Porównano efektywność sposobów zwiększania rozdzielczości danych sejsmicznych realizowanych na dwóch różnych etapach projektów sejsmicznych 3D, a to w drodze projektowania zaawansowanych schematów akwizycji, umożliwiających uzyskiwanie obrazu falowego o bardzo wysokiej krotności sumowania (rzędu 2260), jak też w drodze stosowania procedur przetwarzania w domenie spektralnej o (autorskiej) nazwie „modyfikacja spektralna”. Artykuł jest czwartą publikacją omawiającą powyższe zagadnienie w optyce innowacyjnej opracowanej przez autorkę w ramach realizacji jednego z zadań programu Blue Gas – Polski Gaz Łupkowy. Przedstawione w artykule porównania wskazują, że zastosowanie określonej metodyki istotnie zależy od jakości materiału sejsmicznego. W niniejszej pracy wykorzystano obraz falowy uzyskany od zleceniodawcy (migracja czasowa na sumie – migration AFTER STACK). Na podstawie wykonanych porównań należy sądzić, że decyzja o wyborze sposobu zwiększania rozdzielczości powinna brać pod uwagę aspekt ekonomiczny końcowej realizacji.
EN
Comparison of the efficiency of the methods for increasing the resolution of seismic data was performed at two different stages of 3D seismic survey design, by creating advanced acquisition schemes to obtain a very high fold-coverage stacking (with the range of 2260), as well as using processing procedures in the spectral domain – “spectral modification”. This article is the fourth publication discussing the issue above, developed by the author within one of the tasks of the Blue Gas – Polski Gaz Łupkowy program. The comparison presented in this paper indicates, that the application of a particular methodology, depends on the quality of the seismic data. In this study a wavefield image obtained from the client (After Stack time migration) was used based on the comparisons made, it should be assumed that the decision on choosing the method of increasing the resolution should take into account the economic aspect of the final implementation.
W artykule przedstawiono dwa różne podejścia do zagadnienia zwiększania rozdzielczości danych sejsmicznych. Pierwsze, omówione szczegółowo w artykule pt.: Dobór optymalnej rozdzielczości sekcji sejsmicznej na drodze analizy i modyfikacji charakterystyk spektralnych danych sejsmiki powierzchniowej i otworowej, pokazuje możliwości poszerzenia charakterystyki spektralnej pola falowego na drodze modyfikacji zapisu sejsmicznego z wykorzystaniem danych otworowych, natomiast drugie wykorzystuje możliwości manipulacji i doboru parametrów akwizycji, a szczególnie parametrów (krotności) sumowania.
EN
In the paper two different approaches to the issue of seismic resolution enhancement are presented. The first approach is discussed in detail in the paper: The choice of optimal resolution of seismic data for given geological objects through the application of borehole velocity measurement for spectral modification – where the possibility of broadening of wave field spectral characterization via modification of seismic data with the use of well log was presented. The second approach, utilizes the possibility of tuning of acquisition parameters, especially fold-coverage stacking parameters.
W artykule przedstawiono koncepcję wykorzystania pomiarów prędkości fal poprzecznych w otworze do określenia krzywej refleksyjności fali skręceniowej S, dla estymacji operatorów modyfikacji spektralnej pola sejsmicznych fal podłużnych P. Zaproponowaną nowatorską metodykę przetestowano na materiale modelowym (modele teoretyczne) oraz na rzeczywistych danych polowych z obszaru północno-wschodniej Polski.
EN
In the paper a new idea of application of shear waves velocity received from borehole measurements, are presented. Reflectivity function recovered from the above data, are used for the estimation of an operator of the spectral modification of compressional (longitudinal) seismic waves. The proposed methodology was tested on model material (theoretical models) and on field data from North-East Poland.
Unconventional reservoirs require a new approach at every level of the operation on the object, starting from exploration of reservoir formation, through well and drilling design and ending with well completion including reservoir development. Due to the specific nature of unconventional reservoir properties, the hydrocarbons bearing formation requires stimulation treatments like hydraulic fracturing, aiming to improve the pores connectivity and enabling the free flow of the gas into the well bore, which in the end brings production rates to economic levels. In the paper a geomechanical model of the synthetic object, allowing the analysis of many processes accompanying real hydrocarbons exploitation was presented. Special attention was paid to the demonstration of changes in the state of stress in the geological formation, due to the exploitation of hydrocarbons and the influence of the initial horizontal stresses relationship (σH/σh), on the effectiveness of stimulation treatments in unconventional formations.
