zostały w tajemnicy przed okupantem zakopane, niemniej część dokumentów wywieziono w głąb Niemiec. W czasie okupacji część pracowników PIG brała czynny udział w ruchu oporu, specjalizując się głównie w dostarczaniu materiałów kartograficznych oraz planów niemieckich fortyfikacji wojskowych. Sposób kierowania Instytutem przez prof. R. Brinkmanna spowodował, że w tym czasie, poza przypadkiem L. Horowitza, właściwie nie było aresztowań pracowników. Niemniej straty osobowe były dość znaczne. Pracownicy i współpracownicy Instytut ginęli w obozach zagłady w pierwszym okresie wojny, w czasie Powstania Warszawskiego, wskutek przeżyć wojennych lub, jak B. Bujalski, zostali zamordowani przez NKWD.

EN

Polish Geological Institute was reorganized during Word War II renamed for Amt für Bodenforschung and included in the German geological survey. At that time, Polish geologists employed in “Amt” were performing mainly applied geological studies and scientific investigations were very restricted. Before the Warsaw Uprising most precious materials had been secretly hidden. Unfortunately, some of the documents were carried away to Germany. During occupation, part of the PGI staff was actively engaged in underground resistance. It specialized in delivery of cartographic materials and plans of the German military constructions to the underground army. German director of the Amt, Prof. R. Brinkmann behaved in such a way no employee was arrested, besides the case of L. Horwitz. Nevertheless, the personal losses were significant. Many employees and collaborators of the Institute perished in concentration camps, during the Warsaw Uprising, due to the hard conditions of the war or were murdered by the Nazi or, like B. Bujalski, by Soviet occupants.

19

Uran w Polsce - historia poszukiwań i perspektywy odkrycia złóż

Miecznik J. B., Strzelecki R., Wołkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 10

688-697

EN

The plans for development of nuclear energy to cover Poland's needs for power raise the question of perspective domestic uranium resources. Prospecting for uranium deposits has been carried out with varying intensity since the end of the 1940s until the 1990s. In the early 1960s these works resulted in discovery of several uranium deposits and occurrences in the Sudetes. Outside of that region, uranium was also found and extracted from the Staszic piryte deposit in Rudki, the Holy Cross Mountains. Total production of uranium in these times in Poland is estimated at about 650 t. A new phase of prospecting was initiated by the Polish Geological Institute in 1956, resulting in discoveries of uranium mineralization in the Ordovician Dictyonema Shales in the Podlasie Depression and the Lower and Middle Triassic sediments in the Peribaltic Syneclise. Moreover, the so-called parallel studies, based on all the available geological and geophysical borehole data from the whole area of Poland, made it possible to analyze distribution of uranium in practically all geological units and formations in the country, especially in the Oligocene Menillite Shales of the Carpathians, the Carboniferous of the Upper Silesian Coal Basin, Zechstein copper-bearing shale and phosphates. The performed analyses, including large-scale geological works aimed at identifying uranium concentrations in the Dictyonema Shale of the Podlasie Depression, Triassic rocks of the Peribaltic Syneclise and Permo-Carboniferous rocks of the Intra-Sudetic Depression, gave us sufficient knowledge for evaluation of possible occurrences of uranium deposits in Poland. Based on our reanalysis of all available data, it may be stated that the Sudetic deposits are of historical importance only. The uranium concentrations known from Upper Carboniferous and Lower Permian rocks (Grzmiąca,Wambierzyce and Okrzeszyn deposits and mineralization shows found in adjacent areas) should be treated as areas with anomalous uranium contents but, unfortunately, without any greater economic significance due to low uranium content, low resources and often observed strong association of uranium with organic matter. The Rajsk deposit and uranium concentrations in the Dictyonema Shale formations (Podlasie Depression) are characterized by low grade uranium mineralization and occurrence at depths of over 400mand, therefore, can not be considered as a potential source of uranium. The Triassic rocks of Peribaltic Syneclise represent a possible uranium deposit of the sandstone type. However, because of large depth of occurrence (over 800 m), usually very high variability in uranium content and location mainly in areas under legal protectiont, these resources should be hypothetical, that is requiring further studies. It may be stated that the degree of recognition of radioactivity of individual geological formations and structures minimizes chances for discovery of any deposits of industrial importance.

20

Alhambra okiem geologa widziana

Wołkowicz K., Wołkowicz S.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 2

118-119