Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Skład chemiczny wody w zatopionej odkrywce gipsu „Gacki” (Niecka Nidziańska)

Malata M., Motyka J., d'Obyrn K., Postawa A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

43--49

PL

Eksploatacja złoża gipsu „Gacki” w dolinie Nidy (region świętokrzyski) metodą odkrywkową trwała od 1955 do 1985 roku. Kopalnia składała się z trzech odkrywek o różnej wielkości, od 0,8 do 19,88 ha. Po zaprzestaniu eksploatacji podjęto decyzję o rekultywacji w kierunku wodnym i nastąpiło zatopienie odkrywek do naturalnego poziomu wód podziemnych. Powstał w ten sposób zespół trzech akwenów o różnej głębokości. W kwietniu 2008 roku w największym akwenie o głębokości 12 m wykonano badania właściwości fizycznych i składu chemicznego wody w jego profilu. W terenie zmierzono przewodność elektrolityczną właściwą (PEW), temperaturę i pH wody na dziewięciu głębokościach zbiornika, począwszy od jego powierzchni. Stwierdzono, że temperatura i pH zmniejszają się wraz z głębokością, a PEW i stężenie makroskładników i większości badanych mikroelementów jest prawie wyrównane w profilu akwenu. Mineralizacja ogólna wody sięga około 2100 mg/dm3 i jest to woda typu Ca-SO4 , co wynika z charakteru skał otaczających (gipsów).

EN

Exploitation of the „Gacki” gypsum deposit in the Nida valley (Świętokrzyskie region, SE Poland), by the opencast method lasted from 1955 till 1985. The mine consisted of three open pits of various sizes, from 0.8 to 19.88 ha. After the exploitation ceased, a decision was made to recultivate the area in order to recreate the natural groundwater levels. In this way three artificial lakes of different depths were formed. In April 2008, the largest lake, with a depth of 12 m, was tested and the chemical properties of water in the vertical profile was investigated. The field measurements of the electrolytic conductivity (CEC), temperature and pH of the water at nine depths levels, starting from its surface were made. It has been found that the temperature and pH decrease with depth and CEC and the concentration of macroelements and most of the examined microelements are almost uniform in the water profile. The total dissolved solids (TDS) reaches about 2100 mg/dm3 and it is Ca-SO4 type water, which results from the nature of the surrounding rocks (gypsum).

2

Prognoza działania systemu melioracyjnego na terenach pogórniczych byłej kopalni siarki Piaseczno zagrożonych podtopieniem

Haładus A., Kulma R., Postawa A., Burchard-Piekutowska J., Bukowski P., Niedbalska K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

34--42

PL

Odkrywka „Piaseczno” po byłej kopalni siarki od prawie 40. lat pozostaje w stanie niezlikwidowanym. Utworzony zbiornik, w wyniku samonapełnienia wodami podziemnymi, spiętrzony jest obecnie do rzędnej 138,0 m n.p.m., której utrzymanie zapewnione jest poprzez odprowadzanie wód nadmiarowych do Wisły. Dalsze piętrzenie wody w odkrywce może prowadzić do podtopiania terenów w rejonie zbiornika, a tym samym spowodować ogromne szkody w stanie zagospodarowania i użytkowania tych terenów. Wykonane, na modelu numerycznym, wielowariantowe prognozy hydrogeologiczne umożliwiły, w zależności od wysokości położenia lustra wody w zbiorniku, wybór optymalnego sposobu w zakresie regulacji stosunków wodno-gruntowych na terenach znajdujących się w zasięgu depresyjnego oddziaływania likwidowanego wyrobiska „Piaseczno”. Osiągnięcie docelowej wysokości napełnienia zbiornika musi być jednak poprzedzone wykonaniem podstawowego systemu melioracyjnego uzupełnionego na wybranych fragmentach terenu melioracją szczegółową.

EN

The „Piaseczno” open pit of the former sulphur mine has been in an unliquidated state for nearly 40 years. The created reservoir, as a result of self-flooding with groundwater, is currently dammed up to an ordinate of 138.0 m above sea level, the maintenance of which is ensured by drainage of redundant water to the Vistula. Further damming up of the water in the open pit can lead to flooding of the areas in the surrounding of the reservoir, and thus cause great damage in the state of development and usage of these areas. The hydrogeological forecasts performed on a numerical model enabled, depending on the water table level in the reservoir, the selection of the optimal method for regulating water-ground relations in the areas within the depression range of the „Piaseczno” mine. The achievement of the target water level in reservoir must be preceded by the implementation of the basic drainage system supplemented with specific melioration on selected areas.