PL
Formacje złożowe o charakterze niekonwencjonalnym do poprawy właściwości transportowych i uzyskania eksploatacji na poziomie uzasadnionym ekonomicznie wymagają stymulacji poprzez szczelinowanie hydrauliczne, którego efektywność uzależniona jest od panujących warunków mechanicznych, m.in. właściwości sprężystych szczelinowanego ośrodka i oddziałującego pola naprężeń. W pracy przedstawiono i omówiono wyniki modelowania geomechanicznego obiektu syntetycznego, pozwalającego na analizę wielu procesów towarzyszących wydobyciu węglowodorów. Specjalną uwagę poświęcono zmianom w rozkładzie naprężeń w górotworze będących skutkiem eksploatacji oraz wpływowi początkowego układu naprężeń poziomych na efektywność zabiegów udostępnienia niekonwencjonalnej formacji złożowej.
W artykule zaprezentowano podstawy teoretyczne i metodykę poszerzenia i modyfikacji charakterystyki spektralnej sekcji sejsmicznej. Przykłady praktyczne realizowane na materiałach polowych, zarejestrowanych w rejonie występowania formacji łupkowych w Polsce, potwierdzają użyteczność zaproponowanego rozwiązania w bieżących projektach.
EN
In the article the basic principles for the improvement of seismic data resolution are presented. Special attention is paid to the correlation of geological target parameters. Practical examples implemented on field materials registered in the area of shale formation in Poland confirm the usefulness of the proposed solution in current projects.
The article presents the importance and position of geomechanical modelling workflow in reservoir characterization studies dedicated to unconventional shale reservoirs. We show the results of 3D geomechanical modelling carried out in an onshore area within the Baltic Basin, northern Poland, where the Silurian and Ordovician shale formations are the exploration targets. The fundamental elements of the methodology, processes, and available datasets used in the modelling are discussed. The petrophysical, elastic, and mechanic properties of the rock were applied in the modelling process, along with the principal stresses and pore pressure in the geological formation. Moreover, the main calculation methods and data requirements for the Mechanical Earth Model construction are discussed. A comprehensive 3D geomechanical model was constructed, providing important information to engineers and decision makers which allows them to optimize well placement, the direction of the horizontal section of the borehole and the parameters of hydraulic fracturing treatment. The model can identify zones of higher potential within the area of interest in terms of efficient stimulation treatment design.
W artykule przedstawiono wyniki obliczeń uzyskanych autorskim programem MICROMOD 3D, opracowanym w ramach realizacji programu Blue Gas – projekt GASLUPMIKROS. Otrzymane rezultaty należy traktować jako testowanie ogólności zaproponowanego rozwiązania, szczegółowo opisanego w publikacji [1]. Testowanie prowadzono na modelach teoretycznych, stworzonych na podstawie rzeczywistych danych pozyskanych na jednej z koncesji PGNiG. Komentarz dotyczący wyników dla kolejnych modeli odnosi się raczej do metodyki funkcjonalnej programu, która zapewnia możliwość zastosowania go dla 3 najczęściej realizowanych wersji monitoringu sejsmicznego (powierzchniowego, otworowego oraz odbiorników pogrążonych). Przedstawione rezultaty pozwalają pozytywnie ocenić opracowany program oraz rekomendować jego wykorzystanie w bieżących pracach przemysłowych, zarówno w projektowaniu akwizycji dla mikroszczelinowania hydraulicznego, jak też przy weryfikacji obliczanych parametrów geomechanicznych ośrodka geologicznego. Ponadto wyniki modelowań standardowo stanowią wsparcie dla prac interpretacyjnych sejsmiki.
EN
In the paper the results of calculations obtained by way of the Micromod 3D software, developed as part of the Blue Gas project – GASLUPMIKROS are presented. These results should be treated as general testing of the proposed solution, described in detail in the publication [1]. Testing was conducted on theoretical models, created on the basis of real data, obtained from one of the PGNiG concessions. Comments on the results for the following models refers rather to the methodology of the software functionality, which provides the ability to use the Micromod 3D for the three most frequently performed types of the seismic monitoring: surface sensor network, downhole sensors, and shallow buried array. The results allow to positively evaluate the developed software and recommend its use in the ongoing work in the industry, both in the design of acquisition for hydraulic fracturing as well as the verification of calculated geomechanical parameters of geological medium. Furthermore, the microseismic modeling results provides support for seismic interpretation.
