Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Fontanna Neptuna z placu Nowy Targ we Wrocławiu

Małachowicz E.

Architectus

|

2013

|

Nr 1(33)

11--17

PL

Artykuł powstał z powodu odkrycia fragmentów rzeźbiarskiej oraz architektonicznej barokowej dekoracji Fontanny Neptuna stojącej na pl. Nowy Targ do 1945 r. Miało ono miejsce podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych przez zespół archeologów Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego pod kierunkiem prof. Jerzego Piekalskiego. Odnalezione fragmenty oraz analiza dostępnych źródeł ikonograficznych przynoszą nowe informacje dotyczące znanego, choć niezachowanego dzieła małej architektury. Umożliwiły również prezentowaną rysunkową rekonstrukcję zabytku autorstwa dr. inż. arch. Macieja Małachowicza oraz mgr. inż. arch. Rafała Karnickiego.

EN

The text “The Fontaine of Neptune from Nowy Targ square in Wrocław” increased by the fact of discovering the sculptural and architectural Baroque decoration of The Fontaine of Neptune, which till 1945 stood in Nowy Targ. This event took place during archeological excavation held by professor Jerzy Piekalski and the archeological team from The Archeology Institute of Wrocław University. Detailes found and the analysis of the ob ject’s iconography deliver new informations about the well known but not existing piece of small architecture. This has also given the opportunity to present the monument’s reconstrucion of the authorship of dr inż. arch. Maciej Małachowicz and mgr inż. arch. Rafał Karnicki.

2

Początki chrystianizacji ziem południowej Polski w świetle odkryć architektonicznych

Małachowicz E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 7-A

33--46

PL

Odsłonięcie najstarszych reliktów architektury pod katedrą wrocławską w latach 1997 i 1998 zapoczątkowało prace badawcze nad wczesnośredniowieczną architekturą na Dolnym Śląsku, które trwały aż do 2007 roku. Rezultatem tych działań stało się naświetlenie procesu rozwoju nie tylko warowni, takich jak Niemcza czy Wrocław, które zostały przebadane, ale także odkrycie dotychczas nieznanych sanktuariów. Należą do nich kamienne kościoły w Niemczy i Gilowie (późny IX w.), we Wrocławiu (wczesny X w.) oraz na wzgórzu Gromnik (połowa X w.). Trzy z nich są zbliżone do kościołów morawskich obrządku słowiańskiego (cyrylo-metodiańskiego). Jeden z nich, wzniesiony we Wrocławiu, został przebudowany i powiększony do planu krzyża, analogicznie jak kościół w Libicach (Czechy, ok. 965), a następnie zmieniony w typ łaciński. Biskupstwo misyjne dla chrystianizacji Śląska i południowej Polski zostało zorganizowane właśnie w tym kościele. Później, w 1000 roku, ów kościół stał się pierwszą katedrą wrocławskiego biskupstwa w nowo utworzonym polskim Kościele. Wiele uwzględnionych w niniejszym artykule odkryć zostało dokonanych dzięki użyciu georadaru.

EN

The discovery of older buildings relics under Wrocław cathedral in 1997 and 1998, initiated investigations of early mediaeval architecture in Silesia, which took place until the year 2007. As a result not only the processes of development of main strongholds – Niemcza and Wrocław – were examinated but also the remains of hitherto unknown sanctuaries were discovered – stone churches in Niemcza and Gilów (late 9 th c.), in Wrocław (early 10 th c.) and on the hill of Gromnik (c. mid. – 10 th c.). Three of them are similar to Moravian churches, hall like with a choir annex, and the fourtis a gable roof rotunda. Most likely these were sanctuaries of oldest Slavonic rites (of Cyrillic-Methodian type). One of them, in Wrocław was rebuilt and enlarged to the cross scheme like the church in Libice (Czech) about 965 and changed into the Latin one. In that church was organized the mission bishopric for christianisation of Silesia and south part of Poland. Later, in 1000 that church became the first cathedral of Wrocław bishopric, in the new created polish Church – Metropolis. Many discoveries were made by use of georadar.

