Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The irrigation impact on the yield of mediumearly potatoes in southern Wielkopolska

Kozaczyk P., Stachowski P., Liberacki D., Masłowska W.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr IV/1

853--864

EN

The work presents the research results of impact and effects of applying irrigation by sprinkling machine on the yield of medium-early potatoes. The research and observation conducted in growing seasons 2011, 2012 and 2013, on the private agricultural and production farm, in Kurów, located in the Ostrów Wielkopolski district, in the borough of Nowe Skalmierzyce, in the Wielkopolska Province. The area of the farm was 31 ha and 4 ha of potatoes were irrigated. The study confirmed that by using interventional irrigation in periods of water deficits, the medium-early potato yield increased by 30%, against the non-irrigated area. The evaluation of the research results also showed that patchy distribution of precipitation, in the analyzed growing season had an adverse influence on the crop. Frequent and long dry periods contributed to losses and decrease in potato yield.

2

Evaluation of irrigation efficiency in selected field crops grown in eastern Wielkopolska, Poland

Stachowski P., Liberacki D., Kozaczyk P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr III/1

649--658

EN

The paper presents results of a controlled field experiment with sprinkler irrigation of winter oilseed rape (Latin name) cv. Arsenal F1 Linagrain and winter wheat (Latin name) cv. Franz, conducted in the vegetation season of 2016 (dry in terms of the recorded precipitation total) on a family farm in Kobylata, the Kłodawa commune, the Wielkopolskie Province. Water requirement observed as early as April was balanced by sprinkler irrigation in seasonal application rates ranging from 75 mm (rape) to 105 mm (wheat). Sprinkling of winter rape was the factor having a highly significant effect on seed yield volume, on average from 4 plots amounting to 4.1 t·ha-1 and by 17.4% greater than the yield harvested in the non-irrigated plots (control) - of 0.6 t·ha-1. Winter wheat, at the application of sprinkler irrigation, also produced greater yields (by 24%) in comparison to the non-irrigated plots. Mean grain yield of wheat in the irrigated plots was by 1.9 t·ha-1 greater. Advisability of irrigation, apart from higher yielding, may also be indicated by water use efficiency in these crops. Every mm of sprinkled water caused an increase in of rape by 7.9 kg, while in wheat by 17.8 kg.

3

An impact of irrigation of selected varieties on highbush blueberry crop

Masłowska W., Liberacki D., Stachowski P., Kozaczyk P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr III/1

565--573

EN

The paperwork includes estimate of irrigation on yield effect of highbush blueberry. The research was conducted in 2014-2016, on a small plantation located in Przyczyna Górna, in the Wschowski county, in the Lubuskie Province. The plantation’s area was 800 m2. The article presents an analysis of five varieties of highbush blueberry: Patriot, Duke, Chandler, Elliott and Bluecrop. The frequency of irrigation and the amount of water supplied to the shrubs depended mainly on the distribution of atmospheric precipitation and the optimal humidity that the soil needs in growing blueberries. The need for irrigation was determined on the basis of soil water suction measurements using tensiometers. The shrubs were irrigated with a drip line with a spacing adjusted to the spacing of blueberry bushes. The annual dose of water used for irrigation were from 144 mm to 303 mm. The research showed that the average crop increase amounted to 167%, because of irrigation. In 2015, which was a wet year, the increase was 140% and in the average year (2014) was 193%. It was not connected only with amount of precipitation, but with the distribution of precipitation at growing season. The best yield was noted for Chandler (32% of yield), Patriot and Bluecrop (20%).

4

Transformations of Land Amelioration Systems in the Catchment of the Rów Wyskoc River in the Context of their Use to Counteract the Effects of Drought

Kozaczyk P.

Journal of Ecological Engineering

|

2017

|

Vol. 18, nr 6

103--109

EN

The regulation of water relations is an important environmental role of permanent greeneries . The valleys used as permanent grasslands often also function as polders or dry flood-control reservoirs. The land amelioration systems realized in the 1970s and 1980s, for economic reasons do not perform the functions they were planned to. This is because their exploitation has been abandoned and the systems still drain the land in an uncontrolled way, i.e. without the regulation of water level assumed in the original project and without limitation of excessive outflow and excessive irrigation in post-drought periods. Their presence leads to an excessive drying of the valley and, as a consequence, to the changes in the mode of land use, from mown meadows to arable land. The aim of the study reported in this paper was to evaluate the functioning of the hitherto existing amelioration systems in the context of their possible use for alleviation of the effects of drought. The current state of amelioration ditches in the area of three amelioration systems established in the areas near the villages Racot, Wyskoć and Rogaczewo, in the catchment area of the Rów Wyskoć river, was examined in field study. Moreover, the analysis of cartographic materials in GIS environment was performed. As a result, the digital maps of the amelioration objects were made. The digital maps were compared with the maps from the 1970s and 1980s when the objects were open for operation.

5

Wpływ nawadniania podkoronowego na plonowanie jabłoni w warunkach sadu produkcyjnego

Kozaczyk P., Stachowski P., Liberacki D.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr I/1

33--40

PL

W pracy przedstawiono ocenę wpływu nawadniania podkoronowego na plonowanie jabłoni Fuji Kiku, w trzecim roku owocowania w okresie wegetacyjnym 2014 roku. W okresie wegetacyjnym 2014 roku, charakteryzującym się sumą opadów wyższą od średniej z wielolecia o 90 mm, wystąpiły dłuższe okresy bezopadowe, które spowodowały zastosowanie uzupełniającego nawadniania, dawką sumaryczną w ilości 80 mm. Spowodowała ona przyrost plonu jabłoni o 1,8·t ha-1 w stosunku do plonu uzyskanego z sadu nienawadnianego (kontrolnego).