W publikacji scharakteryzowano krótko ważniejsze informacje z wybranych dziedzin nauk o Ziemi, które doprowadziły do sformułowania zasad monitorowania mikrosejsmicznego, jako narzędzia śledzenia i oceny skuteczności szczelinowania hydraulicznego. Rozpoznanie przedstawionych w bogatej literaturze światowej rozwiązań opartych na studium rzeczywistych przypadków realizowanych przez kampanie przemysłu poszukiwań ropy i gazu w różnych i różnorodnie położonych miejscach globu doprowadziło do konkluzji, że przypuszczalne i udokumentowane do chwili obecnej formacje łupkowe w Polsce, z usprawiedliwiającym udostępnianie i produkcję potencjałem węglowodorowym, wymagają rozwiązań przygotowujących i konkretnych działań przemysłowych, różnych od najczęściej stosowanych na świecie, co związane jest przede wszystkim ze specyfiką ich budowy geologicznej. Za ważny czynnik na drodze do sukcesu poszukiwawczego uznano rozpoznanie a priori wielorakich opcji reakcji ośrodka geologicznego (geological response) na działalność inżynieryjną. W konsekwencji zaproponowano i przedstawiono koncepcję i algorytm trójwymiarowego modelowania mikrosejsmicznego, umożliwiającego symulację odpowiedzi sprężystej ośrodka na wzbudzanie i zaburzenie równowagi naprężeń spowodowane szczelinowaniem hydraulicznym. Komentowane badanie przeprowadzono w ramach realizacji programu BLUE GAS – projekt GASŁUPMIKROS.
EN
In the paper, selected elements and concepts of the most important disciplines of Earth Sciences, which led to the formulation of rules of seismic monitoring, as a tool to track and evaluate the effectiveness of hydraulic fracturing. Recognition of solutions presented in a wide scope of literature and works, based on actual cases carried out by the oil and gas industry during hydrocarbons exploration in different object across the globe, led to the conclusion that the potential and documented until now in Polish shale formation, require specific solutions and actions to be taken by the industry, different from those most commonly used in the world. An important aspect on the way to successful exploration was to recognize a priori the geological response of reservoir formation to the engineering activities. As a result, the concept of three-dimensional microseismic modeling enabling simulation of elastic response of rock medium to inducing and loss of stresses equilibrium due to hydraulic fracturing was proposed and presented. Results of calculations performed in MICROMOD 3D software, implemented for geological models created based on data measured in L-1 borehole were discussed. Likely directions of further development of the software, especially regarding the visualization of graphic results were also presented.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Exploration for hydrocarbons is moving toward increasingly challenging areas, where current seismic imaging methods are reaching their limits. In complex geology, the conventional seismic approaches may fail and result in non-negligible in interpretation and geological model building. One of the problem which seriously disturb the correctness of data interpretation is the presence of noise and different perturbations, particularly when high resolution techniques were applied before. Even when using the most advanced methods of noise suppression or elimination, some signatures of noisy components remain within the processed data. Moreover, any attempt to attenuate these “artefacts” results in also attenuating real reflecting events. The paper presents one of the important problems that substantially affect the legibility and correctness of seismic sections interpretations, where procedures were applied to increase the resolution via widening the frequency range of the complex spectral characteristic. Particular attention has been paid to the analysis of disturbances, which can result from the application of the procedure for complex modification of a seismic record of the spectral characteristic. The fact that various geological environments generate different types of disturbances is an important problem, which primarily makes disturbances analysis difficult. Their common feature is their very unsystematic nature, and hence diverse disturbances value distributions, which can interfere with the input wave field, subject to modification, in various ways - both constructively and destructively. Hence the resultant wave field may contain both additional real information about the environment’s structure, and may also present an image resulting, inter alia, from the unintended elimination of actual reflections. The paper discusses the issue of normal distribution disturbances (so-called white noise). Despite the already very rich bibliography devoted to increasing seismic data resolution, the issue of disturbances is marginally considered, first of all due to the difficulties with formulating observations of a general nature.
PL
W artykule przedstawiono jeden z ważnych problemów w istotny sposób wpływający na czytelność i poprawność interpretacji sekcji sejsmicznych, na których zastosowano procedury zwiększenia rozdzielczości poprzez poszerzenie zakresu częstotliwości zespolonej charakterystyki spektralnej. Szczególną uwagę poświęcono analizie zakłóceń, które mogą być wynikiem aplikacji procedury modyfikacji kompleksowej charakterystyki spektralnej zapisu sejsmicznego. Dość istotnym problemem, który utrudnia analizę zakłóceń jest przede wszystkim fakt, iż różne środowiska geologiczne generują różne typy zakłóceń. Ich wspólną cechą jest bardzo niesystematyczny charakter i stąd różnorodne rozkłady wartości zakłóceń, które mogą interferować z poddanym modyfikacji, wejściowym polem falowym, w bardzo różny sposób - tak konstruktywnie, jak destruktywnie. Stąd wynikowe pole falowe może zawierać zarówno dodatkowe rzeczywiste informacje o budowie ośrodka, jak też może przedstawiać obraz będący m.in. wynikiem niezamierzonej eliminacji refleksów rzeczywistych. W przedstawionej publikacji omówiono zagadnienie zakłóceń o rozkładzie normalnym (tzw. biały szum). Pomimo, bardzo już aktualnie bogatej bibliografii poświęconej podwyższeniu rozdzielczości danych sejsmicznych, problematyka zakłóceń traktowana jest marginalnie, przede wszystkim ze względu na trudności formułowania spostrzeżeń o charakterze ogólnym.