3

Architektura sakralna na Śląsku w IX - X wieku

Małachowicz E.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2008

|

T. 53, z. 3

3-12

PL

Odkrycie w 1997-98 roku trzech starszych budowli katedry wrocławskiej z X, XI i XII w. zapoczątkowało dalsze badania architektury wczesnośredniowiecznej na Śląsku. W 2007 r. odkryto w Niemczy kościół jednonawowy z prostokątnym chórem, wzniesiony z kamienia w latach 90-tych IX w. Był on obrządku słowiańskiego (cyrylo - metodiańskiego) i pochodzenia morawskiego. W pobliskim Gilowie odkryto też ślad kościoła z tego czasu. Około 915 r. po przeniesieniu się księcia ślężańskiego do Wrocławia powstał także tam podobny lecz nieco większy kościół zakończony półkolistą apsydą. Plany tych budowli wskazują na wzorce morawskie a ich datowanie pozwala widzieć obrządek słowiański tj. cyrylo - metodiański z tych czasów. Kościół we Wrocławiu został w początku lat 60-tych X w. przebudowany już jako łaciński na planie krzyża i ponad 3-krotnie powiększony. Wzniesiony został według wzorca w siedzibie księcia Sławnika w Libicach (Czechy) z powodów politycznych, jako misyjne biskupstwo. Po zajęciu Śląska przez Polskę około 990 r. i utworzeniu w 1000 r. polskiej metropolii kościelnej, kościół ten stał się katedrą wrocławską. Po zburzeniu w 1038 r. przez bunt pogański na jego miejscu powstały 3 późniejsze budowle - dwie romańskie i gotycka. Oprócz wykopalisk, większość badań reliktów tej architektury dokonano przy pomocy aparatury georadaru.

EN

The discovery in 1997-98 of three older structures of the Wrocław cathedral from the 10th, 11th and 12th centuries initiated further research of early medieval architecture in Silesia. A one-nave church with rectangular choir built from stone in nineties of the 9th century was discovered in Niemcza in 2007. The church was of Slavic (Cyril and Methodius) rite and of Moravian origin. Traces of a church from this period were also discovered in nearby Gilów. Circa 915, after the Ślęza prince moved to Wrocław, a similar, but slightly larger church with semi-circular apse was also erected there. The plans of these buildings indicate Moravian patterns, and their dating allows observation of the Slovak i.e. Cyril and Methodius rite of that time. The church in Wrocław was rebuilt in the beginning of sixties of the 10th century already as a Latin church, based on the plan of a cross, and more than tripled. It was erected following the pattern of the prince Sławnik residence in Libice (Czech Republic) for political reasons, as a mission bishopric. After the seizure of Silesia by Poland circa 990, and establishment of the Polish archdiocese in 1000, this church became the Wrocław cathedral. After demolition in 1038 by the pagan rebels, three later structures emerged in its place - two Romanesque and one Gothic. Apart from excavations, the majority of research of relicts of this architecture were conducted with the use of geo-radar equipment.

4

Grody Niemczy i Wrocławia we wczesnym średniowieczu

Małachowicz E., Szynkiewicz A.

Architectus

|

2008

|

Nr 1(23)