3

Cechy fizykochemiczne i skład jonowy wód górnej Soły

Malata M., Motyka J., Postawa A., Byrski B.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 1

38--54

PL

W artykule zaprezentowano wyniki badań jakości wód w górnym odcinku Soły (od Rajczy do zapory Tresna). W składzie chemicznym wody dominowały jony Ca2+ i HCO3–, a ze związków biogennych NO32–. Wody charakteryzowały się niskim poziomem mineralizacji w zakresie od 195,6 do 246,3 mg·dm–3. W terenie zmierzono wartość pH oraz PEW wody. W laboratorium HGI AGH oznaczono metodami ICP-OES: Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+, SO42–, PO43–, oraz ICP-MS: Ag, Al, As, Be, Bi, Br, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, Hg, I, Mn, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Te, Ti, Tl, U, V, W, Y, Sr, Zn, Zr. Stężenia HCO3– oraz Cl– oznaczono wolumetrycznie oraz argentometrycznie (metodą Mohra). Do oznaczenia stężenia NO32– wykorzystano spektrofotometr DR 2800 fi rmy HACH Lange. W pracy dokonano próby powiązania składu fizykochemicznego z cechami środowiska geograficznego zlewni.

EN

In the article the authors present the results of water quality in the upper section of the Soła (from Rajczy to the dam Tresna). The chemical composition of water dominated by Ca2+ and HCO3–, and the biogenic compounds NO32–. Water characterized by low mineral content in the range of 195.6 to 246.3 mg·dm–3. In the field, the pH measured, and EC water were measured. In the laboratory HGI AGH determined by methods ICP-OES: Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe2+, SO42–, PO43–, and ICP-MS: Ag, Al, As, Be, Bi, Br, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Ga, Hg, I, Mn, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Te, Ti, Tl, U, V, W, Y, Sr, Zn, Zr. Concentrations of HCO3– and Cl– were determined volumetrically and argentometrycznie (Mohr’s method). To determine the concentration of NO32– used the DR 2800 spectrophotometer HACH Lange. The paper attempts ties physico-chemical composition of the characteristics of the geographical environment catchment.

4

Analiza czynników wpływających na zmiany składu chemicznego wód przeznaczonych do spożycia

Wątor K., Kmiecik E., Postawa A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1388--1392

EN

Drinking water samples were collected from 501 points in five cities located in south Poland - Kraków, Myszków, Jaworzno, Racibórz and Kamienna Góra, using the random daytime sam-pling method (RDT). All samples were collected by trained samplers from randomly chosen buildings, at random hours and without prior flushing. Analysis of chemical composition of water samples was conducted at the certified Hydrogeochemical Laboratory of AGH - University of Science and Technology in Kraków. Concentrations of selected trace elements (As, Cr, Zn, Al, Cd, Mn, Cu, Ni, Pb, Fe) and major ions (Na, Ca, Mg, K, Cl^-, SO₄^2-, HCO₃¯) were measured. The principal component analysis was performed. The dimension reduction was made on the basis of major ions. Two principal components were used: the first one was dependent on the concentration of Cľ , SO₄^2-, NaandK, and the second one included the concentration of Mg, Ca and HCO^-. The analysis indicated a diversity of the results in virtue of sampling site. Three groups of results were clearly indicated: the first one represented water samples from Kraków and Kamienna Góra, the second one - samples from Myszków and Racibórz, and the third group was were the samples collected in Jaworzno. This diversity results from the type of water intake (groundwater and surface water), manner of water water supply systems.

5

Department of Hydrogeology and Engineering Geology

Postawa A.

Geology, Geophysics and Environment

|

2016

|

Vol. 42, no. 2

241--248

6

Porowatość matrycy wapieni i margli jury górnej w rejonie Olkusza

Juśko K., Motyka J., Postawa A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

801--804

EN

The article presents results of laboratory open porosity analysis on 167 Jurassic limestones and marls samples. Samples was taken from five boreholes drilled on the East of the Olkusz Zn-Pb mining region. Statistical methods was used to elaborate of the research results. The mean, standard deviation and maximum and minimum value was calculated. The variability of open porosity with depth was shown on the example of one borehole. Relationship of the parameter in the rock samples taken horizontal and vertical to the bedding was analyzed.