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Współczesna charakterystyka geologiczna obszarów złożowych opiera się na szeregu danych pochodzących z analiz przeprowadzonych w różnych skalach: od skali nanometrów, przez skalę próbki (wielkości kilku centymetrów), aż do skali całego obiektu złożowego. Tak duża rozpiętość zarówno rozmiarów badanego ośrodka, jak i zastosowanych metod badawczych (badania petrofizyczne, petrologiczne, analizy sedymentologiczne, interpretacja krzywych geofizyki otworowej oraz przekroi sejsmicznych) wymusza uwzględnienie zjawiska tzw. efektu skali we wszelkich poczynionych interpretacjach. Wynika to z faktu, że najczęściej dane uzyskane podczas np. analiz próbek o wielkości kilku centymetrów nie mogą być wprost przeniesione do interpretacji obiektów złożowych wielkości kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych. Kluczową kwestią jest tutaj pozyskanie wiedzy o wzajemnych relacjach pomiędzy uzyskiwanymi danymi oraz ich wielokrotna kalibracja na praktycznie każdym etapie pracy nad złożem węglowodorów, zarówno konwencjonalnym, jak i niekonwencjonalnym. Efekt skali w światowej literaturze jest rozpatrywany dla bardzo konkretnych problemów. Na potrzeby przemysłu naftowego istnieje wy raźna konieczność uzyskania rozwiązań bardziej ogólnych, które tym samym będą mieć szersze zastosowanie. Eksperyment obliczeniowy przeprowadzono na danych modelowych wyprowadzonych w wyniku interpretacji rzeczywistego obiektu złożowego. Różnorodność pomierzonych i analizowanych parametrów, w których uwzględniono efekt skali, symulowano za pomocą stosunkowo prostych funkcji matematycznych. Wyniki obliczeń modelowych poddano analizom statystycznym ukierunkowanym na ujawnienie istniejących prawidłowości związanych z charakterystyką złoża.
EN
Modern geological characteristics of reservoir areas are based on data from a number of studies carried out at different scales – from the scale of nanometers, through the scale of samples (a few centimeters in size) to the scale of the entire reservoir. Such a large range of both sizes of an investigated area and analitical methods used (petro physical, petrological, sedimentological analysis, well logs and seismic cross-sections interpretations) results in pressure to take so called “scale effect” into account. This is due to the fact that the data obtained during the analyses of samples (size of a few cm) often cannot be directly transferred to the interpretations of the whole reservoir area (several km 2 in size). The key issue here is to obtain knowledge of the relations between the different sets of data and to calibrate them at every step of reservoir investigation (both conventional and unconventional). Scale effect in literature is examined for very specific problems. For the purpose of the oil and gas industry there is a clear need for more general solutions, which will therefore have wider application. A computational experiment on the deduced model data was conducted as a result of the interpretation of the real reservoir rocks. Diversity in measured and analyzed data (where scale effect was used) was stimulated with relatively simple mathematical functions. The results of model calculations were statistically analyzed and focused on the disclosure of existing regularities connected with field characteristics.
Celem niniejszej publikacji jest zwrócenie uwagi na wyłaniający się i wymagający rozwiązania nowy problem, w literaturze światowej występujący pod nazwą scale effects. Złoża węglowodorów (przede wszystkim niekonwencjonalne) wymagają precyzji definiowania w zakresie geometrii lokalizacji i ilościowej oceny parametrów złożowych oraz zasobów. Powyższe jest wynikiem integracji wielu parametrów. To, które z nich najbardziej precyzyjnie charakteryzują złoże jest funkcją czynników odpowiedzialnych za genezę danego obiektu; ich działanie manifestuje się zarówno w skali regionalnej basenu sedymentacyjnego, jak i w skali lokalnej, np. zmiany diagenetyczne lub zmiany wywołane specyficznymi warunkami ciśnień i temperatur, czego odległym efektem jest generacja węglowodorów. Zagadnienie efektu skali w ocenie wielu praktycznych zagadnień w dziedzinie nauk geofizycznych i geologicznych na przestrzeni ostatniej dekady ewoluuje bardzo wyraźnie, stając się jednym z najważniejszych problemów do rozwiązania. Wynika to przede wszystkim z faktu, że wiele zjawisk zachodzących w ośrodku geologicznym wymaga, zależnie od rozmiarów przestrzeni, w której są obserwowane i opomiarowane, różnego opisu formalnego i ilościowego. Oznacza to, iż relacje i własności parametrów określone w danej skali, np. regionalnej (w rozumieniu geologicznym) najczęściej nie mogą być wprost przeniesione do innej skali, np. lokalnej (w rozumieniu np. pomiarów laboratoryjnych na szlifach). Oznacza to również istotne zagrożenie poprawności interpretacji, szczególnie w odniesieniu do działań interdyscyplinarnych, gdzie ujednolicenie zakresu wartości wielu parametrów wymaga różnego rodzaju kalibracji i wyboru ilościowego zakresu wartości jako danych odniesienia. Rozwiązanie problemu skali w literaturze światowej odnosi się najczęściej do wybranych, określonych sytuacji. Ustalenie czy potrzebne i możliwe jest rozwiązanie ogólne, jest nadal kwestią przyszłości. Poniżej przedstawiono kilka przykładów świadczących o rozległości dziedzin wymagających uwzględnienia wzmiankowanego efektu.