21--27

PL

Postęp badań nad dziejami wczesnośredniowiecznego Śląska zauważalne rezultaty przyniósł dla centralnej jego części, tj. terytorium dawnego plemienia Ślężan. W szczególności dotyczy to tylko dwóch głównych grodów: Niemczy i Wrocławia, mimo że już w połowie IX w. tzw. Geograf Bawarski naliczył 15 grodów (civitates) należących do tego plemienia, a w następnych stuleciach mogło powstać ich więcej. Za najstarszy i główny gród ślężański uważana jest Niemcza. Jej historyczna nazwa Nemci (Niemce) sugeruje obce jej założenie czy zajmowanie przez ludzi nieznających mowy słowiańskiej, tj. "niemych". Tak sądził Thietmar chociaż są też i inne hipotezy. Nieznane są najwcześniejsze dzieje Niemczy, ale można sądzić, że na kulminacji wzgórza w południowo--zachodniej jego części mogła powstać w grupie skalnych ostańców (gnejsy) siedziba jakiegoś władyki. Ponieważ była obronna, mogła też dawać w potrzebie schronienie mieszkańcom z luźnej zabudowy na niższym tarasie - równinie. Ze wzrostem liczebności tych ostatnich najbliższy obszar osadnictwa i wspomnianej siedziby osłonięto wałem obronnym, zamykającym skalisty cypel wzgórza o naturalnych walorach obronnych. Mogło to nastąpić w VIII w., a może wcześniej (nie ma istotnych tego śladów), ale nie później.

EN

The discovery of older building relics under Wrocław Cathedral, in 1997 and 1998, initiated investigations of early mediaeval architecture in Silesia, which took place until the year 2007. As a result not only the processes of development of main strongholds - Niemcza and Wrocław - were examined but also the remains of hitherto unknown sanctuaries were discovered - stone churches in Niemcza (end of the 9th c.), in Wrocław (beginning of the 10th c.) and on the hill of Gromnik (c. mid?10th c.). Two of them are similar to Moravian churches, hall-like with a choir annex, and the third is a gable roof rotunda. Most likely these were sanctuaries of Slavonic rites (of Cyrillic-Methodist type), changed in the second half of the 10th c. into the Latin one.

5

Wczesnośredniowieczny kościół obrządku słowiańskiego w Niemczy

Małachowicz E., Szynkiewicz A.

Architectus

|

2007

|

Nr 1-2(21-22)

17--23

PL

Odkrycie X-wiecznego kościoła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1997 r. nasunęło przypuszczenie, że w większej w X w. i starszej Niemczy musiała także istnieć świątynia chrześcijańska. Wskazywać na to mogła też znana wzmianka "mnicha z Sazawy" dotycząca 990 r. Powszechnie uważano, że dotyczy ona tylko zajęcia Niemczy przez Mieszka, ale dokładniejsza jej analiza pozwala sądzić, że może zawierać także inną informację. Przypuszczenia te skłoniły do kilkukrotnych w latach 2005-2007 badań terenowych przeprowadzonych za pomocą geora-daru, w szczególności w najwyższej partii grodu - połu-dniowo-zachodniej (ryc. 1-3). Badania kulminacyjnego wzniesienia w części północno-zachodniej, gdzie spodziewano się znalezienia reliktów siedziby księcia - naczelnika z ewentualną kaplicą (podobnie jak we Wrocławiu), nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, ale inne, nie mniej ważne odkrycia. Stwierdzono relikty wału i muru zamykającego trójkątny fragment tej kulminacji, niewątpliwie siedziby władzy, a także większy wał. Odcinał on górną dużą część terenu przyległą od strony południowej do stromych zboczy skalnych, tworząc naturalny układ obronny -"cyplowy". Odkrycie to zmienia dotychczasowe poglądy o rozwoju grodu i wymaga odrębnego omówienia. W tym miejscu wspomniane jest dlatego, że wiąże się z lokalizacją odkrytego kościoła wczesnośredniowiecznego. Poszukując bowiem kontynuacji tego wału w kierunku wschodnim, znaleziono nad urwiskiem dwa ślady rowów, uznane za pozostałości wałów od tej strony.

EN

The discovery of an early mediaeval church in Niemcza is the third such discovery (from the 2nd half of the 10th c.) in Silesia -after the cathedral in Wroclaw and the chapel on the Gromnik mountain. They testify to an early process (from the end of the 9th c.) of Christianization in Polish lands. In the years of 2005-2007 terrain investigations were carried out in Niemcza. RAMAC/GPR georadar was used. As a result of works carried out several traces were discovered - fragments of ramparts surrounding the stronghold in Niemcza, amongst them the oldest ramparts, originating not later then the 8th c. In the east corner of these ramparts relics of a church were found. The plan of the church in the form of a rectangle with a smaller rectangle of the choir, of a Moravian type, and the information from 1960 of finding at that time a fragment of the foundation wall proved consistent and allowed dating the building in this period. Additionally, the mention of a "monk from Sazawa" from the year 990 allowed constructing the hypothesis on the Slavonic ritual. The monastery in Sazawa (the Czech Republic) was the last existing, since 1096, mainstay of this ritual in the Czech land, which at that time (until 990) ruled over Silesia.