7

Groundwater dependent ecosystems and man : conflicting groundwater uses

Wachniew P., Witczak S., Postawa A., Kania J., Żurek A., Różański K., Dulliński M.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 4

695--706

EN

Groundwater Dependent Ecosystems (GDE) are important elements of biodiversity and providers of valuable goods and services to society. Preservation of their environmental functions in the face of increasing anthropogenic pressures on groundwater resources and progressive climate change depends on appropriate environmental policies and water resources management. A brief overview of current knowledge of the functioning of GDE and their relations with groundwater is given in the first part of the article. Effective incorporation of GDE into the policy and practice of water resources management depends on thorough understanding of how hydrogeological processes and human impacts influence the quantity and quality of groundwater available to ecosystems. Major scientific challenges in this regard are related to adequate representation of GDE in the conceptual and re lated numeri cal models of groundwater systems. An example of a GDE (Wielkie Błoto fen in southern Poland) is discussed in some detail in the second part of the article. It illustrates some of the pressures and threats which GDE located in densely populated regions of the European continent are experiencing nowadays. Selected research tools used to quantify those pressures and threats are described and discussed.

8

Assessment of the qualitative and quantitative stability of “Wieliczka” Salt Mine (Poland) brines and of their possible use for medicinal purposes

d'Obyrn K., Postawa A.

Geological Quarterly

|

2014

|

Vol. 58, No. 3

459--464

EN

Water inflow to a salt mine usually poses a threat to the mine and sometimes even to its existence. On the other hand the healing properties of salt have been known since Antiquity and brines extracted from the mines have been used in the treatment of various diseases. The “Wieliczka” Salt Mine in southern Poland has been conducting organized rehabilitation and therapeutic activities for respiratory tract diseases for almost 200 years. This paper presents preliminary results of a study focused on pre-selection of out-of-deposit water inflows into the mine workings which show the lowest variability in yield and in chemical composition, and which can potentially be used in the health resort operated by the mine. The results indicate that brines from the WVII-16 leak are the only ones which can be taken into account when considering the use of Wieliczka brines for medicinal purposes for baths, rinses, irrigation, and at lower mineralisation levels, in liquid treatments

9

Selected hydrochemical ratios of waters from inflows at level VI in "Wieliczka" Salt Mine

Obyrn K. d', Postawa A.

Geology, Geophysics and Environment

|

2013

|

Vol. 39, no. 3

163--174

EN

Relationships between major ions, such as Cl- , SO4 2- and Na+ and some microelements, may serve as good indicators of genesis and chemical transformations occurring during groundwater flow. The chemical composition of water from inflows at the level VI of "Wieliczka" Salt Mine is formed mainly by the dissolution of different types of salts caused by waters circulating in complicated systems of semipermeable rocks and fractured sandstones. This complicated geological structure is additionally disturbed by seven centuries of mining activity. Individual inflows are recharged by different flow systems, thus water/rock contact times are different. The authors analysed basic hydrochemical ratios: sodium/chlorides (rNa+rCl-), sulphides/chlorides (rSO42- • 100/rCl-) and chlorides/iodides (Cl-/I-). The obtained results proved that hydrochemical ratios may serve as a supporting tool for better assessment of water threats in the western part of "Wieliczka" Salt Mine.

PL

Stosunki zawartości jonów głównych i niektórych mikroskładników w wodzie, zwane wskaźnikami hydrochemicznymi, mogą być pomocne w analizie genezy wód podziemnych i interpretacji zmian, jakim wody ulegały w czasie krążenia w górotworze. Skład chemiczny wycieków na poziomie VI Kopalni Soli „Wieliczka" kształtuje się w efekcie rozpuszczania różnych typów soli przez wody krążące w skomplikowanym systemie półprzepuszczalnych skał typu mułowce i spękanych, pokruszonych piaskowców. Dodatkowo sytuację komplikują efekty, trwającej tu od siedmiu stuleci, działalności górniczej. Analizie poddane zostały podstawowe wskaźniki hydrochemiczne: sodowo-chlorkowy rNa+/rCl-, siarczanowy rSO42- • 100/rCl- oraz chlorkowo-jodkowy Cl-/l-. Wyniki badań posłużyły jako narzędzia wspomagające ocenę zagrożeń wodnych w zachodnim rejonie kopalni.

