Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Już po audycie obowiązkowym? Polskie przedsiębiorstwa w poszukiwaniu rozwiązań dla poprawy efektywności energetycznej

Gurgacz S., Sikorska M.

Energetyka Cieplna i Zawodowa

|

2018

|

Nr 2

18--20

PL

30 września 2017 r. upłynął termin wykonania obowiązkowych audytów energetycznych przez dużych przedsiębiorców. Obowiązek ten został nałożony przez Ustawę z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej.

2

Petrogenesis of kyanite-quartz segregations in mica schists of the Western Tatra Mountains (Slovakia)

Pyka P., Gawęda A., Szopa K., Muller A., Sikorska M.

Mineralogia

|

2014

|

Vol. 45, iss. 3/4

99--120

EN

In the Tatra Mountains (Slovakia) metamorphic complex, kyanite-quartz segregations with biotite-rich selvage occur in mylonitized mica schists. In this paper, the problem of fluid flow and aluminium mobility during the uplift of the crystalline massif, and the position of the segregations in the history of Western Tatra metamorphic complex, is adressed. The reaction Alm + Rt  Ilm + Ky + Qtz is considered to be the result of a pressure drop from above to below 9 kbar. Ti-in-biotite geothermometry shows the temperature range to be 579- 639ºC that is related to heating and decompression associated with granite intrusion. Major-element mass-balance calculations show that Al remained stable in the selvage + segregation system whereas other elements (e.g. Cr, HFSE) were mobilized. The kyanite-quartz segregations formed from local fluids generated during dehydration of the metapelitic rocks during uplift. The main mechanism was likely diffusion-driven mass-transfer into extensionrelated cracks.

3

Zastosowanie sprężania w krótkich wspornikach żelbetowych

Nagrodzka-Godycka K., Sikorska M.

Inżynieria i Budownictwo

|

2012

|

R. 68, nr 12

658-662

PL

Przedstawiono podstawowe wyniki badań wsporników, w których pręty sprężające zastosowano jako wzmocnienie, zbrojenie główne w nowych wspornikach oraz w elementach prefabrykowanych dołączanych do słupów istniejącej konstrukcji. Stwierdzono, że w wyniku sprężenia następuje ograniczenie zarysowania, a w niektórych przypadkach również zwiększenie nośności wsporników.

EN

The paper presented results of effectiveness of prestressing bars as the strengthening bars, as well the main reinforcement of monolithic and retrofitted corbels. As for strengthened corbels the setting of prestressing bars are important. In all cases limited cracks were obtained.

4

Awaryjne wczesne zarysowanie żelbetowego stropu hali widowiskowo-sportowej

Godycki-Ćwirko T., Nagrodzka-Godycka K., Piotrowski P., Sikorska M.

Inżynieria i Budownictwo

|

2012

|

R. 68, nr 7

358-360

PL

Przedstawiono analizę przyczyn intensywnego wczesnego zarysowania oraz błędy projektowe skutkujące niedostateczną nośnością stropu płaskiego na zginanie oraz przebicie w nowo budowanej hali widowiskowo-sportowej. W celu przeniesienia założonego przez projektanta obciążenia konieczne było wzmocnienie stropu.

EN

The paper presents an analysis of causes of cracks and design errors resulting in an insufficient bending and punching shear load carrying capacity of flat plate in the newly built sports hall. In order to transfer the loading assumed by the designer, it was necessary to strengthen the slab.

5

Stability relationships of REE-bearing phosphates in an alkali-rich system (nepheline syenite from the Mariupol Massif, SE Ukraine)

Dumańska-Słowik M., Budzyń B., Heflik W., Sikorska M.

Acta Geologica Polonica

|

2012

|

Vol. 62, no. 2

247-265

EN

Primary REE-enriched fluorapatite and fluorbritholite-(Ce) in nepheline syenite from the Mariupol Massif (SE Ukraine), contain textural and chemical evidence of late- to post-magmatic metasomatic alteration. REE mobilization and replacement of the primary phases by fluid-mediated coupled dissolution-reprecipitation strongly depended on the distance between the altered minerals in the host rock. Fluorapatite and fluorbritholite-(Ce) forming individual pristine grains were partially replaced by the same phase with a new composition, resulting in the presence of patchy zoning in altered grains. the increased REE contents in altered fluorapatite rim domains are related to REE mobilization from the altered REE-depleted rim domains of the fluorbritholite-(Ce). The REEs were transported by a fluid with high F activity. The alteration of fluorapatite and fluorbritholite-(Ce) grains in contact resulted in the partial replacement of the primary phases by the same phase with a new composition, but also in the partial replacement of the fluorapatite by secondary monazite and fluorite. The REE mobilized from the fluorbritholite-(Ce) in the presence of a F-rich fluid in an alkali-rich system promoted formation of monazite as the new phosphate REE-host. The presence of secondary parisite in the altered domains of the fluorapatite and fluorbritholite-(Ce) indicates a CO2 component in the fluid during metasomatic alteration.