6

Królewsko-wielkoksiążęcy zamek w Wilnie

Małachowicz E.

Architectus

|

2006

|

Nr 1(19)

13--18

PL

Po II wojnie światowej, jako reakcja na ogromne zniszczenia dóbr kultury, pojawiła się fala rekonstrukcji - restytucji o różnej skali i intensywności działań oraz stopnia autentyzmu. Spośród wielu przykładów należy wymienić monumentalne świątynie, jak Monte Cassino we Włoszech i Frauenkirche w Dreźnie oraz na naszym obszarze zamki w Warszawie i w Trokach. Wcześniejsza była odbudowa - a właściwie restytucja (według określenia prof. Jana Zachwatowicza) - w znacznym stopniu zachowanych ruin zamku trockiego na wyspie. Późniejszym dziełem była restytucja zamku królewskiego w Warszawie. W niepodległej Litwie, na fali prac badawczych nad historią i odkrytymi reliktami architektury, wzrosło zainteresowanie dawną siedzibą królewsko-wielkoksiążęcą w Wilnie. Uczucia patriotyczne, względy polityczne oraz szlachetna w tym wypadku ambicja, skłoniły do podjęcia odbudowy - restytucji tego rozległego zespołu architektury rezydencjonalno-obronnej - pomnika historii Wielkiego Księstwa Litewskiego. Podczas mojej pracy w Wilnie w latach 1997-1998 obserwowałem prace badawcze, prowadzone pod kierunkiem dra Napalysa Kitkauskasa, a także postępy odkryć i proces projektowania. Chcę przedstawić zarys tego mało znanego w Polsce obiektu oraz jego dość ryzykowną restytucję.

EN

Hitherto existing knowledge on this building, prominent in the town and completely destroyed in 1802, was entirely based on the water-colours of Franciszck (Francis) Smuglewicz, also other painters and illustrators from the turn of the 19lh and 20,h centuries. It was also based on plans of this town fragment with various degrees of accuracy (Fiirstenhoff from around 1740, Rossie from the end of the 18lh century, and others). Moreover, the knowledge was also based on source references and documents. In independent Lithuania, during research on the history and architecture relics discovered, interest with relics of the former royal and grandducal seat in Wilno increased. Patriotic sentiments and political considerations as also, in this case, noble ambition induced the undertaking of rebuilding and restitution of this immense residential and fortified architecture complex -a monument of the Grand Principality of Lithuania.

7

Konstrukcyjne problemy konserwacji i rewaloryzacji architektury

Małachowicz E.

Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej. Budownictwo

|

2001

|

Z. 41

17-19

PL

W pracy wykazano potrzebę wymiany doświadczeń, poglądów i osiągnięć naukowych na użytek konserwacji i rewaloryzacji architektury. Wskazano na konieczność istnienia i rozwoju technologicznego dla potrzeb ochrony dziedzictwa narodowego i ciągłego procesu badań naukowych.

EN

This paper deals with the need to exchange experience, points of view and scientific achievements in aim with an architecture maintenance and revaluation. There was pointed to the need for existing and technological evolution to provide preservation of national inheritance and continuous process of scientific research and its revision.

8

Faktura i kolorystyka w architekturze średniowiecznej na Śląsku

Małachowicz E.

