Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Thermal history of the lower Carboniferous Culm Basin in the Nízký Jeseník Mts. (NE Bohemian Massif, Czech Republic and Poland)

Botor D., Toboła T., Jelonek I.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2017

|

Vol. 87, No. 1

13--40

EN

Raman microspectroscopy of organic matter, vitrinite reflectance and fluid inclusion data were used to reconstruct the thermal history in the lower Carboniferous accretionary prism of the Culm Basin in the Nízký Jeseník Mts. (NE Bohemian Massif). The model involves the Variscan (mid–late Carboniferous) burial diagenesis, which was overprinted by a post-Variscan, probably Permian and/or early Mesozoic, thermal pulse(s) in its central and western parts. The latter may have been related to advective heat transport and the circulation of hot fluids. In the siliciclastic rocks of the Culm Basin, the maximum palaeotemperatures varied from ~200 ± 30 °C in the E (in the Hradec-Kyjovice Formation) to ~350 ± 30 °C in the NW (in the Andělská Hora Formation).

2

Wiek uwęglenia utworów górnokarbońskich w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w świetle datowań apatytów za pomocą metody trakowej i helowej

Botor D.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 1

85--104

PL

Przeprowadzono datowania za pomocą metody trakowej i helowej dla apatytów z utworów karbońskich w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w celu określenia ram czasowych procesów uwęglenia. Pomierzone centralne wieki trakowe apatytów mieszczą się w przedziale od 259±11 (późny perm) do 103±6 milionów lat (wczesna kreda), a średnia długość traków waha się od 11,7±0,2 do 13,7±0,1 μm. Wszystkie wieki trakowe są młodsze od wieku stratygraficznego analizowanych próbek, wskazując znaczne zaawansowanie procesów diagenetycznych. Próbki z zachodniej i środkowej części GZW mają wieki trakowe od późnego permu do środkowego/późnego triasu (259±11 do 214±10 mln lat). Jednomodalne rozkłady długości traków i ich średnie wartości wskazują na pojedyncze, względnie szybkie zdarzenie postwaryscyjskiego wychładzania do temperatury poniżej 60°C, co jest zgodne ze znaczną erozją postinwersyjną utworów górnokarbońskich po fazie asturyjskiej. W pozostałej części mezozoiku następowało wolniejsze wychładzanie. Próbki ze wschodniej i NE części GZW mają wieki trakowe od późnego triasu do wczesnej kredy (210±10 do 103±6 milionów lat). Charakteryzuje je względnie krótsza średnia długość traków i wyższe odchylenia standardowe, a także w przypadku części próbek bimodalny i/lub mieszany charakter rozkładów długości. Jest to razem wskazówką bardziej złożonej historii termicznej, z długim okresem przebywania w PAZ i możliwym drugim zdarzeniem termicznym. Wieki helowe apatytów w całym basenie są wczesnokredowe (144,1±11 do 108,1±8milionów lat), wskazując raczej na wolne postwaryscyjskie wychładzanie lub możliwe mezozoiczne podgrzanie karbonu do temperatury nie większej niż 60–70°C, które spowodowało częściową dyfuzję helu i odmłodzenie wieków helowych, ale równocześnie nie spowodowało znaczącego zabliźniania traków na większości obszaru GZW. Jedynie w NE części GZW podgrzanie mezozoiczne mogło być nieco wyższe, do temperatury 70–85°C, powodując odmłodzenie wieków trakowych, zwłaszcza przy długim okresie przebywania w PAZ. Mezozoiczny impuls termiczny był przypuszczalnie spowodowany cyrkulacją gorących roztworów związaną z procesami ekstensji. Powyższe zakresy temperatur i czas ich występowania świadczą, że uwęglenie materii organicznej w GZW nastąpiło zasadniczo z końcem okresu karbońskiego.