6

Eksperymentalne badanie efektywności sprężenia monolitycznych i prefabrykowanych wsporników o średniej smukłości ścinania

Nagrodzka-Godycka K., Sikorska M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska

|

2011

|

z. 58, nr 3/II

159-166

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych sprężanych prętami bez przyczepności krótkich wsporników słupa o średniej smukłości ścinania (aF/d = 0,6) z zakresu morfologii zarysowania, wytężenia betonu i stali zbrojeniowej oraz nośności. Efektywność zastosowania prętów sprężających jako zbrojenia głównego określano dla elementów monolitycznych oraz w przypadku łączenia wsporników i słupa za pomocą sprężania, w dwuetapowej technologii procesu wykonawstwa. W elementach prefabrykowanych wsporniki ze słupem łączone były na suchy styk lub też na powierzchni nanoszono dodatkowo warstwę kleju konstrukcyjnego. W artykule zweryfikowano przydatność zastosowania modelu obliczeniowego bazującego na hipotezie ścinania - tarcia z uwzględnieniem poziomej siły pochodzącej od sprężania.

EN

The paper presents the results of experiments on post-tensioned corbels of medium shear span to effective depth ratio (aF/d = 0.6) concerning crack morphology, concrete and reinforcement stresses and load carrying capacity. The effectiveness of using prestressing bars as the main reinforcement was determined for monolithic elements as well as connecting corbel and column in two-stage technology. The precast elements were dry contact connected or, additionally, on the surface of the elements a structural adhesive was applied. The article verified the suitability of a computational model based on the shear - friction hypothesis taking into account the horizontal compression force.

7

Produkty oddziaływań diagenetycznych i hydrotermalnych w skałach osłony neogeńskich wulkanitów pienińskiego pasa skałkowego - wstępne badania mineralogiczno-petrograficzne

Pawlikowski M., Natkaniec-Nowak L., Dumańska-Słowik M., Kępińska B., Sikorska M.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2011

|

R. 50, nr 1-2

377-385, 4 nlb.

PL

Przedstawiono wyniki wstępnych prac terenowych i badań mineralogiczno-petrograficznych skał z wybranych rejonów pienińskiego pasa skałkowego po stronie polskiej i słowackiej. Ich celem było rozpoznanie objawów procesów hydrotermalnych i wytypowanie obszarów potencjalnie najkorzystniejszych z punktu widzenia możliwości dalszych badań pienińskiego pasa skałkowego pod kątem rozpoznania termicznego i geotermalnego. Badania laboratoryjne dotyczyły przede wszystkim charakteru mineralnego oraz częstości występowania różnego rodzaju żyłek (głównie węglanowych) tnących skały z najbliższego otoczenia neogeńskich wulkanitów PPS. Stwierdzono, że skały z rejonu potoku Piekiełko koło Krościenka charakteryzuje największa ilość żyłek, zarówno pod względem liczebności jak i miąższości. Są to w przewadze skały okruchowe (piaskowce) odznaczające się dość znaczną szczelinowatością. Wskazano na potrzebę przeprowadzenia dalszych badań geologicznych i wiertniczych.

EN

The results of preliminary field works as well as mineralogical and petrographical investigations of rock samples from selected localities in the Pieniny Klippen Belt (Polish and Slovakian sides) are presented. They aimed at recognition of hydrothermal processes and indicating the most prospective areas for further thermal and geothermal exploration. The laboratory research concentrated mostly on mineralogical composition and frequencies of occurrence of various types of veins (mostly carbonate) which intersect the rocks from the nearest proximity of the Neogene volcanites of the Pieniny Klippen Belt. It was found that the highest number of veins (regarding their abundancies and thicknesses) is ascribed to the rocks outcropping in the area of Piekiełko brook near Krościenko. There are mainly detritic rocks (sandstones) with relatively high amount of fractures. The need for further geological research and drilling works was pointed out.