10

Zmiany warunków zasilania wycieku W VI-32 w kopalni soli Wieliczka w świetle wieloletnich badań izotopowych

Postawa A., Obyrn K. d'

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

465--469

PL

W pracy przedstawiono podsumowanie 40 lat badań zawartości trytu oraz izotopów stabilnych (18O i 2H) w wodach dopływających do komory Z-32 na poziomie VI kopalni soli Wieliczka (wyciek W VI-32). Skład izotopowy wód z wycieku świadczy o zasilaniu mieszanym, z istotną komponentą wód współczesnych. Proporcje mieszania tych składowych ulegają okresowym, niekiedy znacznym wahaniom, co świadczy o zmiennych w czasie i skomplikowanych warunkach zasilania wycieku.

EN

In a paper the results of long-term isotopic investigations are presented. Both stable isotopes (18O and 2H) and tritium concentrations were measured in water appearing in the Z-32 chamber at the VI level in Wieliczka salt main. Observed changes in isotopic composition of waters from the inflow suggest mixing of tritium free water recharged in Holocene with essential component of contemporary waters containing tritium. Variable mixing proportions of these components suggest changeable and complicated conditions of water circulation.

11

Zmiany składu chemicznego wód w utworach permu w kopalni rud Zn-Pb Pomorzany w rejonie Olkusza

Motyka J., Postawa A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

413--417

PL

W pracy przedstawiono wyniki prowadzonych od ponad 40 lat badań składu chemicznego wód w obrębie piętra permskiego w rejonie kopalni rud cynkowo-ołowiowych Pomorzany w rejonie Olkusza. Zostały opisane krótko i długoterminowe efekty prowadzenia działalności górniczej i odwadniania wyrobisk kopalni, poprowadzonych w utworach permu i nadległych utworach triasu.

EN

In a paper the results of over 40 years’ hydrochemical investigations of waters occurring within Permian sediments in Pomorzany mine near Olkusz are presented. Short-term and long-term effects of mining activities and dewatering of Permian and Triassic aquifers on groundwater chemistry are described.

12

Nowe wyzwania w hydrogeologii – europejski projekt FP7 GENESIS

Witczak S., Kania J., Malina G., Postawa A., Żurek A., Duliński M., Różański K., Wachniew P., Nikiel G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

633--643

PL

W artykule krótko przedstawiono charakterystykę europejskiego projektu FP-7 GENESIS oraz doświadczenia wynikające z badania polskich obszarów testowych włączonych do projektu. W zrozumieniu systemu krążenia wód podziemnych najważniejsza jest rola skali czasowej oraz ocena środowiskowej roli wody. W prezentacji skali czasowej bardzo ważne są proste modele konceptualne. Bardziej zaawansowane modelowanie numeryczne wymaga nowych metod ograniczających niepewność prognoz. Jedną z przedstawionych w artykule metod jest kalibracja modeli przepływu i transportu przy pomocy znaczników środowiskowych w kolejnych krokach zależnych od dostępnych danych oraz przedziałów wieków wody.

EN

The paper briefly describes the European FP7 project GENESIS and lessons learned from the Polish case studies involved into the project. The most important are the role of time scales in understanding the groundwater flow system and environmental water requirements. Simple conceptual models are very important for time scale presentation. More sophisticated numerical modeling needs new methods of uncertainty control. One of them shown in the paper is calibration of flow and transport models with the aid of tracers in steps related to available data and age ranges.

13

Trwanie i przemijanie wzorców w architekturze prywatnych domów rezydencjalnych : dyskurs pomiędzy architekturą formalnie lansowaną a życzeniami prywatnego użytkownika

Juzwa N., Postawa A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 4-A/1

187--195

PL

W architekturze domu mieszkalnego, budowanego przez prywatnego inwestora na koszt i życzenie użytkownika, najpełniej chyba odwzorowują się życzenia i preferencje estetyczne społeczeństwa. Często architektura jest odbiciem tendencji i wzorów, które istnieją w określonym czasie i na określonym terytorium. Pytanie o owe wzorce jest przedmiotem niniejszego artykułu oraz przedmiotem projektu badawczego na temat preferencji estetycznych współcześnie funkcjonujących w polskim społeczeństwie.

EN

Architecture of a house, built by a private investor, at the expense and on the request of the user, probably fully reflects wishes and aesthetic preferences of the society. Architecture is often a reflection of trends and patterns which exist in certain time and on a particular territory. The question about these patterns is the subject of the presented discourse and the subject of a research project on the contemporary aesthetic preferences in Polish society.