EN

The apatite fission track and helium dating were used to provide a temporal framework for the coal rank data in the Upper Silesia Coal Basin. Measured apatite fission–track (AFT) central ages from sandstones and tonsteins in the USCB range from 259±11 (Permian) to 103±6 Ma (Early Cretaceous), with mean track lengths ranging from 11.7±0.2 to 13.7±0.1 μm. All AFT ages are younger than sample stratigraphic ages, indicating substantial post–depositional annealing. Samples from the western and central part of the USCB yield AFT ages of Permian to Late Triassic (259±11 to 214±10 Ma). Mean track lengths and unimodal track length distributions of these samples are indicative of a single relatively rapid Variscan cooling event to below 60°C consistent with erosion during the Asturian inversion of the basin. This was followed by slower cooling during the Mesozoic. The samples from the eastern and NE part of the USCB have AFT ages from Late Triassic to Early Cretaceous (210±10 Ma to 103±6 Ma). The relatively shorter mean track length and higher standard deviation, combined with a bimodal and/or mixed fission track length distribution in some samples, is indicative of amore complex thermal history with possibly a thermal event separated by a prolonged period in the PAZ. Apatite helium ages of samples from across the basin range from 144.1±11 to 108.1±8Ma (Early Cretaceous) indicating rather slow, post–Variscan inversion cooling or the possible mid–Mesozoic re–heating where temperatures reached only to 60–70°C. It was high enough for partial He loss from the apatite but not enough to anneal fission tracks in the most areas of the USCB. Only in the NE part of the USCB Mid–Mezozoic re-heating could be able to increase temperature to ~70–85°C causing partially resetting AFT (particularly during long stay in PAZ). Mid–Mesozoic re–heating would be caused by a hot fluid circulation related to extensional tectonic development. The timing and temperature range from thermochronological analysis imply that major coalification processes occurred in the latest Carboniferous period.

3

Gas generation in Carboniferous source rocks of the Variscan foreland basin : implications for a charge history of Rotliegend deposits with natural gases

Botor D., Papiernik B., Maćkowski T., Reicher B., Kosakowski P., Machowski G., Górecki W.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2013

|

Vol. 83, No. 4

353--383

EN

Numerical modelling of the Carboniferous–Permian petroleum system in the Polish Basin was carried out using PetroMod software. The Carboniferous source rocks contain organic matter mostly of a humic nature (gas-prone Type III kerogen). Subordinately, only in the Lower Carboniferous deposits, kerogen of algal marine origin and mixed Type II/III kerogen occur. The quantity of dispersed organic matter is variable, but usually below 2% TOC. In the Carboniferous section, a progressive increase in the maturity of organic matter with depth was observed, from approximately 0.5% Rr at the top of the Westphalian in marginal parts of the Carboniferous basin to over 5.0% Rr at the bottom of the Lower Carboniferous in the eastern Fore-Sudetic Homocline. The thermo- genic generation of hydrocarbons continued from the late Westphalian (eastern Fore-Sudetic Homocline and partly Pomerania) throughout the Mesozoic, up to the Late Cretaceous. The advancement of this process is va- riable in different parts of the Carboniferous basin, reaching up to 100% of kerogen transformation in the zones of maximum maturity of organic matter. However, the most intensive periods of gas generation and migration were the Late Triassic and the Late Jurassic. The most prospective areas are located NE of Poznań–Kalisz line and SW of Poznań.

4

Hydrothermal fluids influence on the thermal evolution of the Stephanian sequence, the Sabero Coalfield (NW Spain)

Botor D.

Geology, Geophysics and Environment

|

2012

|

Vol. 38, no. 4

369--393

EN

In the present study, the thermal history of the Late Carboniferous (Stephanian) coal-bearing sediments of the Sabero Coalfield has been reconstructed in order to elucidate coal rank. The Sabero Coalfield is located in a small intramontane coal-bearing basin along the Sabero-Gordón fault zone, one of the major E-W trending strike-slip fault systems of the southern part of the Cantabrian Zone (NW Spain). The total thickness of the Stephanian succession is in excess of 2,000 m, and is composed of siliclastic rocks and intercalated coal seams with tonsteins. Mean vitrinite reflectance values in the Stephanian rocks in the Sabero Coalfield are in the range from 0.61 to 3.14% Rr, but most values are in the range from 0.8 to 1.5% Rr (based on 84 samples). Average vitrinite reflectance gradient is high (0.73% Rr/km), which suggests high value of average paleogeothermal gradient (52°C/km). The maximum paleotemperatures calculated from vitrinite reflectance values for the Stephanian rocks range between 89°C (top of the Stephanian) and 195°C (bottom of the Stephanian). Coalification of the organic matter in the Stephanian rocks was achieved in the Early Permian, and was most likely related to several almost simultaneous related to magmatic and hydrothermal activity during high subsidence period in the pull-apart basin. The primary, burial-related maturity pattern, was probably slightly overprinted by fluid migration event, which is supposed to have occurred in Early Permian time.