8

Efektywność dobetonowania krótkich wsporników do istniejącego słupa żelbetowego

Nagrodzka-Godycka K., Sikorska M.

Przegląd Budowlany

|

2011

|

R. 82, nr 2

34-39

PL

Obecna sytuacja gospodarcza powoduje, że wiele obiektów budowlanych zmienia swoich właścicieli i konieczne jest dostosowanie istniejącej infrastruktury do wymagań nowego użytkownika. Modernizacja powoduje często przyrost obciążenia użytkowego lub modyfikację geometrii konstrukcji. Niejednokrotnie przebudowie nie musi ulegać cała konstrukcja, a jedynie jej poszczególne elementy, czego przykładem może być dołączenie wspornika stanowiącego podporę belki podsuwnicowej, do istniejącego w hali słupa żelbetowego.

EN

The results of the experimental investigations of the corbels reinforced with steel double-headed studs connected with precast columns were introduced in the work. Cracks morphology and carrying capacity strongly depends on the kind of the interface between corbel and column. The carrying capacity of these corbels was calculated by means of ACI-318 provisions based on shear-friction theory.

9

Diamenty z ureilitów – badania katodoluminescencyjne meteorytów

Sikorska M., Karczemska A., Jakubowski T., Giro L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 444

177--185

PL

Analiza katodoluminescencyjna (CL) została wykorzystana do zbadania czterech różnych meteorytów należących do grupy ureilitów: Dhofar 1303, DaG 868, DaG 999 oraz NWA. We wszystkich próbkach odkryte zostały diamenty o różnych barwach luminescencji i widmach CL. Świadczy to o zróżnicowaniu rodzajów centrów luminescencji w sieci krystalicznej badanych ziaren. Głównymi liniami emisyjnymi w diamentach z ureilitów są: 433 ±5 nm, 615 ±5 nm i 520 ±5 nm. Badane diamenty należy zaliczyć do typu Ia. Są to diamenty zawierające podstawienia węgla przez atomy azotu (>1018 N/cm3) występujące w formie agregatów, a nie pojedynczych atomów.

EN

Four different meteorites of the ureilite group have been examined with cathodoluminescence method: Dhofar 1303, DaG 868, DaG 999 and NWA. Diamonds differing both in luminescence colours and CL spectra have been discovered in all the samples. They show diversity of luminescence centres in the crystalline lattice of the grains. Main emission lines in diamonds from ureilites are 433 ±5 nm, 615 ±5 nm and 520 ±5 nm. The diamonds should be classified as Type Ia. They contain substitutions of carbon by nitrogen atoms (>1018 N/cm3) occurring in the form of aggregates rather than individual atoms.

10

Dissolved-recrystallized zircon from mariupolite in the Mariupol Massif, Priazovje (SE Ukraine)

Dumańska-Słowik M., Sikorska M., Heflik W.

Acta Geologica Polonica

|

2011

|

Vol. 61, no. 3

277-288

EN

Zircon in mariupolite from the alkaline Mariupol Massif has a relatively simple, monotonous composition with only some variation in its REE2O3 and ThO2 content, i.e., 0.00-1.55 and 0.00-0.34 wt. %, respectively. It contains numerous inclusions such as albite, lepidomelane, aegirine, K-feldspars, pyrochlore, paristite and bastnńsite-(Ce). The crystallization of the inclusions (except for REE-bearing carbonates) was contemporaneous with the formation of the zircon crystals. These inclusions were enclosed by faster growing zircons. The SEM-CL images of the zircon are typical of crystals with signs of local thermal recrystallization, i.e., primary oscillatory zoning along the grain margins and secondary irregular patchy zoning in the interior. Its complex internal texture most probably formed as a result of a coupled dissolution-recrystallization process during the late magmatic or post-magmatic stage of the cooling of the host rocks. The abundant micropores could have originated as a result of leaching of the zircon. The recrystallization process definitely disturbed the concentric oscillatory zoning pattern characteristic of magmatic zircon.

11

Wsporniki zbrojone trzpieniami stalowymi

Nagrodzka-Godycka K., Seroka D., Sikorska M.

