Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena potencjalnej przydatności gleb murszastych równiny odrzańsko-zalewowej jako siedliska leśnego z zastosowaniem indeksu trofizmu gleb leśnych

Chudecka J., Sammel A., Tomaszewicz T.

Quarterly of Environmental Engineering and Design

|

2018

|

Vol. 169 (49)

28--38

PL

Celem pracy była ocena potencjalnej przydatności gleb murszastych Równiny Odrzańsko-Zalewowej, należących do V klasy gruntów ornych, jako siedlisk leśnych z wykorzystaniem Indeksu Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL). W okresie prowadzenia badań były one użytkowane rolniczo. Według klasyfikacji bonitacyjnej odpowiadały one siedlisku lasu mieszanego. Według klasyfikacji typologicznej i wartości ITGL były to siedliska lasów mieszanych i lasów.

EN

The aim of the study was to evaluate the potential usefulness of muck soils of the Odrzańsko-Zalewowa Plain, belonging to V class of arable land, as forest habitats with using of Forest Soil Trophism Index (ITGL). During the study period these soils were used in agriculture. According to bonitation classification, they corresponded to habitat of a mixed forest. According to typological classification and ITGL values, these soils were habitats of mixed forests and forests.

2

Zawartość metali ciężkich w osadach antropogenicznych z obszaru starego miasta Szczecina

Chudecka J., Tomaszewicz T.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2017

|

nr 165 (45)

15--26

PL

W pracy scharakteryzowano osady antropogeniczne z obszaru Starego Miasta Szczecina (Placu Orła Białego), których warstwa osiąga grubość ok. 4 m, a materiały w niej zawarte wzbogacone są w materię organiczną, w tym próchnicę. Osady te zawierają ogromną ilość zanieczyszczeń mechanicznych, wśród których dominują odpady gruzu budowlanego tworzące, w zasięgu warstwy antropogenicznej, 3-metrową ciągłą warstwę typowo gruzową. Gruz budowlany wzbogacił grunty w węglan wapnia i spowodował ich alkalizację, nawet do poziomu pHKCl=8,7. Spowodował także bardzo wyraźny wzrost zawartości ołowiu i cynku, wyraźny - miedzi i w niewielkim stopniu wzbogacił osady w kadm. Nie potwierdzono wpływu domieszek na zawartość niklu. Maksymalne zawartości Zn, Cu, Pb i Cd wynosiły odpowiednio: 685, 146, 716 i 1,7 mg x kg-1 i były to ilości przekraczające dopuszczalny poziom dla I grupy gruntów: siedmiokrotnie w od-niesieniu do ołowiu i dwukrotnie w przypadku cynku według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 roku [Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1395].

EN

In this work the anthropogenic sediments from area of Old Town Szczecin (Square of Orła Białego) were characterized. It was found that layer of these sediments had thickness of approx. 4 m and materials contained therein were enriched in organic matter, including humus. These sediments contained a huge amount of mechanical deposits which were dominated by building rubble that formed of 3-meter continuous rubble layer within the anthropogenic layer. Building rubble enriched materials in calcium carbonate and caused their alkalinisation even to level pHKCl=8.7. These deposits caused also a very clear increase of lead and zinc contents, clear increase of copper content and slightly enrichment of materials in cadmium. Not confirmed the effect of mechanical deposits on nickel content. The maximum content of Zn, Cu, Pb and Cd were respectively: 685, 146, 716 and 1.7 mg x kg-1. These amounts were higher than acceptable level for I group of grounds: seven times in respect of lead, twice in case of zinc according Regulation of Minister of Environment from 1 September 2016 [Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1395].

3

Impact of Natural Fertilization Using PRP FIX on Some Soil Fertility Indicators

Możdżer E., Chudecka J.

Journal of Ecological Engineering

|

2017

|

Vol. 18, nr 4

137--144

EN

The field experiment was carried out at The Experimental Station of Plant Varieties Protection in Szczecin Dąbie. The experiment aimed at evaluating the influence of slurry with and without increasing doses of PRP FIX preparation on some soil fertility indicators after test plants harvest. The contents of determined macronutrients in the soil were higher in objects where slurry was applied with addition of 8 kg or 12 kg of PRP FIX per 1 m3 as compared to those with exclusively mineral fertilization or slurry. The soil after test plants harvest contained more N, Corg., P, K, Mg, Ca, S, and available forms of P, K, Mg and SO3, in relation to levels before experiment establishment. In general, more soil fertility indicators were recorded in objects treated with the slurry along with PRP FIX preparation and additional PK nutrition (series II) as compared to series I. Differences in macronutrients in the soil due to the fertilization system applied were diverse, however, they not always were significant.