EN

The paper presents an assessment of the effect of under-crown irrigation on the yield of Fuji Kiki apple trees, in the third year of fruiting in the vegetation period of 2014. Sum of rainfalls during the vegetation period of 2014 was higher than mean rainfalls in the period of 90 mm. Dry spells in the analyzed vegetation period were longer, it was necessary to use a supplementary irrigation (total dose of water - 80 mm). On the basic of obtained results it was found that increase in apple trees yield was higher by 1,8 t·ha-1 in comparison with the yield unirrigated plants.

6

Ocena nawadniania sadu śliwowego

Stachowski P., Liberacki D., Kozaczyk P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr I/1

41--54

PL

W pracy przedstawiono ocenę wpływu nawadniania podkoronowego na wzrost i plonowanie 5 odmian śliw: Hanita ,Elena President, Amers, Jojo. Śliwy uprawiano w indywidualnym gospodarstwie sadowniczym w miejscowości Pyzdry w województwie wielkopolskim. Oceniane odmiany posadzono na podkładce Węgierki Wangenheima jesienią 2010 roku, na glebie lekkiej kompleksu żytniego dobrego. Wpływ zastosowanego nawadniania oceniono w 3 i 4 roku (w 2013 i 2014 roku) po posadzeniu, gdyż w pierwszych latach nie zastosowano nawadniania. Nawodnienie stosowano, gdy potencjał wody w glebie obniżył się poniżej - 0,01 MPa. Do nawodnień użyto zraszaczy „Head” o rozstawie 4 x 3m. Między rzędami drzew utrzymywano murawę trawiastą, a w rzędach ugór herbicydowy. Przed zastosowaniem nawadniania (2012 rok) plony śliw wynosiły średnio 0,8 kg·drzewo-1. W zależności od sum opadów atmosferycznych w poszczególnych okresach wegetacyjnych 2013 i 2014 roku, zastosowano zróżnicowane dawki w ilości od 10mm do 35mm łącznie 90mm w okresie od IV do VII 2013roku oraz w ilości od 15mm do 80mm, łącznie 200mm, w okresie od IV do VIII 2014 roku. Pod wpływem nawadniania plony wzrosły średnio o 1,1 kg · drzewo-1, w pierwszym roku nawadniania (2013rok). Największy przyrost plonu dzięki nawadnianiu (średnio o 1,2 t·ha-1) do ilości 3,7 t·ha-1, stwierdzono w 2014 roku. W stosunku do okresu wegetacji 2012 roku, w którym nie nawadniano o zbliżonej sumie i rozkładzie opadów oraz średniej temperaturze powietrza, średni wzrost plonu był ponad 3-krotny. Produkcyjność 1mm wody w 2 letnim okresie prowadzenia nawadniania wyniosła 10,7 na 1mm kg·ha-1 i w istotny sposób zależała od warunków pogodowych, a zwłaszcza od ilości i rozkładu opadów.

EN

This paper presents an assessment of the impact of irrigation on the growth and yield of five varieties of plums: Hanita, Elena, President, Amers, Jojo. The plums were grown in individual fruit farm in the village of Pyzdry in Wielkopolska. The assessed plum varieties were planted on stems of Węgierki Wangenheim in the autumn of 2010, on light soil good rye complex. The influence of different irrigation was assessed after 3 and 4 years (in 2013 and 2014) after planting, because in the early years there was no applied irrigation. Irrigation was used when the soil water potential decreased below - 0,01 MPa. The sprinkler „Head” was used for irrigation with a spacing 4 x 3m. Between the rows of trees there were grassy field and rows of herbicide fallow. Before the usage of irrigation (2012) the plum yields averaged 0,8 kg · tree-1. Depending on the precipitation totals in different growing seasons in 2013 and 2014, the doses varied from 10mm to 35mm, including 90mm from the IV to the VII month of 2013 and in an amount from 15mm to 80mm, 200mm in total, in the IV to VIII month of 2014. Under the effect of irrigation, the yields increased by an average of 1,1 kg · tree-1, in the first year of irrigation (2013). The largest increase in yield due to irrigation (an average of 1,2 t·ha-1) to the amount of 3,7 t·ha-1, was found in 2014. In relation to the vegetation period of 2012 when there was no irrigation, with a similar sum and distribution of rainfall and the average air temperature, the average increase in yield was more than 3-fold. Productivity of 1mm water over a period of 2 years of irrigation resulted in 0,7 for 1mm kg·ha-1 and essentially depended on the weather conditions, especially the amount and distribution of rainfall.

7

Ocena nawadniania kroplowego w uprawie pomidora szklarniowego w warunkach produkcyjnych

Liberacki D., Stachowski P., Kozaczyk P.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr I/1

21--31

PL

Celem pracy była ocena nawodnienia kroplowego w uprawie pomidora, prowadzonego w szklarniach jako najbardziej ekonomicznego i powszechnie stosowanego systemu nawodnień. Obiektem badań było gospodarstwo ogrodnicze o powierzchni 2 ha, położone 20 km od Kalisza w miejscowości Szczytniki. W gospodarstwie zastosowano nawadnianie kroplowe uprawy pomidora w ilości 50000 roślin. Wybrany sposób nawadniania spowodował skrócenie czasu pracy, zmniejszenie nakładów na jednostkę produkcji oraz wzrost wydajności pracy. Uprawa pomidora odbywała się na wełnie mineralnej, dlatego niezbędne stało się systematyczne nawadnianie powiązane z dozowaniem roztworów, w których zawartość składników pokarmowych wymaga dostosowania do określonej fazy wzrostu rośliny z uwzględnieniem indywidualnych wymagań odmiany.

EN

Aim of this study was to evaluate the drip irrigation based on tomato crops in greenhouses carried out as the most economical and widely used irrigation system. The object of the study was a horticultural farm with an area of 2 hectares, which is located 20 km from Kalisz town, close to Szczytniki village, near the Kalisz - Łódź route. A drip irrigation system intended to irrigate 50,000 plants is used in the farm. This system is the best tomato irrigation system currently available on the market. It reduces the operating time resulting in reduction of expenditures per unit of output and labour productivity growth. On the farm tomato cultivation is carried out on mineral wool, which makes necessity of systematically irrigation associated with dispensing solutions, where the nutrient content needs to be adapted to a particular stage of the crop, considering individual needs variety.