Inżynieria Morska i Geotechnika

|

2010

|

nr 2

313-320

PL

Wyniki eksperymentalnych badań krótkich wsporników słupa zbrojonych stalowymi trzpieniami. Porównanie efektywności tego zbrojenia ze zbrojeniem klasycznymi prętami zbrojeniowymi stosowanymi w konstrukcjach żelbetowych.

EN

The results of tests on corbels reinforced by steel studs. Comparison of its efficiency with classical reinforcement by bars in reinforced concrete constructions.

12

Przestrzeń porowa piaskowców jury dolnej w rejonie Bełchatowa

Kozłowska A., Kuberska M., Pańczyk M., Sikorska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 439 (1)

37--45

PL

Analizie petrograficznej i petrofizycznej poddano piaskowce jury dolnej w rejonie Bełchatowa, z ośmiu otworów wiertniczych: Florentyna IG 2, Gomunice 13, Jeżów IG 1, Kalisz IG 1, Niechmirów IG 1, Zakrzyn IG 1, Zamoście 1 i Zaosie 2. W pracach wykorzystano następujące metody badawcze: mikroskop polaryzacyjny (PL), katodoluminescencję (CL), skaningowy mikroskop elektronowy (SEM) i mikrosondę energetyczną (EDS, ISIS), badania rentgenostrukturalne (XRD) oraz laboratoryjne badania petrofizyczne. Piaskowce reprezentują głównie arenity i waki kwarcowe od bardzo drobno- do średnioziarnistych. Głównym składnikiem ich szkieletu ziarnowego jest kwarc, natomiast skalenie, litoklasty i łyszczyki występują w niewielkiej ilości. Dominującym rodzajem spoiwa jest masa wypełniająca typu matriks, której towarzyszą cementy: kwarcowy, węglanowy reprezentowany przez syderyt (oraz inne minerały szeregu syderyt-magnezyt) i Fe-dolomit/ankeryt oraz kaolinitowy. Skały te charakteryzują się bardzo dobrymi i dobrymi właściwościami filtracyjnymi. Porowatość piaskowców często przekracza 15%, a przepuszczalność mieści się w przedziale od 0,1 do 1361,7 mD. Parametry przestrzeni porowej pomierzone w porozymetrze kształtują się następująco: współczynnik porowatości dynamicznej 4,7–30,0%, średnia wartość ilości porów >1 μm 5–99%, średnica progowa 0,2–64,0 μm i histereza 2–87%.

EN

Lower Jurassic sandstones from eight boreholes (Florentyna IG 2, Gomunice 13, Jeów IG 1, Kalisz IG 1, Niechmirów IG 1, Zakrzyn IG 1, Zamoście 1 i Zaosie 2) of the Bełchatów region were studied for petrography and petrophysical properties. The following research methods were used: polarizing microscope observations (PL), cathodoluminescence studies (CL), scanning electron microscope (SEM) investigations and energy dispersive spectrometer studies (EDS ISIS), X-ray diffraction analyses (XRD) and laboratory petrophysical examinations. The sandstones are represented by very fine- to medium-grained quartz arenites and wackes. The main component of the grain framework is quartz. Feldspars, lithoclasts and micas occur in minor proportions. The sandstone is bonded predominantly by matrix accompanied by quartz, siderite (and other minerals of the siderite–magnezite series), Fe-dolomite/ankerite and kaolinite cements. The rocks are characterized by good and very good filtration properties. Porosity of the sandstones, very often exceeds 15%, and permeability ranges from 0.1 to 1361.7 mD. Pore space parameters measured in porosimeter show the following trend: dynamic porosity factor: 4.7–30.0%, average amount of pores >1 μm: 5–99%, threshold diameter: 0.2–64.0 μm and hysteresis: 2–87%.

13

Wsporniki sprężone prętami bez przyczepności

Nagrodzka-Godycka K., Sikorska M., Seroka D.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Politechnika Łódzka

|

2009

|

Z. 60

81-96

PL

W pracy przedstawiono wyniki eksperymentalnych badań krótkich sprężonych wsporników o zmiennej smukłości ścinania, dotyczące zarysowania, wytężenia i niszczenia. Wsporniki sprężone były prętami typu Macalloy 1030 o średnicy 25 mm bez przyczepności. Wyniki badań porównano z zarysowaniem i nośnością wsporników zbrojonych stałą pasywną. W artykule poddano również ocenie przydatność wybranych schematów obliczeniowych opartych na metodzie strumieni sił (ST) oraz hipotezie ścinania - tarcia.