Architectus

|

2000

|

Nr 1(7)

29--46

PL

W architekturze średniowiecznej, w większym stopniu niż w nowożytnej, kolor i faktura naturalnych materiałów, tj. kamienia, cegły i zaprawy, odgrywały istotną rolą dekoracyjną, co przedstawiono w niniejszym szkicowym zarysie. W Polsce okres przedromański i cały niemal romański, tj. od X do 2. poł. XII w., to architektura kamienna o rozmaitej technice wznoszenia murów: z kamieni polnych zalewanych w szalunku, płytowych, z kamienia łamanego, kostkowych i ciosowych. Znane budowle wawelskie, głównie tetrakonchos NP Marii, wykazują surowe lico ścian zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych z kamienia płytowego na zaprawie wapiennej lub wapienno-gipsowej, z pustymi spoinami, w których trudno się dopatrzyć śladów ich obróbki, tj. wypełniania czy zacierania. Na Śląsku cenne informacje, choć niepełne i nie pozbawione wątpliwości, wniosły odkrycia reliktów murów z X i XI w. pod katedrą na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu [3]. Dały one podstawy do wiarygodnych wniosków o fakturze i kolorystyce ścian tych budowli.

EN

Colour, from the earliest times, has supplemented architecture, however, only its remnants have been preserved up to the present times and constitute the subject of research and the basis of conservatory works. In the Middle Ages apart from using the natural hues of materials, painting was applied to strengthen the colouring effect. Relicts of such colouring have been discovered in Silesia, in Romanesque stone buildings ancl, most of all, in brick architect!^ from the Gothic period. During this period in the process of evolution, in the colouring of church interiors especially, four main concepts may be distinguished: 1. Enhancement of wall faces with a red colour and emphasiz- ing of the joints in white or white and black. 2. Composition of white plaster with the red of brick profiles. Unification of wall faces by using red without emphasizing the joints. Using red as an emphasis of profiles on wholly plastered and whitened walls. Vaults and under-the-arc areas were always covered with plaster while vault ribs and architectonic details were polychromed.

9

Przedromański kościół i pierwsza katedra we Wrocławiu

Małachowicz E.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

1999

|

T. 44, z. 4

191-206

EN

As a result of archeological and architectonic studies carried out under the auspices of the author in the cathedral underground, relicts of the foundation walls and architectonic detail of four sacral buildings preceding the presently existing Gothic cathedral were discovered. The oldest two of these buildings, i.e. the first brick church of which, up to the present, there were no historical references, and the first cathedral bound with a historical mention related to the Gniezno convention of the year 1000, are the subject of this paper. The stratigraphic arrangement of these relicts, the stylistic analysis of the architectonic detail nad historical references allowed us to identify these buildings and to reconstruct their plan outlines, as well as fragments of architecture. Despite some doubts, resulting from the diffuclties of exavation explorations, the obtained picture is unmistakable. The first church from the eighties of the 10th century was a building on the plan of a cross, most probably Latin (?), of the outer dimensions of 18,5 x 24,0 m. The church in Libice from the second quater of the 10th century, by the residence of prince Savnik, may be recognized as an architectonic model of this building. The construction of the Wrocaw church may be attributed to the tribal prince of the lŠžanie, who was subordinated to the Czech sovereignty. The Polish prince Mieszko I who in the middle of the eighties incorporated the strong-hold to his state supported and prepared that church to the new dignity.The first cathedral, founded by Bolesaw Chrobry on the authority of the Gniezno convention's decision of the year 1000 was a pre-Romanesque building of the outer dimensions of 18,5 x 33,5 m and of an arrangement similar to the earlier cathedral in Poznaä. This was a stone fillared basilica with no trasept with a four-column crypt under the gallery, two south towers and an east massive form according to the Carolingian tradition of the Ottomian architecture.