14

Arsen w wodach podziemnych okolic Lublina

Postawa A., Jeż-Walkowiak J., Pruss A., Wątor K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

495--503

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad przypadkami występowania arsenu w wodach podziemnych ujmowanych na potrzeby zaopatrzenia ludności w gminie Garbów koło Lublina. Obecność arsenu stwierdzono w wodzie z ujęcia we wsi Bogucin, która eksploatuje wody z poziomu paleoceńsko-kredowego występującego pod pokrywą przepuszczalnych i półprzepuszczalnych utworów czwartorzędowych. Arsen występuje w stężeniach 20–29 µg/dm3. Ze względu na występowanie ponadnormatywnych stężeń żelaza (powyżej 3 mg/dm3) i manganu (do 0,67 mg/dm3), przed podaniem do sieci wody są uzdatniane poprzez napowietrzanie i filtrację na filtrach pospiesznych. W trakcie odżelaziania i odmanganianiania następuje współstrącenie arsenu i dzięki temu zjawisku następuje obniżenie stężenia arsenu do poziomu 3 µg/dm3, czyli poniżej zawartości dopuszczalnej w wodach przeznaczonych do spożycia.

EN

Authors describe some aspects of occurrence of arsenic in raw water used for production of drinking water in Lublin region (E Poland). Arsenic in concentrations 20–29 µg/dm3 was discovered in one intake exploiting water from Cretaceous-Paleocene semi confined aquifer. Together with arsenic High concentrations of iron (over 3 mg/dm3) and manganese (up to 0.67 mg/dm3) were present. Aeration and filtration processes are implemented in order to achieve acceptable content of iron and manganese, before water is supplied to consumers. Due to co precipitation processes during treatment concentration of arsenic decreases to 3 µg/dm3 thus treated water meets all sanitary standards.

15

Przekształcenia krajobrazów postindustrialnych Wybrane zagadnienia.

Postawa A.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2009

|

z. 49

165-171

PL

Artykuł traktuje o wybranych zagadnieniach przekształceń krajobrazów postindustrialnych zgodnie z Europejską Konwencją Krajobrazową. Przedstawiono tu przykłady przekształceń terenów postindustrialnych, które wpisują się w działania EKK.

EN

This paper describes postindustrial landscape transformations according to "European Landscape Convention". Presented landscape transformations are examples of this convention.

16

Ocena niepewności oznaczeń wskaźników chemicznych wód na podstawie granicy wykrywalności (LOD) i praktycznej granicy wykrywalności (PLOD)

Kmiecik E., Postawa A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

261-267

PL

W pracy przedstawiono przykład zastosowania granicy wykrywalności (LOD) i praktycznej granicy wykrywalności (PLOD) do oceny niepewności wyników badań jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi pod kątem zawartości metali. Do szczegółowej analizy wybrano 4 metale: Al, Mn, Cu, Pb. Na bazie przeprowadzonych dwóch serii opróbowania i pobieranych w tym samym czasie próbek ślepych oceniono wartości granicy wykrywalności (LOD) i praktycznej granicy wykrywalności (PLOD). Oznaczenia zawartości wykonano za pomocą metody ICP-MS. Uzyskane rezultaty pozwalają stwierdzić, że praktyczne granice wykrywalności dla glinu są 10 i 3-krotnie niższe od 10% wartości granicznej, w przypadku manganu 11 i 9-krotnie niższe, a w przypadku miedzi - 67 i 198-krotnie. Spełniają zatem wymagania zawarte w DWP (2006) i RMZ (2007). Oznacza to, że wymienione wskaźniki można oznaczać w wodach przeznaczonych do spożycia przez ludzi metodą ICP-MS. W przypadku ołowiu praktyczna granica wykrywalności w jest bliska 10% wartości granicznej tego parametru podanej w przepisach dotyczących jakości wód przeznaczonych do spożycia (DWD, 1998; RMZ, 2007). Dla tego wskaźnika niezwykle istotne jest oszacowanie niepewności związanej z opróbowaniem, szczególnie z osobą próbobiorcy. W szacowaniu niepewności oznaczeń laboratoria powinny uwzględniać etapy procedury analitycznej wykonywane poza laboratorium, a w przypadku kiedy próbkę dostarcza klient, informować go o niepewności wynikającej z procesu poboru próbek i j ej możliwym wpływie na końcowy wynik wykonanych oznaczeń chemicznych.