EN

This paper presents experimental data of the post tensioned prestressed corbels with various shear span - to - effective depth ratio ( aF/d = 1.0; 0.6 ; 0.3). In order to recognize the effect of prestressing, the test results of the prestressed corbels were compared with the test results of the ultimate load and cracking forces of corbels with passive reinforcement. Prestressing can reduce crack widths and enhance their load carrying capacity. It turned out that the effectiveness of prestressing bars in the corbels was significant particularly for corbels with greater value ratio (aF/d ≈ 1.0). The results of the experimental tests were compared with the calculated load carrying capacity of tested prestressed corbels by means of STM and shear friction methods.

14

Preliminary mineralogical and petrographical studies of veins within the country rocks of the Neogene volcanites of the Pieniny Klippen Belt as indicators of potential geothermal processes

Pawlikowski M., Kępińska B., Sikorska M., Natkaniec-Nowak L., Dumańska-Słowik M., Kosuth M.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2009

|

Vol. 79, No 2

177-185

EN

Field and as mineralogical and petrographical examinations of sedimentary rocks present in the area surrounding the Pieniny Klippen Belt were performed. The aim of these investigations was to identify the symptoms of hydrothermal processes within the studied rocks. Moreover, the areas prospective for the occur- rences of geothermal waters, alternative source of thermal energy instead of traditional power production using fossil fuels, were indicated. Analytical investigations were focused mainly on mineralogical composition of rocks as well as on the frequency of occurrences of various veins (mainly built of carbonate minerals) intersecting the rocks from the neighbourhood of Neogene andesitic rocks from the Pieniny Klippen Belt. The highest quantity and thickness of the veins was observed in the rocks from the area of Piekiełko stream near Krościenko. The clastic rocks (sandstones) from this area contain many fractures which are crucial for potential geothermal water circulation.

15

Nośność krótkich wsporników żelbetowych wzmocnionych matami kompozytowymi

Sroka D., Sikorska M.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 113

283-290

PL

Celem pracy było eksperymentalne określenie efektywności wzmocnienia wsporników słupa za pomocą mat CFRP przyklejanych do zewnętrznej powierzchni wspornika. Program badawczy obejmował cztery prostokątne, symetryczne wsporniki słupa, różniące się smukłością ścinania. Pozwoliło to określić efektywność użycia maty CFRP w zależności od stosunku aF/d. Oprócz badań wzmocnionych wsporników żelbetowych przeprowadzono badania towarzyszące, polegające na wyznaczeniu charakterystyk materiałowych wysokomodułowej maty węglowej oraz betonowych próbek walcowych w koszulkach z CFRP.

16

Mikrofacje i diageneza barierowych utworów dolomitu głównego (Ca2) na obszarze Pomorza Zachodniego

Słowakiewicz M., Mikołajewski Z., Sikorska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 429

187-193

PL

Przeprowadzono mikrofacjalną i diagenetyczną charakterystykę czterech profili reprezentujących środowisko bariery zewnętrznej cechsztyńskiego dolomitu głównego (Ca2) w rejonie platformy węglanowej Kamienia Pomorskiego (Benice-3, Ciechnowo-5) oraz platformy pomorskiej (Czarne-1, Gardomino-1). Analizowane profile składają się z dolomitów wykształconych w następujących mikrofacjach: greinstony i pakstony ooidowe, wakstony bioklastyczne, flotstony, rudstony intraklastowe, madstony stabilizowane mikrobialnie oraz utwory biogeniczne - maty mikrobialne i stromatolity. Bardzo często występuje biostabilizacja mikrobialna. Wyróżniono dwa etapy diagenezy: eodiagenezę - w nieznacznym stopniu wpływającą na pierwotnie wysoką porowatość, oraz związaną ze stopniowym pogrzebaniem osadu mezodiagenezę, która odegrała znacznie większą rolę w obniżeniu potencjału zbiornikowego tych skał. Na tym etapie oddziaływały procesy związane z neomorfizmem agradacyjnym, z kompakcją chemiczną oraz zróżnicowaną cementacją. Miejscami doszło także do znacznego zeszczelinowacenia skał, co spowodowało powstanie potencjalnych dróg migracji dla węglowodorów i roztworów zmineralizowanych. Przeprowadzone badania potwierdzają opinię, że utwory dolomitu głównego związane ze strefami barier na obszarze Pomorza Zachodniego charakteryzują się generalnie słabymi właściwościami zbiornikowymi.