10

Dwie budowle romańskiej katedry we Wrocławiu

Małachowicz E.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

1999

|

T. 44, z. 3

91-104

EN

Of the four buildings preceding the present Gothic cathedral, two of them existed from the middle of the 11th century to the middle of the 12th. Know from historical references and rare dispersed architectonic details of stone, they were examined during the years 1995-1998, use being made of fragments of earlier discoveries from 1950. Both, in the light of investigations, turned out to be the same 11th century building rebuilt and enlarged in the 12th century on the same fountations. The second cathedral built after 1051 by King Kazimierz I the Restorer in place of the first cathedral of Bolesaw the Brave, which was destroyed in the pagan raising and the Czech invasion, was a Romanesque columned basilica with a transept and a three-nave crypt under the gallery. Its western part with towers and the central mass have not been examined. The interior was covered by a wooden ceiling or a bare roof tower. In the middle of the 12th century bishop Walter rebuilt it thoroughly, perhaps being compelled to do this because of the settling of the foundations of the north wall of the gallery, creating the third cathedral. The rebuilding consisted in tickening of the walls and also of the arching of the new nave body in the "bounding" system, with an addition of one span and two western towers as may be testified by an image of this building on the bishop's seal from 1172. The columned crypt with Corinthian capitals was also reconstructed. Of the rich sculptored interior decorations of this building there have survived 7 shafts of decorated columns and the figure of St John the Baptist as well as a fragment of the framing of four-leaved motives, the base, column shaft and capital. The architecture of both cathedrals, especially the sculpture, points to model patters from the vicinity of the Rhine and Moselle. The Romanesque gallery of this cathedral existed until 1244, and the nave body until about 1300; they were replaced by a new Gothic building.

11

Badania wczesnośredniowiecznych faz budowy katedry wrocławskiej (1996-1997)

Małachowicz E., Lasota C., Małachowicz M.

Architectus

|

1999

|

Nr 1(5)

3--17

PL

Wczesne dzieje katedry wrocławskiej, tj. do połowy XIII w., od dawna budziły zainteresowanie, lecz długo pozostawały nieznane, wobec braku jakichkolwiek śladów materialnych oraz skąpych i mylących wzmianek źródłowych. Dodatkowo mąciły je hipotezy uczonych niemieckich, oparte na interpretacji tych wzmianek. Dopiero u progu drugiego tysiąclecia, z mroków przeszłości zostały odsłonięte relikty najstarszych budowli Wrocławia, sprzed ponad tysiąca lat - pierwszej i drugiej katedry oraz poprzedzającej je murowanej kaplicy - pierwszej świątyni chrześcijańskiej w tym mieście, świadectwa jego naj-wcześniejszych związków z kulturą Europy. Najszybciej niepamięć ogarnęła pierwszą katedrę, wzniesioną najprawdopodobniej przez Bolesława Chrobrego dla ówczesnego biskupa Jana, wzmiankowanego przez współczesnego mu kronikarza niemieckiego Thietmara z Marseburga w 1000 r. Ludwig Burgemeister i Giinther Grundmann przypuszczali, że romańskie budowle katedry były usytuowane w pobliżu zamku, sądząc, że dawny zamek znajdował się przy ujściu Oławy, na lewym brzegu Odry.

EN

The main objective of the present study was to investigate the architecture of the oldest structures of the cathedral and conservation of excavated relicts. It is also aimed at arranging an exhibition and opening it to the public. Apart from searching beneath the choir, an examination was made of the bishop's crypt below the south aisle at a depth of 3.30-4.70 m below the floor level, succeeded in exposure of the other four structures made of stone, following the early-medieval, prc-Romancsquc and Romanesque styles. The earliest construction dated from the last quarter of the 10th century. A stratigraphic layout of the foundations of all the structures clearly indicated the sequence in which these had been completed: 10th, 11th and 12th centuries. A reconstructed plan of the earliest cathedral showed a basilica of outer dimensions as follows: ca. 30.0 m in length and 18.5 m in width, which was about three quarters of the cathedral in Poznań. It was also smaller in dimensions compared to the first cathedral in Cracow, it represented a type of cathedral similar to the Carolignian one, with two towers to the cast and western edifice with a gallery. Relics of the former structures have not been buried again after examination; these arc carefully exposed in the cathedral, being appropriately designated.

12

Fundamenty budowli średniowiecznych we Wrocławiu

Małachowicz E.

Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej. Budownictwo

|

1998

|

Z. 37

17-20

13

Prace konserwatorskie w Babilonie i Niniwie. Część II

Małachowicz E.

Architectus

|

1998

|

Nr 1-2(3-4)

3--27

PL

Problematyka konserwatorska Niniwy jest bardziej złożona niż Babilonu. Wymaga ona szerszego spojrzenia - w skali planistycznej (plan ogólny) Wielkiego Mosulu, obejmującego również ruiny Niniwy, rewaloryzacji zabytkowych zespołów urbanistycznych (Niniwy i starego Mosulu) oraz konserwacji poszczególnych obiektów architektury i jej reliktów. Niezwykle istotne są również zagadnienia krajobrazowe tego obszaru przedgórza i ich związek z ekspozycją ruin miasta. Niniwa (w tekstach asyryjskich Nina-A lubNinu-A od imienia bogini), pozostająca nieco w cieniu dłużej istniejącego Babilonu, była jednym z najważniejszych centrów kulturowych starożytności. Znajdowała się ona na obszarze uważanym obecnie za kolebkę cywilizacji Mezopotamii, na którym powstało bardzo wczesne osadnictwo wiejskie. Usytuowana w centrum dawnej Asyrii, na lewym brzegu Tygrysu, była stolicą tego państwa począwszy od przełomu XIX-XVI1I stulecia p.n.e., a jako osada wiejska istniała już przed 6000 p.n.e., o czym świadczą znaleziska wydobyte w toku prac archeologicznych. Postać miasta nadal jej król Szamaszi - Adad 1 (1815-1782 p.n.e.) uważany za założyciela państwa asyryjskiego i twórcę jego polityki1, mimo że politycznie i kulturalnie podlegało ono przez długi czas organizacjom państwowym z południowej Mezopotamii.

EN

The ruins of Nineveh which date back to the time of its flourishment, i.e., 7th c. B.C., are the site where investigations and excavation works have been carried out for over one and a half century. There are some older inaccessible layers of ancient culture from about 6000 B.C., occupying mainly the hills of Koiyunjik and Nabi Younis. After moving the capital from Assur, the city was rebuilt and expanded by Sennacherib (705-681 B.C.). Apart from palaces, temples and road system, fortifications were erected, being composed of irregular quadrilateral rampart with fifteen gates as well as outer rampart in eastward direction. A large channel and irrigation system ensured water supply to the city and neighbouring areas. At that time, the city had about 200 thousand inhabitants. It occupied the area of eight sq. km, surrounded by 8 km long fortifications. Despite such strong fortifications the city was conquered and then destroyed by the Medes and Babylonians in 612 B.C. However, on the ruins of the city, there still existed a settlement on the Nabi Younis hill,-and on the opposite high side of the Tigris, the town of Mosul was built. For over two thousand years the ruins of Nineveh had been used as building material, and the bed of the Tigris had much moved away from the walls of the city. In the 20th century, especially in the second half, a rapid housing development has been taking place over the central part of Nineveh and the area around the Tigris, and, in consequence, new civilizational facilities have brought about hazards to the ruins of Nineveh and the Old Town of Mosul. A master plan for the Greater Mosul was worked out in 1976, the aim of which was to control the development and to protect historical complexes of the site of Nineveh and the town of Mosul. After the period of excavations and robbery of the works of art at the beginning of the 20th century, the Iraqi authorities had undertook essential conservation and exploration works, especially starting from 1965. These included: restitution of outer elevations of gate complexes, as well as investigation and exposition of the palace relicts on the Koiyunjik hill. In order to carry out exploratory investigation of the Nabi Younis it appeared necessary to remove shoddy housing in this area. The inner side of ramparts and hills, wherein the gates are hidden, remains unchanged, preserving romantic landscape. About 1.3 km of the walls and four gates have been reconstructed so far (Nergal's - 1941, Adad's, Mashki and Shamash's gates - 1965-1976) and exposition of the ruins of Sennacherib's palace organized.