Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Paleofacje i paleomorfologia górnopermskich (cechsztyńskich) basenów ewaporatowych w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego (zachodnia Polska)

Czapowski Grzegorz, Małolepszy Zbigniew, Szynkaruk Ewa, Chełmiński Jacek, Nowacki Łukasz, Skowroński Leszek

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2023

|

T.208

1--64

PL

Przestrzenny model budowy geologicznej tzw .bloku Gorzowa, obejmujący otoczenie Gorzowa Wielkopolskiego w zachodniej Polsce, obrazuje architekturę sedymentacyjno-tektoniczną basenu depozycyjnego od utworów karbonu w podłożu waryscyjskim na głęb 2,5-4,5 km p p m po osady kenozoiku Przy konstrukcji modelu wykorzystano dane z 23 zdjęć sejsmicznych 3D, ponad tysiąca linii sejsmicznych 2D oraz dane z 300 głębokich (>500 m) odwiertów. Istotnym komponentem modelu są utwory ewaporatowe (siarczany i sole) permu górnego (cechsztyn), stanowiące od ok 1/4 do ok 1/3 wypełnienia basenu w strefach poduszek solnych. Tworzy je 10 siarczanowych (anhydryty) i 9 litostratygraficznych wydzieleń solnych (w tym 2 wydzielenia soli K–Mg), przypisanych odpowiednio cyklotemom od PZ1 do PZ4 cechsztynu. Opisy materiału rdzeniowego z 53 otworów wiertniczych (na blisko 280 otworów rejestrujących utwory cechsztynu) umożliwiły wyróżnienie szeregu litofacji, reprezentujących różne środowiska depozycji ewaporatów. Dla utworów siarczanowych wyróżniono następujące litofacje: otwartego basenu siarczanowego (z partiami głębszymi), platformy siarczanowej, laguny siarczanowej (z partiami płytszymi), laguny i panwi solno-siarczanowej oraz sebkhy siarczanowej. W przypadku utworów solnych są to facje: otwartego basenu solnego (z partiami głębszymi i płytszymi), laguny solnej (z partiami płytszymi), laguny solno-siarczanowej, panwi solnej z przejściem do saliny, saliny oraz nadmorskiego (przeradzającego się w śródlądowy) zbiornika jeziornego typu playa. Analiza rozkładu miąższości poszczególnych wydzieleń i wymienionych litofacji pozwoliła opracować mapy przypuszczalnej paleomorfologii kolejnych basenów ewaporatowych: siarczanowych (6 map) i solnych (6 map) oraz przekroje geologiczne poszczególnych cyklotemów (4 przekroje). Wartości korelacji między miąższością siarczanów rozpoczynających depozycję ewaporatów w każdym z cykli a miąższością nadległych soli oraz tychże soli do kończących cykl siarczanów umożliwiły określenie typu ewaporatowego basenu depozycyjnego. Jedynie zbiorniki sedymentacyjne utworów najstarszej soli kamiennej (Na1) i anhydrytu stropowego (A3r/A3g) reprezentują basen typu „wypełnieniowego” (infill evaporite basin; wysoka ujemna wartość współczynnika korelacji), pozostałe badane ewaporaty powstały w basenach typu „niestabilnego” (fluctuating evaporite basin; niska ujemna i dodatnia wartość współczynnika korelacji). W interpretacjach rozkładu miąższości ewaporatów uwzględniono także wpływ tektoniki post- i syndepozycyjnej, szczególnie aktywnej podczas formowania ewaporatów cyklotemów PZ2 i PZ3.

EN

A geological 3D model of the so-called Gorzów Block, located in the Gorzów Wielkopolski area in western Poland, presents the sedimentary-tectonic architecture of the depositional basin, including the deposit succession from Carboniferous rocks at the bottom (depth 2 5–4 5 km b s l ; Variscan basement) to Cenozoic sediments at the top. The model has been developed using a database of 23 3D and over a thousand of 2D seismic sections, as well as of 300 deep (>500 m) boreholes. Upper Permian (Zechstein) evaporites (sulphates and salts) constituted c.a. 1/3 to 1/4 of the whole basin infill in zones of their thickness maxima They were drilled in 280 boreholes and represent 10 sulphate (anhydrite) and 9 salt lithostratigraphic units (including two K–Mg salts units), corresponding to the Zechstein cyclothems from PZ1 to PZ4. Core description of 58 boreholes allowed distinguishing several lithofacies attributed to various evaporate depositional environments, such as: open sulphate or salt basin (including deeper parts), sulphate platform, sulphate lagoon (including shallower parts), salt-sulphate lagoon and pan, and sulphate sabkha, salina and seaside lake, transforming into an inland one of playa type. Thickness and lithofacies distribution of following evaporite lithostratigraphic units of four Zechstein cyclothems is illustrated by geological cross-sections and the thickness-palaeofacies maps of corresponding evaporate depositional basins. These maps present supposed location of palaeomorphological structures as shoals, platforms, islands, evaporitic (sulphate and salt) pans, lagoons and basins with their deeper and shallower parts. Also the lists of commented parameters of evaporite units (top and bottom depth, thickness and their statistics such as minimum, maximum and average values) are provided. The thickness ratio value of sulphates to chlorides in following cyclothem successions enabled to define the type of evaporate depositional basin. Most of studied Zechstein evaporitic basins represented the “fluctuating” basin type (low negative and positive ratio values), in which the local subsidence and the changing precipitation and accumulation rate were dominant factors with a minor role of basin palaeobathymetry. Only the sedimentary basins of Oldest Halite (Na1, PZ1 cyclothem) and Top Anhydrite (A3r, PZ3 cyclothem) were classified as the “infill” evaporate basin type (high negative ratio value), where the precipitated evaporites adapted to the inherited former basin bottom morphology producing thicker sulphates on basin shoals and thicker salts in its depressions. Thickness differences indicated also the role of post- and synsedimentary tectonics, active especially during deposition of PZ2 and PZ3 evaporites.