EN

Microfacies and diagenetic characteristics of four profiles representing outer barrier environment of the Zechstein Main Dolomite (Ca2) have been performed in the area of the Kamień Pomorski (Benice-3, Ciechnowo-5) and Pomorze (Czarne-1, Gardomino-1) carbonate platforms. The profiles contain the following types of the dolostone microfacies: ooid grainstones and packstones, bioclastic wackstones, intraclast floatstones and rudstones, microbially stabilized mudstones and biogenic forms such as microbial mats and stromatolites. Microbial biostabilization is very common. Two stages of diagenesis have been distinguished: eodiagenesis - which only slightly affected the high primary porosity and mesodiagenesis associated with the gradual burial which played an essential role in lowering of the reservoir potential of the rocks. Aggradational neomorphism, chemical compaction and diverse cementation processes also acted at this stage. Fracturing of the rocks happened in some places causing formation of the potential migration routes for hydrocarbons and mineralized solutions. The studies confirmed previous opinions that the Main Dolomite rocks deposited in the barrier zones of West Pomerania have in general poor reservoir properties.

17

O odtworzeniu układu odniesienia na mapach eksploatacji rudnych

Jura J., Sikorska M.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2007

|

z. 278

181-190

PL

Referat opisuje działania, podjęte dla przestawienia zwektoryzowanych treści map eksploatacji rudnych, tzw. ,JCarte des Oberschlesischen Erzbergbaues'' -pierwotnie wykonanych w lokalnym układzie współrzędnych "Sucha Góra" - w państwowym układzie współrzędnych płaskich "1942". Ustalono obiekty na mapach, które przetrwały do czasów współczesnych. Współrzędne punktów w obu analizowanych układach współrzędnych zostały wykorzystane do wyznaczenia parametrów transformacji. Z kolei, poddano analizie oraz wektoryzacji treści związane z eksploatacją rud cynku, ołowiu, żelaza brunatnego oraz siarki. Przygotowana w ten sposób mapa jest elementem systemu informacyjnego o dawnym terenie górniczym i może być wykorzystana w przygotowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

EN

The paper presents and discusses actions aimed at presentation of content of old mining maps, drawn in the local coordinate system "Sucha Góra", on actual maps drawn in the state plane coordinate system "1942". The original data of ore exploitations, as drawn on the ,JCarte des Oberschlesischen Erzbergbaues, were first vectorized. Then still existing objects, but already shown on these old maps, were identified, and coordinates of points representing them on maps in both systems were used for computation of transformation parameters. The next step consisted in analysis and vectorization of content of the Erzkarte maps, pertaining to exploitation of zinc, lead and limonite ores and sulphur. The resulting map constitutes an important element of spatial information system of the old mining area, indispensable for local planning.

18

Ewolucja porowatości w piaskowcach kambru z polskiej części Morza Bałtyckiego

Sikorska M., Jaworowski K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 427

79-110

PL

Piaskowce kambru środkowego stanowią główny poziom ropo- i gazonośny na obszarze Morza Bałtyckiego. Jako najbardziej perspektywiczne określono piaskowce z cienkimi przewarstwieniami heterolitów piaszczysto-mułowcowych, zinterpretowane jako brzeżne i szelfowe piaski pływowe z wypełnieniami kanałów pływowych. Wykonano standardowe badania mikroskopowe, analizę katodoluminescencyjną (CL), badania na mikroskopie skaningowym (SEM) i mikrosondzie (EDS) oraz analizę sedymentologiczną. Piaskowce w większości należą do arenitów kwarcowych. Charakteryzują się bardzo zróżnicowaną porowatością: od bliskiej zera do ponad 20%. Wpływ na kształtowanie się porowatości piaskowców miały: środowisko sedymentacji, cementacja, kompakcja, rozpuszczanie, głębokość pogrzebania oraz podatność na spękania. Oszacowano, że proces kompakcji mechanicznej spowodował zmniejszenie pierwotnej porowatości o 10%, a cementacja o kolejne 25%. Ważną rolę odegrała także kompakcja chemiczna. Spośród procesów cementacyjnych największe znaczenie miała sylifikacja przebiegająca w dwóch etapach: w czasie eo- i mezodiagenezy w warunkach postępującej subsydencji. Wtórna porowatość spowodowana rozpuszczaniem ziaren i cementu miała niewielkie, lokalne znaczenie. W piaskowcach występuje porowatość szczelinowa. Obserwowane spękania bywają puste lub wypełnione węglanami, kwarcem lub bituminami. Wraz z mikrostylolitami stanowiły one potencjalne drogi migracji węglowodorów. Potwierdzono pogląd, że piaskowce kambryjskie stanowią szczelinowo-porowe skały zbiornikowe.