8

Ocena gospodarowania wodą na wybranych obszarach dolinowych Wielkopolski

Kozaczyk P., Przybyła C., Bykowski J., Stachowski P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 2

530--542

EN

The paper presents an assessment of changes in water resources in the areas of two polders – Nielęgowo and Zagórów – located in the Wielkopolska region. Changes in water relations of the surveyed valley areas were analyzed on the basis of the position of groundwater table and water supplies in the top layer of soil. Detailed analysis of the results of measurements carried out in two in terms of wet, dry, and growing seasons of 2008 and 2012 showed a difference of stocks in the upper layers of soil moisture of valley areas. Changes of water backup and groundwater levels were associated with the course and distribution of precipitation in the analyzed periods of vegetation. In Zagórów polder the amount of precipitation in the winter half-year, preceding the analyzed vegetation period of 2012, has also affected the size of the water supply and the state of groundwater. Positions located in the upper parts of Zagórów polder were characterized by the greatest amplitude of fluctuations in water table levels. However, in the positions located in the lowest points, the amplitude of the fluctuations in water level amounted to 0.9 m on average. There were also differences in the stocks of water in the upper layers of soil. The largest reserves of water were found in the lowest-lying parts of the polder, where the maximum water supplies ranged from 305 mm to 364 mm. On the basis of statistical analysis, the purpose of which was to determine the relationship between the supply of water in the top layer of soil and groundwater conditions in valley areas found that from 81% to 90% of the total variability in the water supply was dependent on the level of fluctuations in the groundwater table.

9

Efekty realizacji programu małej retencji w lasach na przykładzie dwóch nadleśnictw obszarów nizinnych

Liberacki D., Korytowski M., Kozaczyk P., Stachowski P., Stasik R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 2

428--438

EN

Evaluation of the effects of small retention programme implementation was an aim of the paper. The research was carried out in two forest districts located in lowland area: Włocławek and Dąbrowa Forest District. They are located in the central part of the Polish Lowland in the southern and north-eastern part of Kujawy-Pomerania Province. Location of these objects in the zone of the lowest precipitation and also in the high air temperature have negative impact on the water resources. All of the activities which can protect the water resources as well as can increase the water retention should be priority. Realization of the investment of small retention objects in recent years caused creation of artificial reservoirs collecting significant amount of water, which flowed away until now. Realization of small retention object at Osięciny Forestry of Włocławek Forest District included building weir with regulated flashboard gate in the ditch. Meanwhile in the Dąbrowa Forest District at Krępa watercourse at degraded grasslands of low class in November 2006. Four cascading weir with constant overflow as well as four reservoirs were built. An increase of surface and subsurface retention capacity in Włocławek Forest Districts was from 14 to 14.5 th. m3, with an increase of flowed area from 10.3 th. m2 to 31.7 th. m2. Flowed area created in second analysed forest district – Dąbrowa, was from 1.8 th. m2 to 32.9 th. m2, and built reservoirs stored water of amount from 2.6 th. 3 to 18.1 th. m2. The building devices of small retention caused the water retention increase of about 36.4 th. m3 in total. Improvement of habitat conditions which are in particular sensitive to water shortage, which can appear frequently, was an additional profit of small retention programme implementation, besides the increase of water storage amount. The researches indicated that nature-friendly small water damming devices, constructed from natural materials can also be an cheap alternative for water storage in comparison to constructing bigger water reservoirs, which also demanding high exploitation costs. Small retention water devices presented in the paper allow to carrying out a rational water management with maintain of environmental needs. They also indicate possibility of water retention increase and protection of forest habitats which are particularly sensitive to water shortage. The more so all of the small retention activities can positively affect biodiversity of forest habitats.

10

Stan urządzeń melioracji podstawowych i potrzeby ich konserwacji na terenie inspektoratu Międzyrzecz

Kozaczyk P., Liberacki D., Stachowski P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 50

92--98

PL

W pracy poddano ocenie stan techniczny rzek, kanałów i wałów przeciwpowodziowych oraz urządzeń melioracyjnych na nich umiejscowionych. Badania dotyczyły potrzeb oraz zakresów wykonanych robót konserwacyjnych w latach 2013 i 2014. Dla zapewnienia technicznej sprawności systemy melioracyjne podlegają okresowym zabiegom konserwacyjnym. Na terenie działania Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Inspektoracie Międzyrzecz na przestrzeni badanego okresu w latach 2013 i 2014 na utrzymanie i konserwację urządzeń melioracji podstawowych wydano 2,01 mln zł. Wydatki dotyczyły zarówno konserwacji rzek i kanałów jak i koszenia i utrzymania wałów przeciwpowodziowych. Kolejne wydatki pochłaniały również trzy stacje pompowni melioracyjnych o łącznej wydajności 6350 dm3·s-1, oddziałujących na obszar 4069 ha. W rozpatrywanym okresie rysuje się tendencja spadkowa w zakresie wydatkowanych środków, a w ich następstwie ilości wykonanych robót konserwacyjnych. W okresie lat 2013 i 2014 spadek kształtował się na poziomie 11%. Przeznaczane na bieżące utrzymanie i konserwacje środki finansowe wystarczały na konserwację od 30 do 40% ogółu urządzeń melioracji podstawowych.

EN

In the paper rivers, canals and levees and the technical condition of drainage localized on them are evaluated. The research was related to the needs and scope of works performed in 2013 and 2014. To ensure technical efficiency drainage systems are subject to periodic maintenance treatments 2.01 millions PLN was spent on sustaining and maintains of melioration devices in the activity area of Lubuski Amelioration Board. The expenses concerning rivers and channels as well as mowing and sustaining flood prevention devices. Other expenses were spent on three pumping stations of the total yield equals 6350 dm3·s-1 influencing on area of 4069 ha. Downward trend of work amount as the result of downward trend of spending financial means was observed in the analyzed area. Decrease of spending financial means was about 11% in 2013 and 2014 years. Financial means allocated on current sustaining and maintains suffice only for 30 to 40% of entire basic drainage devices.