2

Geo3D – wersja beta przeglądarki przestrzennych modeli geologicznych na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego

Małolepszy Zbigniew, Pawlos Rafael, Wróbel Krzysztof, Chełmiński Jacek, Nowacki Łukasz, Stępień Urszula, Szynkaruk Ewa

Przegląd Solny

|

2019/2020

|

T. 15

5--13

PL

Znaczny postęp technologiczny związany z wizualizacją przestrzenną spowodował, że w jednostkach naukowych, badawczych i komercyjnych nastąpił intensywny wzrost zainteresowania tworzeniem modeli 3D wgłębnej budowy geologicznej badanych obszarów. Pojawiła się potrzeba intuicyjnej prezentacji powstających modeli – w celu ich dalszej analizy, ale również dla ich wykorzystania w procesie edukacyjnym i jako narzędzie popularyzujące geologię i wiedzę geologiczną. Dotychczasowe rozwiązania, stosowane m.in. w służbach geologicznych na świecie, w większości wypadków polegają na adaptacji przeglądarek CAD, mających zastosowanie w projektach inżynierskich, ale także na wykorzystaniu wizualizacji typu pdf3D. Mają one jednak znaczne ograniczenia, dość istotne w przypadku prezentacji i analizy struktur geologicznych. Do pełnej funkcjonalności niezbędna jest możliwość szybkiego generowania przekrojów wzdłuż dowolnej, niekiedy łamanej linii oraz tworzenie wirtualnych profili wierceń. Kluczowe są tu także parametry wydajnościowe, czyli jak najmniejsze obciążenie serwera i komputera odbiorcy, a także przejrzysty i intuicyjny interfejs przeglądarki. Technologie informatyczne przeglądarek internetowych ewaluowały przez ostatnie 15 lat do obecnego systemu wizualizacji WebGL, w którym najbardziej popularną metodą wyświetlania obiektów 3D jest stosowanie otwartego systemu three js. Odpowiedzią na powyższe zapotrzebowania w dziedzinie geologii, a nawet szerzej w naukach o Ziemi jest opracowana przez PIG-PIB, przy współpracy firmą Wolfgraf Design i Uniwersytetem Śląskim, przeglądarka Geo3D, dostępna w wersji internetowej i desktopowej. W poniższym artykule przedstawiamy wersję beta przeglądarki, z prośbą o uwagi i komentarze.

EN

Recent advances in spatial visualization techniques allowed scientific, research and commercial actors to focus on building 3D geological models. That in turn spurred a need to present models in an intuitive and accessible way – to aid their further analysis but also to employ them within educational process and as a tool to promote geological sciences. Existing solutions, employed in e.g. various geological surveys, often rely on adapting CAD viewers designed for engineering sciences or on use of pdf3D-like tools. Those, however, have various limitations when it comes to displaying geological models correctly. Truly exploring a geological 3D model needs various functionalities such as a possibility to construct a free polyline cross-section or profiling the model (making virtual borehole) on the fly. Performance is also a key, in order to optimize server and end-user computational load, as well as an intuitive and self-explanatory interface of the viewer. Technological evolution of the Internet browsers in the last 15 years brought WebGL within which the most popular visualization method is the three.js open system. A response to the above stated needs is the Geo3D geomodel viewer developed by the Polish Geological Institute – National Research Institute (PGI-NRI), Wolfgraf Design and University of Silesia, available in web and desktop versions. Hereby a beta version of the viewer, with an aim to encourage comments that would allow authors to fine tune its functionalities is presented.

3

Ewolucja górnopermskich (cechsztyńskich) basenów ewaporatowych w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego (Zachodnia Polska)

Czapowski Grzegorz, Małolepszy Zbigniew, Szynkaruk Ewa, Chełmiński Jacek, Nowacki Łukasz

Przegląd Solny

|

2021/2022

|

T. 16

163--167