EN

Middle Cambrian sandstones are the main oil- and gas-bearing strata in the Baltic Sea region. The most prospective are the sandstones containing thin interbeds of sandstone-mudstone heteroliths. The sandstones are interpreted as tidal coastal and shelf sands with tidal channel fills. The research included standard microscopic investigations, cathodoluminescence analysis (CL), scanning electron microscope (SEM) and energy dispersive spectrometer (EDS) studies, and sedimentological analysis. Most of the sandstones are represented by quartz arenites. They are characterized by highly variable porosity ranging from nearly zero to over 20%. Porosity evolution of the sandstones was influenced by sedimentary environment, cementation, compaction, dissolution, burial depth and susceptibility to fracturing. It is estimated that the process of mechanical compaction caused loss of primary porosity by 10%. Cementation reduced it by further 25%. Chemical compaction also played a significant role. Among cementation processes, the most important was silicification which in two stages: during eo- and mesodiagenesis under progressing subsidence. Secondary porosity due to grain and cement dissolution was of lesser, only local importance. The sandstones show fracture porosity. The fractures are either empty or filled with carbonates, quartz and bitumens. Together with microstylolites, they were potential paths for hydrocarbon migrations. It has been confirmed that the Cambrian sandstones form a fracture-pore type of reservoir rocks.

19

Charakterystyka geochronologiczna obszarów źródłowych dla dolnopaleozoicznych utworów z NW kratonu wschodnioeuropejskiego oraz strefy Koszalin-Chojnice; datowania detrytycznych łyszczyków (K/Ar) i cyrkonów (U/Pb SHRIMP)

Poprawa P., Paszkowski M., Fanning C. M., Pécskay Z., Nawrocki J., Sikorska M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

149--164

PL

Dla próbki z utworów niższego dolnego kambru, dostarczanych do basenu bałtyckiego z zachodu (otw. Słupsk IG 1, głęb. 4491 m), wyniki punktowych datowań U/Pb SHRIMP ziaren detrytycznych cyrkonów grupują się w zakresie około (1250-) 1350 do około 1800 mln lat, typowym dla podłoża zachodniej Fennoskandii. Pozwala to sugerować, że na początku kambru kraton wschodnioeuropejski (Baltika) sięgał dalej na zachód niż obecna linia Teisseyre’a-Tornquista. Wiek K/Ar otrzymany dla muskowitów z tej samej próbki wynosi 674,2 ±25,4 mln lat, co można wiązać z metamorfizmem zachodzącym na zachodnim skłonie Baltiki, związanym z wczesną fazą ryftowania w czasie rozpadu prekambryjskiego superkontynentu Rodinii/Pannotii. Spektrum wyników punktowych datowań U/Pb ziaren detrytycznych cyrkonów dla próbek z karadockich piaskowców strefy Koszalin-Chojnice (otw. Nowa Karczma 1, głęb. 2761,7 m) oraz ludlowskich piaskowców basenu bałtyckiego (otw. Słupsk IG 1, głęb. 3543,5 m), deponowanych z zachodu, spoza obecnej linii Teisseyre’a-Tornquista, jest zbliżone. Dominują w nich ziarna o wieku wskazującym na pochodzenie z erozji obszaru nawiązującego budową do zachodniej części kratonu wschodnioeuropejskiego. Występują wśród nich grupy ziaren wiekowo odpowiadających orogenezie swekofeńskiej (1756-2050 mln lat), poorogenicznym granitom typu rapakiwi (1485-1510 mln lat) oraz orogenezie swekonorweskiej/grenwilskiej zachodniej Fennoskandii (974-1227 mln lat). Ponadto próbki te zawierają ziarna cyrkonów datowane na 739-805 mln lat oraz 854-856 mln lat. Ziarna o wieku w zakresie 559-623 mln lat mogą pochodzić z erozji podłoża perygondwańskich terranów, prawdopodobnie Awalonii. Stwierdzono także ziarna cyrkonów o wieku U/Pb odpowiadającym zdarzeniom kaledońskim (442-495 mln lat). Wyniki datowań K/Ar detrytycznych muskowitów dla pięciu próbek z osadów sylurskich basenu bałtyckiego oraz jednej z rowu Oslo, dostarczanych z obszaru źródłowego położonego na zachód od obecnej linii Teisseyre’a-Tornquista i Sorgenfreia-Tornquista, mieszczą się we względnie wąskim zakresie wiekowym, odpowiadającym ordowikowi i wczesnemu sylurowi (od 441,7 ±16,9 do 477,7 ±18,2 mln lat). Dla jednej próbki uzyskano natomiast wiek K/Ar łyszczyków wynoszący 546,8 ±20,9 mln lat, odpowiadający późnemu ediakarowi-wczesnemu kambrowi. Basen, w którym były deponowane utwory strefy Koszalin-Chojnice, oraz basen bałtycki były zasilane od zachodu detrytusem pochodzącym z erozji kaledońskiej strefy kolizji, w której zachodził orogeniczny metamorfizm niskiego stopnia, a w skład której wchodziły bloki tektoniczne o odmiennej proweniencji. Oprócz zmetamorfizowanych osadów kaledońskiej pryzmy akrecyjnej w strefę kolizji były zaangażowane: kaledoński, subdukcyjny łuk wyspowy, zachodni brzeg kratonu wschodnioeuropejskiego oraz perygondwańskie terrany i enklawy skorupy o kadomskiej konsolidacji. Strefa Koszalin-Chojnice w ordowickiej paleogeografii była odległa od strefy Rugii.