11

Restrukturyzacja deszczowni wielkoobszarowych

Kozaczyk P., Przybyła C.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 49

50--55

PL

Jednym z najlepszych sposobów uniezależnienia się rolnictwa od niedoborów opadów jest nawadnianie. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku na terenie Wielkopolski zostało wybudowanych szereg deszczowni wielkoobszarowych. W końcu lat 70-tych ubiegłego wieku w województwie poznańskim zainstalowanych było 67 deszczowni o łącznej powierzchni 6400 ha. Średnia wielkość deszczowni wynosiła 95 ha. W roku 1989 było już 98 deszczowni, o łącznej powierzchni ponad 10 130 ha. Badania prowadzono w Katedrze Melioracji i Kształtowania Środowiska Akademii Rolniczej w Poznaniu w latach 1986–1998 na terenie 7 deszczowni wielkoobszarowych o powierzchni od 230 do 520 ha. Po wprowadzeniu na początku lat 90-tych gospodarki rynkowej i zmianach własnościowych w rolnictwie, wielkoobszarowe deszczownie uległy znacznej lub całkowitej dewastacji. Grunty po Państwowych Gospodarstwach Rolnych, poprzez Państwową Agencję Nieruchomości Rolnych, zostały wydzierżawione bądź sprzedane, a nowi właściciele w bardzo małym stopniu wykorzystywali istniejące deszczownie. Wiązało się to ze zmianą struktury upraw, popytu oraz wzrostem kosztów eksploatacji. Nastąpił także trzykrotny wzrost cen energii elektrycznej. Eksploatacja deszczowni wielkoobszarowych natrafiła w praktyce na różnego rodzaju bariery i ograniczenia. Wynikały one z rozwiązań systemowych, trudności zaopatrzeniowych i wysokim poziomem awaryjności urządzeń, co nie skłaniało do racjonalnego wykorzystania posiadanych deszczowni. Efektem przeprowadzonej wizji lokalnej w terenie było pokazanie aktualnego stanu pozostałej infrastruktury deszczownianej. Przyjęty system restrukturyzacji polskiego rolnictwa nie był najlepszym rozwiązaniem, powodującym zniszczenie ogromnego majątku wcześniej zainwestowanego między innymi w systemy deszczowniane.

EN

One of the best ways for agriculture to become independent from shortages of precipitation is irrigation. In the seventies and eighties of the last century a number of large-scale sprinklers in Wielkopolska was built. At the end of 1970’s in the Poznan province 67 sprinklers with a total area of 6400 ha were installed. The average size of the sprinkler reached 95 ha. In 1989 there were 98 sprinklers, and the area which was armed with them was more than 10 130 ha. The study was conducted on 7 large sprinklers with the area ranging from 230 to 520 hectares in 1986÷1998. After the introduction of the market economy in the early 90’s and ownership changes in agriculture, large-scale sprinklers have gone under a significant or total devastation. Land on the State Farms of the State Agricultural Property Agency has leased or sold and the new owners used the existing sprinklers to a very small extent. This involved a change in crop structure, demand structure and an increase in operating costs. There has also been a threefold increase in electricity prices. Operation of large-scale irrigation encountered all kinds of barriers in practice and limitations of system solutions, supply difficulties, high levels of equipment failure which is not inclined to rational use of available sprinklers. An effect of a vision of the local area was to show the current status of the remaining irrigation infrastructure. The adopted scheme for the restructuring of Polish agriculture was not the best solution, causing massive destruction of assets previously invested in the sprinkler system.

12

Ocena konserwacji i modernizacji urządzeń melioracji podstawowych na obszarze północnej wielkopolski

Liberacki D., Bykowski J., Kozaczyk P., Skwierawski M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 49

66--73

PL

Celem pracy była ocena aktualnego stanu technicznego urządzeń melioracji podstawowych, funkcjonujących na obszarze północnej Wielkopolski. Ponadto w pracy podjęto próbę określenia potrzeb w zakresie ich utrzymania i konserwacji. Przedmiotem analizy były głównie budowle piętrzące, stanowiące infrastrukturę cieków będących pod zarządem WZMiUW w Poznaniu, Rejonowego Oddziału w Pile. Ocenę stanu technicznego urządzeń melioracyjnych oparto na metodyce opracowanej przez Kacę i Interewicza. Dodatkowo w pracy przedstawiono nakłady na konserwacje i eksploatacje urządzeń melioracji podstawowych oraz wydatki na inwestycje melioracyjne poniesione w latach 2002–2012.

EN

An evaluation of current technical state of land improvement devices, functioning in the area of North Wielkopolska was the aim of the research. An attempt of the evaluation of the need of maintenance of the devices was also made in this paper. The water structures being an infrastructure under management of Piła District of Poznań WZMiUW were the subject of analysis. The evaluation was made according to the method of Kaca and Interewicz. Additionally capital spending for maintenance and exploitation of land improvement devices incurred in a period 2002–2012 were also presented in the paper.

13

Konserwacja urządzeń melioracji podstawowych na terenie powiatu stargardzkiego

Kozaczyk P., Liberacki D., Stachowski P., Piotrowski P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 46

47--54

PL

Stan infrastruktury wodno-melioracyjnej ma wpływ na warunki zrównoważonego rozwoju wsi i obszarów wiejskich. Systemy nawadniające-odwadniające regulujące stosunki wodne w glebach obszarów dolinowych składają się z układów rzek, kanałów oraz rowów wraz z budowlami piętrzącymi. Znaczne zaniedbania w konserwacji istniejącej, infrastruktury wodno–melioracyjnej, spowodowały ich dekapitalizację. Najważniejszym sposobem przywracania sprawności ich poprawnego funkcjonowania powinna być ich prawidłowa i terminowa konserwacja W pracy oceniono potrzeby konserwacji urządzeń melioracji podstawowych występujących na terenie powiatu stargardzkiego. Badaniami objęto lata 2010–2012.