EN
The aim of this paper is to present a new issue that needs to be solved, known from English publications as a "scale effect". Conventional resources need a precision in defining a localization geometry as well as a quantitative estimation of reservoir parameters and the amount of resources. This is a result of integration of many parameters, from which those characterizing a reservoir most precisely derive from a function of factors affecting its genesis. Those parameters can act in both regional (sedimentary basin) and local scale (thin section investigations e.g. diagenesis). In the last decade, a scale effect has become a very important issue to solve in geology and geophysics. It is due to the fact, that many processes need different quantitative and formal description, depending on the size of investigated area. It means that relations and properties of parameters defined in regional scale cannot be directly transmitted to a different scale (e.g. local). Because of that, there is a risk in proper interpretation, especially in interdisciplinary projects, where standardization of parameters values range needs different types of calibration and a choice of a quantitative values range as a reference data has to be made. The scale effect in existing publications is most often solved for very specified cases. Whether more general solution is needed or possible to obtain it is a matter of the future. This paper presents a few cases, which show the range of different scientific fields that need to take scale effects into consideration.
Celem niniejszego rozdziału jest zwrócenie uwagi na wyłaniający się i wymagający rozwiązania nowy problem: „scale effects". Zagadnienie efektu skali w ocenie wielu praktycznych zagadnień w dziedzinie nauk geofizycznych i geologicznych na przestrzeni ostatniej dekady ewoluuje bardzo wyraźnie stając się jednym z najważniejszych problemów do rozwiązania. Nowe wyzwania dla gospodarki energetycznej kraju, jakim stały się tzw. złoża niekonwencjonalne, a szczególnie „gaz łupkowy", każe spojrzeć na poszukiwania, ale też na przyszłą eksploatację takich obiektów, z zupełnie innej perspektywy niż pozwalają wyłącznie własne doświadczenia krajowe. Termin eksploatacja w odniesieniu do złóż gazu z łupków należy rozumieć bardzo szeroko; w tym przypadku będzie to dotyczyć nie tylko samego wydobycia, ale również przygotowania obiektu i umożliwienia przepływu płynów złożowych, a szczególnie gazu do linii wydobywczej. Ogromna rola w tym zakresie przypadnie szczelinowaniu hydraulicznemu. Zachowanie się złoża musi być szczegółowo opisane w czasie, a więc dynamicznie. W tym aspekcie wyjaśnienie roli efektu skali w charakterystyce obszarów złożowych wymaga zrozumienia, jaki jest jej wpływ na różnego rodzaju dane oraz metody badań i technologie stosowane podczas pozyskiwania informacji i opracowywania wyników.
EN
The aim of this paper is to present a new issue that needs to be solved, known from English publications as a "scale effect". Conventional resources need precision in defining the location geometry as well as a quantitative estimation of reservoir parameters and the amount of resources. This is a result of integration of many parameters. Those which characterize the reservoir most precisely are the function of factors affecting its genesis. Those parameters can be demonstrated in both regional (sedimentary basin) and local scale (thin section investigations i.e. diagenesis). In the last decade, a scale effect has become a very important issue to solve in geology and geophysics. It is due to the fact that many processes need different quantitative and formal description, depending on the size of investigated area. It means that relations and properties of parameters defined in regional scale cannot be directly transmitted to a different scale (e.g. local). Because of that, there is a risk in proper interpretation, especially in interdisciplinary projects, where standardization of parameter values range needs different types of calibration and a choice of quantitative values range has to be selected as a reference data. The solution of the scale effect in existing publications usually refers to very specified cases. Whether a more general solution is necessary or possible is a matter of the future. This paper presents a few cases which demonstrate the extent of different scientific fields that need to involve the scale effect.