EN

Sediments supplied during the earlymost Cambrian to the Baltic Basin from the west are characterized by the presence of detrital zircons characterized by U/Pb SHRIMP ages in a range of (1250-) 1350 to 1800 Ma, as well as K/Ar age of detrital muscovite 674.2 ± 25.4 Ma. Detrital zircons supplied to the Koszalin-Chojnice zone and Baltic Basin during the Late Ordovician and Late Silurian, respectively, have U/Pb SHRIMP characteristics similar to each other (clusters of ages: 1756-2050 Ma, 1485-1510 Ma, 974-1227 Ma, 739-805 Ma, 854-856 Ma, 559-623 Ma, 442-495 Ma). A relatively narrow range of K/Ar ages was obtained for five samples from detrital muscovites supplied to the Baltic Basin from the west during the Late Silurian (441.7 ± 16.9 to 477.7 ± 18.2 Ma). One sample revealed K/Ar age of 546.8 ± 20.9 Ma. The Baltic Basin and the Koszalin-Chojnice zone were supplied with detritus from the west by a Caledonian collision zone affected by syncollisional low grade metamorphism and composed of tectonic units of different provenance: a volcanic island arc related to Caledonian subduction, a western margin of the East European Craton and the peri-Gondwanian terranes and enclaves of the Cadomian consolidation crust.

20

Łysogóry Unit (Central Poland) versus East European Craton - application of sedimentological data from Cambrian siliciclastic association

Jaworowski K., Sikorska M.

Geological Quarterly

|

2006

|

Vol. 50, No. 1

77-88

EN

TheMiddle and Late Cambrian deposits of the Łysogóry Unit and the Early and Middle Cambrian deposits of the East European Craton form part of an extensive siliciclastic sedimentary prism that was deposited on a tide and storm influenced continental shelf. In SE Poland, the proximal part of the Cambrian passive margin sedimentary prism of the East European Craton (Baltica) corresponds to the Łysogóry Unit whereas the NE part of the Małopolska Massif is thought to represent its distal part. Based on sedimentological criteria, the Cambrian siliciclastic association appears to indicate that the Łysogóry Unit and Małopolska Massif were not detached from Baltica during the breakup of the Precambrian Rodinia supercontinent, thus casting serious doubt on the exotic terrane nature of the Holy Cross Mts. Neither the Łysogóry Unit nor the Małopolska Massif are terranes in so far as they were not subject to lateral translations along the margin of Baltica. The Cambrian phases of Caledonian deformations in the Holy Cross Mts. may be explained in terms of rotational block movements controlled by large-scale listric normal faults dipping off the craton.