EN

State of water-drainage infrastructure affects the conditions for sustainable development of rural areas. Irrigation-drainage systems for governing water relations in soils of the valley areas consist of a system of rivers, canals and ditches with impoundment structure. The considerable neglect in the maintenance of existing water-drainage infrastructure resulted in their recapitalization. The most important way to restore the efficiency of their proper functioning should be their correct and timely maintenance. The study evaluated the need for maintenance of basic drainage structures in the district of Stargard. The study covered the years 2010–2012.

14

Ocena potrzeb modernizacji i konserwacji północnego kanału Obry

Kozaczyk P., Stachowski P., Liberacki D.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 43

139--145

PL

W pracy oceniono potrzeby modernizacji i konserwacji Północnego Kanału Obry, którego budowa rozpoczęła się w roku 1852. Stan urządzeń melioracyjnych występujących na tym cieku wybudowanych na początku XX wieku jest niezadawalający. Jest to wynikiem długoletnich zaniedbań i brakiem przeprowadzania prac konserwacyjnych. Pierwsze prace modernizacyjne rozpoczęły się w roku 1986 i kontynuowano je w ramach trzech zadań, w których wykonano: regulację cieku na długości około 35 km, rozebrano 9 jazów oraz wybudowano 8 nowych. Koszty modernizacji Północnego Kanału Obry są istotnie zróżnicowane, co wynika z zakresu prowadzonych robót. Składają się na nie koszty odbudowy samego kanału, jak również odbudowę budowli hydrotechnicznych.

EN

In an attempt to assess the needs of the modernization of the North Channel of Obra, the construction began in 1852. The condition of drainage occurring on this course coming generally from the early 20th century and is unsatisfactory. This is the result of longstanding neglect and lack of maintenance. The first modernization works started in 1986. Undergoing on the North Channel of Obra are primarily made in the framework of four tasks, which was the regulation of the water course on a length of approximately 35 km 8 dams were built and 9 dams were demolished. The cost of upgrading the North Channel of The Obra was significantly different, what is the result of the works. They include the cost of reconstruction of the drainage channels, and the reconstruction of hydraulic structures. At this work, in addition to the needs assessment of the North Channel of Obra, further modernization needs were indicated.

15

Ocena możliwości zastosowania krzywej opadania przepływów do oceny retencji

Liberacki D., Korytowski M., Kozaczyk P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 45

169--175

PL

Celem pracy było przedstawienie możliwości zastosowania krzywej opadania przepływów w małej zlewni nizinnej do oceny wielkości retencji odpływowej. Rozpatrywana mikrozlewnia leśna o powierzchni 0,52 km2 położona jest w centralnej części Wielkopolski w Puszczy Zielonka. Zlewnia cieku Hutki ma charakter typowo leśny i charakteryzuje się dużymi zdolnościami retencyjnymi. Zlewnia cieku Hutka jest w 89% zalesiona, pozostałe 11% powierzchni zajmują głównie zabagnienia i nieużytki. Głównie występują tutaj siedliska boru mieszanego świeżego (BMśw), boru świeżego (Bśw) oraz olsu (Ol). Krajobraz zlewni charakteryzuje się dużą ilością zagłębień bezodpływowych, które wypełnione są częściowo wodami opadowymi lub torfowiskami, ze słabo rozwiniętym naturalnym drenażem. Długość cieku nie przekracza 1 kilometra, średnia szerokość wynosi około 0,5 m, a średnia głębokość zmienia się w granicach od 0,2 do 0,3 m. Podczas prowadzonych badań w latach hydrologicznych 1997/98–1999/2000, zaobserwowano 35 większych (charakterystycznych) wezbrań w przepływach cieku Hutki, występujących po znaczących opadach atmosferycznych. Najbardziej zbliżone współczynniki α i n do wartości średnich ma krzywa opadania z okresu 18–24 września 2000 roku Porównując wartości krzywej z modelu i krzywej otrzymanej na podstawie obserwacji przepływów wody w cieku, można stwierdzić, że obie krzywe są do siebie bardzo podobne i mają bardzo zbliżone wartości rzędnych oraz kształt. Dla pozostałych krzywych opadania maksymalne różnice rzędnych są podobnego rzędu ok. 0,1–0,2 l/s/km2. Obliczone wartości α i n nie wykazują regularności. Nie występują znaczące statystyczne zależności parametrów modelu Hortona (dla krzywych opadania przepływów) α i n np. od przepływów początkowych (Qo) lub podstaw fal wezbraniowych (Qp). W konsekwencji obliczony związek między tymi parametrami, dla oceny całkowitej retencji odpływowej zlewni – retencji w funkcji przepływu ma charakter jedynie orientacyjny.

EN

The objective of the article was to present possible applications of recession flow curve in a small lowland watershed retention discharge size evaluation. The examined woodland micro catchment area of 0.52 sq km is located in Puszcza Zielonka in central Wielkopolska. The Hutka catchment is typically woody with high retention abilities. The catchment of the Hutka watercourse is forested in 89%, the other 11% is covered by swamps and wasteland. The predominant sites are fresh mixed coniferous forest (BMśw), fresh coniferous forest (Bśw) and alder carr forest (Ol). Landscape in catchment is characterized by a large number of interior depressions, filled partly with rainwater or peatbogs, with poorly developed natural drainage. The watercourses do not exceed 1 km in length, the mean width is approx. 0.5 m, while mean depth ranges from 0.2 to 0.3 m. During hydrological research conducted in 1997/1998–1999/2000, 35 major (characteristic) raised water stages were observed in Hutka after substantial precipitation. The recession curve dating from 18–24 September 2000 has the α and n rates nearest to average. Comparing the model curve and the curve created by observing watercourse flow, one can notice their resemblance and that they have similar ordinate values as well as shape. In the case of other recession curves, the maximum differences of ordinate values are also about 0.1–0.2 l/s/km2. The measuured α and n rates do not reveal any regularities. There are no significant statistical Horton model parameter (for recession flow curves) dependencies between α and n and e.g. initial flows (Qo) or the whole period of high water waves (Qp). Consequently, calculated relation between these parameters is only an approximation for the general evaluation of the retention discharge in the catchment area towards retention with flow function.