W niniejszym rozdziale przedstawiono rozdzielczość sejsmicznego pola falowego jako jeden z najważniejszych czynników warunkujących odtworzenie charakterystyki złożowej ośrodka geologicznego oraz zaprezentowano wyniki zwiększenia rozdzielczości danych sejsmicznych uzyskane z wykorzystaniem własnego rozwiązania „Sposób zwiększenia dokładności i głębokości rozpoznania ośrodka geologicznego na drodze modyfikacji charakterystyki spektralnej rejestrowanych drgań sejsmicznych". Prawidłowość relacji rozmiarów obiektów stanowiących przedmiot poszukiwań oraz rozdzielczości pola sejsmicznego jest odwrotnie proporcjonalna: a więc im mniejszy identyfikowany obiekt, tym pożądana jest większa rozdzielczość danych sejsmicznych. Rozdzielczość w badaniach sejsmicznych definiowana jest jako zdolność odrębnego rozróżniania (w danym przypadku w obrazie falowym) dwóch bardzo blisko siebie usytuowanych obiektów geologicznych; jest ona oceniana zarówno w kierunku poziomym, jak i pionowym. Oczywiste jest, że w przypadku akumulacji gazu w formacjach łupkowych obydwa powyższe aspekty rozdzielczości są ważne.
EN
Attempts to improve the seismic methods possibilities for geological exploration have been aimed at increasing the resolution of recorded measuring curves. In particular, filtration (in the frequency domain) and deconvolution (in the time domain) were used and based exclusively on the recordings of elastic vibrations made on the surface of the Earth. Presently, strict requirements and challenges related to the efficiency of the seismic method with new geological targets of exploration (for example, unconventional deposits of shale gas and tight gas) have exposed previously used methods of signal processing/conversion as less effective at locating such targets. We present our idea and calculation on 4 case studies. Two of them come from research insight of Reservoir Characterization Projects (Postle Field and Delhi Field). The other two come from a different territory of Poland. The result of comparison of vertical resolution of input data and after treatment with chosen modification operator shows great improvement of resolution.
W publikacji przedstawiono wyniki zastosowania opracowanego w INiG sposobu zwiększenia rozdzielczości sejsmicznego pola falowego (patent nr 394446). Efekty realizacji pokazano na dwóch różnych obiektach (z USA i Polski), w odniesieniu do dwóch różnych zadań geologicznych. Celem prezentowanego rozwiązania jest: a) zwiększenie rozdzielczości zapisywanych krzywych pomiarowych, co pozwoli odkrywać znacznie mniejsze obiekty geologiczne; b) eliminacja efektu zaniku energii drgań sprężystych, proporcjonalnego w realiach propagacji drgań do długości przebytej drogi, co bezpośrednio wpływa na zwiększenie głębokości propagacji fali sejsmicznej. Dotychczas stosowane sposoby, wykorzystując zabiegi o nazwach filtracja (w domenie częstotliwości) oraz dekonwolucja (w domenie czasu), bazowały wyłącznie na zapisach drgań sprężystych dokonywanych na powierzchni ziemi. Zaproponowany sposób rozpoznania ośrodka geologicznego wykorzystuje dodatkowe źródło informacji w postaci krzywych pomiarowych zapisanych w otworach wiertniczych, do określenia niezbędnego zakresu częstotliwości umożliwiających dokładną analizę i opis ośrodka. Aktualnie, niezwykle wygórowane wymagania i wyzwania dotyczące efektywności metody sejsmicznej, związane z nowymi geologicznymi celami poszukiwań (np. złoża niekonwencjonalne typu shale gas i tight gas) spowodowały, iż znane, stosowane dotąd metody przetwarzania sygnałów nie spełniają oczekiwanej roli.
EN
In publication theoretical and practical results of seismic data resolution improvement are presented (Patent No. 394446). Various techniques and technologies have been implemented in geological exploration. One technique commonly referred to as the "seismic method", includes generating vibrations in the earth and recording reflected signals. Generally, attempts to improve the seismic methods for geological exploration have been aimed at increasing the resolution of recorded measuring curves. In particular, filtration (in the frequency domain) and deconvolution (in the time domain) were used and based exclusively on the recordings of elastic vibrations made on the surface of the Earth. Presently, strict requirements and challenges related to the efficiency of the seismic method with new geological targets of exploration (for example, unconventional deposits of shale gas and tight gas) have exposed previously used methods of signal processing/conversion as less effective at locating such targets.
W rozdziale przedstawiono krótki przegląd możliwości metody sejsmicznej w ujęciu chronologicznym - w świetle wyzwań, które pojawiają się wraz z upływem czasu, poszerzaniem się wiedzy o budowie ośrodka geologicznego oraz lawinowo wzrastającym zapotrzebowaniem na nowe źródła energii. Geofizyka, nauka o właściwościach fizycznych Ziemi, jest dziedziną stosunkowo młodą. Klimat i temperatura, ukształtowanie powierzchni, sieć rzeczna, bliskość dużych akwenów wodnych, a więc wszystko, co postrzegamy wprost oraz budowa wnętrza naszej planety to czynniki, które w decydujący sposób zaważyły na dziejach ludzkości. Głód wiedzy i potrzeba poznania mechanizmów funkcjonowania i samej struktury Ziemi wpłynęły na rozwój nauk matematyczno-fizycznych, co stworzyło doskonałą platformę dla badań w dziedzinie geofizyki - fizyki Ziemi. Początkowa motywacja, ciekawość i strach przed siłami natury, zyskała z czasem potężnego partnera w postaci chęci wykorzystania bogactw naturalnych planety. Współistnienie tych czynników wpłynęło na wyodrębnienie z nauk matematyczno-fizycznych i przyrodniczych zupełnie niezależnej dziedziny - geofizyki. Pierwszą na świecie strukturą akademicką, w której nazwie znalazło się słowo „geofizyka”, była utworzona na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w dniu 1 listopada 1895 r. Katedra Geofizyki Matematycznej i Meteorologii. Kierownikiem Katedry został mianowany prof. Pius Rudzki, autor znakomitego wydanego w roku 1909 dzieła pt. „Fizyka Ziemi”.