5

System naftowy karbon–czerwony spągowiec w niemiecko-holenderskiej części basenu – implikacje dla poszukiwań złóż gazu ziemnego w polskiej części basenu czerwonego spągowca

Botor D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (1)

159--167

PL

System naftowy karbon–czerwony spągowiec w niemiecko-holenderskiej części basenu wykazuje szereg podobieństw i różnic w stosunku do polskiej części basenu. Głębokości występowania złóż gazu w niemiecko-holenderskiej części basenu są większe (1000–5300 m) niż w polskiej (1000–3700 m) i do 4000 m w strefach gazu zamkniętego (tight gas). Gazy wykazują duże zróżnicowanie składu chemicznego, jak i parametrów fizycznych. Średnia zawartość metanu w niemiecko-holenderskiej części basenu waha się w przedziale 30–95%, rosnąc szybko w kierunku zachodnim, natomiast w polskiej części basenu wynosi od około kilkunastu do około 90%, wykazując jednak duże zróżnicowanie w poszczególnych strefach. Gazy zakumulowane głównie w czerwonym spągowcu były wygenerowane przez skały macierzyste karbonu górnego (głównie pokłady westfalskich węgli kamiennych) w niemiecko-holenderskiej części basenu, a podrzędnie jedynie przez dolnokarbońskie skały. Basen niemiecko-holenderski był rozcięty przez liczne mezozoiczne uskoki, które przyczyniły się do powstania szeregu zrębów i rowów tektonicznych. Spowodowało to w efekcie zróżnicowanie głębokości pogrążenia i czasu występowania procesów generowania, migracji i akumulacji gazu, oraz zróżnicowanie szeregu pokarbońskich skał zbiornikowych i uszczelniających. Procesy generowania migracji i akumulacji gazów przebiegały wieloetapowo: od późnego karbonu aż do neogenu włącznie.

EN

Carboniferous-Rotliegend Petroleum System in the German-Dutch part of the South Permian basin shows a number of similarities and differences in relation to the Polish part of the basin. Depth of occurrence of gas deposits in the German-Dutch part of the basin are larger (~1000–5300 m) than in Poland (~1000–3700 m) with the maximum of up to 4000 m in the tight gas zone. Gases show significant variation of chemical composition and physical parameters. The average methane content in the German-Dutch part of the basin ranges from 30 to 95% rising rapidly towards the west, whilst in the Polish part, the average methane content varies significantly in different areas of the basin (from several up to 90%). Gases that accumulated mainly in the Rotliegend, were generated predominantly by Westphalian source rocks (bituminous coals) in the German-Dutch part of the basin, and only subordinately by Lower Carboniferous source rocks. German-Dutch basin was dissected by numerous Mesozoic faults, associated with horsts, grabens, and platforms. It contributed to the differentiation of burial depth and timing of the generation processes, to the migration and accumulation of gas, and to the diversification of a number of post-Carboniferous reservoir rocks and seals. The processes of gas generation, migration and accumulation included several stages: from Late Carboniferous through Neogene.

6

Trace element geochemistry of coals from the Southern Cantabrian Zone (NW Spain): preliminary results

Botor D.