EN

Authors describe examples of implementation of limit of detection (LOD) and practical limit of detection (PLOD) for the estimation of uncertainty involved in sampling and analytical processes during drinking water quality monitoring. Practical limit of detection is one of the most important parameters characterising performance of laboratory methods used during drinking water quality monitoring. According to drinking water directive (98/83/EC) laboratory must be capable of measuring concentrations equal to the parametric value with trueness, precision and limit of detection that is usually equal 10% of parametric value. As examples results of 4 metal monitoring results were used (Al, Mn, Cu, Pb). Two series of samples were taken. Achieved practical limits of detection for Cu and Mn are significantly lover from required (by 2-3 orders of magnitude). In case of lead practical limit of detection is determined, in one set of samples, fails to comply with required precision, which may suggest possible problems with sampling process quality. Sampling process is very often important source of uncertainty influencing final result and in general quality of results achieved. Practical limit of detection is (PLOD) a very useful tool for assessment of quality of whole monitoring procedure starting from sampling through samples preservation and transportation and laboratory procedures.

17

Wody podziemne zrębu Zakrzówka (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska)

Motyka J., Postawa A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2004

|

nr 412, Hydrogeologia z. 6

71-129

PL

Na podstawie kilkuletnich badań stężeń jonu chlorkowego w Wiśle i w 25 wybranych wyciekach w kamieniołomie "Zakrzówek" autorzy ocenili prędkość przepływu wód z rzeki do odkrywki. Minimalny czas oceniono na 100-120 dni. Mineralizacja ogólna wód Wisły w omawianym okresie wynosiła średnio 2750 mg/dm3. W składzie chemicznym dominowały jony chlorkowe i sodowe. W tym samym czasie wody opadowe wykazywały mineralizację ogólną do około 130 mg/dm3, z dominującymi jonami wapniowymi, magnezowymi i siarczanowymi. Wody z wycieków w kamieniołomie "Zakrzówek" charakteryzowały się mineralizacją od 400 do ponad 2000 mg/dm3. W północnej części odkrywki w wodach z wycieków dominowały jony chlorkowe i sodowe. W innych częściach kamieniołomu w składzie chemicznym wód zaobserwowano większy udział wapnia, magnezu, siarczanów i wodorowęglanów. Skład chemiczny wód dopływających do kamieniołomu "Zakrzówek" licznymi wyciekami, jest formowany na drodze mieszania składowych dopływu i dodatkowo transformowany poprzez reakcje zachodzące w układzie woda-warstwa wodonośna. O proporcjach mieszania decyduje struktura sieci hydraulicznej w wapieniach budujących zrąb Zakrzówka. Szczególnie ważną rolę odgrywają pionowe szczeliny, którymi odbywa się szybki przepływ wód słodkich w głąb i punktowe rozcieńczanie poziomego strumienia wód zanieczyszczonych. Efektem tych procesów jest znaczne zróżnicowanie składu chemicznego wód z poszczególnych wycieków. Przejawia się to w zasadniczych różnicach zarówno typów chemicznych jak i mineralizacji ogólnej.

EN

Basing on the analysis of chloride concentrations in the Vistula River and in 25 selected outflows in the Zakrzówek Quarry carried on systematically during almost three years (1990-93), the shortest time measured for water transfer from river to the quarry was about 100-120 days. Average TDS of river waters in this period was about 2750 milligrams per litre with dominating chloride and sodium ions. Simultaneously, meteoric waters analysed during those three years showed TDS up to 130 milligrams per litre with dominating calcium, magnesium and suplphide ions. In the quarry outflows the TDS varied from 620 to over 2000 milligrams per litre. In a few sampling points located in the northern part of the pit (i.e. close to the river bed) chloride and sodium ions predominated whereas waters from other points contained chloride and sodium along with calcium, magnesium, sulphates and hydrocarbonate ones. Decreasing TDS was accompanied by increasing percentage of sulphates, calcium and magnesium, and then HCO3 in the TDS. Transformation of chemical composition of waters migrating from the Vistula River to the Zakrzówek Quarry consists mainly of changes in concentrations of various ions. In most of the studied outflows waters are enriched in calcium and sulphates, and, in a few points, also in magnesium and potassium. This may result from leaching of these elements in waterbeds and also from ion exchange (e.g. Na-Ca). Concentrations of other pollutants originating from agriculture, sewages and industrial sources decrease on the way from river to quarry. Characteristic is the evolution of nitrogen compounds. Concentrations of ammonium nitrogen in the river waters are higher than the quarry outflows due to nitrification processes. On the contrary, contents of nitrates are higher in most of quarry outflows than in river waters. Generally, the quality of water improves during migration from river to the quarry.