EN
The article presents a short review of possibilities of seismic methods in chronological order, in view of the challenges which appear with time, expanding knowledge on geological media construction and increasing demand for new energy resources.
W dziedzinie poszukiwań węglowodorów, jednym z najbardziej ekscytujących odkryć minionego dziesięciolecia było stwierdzenie występowania znacznych akumulacji (początkowo na kontynencie północnoamerykańskim) szczególnie gazu ziemnego w formacjach łupków bitumicznych, pomijanych dotąd jako skała kolektorska w interpretacji geologicznej. Ogromne powodzenie koncepcji, a w ślad za nią sukces ekonomiczny firm poszukiwawczych i wydobywczych, zdopingował międzynarodową społeczność naftowców do weryfikacji nowych możliwości odkryć w pozostałych częściach świata. Na kontynencie europejskim krajem, w którym potencjalne możliwości występowania gazu w formacjach łupków (przede wszystkim sylurskich i dewońskich) są bardzo duże, jest właśnie Polska. W rozdziale opisującym Mechaniczny Model Ziemi scharakteryzowano niektóre prace związane z rozpoznaniem właściwości mechanicznych ośrodka skalnego. Rozpoznanie nowego typu obiektów złożowych, objętych wspólną nazwą „złóż niekonwencjonalnych", wymaga doskonałej znajomości właściwości mechanicznych ośrodka skalnego. Jest to dziedzina, która w Polsce w bardzo niewielkim stopniu wykroczyła poza obszar badań laboratoryjnych.
EN
Within the past two decades we could witness a particular redirection of research interests and technical realization due to discovery of energetic potential in shale formations, quite different from geological characterization of typical reservoir rocks like sandstones or carbonates. It is stated that the evaluation of the new type of reservoirs called "unconventional oil and gas reservoirs" requires excellent knowledge about mechanical properties of the rock medium. It is a discipline which in Poland only slightly exceeded the laboratory research, especially with reference to prospecting for hydrocarbons. In this paper, basic theoretical information is presented as arguments for application and brief characteristics of selected studies related to examination of rock medium mechanical properties.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Obserwowane w skali światowej zainteresowanie potencjałem energetycznym zgromadzonym w formacjach łupkowych, mających odmienną charakterystykę geologiczną i złożową niż rozpoznawane i eksploatowane standardowo złoża w formacjach piaskowcowych i węglanowych, spowodowało częściowe przekierunkowanie zainteresowań badawczych i realizacji technicznych. Stwierdzono, że rozpoznanie tego nowego typu obiektów złożowych, objętych wspólną nazwą "złóż niekonwencjonalnych", wymaga doskonałej znajomości właściwości mechanicznych ośrodka skalnego. Jest to dziedzina, która w Polsce w bardzo niewielkim stopniu, szczególnie w odniesieniu do poszukiwań węglowodorów, wykroczyła poza obszar badań laboratoryjnych. W publikacji przedstawiono podstawowe przesłanki teoretyczne stanowiące argumenty do aplikacji oraz krótko scharakteryzowano niektóre prace związane z rozpoznaniem właściwości mechanicznych ośrodka skalnego.
EN
Within the past two decades we have witnessed a particular refocusing of research interests and technical realization, due to the discovery of the energy potential in shale formation, far different from geological characterization point of view than typical reservoir rocks like sandstones or carbonates. It is stated that the evaluation of the new type of reservoirs so called "unconventional oil and gas reservoirs" require excellent knowledge about mechanical properties of rock medium. It is a discipline, which in Poland to a small extent, especially with reference to prospecting for hydrocarbons, gone beyond laboratory research. In this paper is presented basic theoretical premises as arguments for application and a brief characteristic of selected studies associated with the diagnosis of the mechanical properties rock.