Mineralogia

|

2011

|

Vol. 42, iss. 1

39--51

EN

Bituminous to anthracite coals from three small Stephanian intramontane coal-bearing basins (La Magdalena, Cinera-Matallana and Sabero) located along the Sabero-Gordón fault line strike-slip systems of the Southern Cantabrian Zone (SCZ) were examined. Coal rank expressed as mean vitrinite reflectance values of these Stephanian coals is in the range 0.72-3.96%. The vitrinite maceral group exceeds 72 vol. % in all of the coals. The coals are characterized by relatively variable contents of mineral matter and coal-ash. The mineral matter comprises, in the main, clay minerals, carbonates, sulphides and quartz. The coals exhibit medium-high concentrations (see for comparison Ronov et al. 1990; Kabata-Pendias, Pendias 1999; Ketris, Yudovich 2009) of the following elements (in ppm): ΣREE (53-205), Ba (300-900), As (11-57), Zn (<50-150), Cr (10-160), Rb (50- 145), Co (5-26), Sc (2-24.6), Ce (17-99), Yb (1.3-4.5), Th (2.4-11.9) and U (1.1-8.1), Br (<1-14), Cs (<2-9), Eu (<0,3-1.5), Lu (0.11-0.85) and Sb (0.8-4.8), and relatively low concentrations of Sm (0.6-6.6) and Ta (<1-2). They are also characterised by relatively high Th/U values (1.31-2.29). LREE/HREE values fall in the range 24-44 (average - 30). In contrast, concentrations of Au, Ag, Hg, Ir, Ni, Se, Sn, Sr, and W are below detection limits for the applied INAA method. As the concentrations of elements are significantly higher in coal-ash, most are likely related to mineral matter in the coals.

7

Modelowania 1-D procesów generowania gazu ziemnego w utworach karbońskich w głębokiej części polskiego basenu czerwonego spągowca

Botor D.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2011

|

T. 37, z. 4

503-516

PL

Wykonano numeryczne modelowania jednowymiarowe procesów generowania węglowodorów w profilach karbońskich skał macierzystych w podłożu wybranych stref centralnej części głębokiego basenu czerwonego spągowca (Objezierze IG-1, Piła IG-1, Byczyna-1, Brześć Kujawski IG-1, Budziszewice IG-1 i Kutno-1). Utwory karbońskie analizowanej strefy wykazujące średnią refleksyjność witrynitu w przedziale od około 1.0% do 2.7% generowały znaczne ilości metanu przy umiarkowanej jeszcze ilości azotu. Termogeniczne generowanie gazu miało miejsce głównie przez cały mezozoik aż do późnej kredy włącznie. Jego zawansowanie i przebieg wykazują pewne zróżnicowanie przejawiające się zróżnicowanym zakresem transformacji kerogenu (od 77% do 100%) w strefach maksymalnych dojrzałości materii organicznej. Najważniejszy etap generowania gazu występował pomiędzy końcem wczesnego triasu a końcem późnej jury.

EN

One-dimensional numerical modeling of hydrocarbon generation in profiles of Carboniferous source rocks was performed. These source rocks were located in the substratum of select areas in the central deep Rotligend Basin (Objezierze IG-1, Piła IG-1, Byczyna-1, Brześć Kujawski IG-1, Budziszewice IG-1 and Kutno-1). Carboniferous sediments of the central deep basin with a mean random vitrinite reflectance of 1.0-2.7%, generated significant amounts of methane, with low nitrogen content. Gas generation processes occurred mostly during the Mesozoic era particularly between Early Triassic to Late Jurassic periods and achieved kerogen transformation ratio (TR) values of 77-100%.

8

Zastosowanie metody trakowej i helowej do rekonstrukcji termicznej basenów sedymentacyjnych

Botor D., Anczkiewicz A. A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2010

|

R. 49, nr 1-2

133-149

PL

Podstawowymi metodami stosowanymi w niskotemperaturowej termochronologii basenów sedymentacyjnych są metody trakowa i helowa. Badania tymi metodami prowadzi się głównie na apatycie i cyrkonie. Metody te pozwalają na określenie czasu występowania temperatury, która ma podstawowe znaczenie zarówno poznawcze, jak i utylitarne dla powstawania złóż wielu kopalin, a także pozwala na ocenę wielu innych procesów diagenetycznych, tektonicznych oraz geomorfologicznych. Metoda trakowa opiera się na analizie defektów w strukturze minerałów, które pochodzą z rozpadu promieniotwórczych atomów _238U. Metoda helowa oparta jest na powstawaniu helu głównie z izotopów uranu i toru. Metoda helowa pozwala na ocenę temperatury w zakresie 40 do 70°C š 15°C (dla apatytu), natomiast analiza trakowa apatytów pozwala oszacować temperaturę w zakresie do około 60 do 110°C š 20°C.