16

Ocena warunków meteorologicznych na terenach pogórniczych Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego

Stachowski P., Oliskiewicz-Krzywicka A., Kozaczyk P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1834--1861

EN

This work documents the detailed analysis of the basic elements of climate during last 50 years. from 1965 to 2012, in the areas of the Konin region artificially transformed by human interaction. Two meteorological elements were analyzed in detail: water precipitation and air temperature. The air temperature measurements during the last years shows that the year average air temperature between 1980 and 2012 was 9,2°C It was 2,5°C for the winter half year and was 15,8°C for the summer half year. The hydrological years, in which the year’s average air temperature was below -0,7°C to -1,3°C from that of the previous years average, were qualified as “cold ones”. The years classified as “hot ones” have the year average air temperature higher by 0,7°C to 1,9°C from the previous years average. Based on the analysis of the air temperature, there is an important tendency of the increase of the air temperature during last 30 years. The increase of the year average air temperature from 1986 to1995, in comparison with the years from 2005 to 2012, was 0,5°C, which means an increase of about 0,02°C during the 10 years. Most important is the fact, that from the beginning of 1985 the increase of the temperature is very rapid in comparison with the last period. The largest increase of the air temperature average appeared in the summer periods during which the increase of the average air temperature was 2,2°C, which means an increase of 0,7°C for 10 years. In the area of post mining grounds in the Konin quarry, the average year precipitation between 1965 and 2012, was 517 mm and was below that of the average in the Wielkopolska region and the whole country. The average precipitation during the winter half year was 190 mm and during summer half year was 327 mm. In the years from 1990/1991 to 2011/2012, there were 12–14 years classified as wet, 5–7 years classified as dry and 3 normal periods. The analysis of water precipitation during the last 50 years on the post mining grounds in the Konin area, did not confirm the thesis propagated by the users of the post mining grounds about the decrease of annual precipitation during last 50 years of the 20th. Century in this Wielkopolska region. During this period, it was noticed that there is an increase of the total of precipitation during the winter half years, and a decrease of the precipitation during the summer half years. At the same time, the increase of the air temperature during the winter caused a change of the snow precipitation to water precipitation. In addition to this, the ground was weakly frozen and the evaporation was low which caused precipitation to soak into the soil and an increase of the water retention after winter. All of this, in association with human activity in this area, can lead to the increase of evaporation. Additional to this, the lack or even small increase of precipitation leads to the deterioration of water reserves. These changes in the climate of post mining grounds will change the situation of water reserves for the worse. It is necessary to create an integrated strategy of water management in this area, to concentrate the water retention during high precipitation, and to utilize the water from drainage from the quarry mine.

17

Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej gruntów na terenach pogórniczych

Szafrański C., Stachowski P., Kozaczyk P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2011

|

Tom 13

485-509

PL

Celem pracy była ocena aktualnego stanu gospodarki wodnej gruntów na rekultywowanych rolniczo terenach pogórniczych oraz prognozy poprawy zdolności retencyjnych i infiltracyjnych powstających gleb na tych terenach. Podstawę pracy stanowią wyniki wieloletnich badań i obserwacji terenowych przeprowadzonych na zwałowisku wewnętrznym odkrywek "Pątnów" i "Kazimierz Północ" wraz ze szczegółowymi wynikami badań wykonanymi w ramach projektu badawczego nr N305 06631/2531 pt. "Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej na terenach pogórniczych Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego". Badania te przeprowadzono na dwóch obiektach doświadczalnych położonych na terenach pogórniczych Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Pierwszy z obiektów zlokalizowany był w południowej części zwałowiska wewnętrznego odkrywki "Pątnów", na którym od 1978 roku prowadzona jest przez Katedrę Rekultywacji UP w Poznaniu rekultywacja i zagospodarowanie rolnicze, według "modelu PAN". Koncepcja rekultywacji według tego modelu zakłada, że proces glebotwórczy zachodzący w gruntach pogórniczych i kształtowanie się ich produktywności są uzależnione od stosowanych zabiegów rekultywacyjnych. Na obiekcie tym wydzielonych zostało 5 powierzchni doświadczalnych o zróżnicowanym rolniczym użytkowaniu gruntów: sukcesja naturalna, lucerna siewna, żyto ozime, ugór zielony i czarny ugór. Na powierzchni "czarny ugór" eliminowana jest szata roślinna poprzez częste wykonywanie zabiegów uprawowych (bronowanie, orki). Na kombinacji "zielony ugór" podstawę nawozów zielonych stanowi uprawa żyta ozimego, przeorywanego w I dekadzie czerwca. W II dekadzie czerwca wprowadza się mieszankę roślin motylkowych, która jest przeorywana w I dekadzie września. W ramach każdej powierzchni o wielkości 0,14 ha wydzielono 3 poletka doświadczalne, łącznie 15 poletek, o szerokości 12 m i długości 40 m, na których stosuje się różne dawki nawożenia mineralnego.