Celem publikacji jest przedstawienie możliwości budowy dynamicznego modelu sejsmicznych prędkości akustycznych na drodze integracji danych uzyskanych z inżynierii złożowej oraz z metody sejsmicznej. Jedynym stosowanym do chwili obecnej rozwiązaniem umożliwiającym określenie zmienności parametrów sprężystych ośrodka w czasie są wyniki pomiarów sejsmiki 4D (Time-lapse Seismic). Budowa i pozyskanie parametrów modelu dynamicznego jest jednym z warunków poprawnej symulacji złożowej i w konsekwencji przedstawienia i ciągłej korekty optymalnego scenariusza zagospodarowania obiektów złożowych. Jednakże zdarzają się sytuacje, gdy operator obiektu złożowego nie dysponuje pomiarem sejsmiki 4D. Niniejsza praca zawiera koncepcję i rozwiązania takiego właśnie przypadku. Określone i obliczone na etapie statycznym złoża (rok 2000) związki pomiędzy ciśnieniem złożowym a parametrami sprężystymi (impedancja akustyczna, prędkość), zostają przeniesione do czasokresu dotychczasowej eksploatacji złoża (lata 2000-2009). Wykorzystanie dynamiki zmian ciśnienia do budowy regresyjnych modeli liniowych i nieliniowych umożliwia prognozę dynamiki parametrów sprężystych. Koncepcja dokumentowana na danych złoża ropno-gazowego Barnówko-Mostno-Buszewo.
EN
We present a method of quantitative prediction of velocity data from pressure data using geostatistical inversion. The methodology consist of following steps. In the first one, by means of seismic inversion depth model of seismic velocity is calculated which is used to obtain pore pressure (static phase of reservoir life) distribution applying Eaton's equation. Afterwards values of reservoir pressure based on bottom hole static pressure measurements are interpolated. Then using relation between pore pressure and velocity established in the first step of the procedure (static state, 2000) velocity distributions for subsequent stages of reservoir production (2001-2009) are extrapolated. Finally, we estimate maps of seismic velocity for each (given) year which allows to recover dynamic model of seismic velocity for any location of study area.
W artykule omówiono problematykę doboru schematu i parametrów akwizycji w metodzie sejsmicznej, w celu optymalnego odtworzenia budowy ośrodka geologicznego. Obliczenia i analizy prowadzono z zastosowaniem modelowania matematycznego. Przykłady obliczeniowe pokazano dla konkretnego rejonu geologicznego (Pomorze Gdańskie, otwory Wierzchowo), gdzie przedmiotem analiz był fragmentarycznie występujący brak rejestracji sejsmicznych od horyzontów karbońskich i dewońskich.
EN
During the last few years, seismic acquisition has gone trough a phase of fast acceleration, attested to by the development of various schemes of field measurements (vide azimuth, far - mid and near offsets). In the article different geometry of field registration were tested by the way of mathematical simulation of wave field. All presented calculation was done for real geological area (Pomorze Gdańskie) where the absence of seismic registration from Devon and Carbon formation was analyzed.
In the recent years, one of the most significant events for the economy of Poland was the exciting news that in the area of our country surprisingly large amounts of gas can be discovered accumulated in the geological formation considered to be completely unprofitable so far. This is gas accumulated in bituminous shale rock commonly known in the world as "shale gas". The information was as much exciting as rather unexpected, and certainly not anticipated by a straight majority of the community professionally dealing with prospecting for bitumen. Well, nature is uncontrollable, it plays tricks on us and can often be surprising. The surprises may be favourable but sometimes they may bring negative effects. It is a great challenge to the Polish world of science and technology to sort out the information chaos associated with shale gas, by gradually isolating the facts which in the future may become the basis for a really strong incentive for the national economy. The article presents some important facts known from the world and domestic literature, related to prospecting and extraction of shale gas.
PL
Jednym z ważnych zdarzeń w życiu gospodarczym Polski z minionych lat była ekscytująca informacja, iż na terenie naszego kraju oczekiwać można odkryć znacznych ilości gazu, zakumulowanych w formacji geologicznej uważanej jako nieperspektywiczna. Jest to gaz zgromadzony w łupkach bitumicznych, o powszechnie stosowanej na świecie angielskiej nazwie "shale gas". Informacja tyleż ekscytująca, co i raczej nieoczekiwana, a już na pewno nie przez większość społeczności profesjonalnie parającej się poszukiwaniem bituminów. Cóż, natura jest niepokorna, płata różne figle i niespodzianki: zarówno takie, jakie sprzyjają cywilizacji, jak i takie, które mogą przynieść negatywne skutki. Wielkim wyzwaniem dla polskiego świata nauki i techniki jest uporządkowanie chaosu informacyjnego związanego z gazem łupkowym oraz stopniowe wyodrębnianie tych faktów, które w przyszłości mogą stanowić dla krajowej gospodarki podstawę bardzo poważnego bodźca. W artykule przedstawiono ważniejsze fakty znane z literatury światowej i polskiej, związane z poszukiwaniem i eksploatacją gazu łupkowego.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.