EN

A fission track and actinides-helium methods arc major approaches used in a low-temperature thermo-chronology of a sedimentary basins. Measurements are carried out mainly on appetite and zircon. These methods allows to determine timing of occurrence of the temperature, which is important both for purely scientific and applied purposes, related to origin economic deposits, as well as other digenetic, tectonic and geomorphologic processes. Fission track method is based on radigenic decay of _238U, which cause radiation damage trails ("fission tracks") within minerals. The helium method is based on the production of helium mainly from isotopes of uranium and thorium. Apatite He ages provide thermo-chronologic information for temperatures between approximately 40-70°C š 15°C, whilst apatite fission track method in the range 60-1 10°C š 20°C.

9

Ewolucja stopnia uwęglenia utworów górnokarbońskich w obszarze górniczym "Janina" w Libiążu we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW)

Botor D.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

105-113

EN

Maturity modelling of the Upper Carboniferous sediments has been performed in order to explain the coalification history. Assuming 2000 m eroded overburden of the post-Stephanian sandstones paleoheat flow was 51 mW/m2 in the latest Carboniferous time. The major coalification processes were likely occurred in the latest Carboniferous, and later a Mesozoic overprinting likely due to fluid migration was not significant for the organic matter maturity.

10

Ewolucja paleotermicza utworów karbońskich niecki wałbrzyskiej: wyniki modelowań stopnia uwęglenia

Botor D.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 286

15-24

PL

W celu rekonstrukcji historii uwęglenia w niecce wałbrzyskiej wykonano modelowania termicznej dojrzałości substancji organicznej zawartej w utworach karbońskich za pomocą programu PetroMod. Uzyskane wyniki modelowań utworów karbońskich niecki wałbrzyskiej wskazują że utwory te osiągnęły maksymalne wartości paleotemperatur (wynoszące od 83 do 270 °C) w Stefanie i/lub wczesnym permie. W skali regionalnej utwory karbońskie nie były już później poddane tak wysokim temperaturom. Obliczony paleostrumień cieplny dla wybranych profili niecki wałbrzyskiej waha się od 120 mW\m2 do 147 mW\m2. Powyższa wielkość jest ponad dwukrotnie większa od współczesnej średniej wartości strumienia cieplnego w tym basenie. Powyższe wysokie temperatury doprowadziły do uwęglenia pokładów węgli utworach górnokarbońskich. Uwęglenie nastąpiło w efekcie znacznej subsydencji osadów górnokarbońskich przy wysokim strumieniu cieplnym zdeterminowanym rozwojem intruzji magmowych, chociaż ich bezpośredni wpływ (metamorfizm kontaktowy) odgrywał znikomą rolę w skali regionalnej.

EN

In order to reconstruct thermal history of the coal-bearing Carboniferous strata in the Wałbrzych Coal Basin numerical modeling of thermal maturity has been performed by PetroMod software. Paleoheat flow of 120-147 mW/m2 was calculated for the time of maximum burial (Late Carboniferous to Early Permian). Maximum paleotemperatures of the Carboniferous rocks ranged between 83 (top of the Carboniferous) and 270 °C (bottom of the Carboniferous). Based on this modeling it can be shown that coalification of organic matter contained in Carboniferous rocks was achieved in the Latest Carboniferous to the Early Permian times. It was likely caused both high heat flow related to magmatic activity and high subsidence rate in this basin.

11

Thermal history of the carboniferous strata in the Lublin Trough (Lublin Coal Basin) constrained by numerical maturity modelling approach

Botor D.

Górnictwo i Geologia

|

2007

|

T. 2, z. 3

5-15

EN

In Lublin Trough heat flow values in the past were much higher than now and reached values in the range 62-95 mW/m2 during the maximum burial event usually before the time of the Asturian inversion. Only in the NW part of the Lublin Trough coalification continued until the end of the Cretaceous. Bottom of the Carboniferous reached maximum paleotemperatures in range 64-154oC.

PL

W Rowie Lubelskim strumień cieplny był w przeszłości znacznie większy od współczesnego, osiągając wartości od 62 do 95 mW/m2 podczas maksymalnego pogrążenia, które miało miejsce na większości obszaru Rowu Lubelskiego, z końcem westfalu, przed inwersją asturyjską. Jedynie w NW części uwęglenie kontynuowało się do końca kredy. Maksymalne paleotemperatury osiągnięte przez spąg utworów karbońskich wyniosły od 64 do 154oC.