EN

This paper presents the results of multi years tests and fields observations carried out in the inner waste heaps of "Pątnów" and "Kazimierz Północ" in Konin`s opencast mine quarry. The purpose of this investigation was to estimate the water conditions of post mining grounds during agriculture recultivation and farming usage. The results confirmed that the water reserves in these areas depended, most of all, on the meteorological conditions, particularly on the density and distribution of water precipitations during the vegetation periods and the preceding winter seasons. The maximum water storage in the upper layers of post mining grounds was larger than the value of the field retention water level and occurred in the wet vegetation periods. However, during the dry vegetation period there were long periods of water deficiency for the plants cultivation. The analysis confirmed that the previous unselective cultivation of the soil directly above the coal, applied previously by the Polish opencast mining, caused a large variation in the post mining soil, seen by both area as well as by depth of the soil samples analyzed. The selective cultivation of the soil directly above the coal, currently used by polish mining, had a positive influence on the structure of the upper layers of post mining grounds improving the technical recultivation. The results of tests of groundwater from the piesometers installed in the inner waste heaps confirmed that the process of reconstruction of the groundwater table is in the early phase and the groundwater table dynamics in piesometer is a very complex phenomenon. The results also confirmed that a different, but systematic rate of reconstruction of the original groundwater table, is independent from the meteorological conditions. In the case of continuation of this trend in the future, the types of hydrological culture in the post mining grounds can change from precipitation-retention type cultivation to precipitation-retention-ground type cultivation.

18

Zmiany uwilgotnienia gleb polderu Nielegowo w okresach wegetacyjnych lat 2005 do 2007

Przybyła C., Kozaczyk P., Sielska I., Bykowski J., Mrozik K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

899-910

PL

Zasoby wodne Wielkopolski są stosunkowo niewielkie. Nawet w latach przeciętnych i mokrych w środkowej części dorzecza Warty, występują niedobory wody w okresie wegetacyjnym, w którym suma opadów waha się od 240 do 290 mm, a w latach suchych nie przekracza połowy tej wartości [2, 7]. Wielkopolska jest obszarem o największych deficytach wody w Polsce, które dodatkowo ulegają stopniowemu pogłębianiu, gdy średnie roczne opady atmosferyczne z wielolecia są niższe lub zbliżone do 500 mm. [5].Bilans wodny kształtowany jest przede wszystkim przez warunki meteorologiczne,głównie zaś przez ilość i rozkład opadów atmosferycznych oraz ewapotranspirację rzeczywistą. Woda glebowa jest dynamicznym składnikiem gleby, ulegającym zmianom w cyklu rocznym. Zmiany te są uzależnione od dopływu wody do gleby, jej krążenia w obrębie gleby oraz odpływu wody poza profil glebowy. Istotnym czynnikiem gospodarki wodnej gleb jest także poziom występowania zwierciadła wód gruntowych oraz ich wpływ na uwilgotnienie wierzchnich warstw gleby [8, 6]. Gospodarka wodna gleb decyduje zarówno o ilości wody dostępnej dla roślin w sezonie wegetacyjnym jak również o ilości wody infiltrującej przez glebę do wód gruntowych [3, 4]. Zlewnia Kościańskiego Kanału Obry, do której należy Rów Wonieść, obejmuje obszar na styku strefy brzegowej zlodowacenia bałtyckiego z płaskimi równinami morenowymi z okresu zlodowacenia środkowopolskiego [1]. Większe zróżnicowanie hipsometryczne jest rezultatem silnego rozmycia denno morenowej równiny zlodowacenia środkowopolskiego przez wody roztopowe. Utwory czwartorzędowe mają miąższość od około 20 m do ponad 80 m i reprezentowane są przez gliny zwałowe tych zlodowaceń oraz osady fluwioglacjalne i interglacjalne. Celem pracy była ocena wpływu warunków meteorologicznych na zmiany zapasów wody w analizowanych glebach na polderze Nielęgowo w okresach wegetacji lat 2005 do 2007.

EN

Weather conditions, especially rainfalls in Wielkopolska region, are characterized by wide variability of space and time. This region is especially exposed to atmospheric,hydrologic, and soil droughts, which may diminish crops.This work presents an influence of weather conditions on changes in water retentiondynamics in soil of regions: Nielegowo and Kościański Channel of Obra duringvegetation period in 2005-2007. There have been analyzed the soil moisture, reflection of ground water profiles. Profile 1 (mursh ground) was located 15 meters from melioration ditch, and the profile 2 (mursh soil) was 400 m from the ditch mentioned above.Periods of vegetation in 2005 and 2006 shoved average rainfalls, however in the year 2007, the vegetation period was counted to average dry ones.It was found that water retention in the analyzed soil profiles depended not only on the aggregation of rainfalls but also on their distribution. On the profile 1 which was located in the region under influence of the melioration ditch, the water retention during three year period of experimentation, as well as in the 0-50 cm layer, as well as 0-100 cm , were located in the field water capacity and the critical water content. The mean level of ground water in the soil profile was 104 cm below surface layer and it exerted an influence on water content of this profile.In the profile 2, which was located 400 m from melioration ditch water retention in the soil layer 0-50cm was falling multiple times below critical soil moisture. In vegetation period in 2006, retention was getting closer to moisture of permanent wilting point. Oscillation of ground water was between 83 cm (April 2005) and 155 cm (September 2005) below soil surface.

19

Wpływ wysokości i rozkładu opadów atmosferycznych na uwilgotnienie gleb wytworzonych z gruntów pogórniczych

Szafrański C., Stachowski P., Kozaczyk P.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