12

Thermal history of upper carboniferous sediments in the Sabero coalfield (NW Spain): a preliminary result of 1-d thermal maturity modeling

Botor D.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2006

|

z. 273

17-26

EN

In order to reconstruct thermal history of the Upper Carboniferous (Stephanian) strata in the Sabero Coal-field (NW Spain) numerical modeling of thermal maturity has been performed by Fobos software. Paleoheat flow of 102 m W/m2 was calculated for the time of maximum burial (Late Carboniferous to Early Permian) and a total overburden of 2400m. According to this model, maximum paleotemperatures for the Stephanian rocks ranged between 105 (top of the Perla Formation) and 200 °C (bottom of the Alejico Formation). Based on this modeling it can be shown that coalification of organic matter contained in Stephanian rocks was achieved in Early Permian. It was likely related to several processes such as magmatic activity, high subsidence rate in a pull-apart basin.

PL

W celu rekonstrukcji ewolucji paleotermicznej utworów górnokarbońskich (stefańskich) Zagłębia Węglowego Sabero (NW Hiszpania) przeprowadzono jednowymiarowe modelowania numeryczne dojrzałości termicznej za pomocą programu Fobos. Obliczony paleostrumień cieplny w okresie maksymalnego pogrążenia utworów górnokarbońskich (na przełomie karbonu i permu) wynosił 102 m W/m2, a całkowita wielkość erozji nadkładu wynosiła około 2400 metrów. Maksymalne paleotemperatury osiągnięte przez utwory górnokarbońskie wynosiły od 105°C (w stropie formacji Perlą) do około 200°C (w spągu formacji Alejico). Uwęglenie materii organicznej w utworach górnokarbońskich basenu Sabero nastąpiło w najwyższym karbonie oraz we wczesnym permie. Było ono związane z jednej strony z waryscyjską aktywności magmatyczną, a z drugiej strony z wysokim tempem subsydencji w basenie typu pull-apart.

13

Meoda trakowa i jej zastosowanie do rekonstrukcji paleotermicznej basenów sedymentacyjnych

Botor D.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2006

|

R. 45, nr 2

88-89

14

Geochemia górnokarbońskich tonsteinow z zagłębia węglowego Sabero (NW Hiszpania)

Botor D.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2005

|

z. 268

19-30

PL

Geochemia górnokarbońskich tonsteinow z zagłębia węglowego Sabero (NW Hiszpania) Przeprowadzono wstępną charakterystykę geochemiczną tonsteinów w basenie węglonośnym Sabero (NW Hiszpania). Tonsteiny charakteryzują się średnią do wysokiej zawartością pierwiastków ziem rzadkich, Zn, Li, Y, Sr, Zr, Th i U oraz niską zawartością Sc, V, Cr, Co, Hf, P, Ta Ni, Nb, Ti. Stosunek Th/U jest względnie wysoki. Tonsteiny te cechuje znacząca anomalia negatywna Eu oraz wzbogacenie w LREE względem HREE. Powyższa charakterystyka sugeruje, ze źródłem tych tonsteinow była raczej magma o składzie odpowiadającym ryodacytom do ryolitow.

EN

Preliminary geochemical characterization tonsteins has been performed in the Sabero coalfield. Tonsteins in the study area are medium to high concentration in REE, Zn, Li, Y, Sr, Zr, Th and U; whereas, low in concentration Sc, V, Cr, Co, Hf, P,Ta Ni, Nb, Ti and relatively high Th/U ratio as well distinctive Eu anomaly. All this is consistent generally with a silicic magmatic source. Particularly, enrichment of LREE and low content of Hf, Ta, and Ti depletion of indicates rather highly evolved magmas which have incorporated either subcrustal material from the continental plate or subducted sediments high in volatiles. Based on the mentioned data it can be concluded that the Sabero tonsteins were likely derived from a calc-alkaline rhyodacitic to rhyolitic eruptive source.

15

Skalowanie jedno- i dwuwymiarowych modeli ekspulsji węglowodorów według progowych nasyceń skał macierzystych

Botor D., Kosakowski P, Kuśmierek J., Maćkowski T.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 1

72-77

PL

Uzyskanie wiarygodnych wyników modelowań jest ściśle związane z dokładnością skalowania parametrów wymiarujących system naftowy. Szczególnie istotnym jest problem doboru progowego nasycenia, szeroko dyskutowany w literaturze, którego wartości nie można wyznaczyć eksperymentalnie. Próbuje się ją szacować na drodze rozważań teoretycznych poprzez ekstrapolację przepuszczalności względnych fazy ropnej dla piaskowców o malejącej porowatości absolutnej lub poprzez analizę danych pirolitycznych i wyników ekstrakcji próbek skał macierzystych. Efektywność ekspulsji zależy pośrednio od pierwotnej zawartości materii organicznej i jej typu, a z drugiej strony od dynamiki generowania i przepuszczalności szkieletu skalnego. Natomiast bezpośrednio jest warunkowana przez wartości nadciśnień wywołanych kompakcją i dehydratyzacją skał ilastych oraz wielkością przemian fazy organicznej, determinujących wzajemne stosunki pomiędzy frakcjami węglowodorowymi i ich sumaryczną objętość. Na tym tle pokazano przykłady modelowania procesów ekspulsji węglowodorów w wybranych strefach polskich basenów sedymentacyjnych.

EN

The reliable results of numerical expulsion modeling depend on precision of scaling petroleum system parameters. Of particular importance are adequately selected expulsion threshold values that cannot be measured experimentally. They are estimated by theoretical extrapolation data from oil relative permeability for sandstones with decreasing absolute permeability or/and Rock-Eval pyrolitycal data and bitumen extraction analysis of source rocks. The expulsion efficiency depends indirectly on organic matter contents and its type, as well as on source rock permeability and generation dynamics, whereas the expulsion is determined by values of compactional overpressure, clay mineral dehydratation and degree of organic matter transformations that determine the relationship between hydrocarbon fractions and their total volume. Based on these data, the examples of expulsion modeling in selected areas of the Polish sedimentary basins are shown.

16

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji paleotemperatur i procesów generowania węglowodorów

Botor D., Kosakowski P.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 2

154-161

PL

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji procesów generowania węglowodorów pozwala na integrację danych geologicznych, geochemicznych i geofizycznych. Ma to na celu przede wszystkim jak najbardziej wiarygodne odtwarzanie przebiegu procesów generowania węglowodorów, aby możliwie precyzyjnie oceniać potencjał naftowy skał macierzystych danego basenu sedymentacyjnego. Modelowania te obejmują modelowanie subsydencji, pogrążania i kompakcji osadów, przepływu energii cieplnej i ewolucji termicznej oraz generowania węglowodorów. Pozwalają one obliczyć stopień i czas dojrzewania (przeobrażenia) materii organicznej, a w efekcie końcowym ilość i skład wygenerowanych węglowodorów oraz określić czas kiedy miało to miejsce.

EN

Integrated numerical modelling of petroleum generation allows to reconstruct reliable hydrocarbons generation processes. Consequently, it allows to estimate petroleum potential of source rocks in the sedimentary basins. These modelling consist of modelling of subsidence, burial and compaction of sediments, energy transport, thermal history and hydrocarbons generation.

17

Model of gaseous hydrocarbon generation in the Miocene strata of the Polish part of the Carpathian Foredeep

Kotarba M.J., Burzewski W., Wilczek T., Słupczyński. K., Kosakowski P., Botor D.

Przegląd Geologiczny

|

1998

|

Vol. 46, nr 8/2

737-742

EN

The TTI modelling demonstrated that the autochthonous Miocene strata located in the outer Miocene basin of the Carpathian Foredeep, north of the present edge of the Carpathian overthrust have generated only the microbial gas. In the part of the Miocene basin covered recently by the Carpathian overthrust the low-temperature thermogenic gases were generated down to 7,000 of meters depth. Finally, in the hypothetical zone of the Lower Miocene molasse located recently at depth interval 7,500-11,000 meters only the high-temperature thermogenic gases could be formed. Alternatively, at the site of the Lower Miocene molasse the depression filled with Upper Carboniferous coal-bearing formation may occur. Therefore, at depth beneath 7,500 meters, i.e. beneath the Carpathian overthrust the gas deposits can be expected. The maximum yield of the microbial methane generation within the autochthonous Miocene calculated for depth interval 900 to 1,500 meters is about 5 cubic meters per cubic meter of source rock. It is possible that the generation process of microbial methane still continues. Accumulation of microbial methane within the autochthonous Miocene strata was facilitated by high sedimentation rate and rhythmic and cyclic deposition of clays and sands.