257-266

PL

Morfogenetyczna działalność górnictwa w rejonie Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego, zaznaczyła się na powierzchni około 15000 ha. Planuje się objęcie odkrywkową eksploatacją dalszych 3000 ha [2]. Ukształtowana przez górnictwo nowa rzeźba powierzchni i nowa pokrywa glebowa, wpisane zostały na trwale w środowisko. Powstające zwałowiska, pomimo iż w skali kraju zajmują niewielki areał, to w rejonach, gdzie jest górnictwo odkrywkowe, stanowią stosunkowo duży udział w powierzchni użytków rolnych. Miejsce gleb, najczęściej niskich klas bonitacyjnych, zajęły grunty pogórnicze określane również jako użytki pokopalniane. Charakteryzując się zmiennością, determinowaną budową litologiczną i technologią robót górniczych [3]. Przekształcone zostają również stosunki wodne i reżim hydrologiczny obszarów przyległych. Jak wskazuje Mioduszewski [5] zasoby wodne powstają w przestrzeni tworzonej przez obszary rolne i leśne w wyniku zmiennych w czasie i przestrzeni opadów atmosferycznych. Jest to szczególnie ważne na gruntach pogórniczych, gdzie występuje duża zależność uwilgotnienia od warunków pogodowych. Grunty te charakteryzują się typowo opadowo-retencyjną gospodarką wodną, w której jedynym źródłem wody są opady atmosferyczne, gdyż zwierciadło wody gruntowej zalega bardzo głęboko i nie ma wpływu na uwilgotnienie wierzchnich warstw tych gruntów [13]. Jakość powstającej w procesie rekultywacji gleby jest często wyższa niż gleb zalegających na tym terenie przed eksploatacją. Rolę człowieka, w tej prowadzonej z konieczności gospodarczej działalności, należy postrzegać jednak nie tylko jako dewastatora rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, lecz również jako kreatora jej nowej jakości i wartości. Dotychczas prowadzone badania koncentrowały się głównie na zmianach zachodzących w środowisku glebowym wskutek odwadniającego oddziaływania górnictwa odkrywkowego [7, 8], jak również na zrekultywowanych terenach pogórniczych [13]. Skuteczność zabiegów rekultywacyjnych na tych terenach w dużej mierze uzależniona jest od uwilgotnienia gruntów pogórniczych [8]. Wiedza o uwilgotnieniu wierzchnich warstw gruntów pogórniczych może być bardzo przydatna przy podejmowaniu decyzji o sposobie rekultywacji i zagospodarowania zwałowisk oraz przy doborze gatunków i odmian roślin do ich obsiania i nasadzenia. Celem pracy była ocena wpływu wysokości i rozkładu opadów atmosferycznych na uwilgotnienie wierzchnich warstw użytkowanych rolniczo gleb powstałych z gruntów pogórniczych w zróżnicowanych (pod względem opadów i temperatur powietrza) okresach wegetacyjnych 2004 i 2007 roku.

EN

This paper presents the results of field research and observations carried on five experimental areas located at the "Pątnów" inner waste heap. Static field research has been made in this area for thirty years and the analyses show the influence of different types of farming on the rate of soil processing. The soil moisture of postmining grounds was analysed in detail during two vegetation periods of different precipitation density. It concludes that during the vegetation period in 2004 the precipitation decreased about 88 mm from the average of previous years and that the minimal water reserves decreased below the water level easily accessible to plants. However, during the wet vegetation period in 2007, because of high level of precipitation, we observed unfavorable water distribution which influenced the development and crops of cultivated plants. It confirmed that the dynamics of moisture in the soil of postmining grounds depends mainly on the distribution and not only on the density of water precipitation. During the vegetation period in 2004, the crops of rye and lucerne were higher than that of 2007, because the density, optimum water distribution and the air temperature occurred during the period of the plants intensive needs of water and fully satisfied their development needs.

20

Ocena retencji glebowej na zrekultywowanych gruntach pogórniczych w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego

Szafrański Cz., Stachowski P., Kozaczyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

337-346

PL

Odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego wywołuje duże zmiany w środowisku przyrodniczym. W związku z powyższym uzasadnione jest badanie stosunków wodnych na rekultywowanych rolniczo terenach pogórniczych. Na tych obszarach występuje typowo opadowo-retencyjna gospodarka wodna, w której jedynym źródłem wody są opady atmosferyczne, gdyż zwierciadło wody gruntowej zalega bardzo głęboko i nie wywiera istotnego wpływu na uwilgotnienie wierzchnich warstw gleb tych terenów. W Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego wiodącym kierunkiem zagospodarowania gruntów pogórniczych jest rekultywacja rolnicza, realizowana na podstawie "modelu PAN". Podstawą pracy były wyniki badań i obserwacji terenowych, prowadzonych od jesieni 2000 r. do września 2003 r. na 4 powierzchniach doświadczalnych o wielkości 0,32 ha każda, zlokalizowanych na zwałowisku wewnętrznym odkrywki "Kazimierz Północ" KWB "Konin", po przeprowadzonej w 1998 r. rekultywacji technicznej, a następnie rozpoczętej rekultywacji rolniczej. Obecnie obszar ten użytkowany jest rolniczo. Badania potwierdziły, że kształtowanie się zasobów wodnych na tych terenach zależy przede wszystkim od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych w okresach wegetacyjnych oraz w poprzedzających je półroczach zimowych. Największe zapasy wody w wierzchniej warstwie badanych gruntów pogórniczych, osiągające wartości większe od polowej pojemności wodnej, wystąpiły w mokrym okresie wegetacyjnym 2002 r. W suchym okresie wegetacyjnym 2003 r. wystąpiły natomiast długie okresy niedoborów wody dla uprawianych roślin.

EN

Quarry exploration causes substantial changes in the natural environment. Therefore, it is justified to analyse water reserves in the agriculturally reclaimed soils of postmining grounds. Precipitation is the only source of water there because the groundwater table is situated deep enough to not affect soil moisture in the upper layers. In the Konin Lignite Basin, the key method of postmining grounds utilisation is agricultural reclamation based on the "PAN model". This paper presents the results of field study and observations carried out from autumn 2000 to September 2003 on four experimental plots, each of 0.32 ha, located at the inner waste heap of the "Kazimierz Północ" open pit of the "Konin" lignite mine, after accomplishment of technical reclamation in 1998 and the beginning of agricultural reclamation. Currently farming is continued in these areas. The analysis confirmed that water reserves depend mainly on the quantity and distribution of precipitation during vegetation periods and preceding winter seasons. The largest water reserves in the upper layers of postmining grounds (bigger than the field water capacity) occurred in the wet vegetation period in 2002. However, during the dry vegetation season in 2003 there were long periods of water deficiency for crop plants.