4

Ocena chemizmu gleb powstałych na bazie popiołów z węgla kamiennego po dziesięciu latach ich funkcjonowania w środowisku

Tomaszewicz T., Chudecka J.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2016

|

nr 163 (43)

74--85

PL

Celem pracy była ocena chemizmu 10-letnich gleb powstałych przez złożenie na popiołach z węgla kamiennego 5 wariantów nakładów zawierających substancję organiczną naturalnego i antropogenicznego pochodzenia. Gleby te charakteryzował odczyn zasadowy, niewielkie zasolenie, bardzo wysoka zasobność w przyswajalny fosfor, wysoka w przyswajalny mangan, cynk i miedź oraz średnia w przyswajalny magnez. Zawartość ogólna Zn, Cu, Cd, Pb i Ni nie przekraczała wartości dopuszczonych prawem, jednak wystąpiły przypadki podwyższonych ilości cynku, miedzi i ołowiu oraz powszechnie występujące słabe zanieczyszczenie kadmem.

EN

The aim of study was to evaluate chemical properties of 10-year-old soils made by submission on ashes from hard coal 5 variants of surface layer including organic matter of natural and anthropogenic origin. These soils were characterized by alkaline reaction, low salinity, very high abundance of available phosphorus, high abundance of available manganese, zinc, copper and average abundance of available magnesium. The total content of Zn, Cu, Cd, Pb, and Ni was less than admitted by law, however reported cases of elevated amounts of zinc, copper and lead and widespread existing poor contamination of cadmium.

5

Przydatność erodowanych gleb porolnych jako siedliska leśnego w oparciu o Indeks Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL)

Chudecka J., Tomaszewicz T.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2015

|

nr 158 (38)

40--49

PL

W pracy określono, w oparciu o Indeks Trofizmu Gleb Leśnych (ITGL), przydatność jako siedliska leśnego erodowanych gleb porolnych. W oparciu o klasyfikację bonitacyjną gleby te, niezależnie od lokalizacji w rzeźbie terenu, kwalifikują się do borów mieszanych. Według ITGL, gleby na wierzchowinie i zboczu to siedliska lasów mieszanych i lasów, a gleby u podnóża to siedliska lasowe.

EN

Authors in this work determined, on base of Forest Soil Trophism Index (FSTI), the suitability of eroded fallows as forest habitat. On base of soil quality classification these soils independently from localization in relief are habitat of mixed coniferous. According FSTI the soils from summit and slope belong to habitat of mixed forests and forests but soils of delluvial zone belong to habitat of forests.

6

Podstawowe właściwości chemiczne oraz zawartość Pb, Zn, Cu, Ni i Cd w glebach terenu nieczynnej odlewni żeliwa i metali kolorowych w Nowogardzie (woj. zachodniopomorskie)

Chudecka J., Tomaszewicz T.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2014

|

nr 156 (36)

34--47

PL

Celem pracy była ocena podstawowych właściwości chemicznych i ogólnej zawartości Pb, Zn, Cu, Ni i Cd w poziomie próchnicznym gleb z terenu byłej odlewni żeliwa i metali kolorowych w Nowogardzie (woj. zachodniopomorskie). Zakład ten nie działa od ok. 10 lat, a jego teren obecnie w dużym stopniu pokryty jest gruzem z niszczejących budynków i innymi nielegalnie składowanymi odpadami. Stwierdzono, że badane gleby były zasadowe, a ich niskie zasolenie wynika z luźnego uziarnienia. Maksymalna zawartość metali wynosiła: 467,4 dla Pb; 546,0 dla Zn; 452,0 dla Cu; 64,9 dla Ni i 4,45 mgxkg-1 dla Cd. Zawartości wyższe od dopuszczonych prawem dla gruntów zabudowanych i zurbanizowanych odnotowano dla Zn, Cu, Pb i Cd. Wzbogacenie gleb w Ni było nieznaczne i nie wskazywało na zanieczyszczenie. Uwzględniając aktualną jakość gleb i lokalizację terenu w obrębie Nowogardu, racjonalnym sposobem jego zagospodarowania byłoby przeznaczenie do działalności produkcyjnej (drobna wytwórczość), składowania i magazynowania. Teren ten po-winien być w jak największym stopniu zadarniony i otoczony pasem drzew i krzewów, by ograniczyć migrację metali w środowisku przez fitostabilizację i zmniejszenie ryzyka erozji. Takie działanie uzasadnia luźne uziarnienie gleb i fakt istnienia w niedalekim sąsiedztwie doliny ze zbiorowiskami szuwarowymi podmokłych łąk.

EN

The aim of this work was assessment of basic chemical properties and Pb, Zn, Cu, Ni, Cd total content in soil humus horizon from area of former iron foundry and non-ferrous metals in Nowogard (West Pomeranian Province). This foundry does not work from approx. 10 years and the ar-ea now largely covered by the rubble of crumbling buildings and other waste of stored illegally. It was found that the investigated soils had alkaline character and their low salinity was the result of loose texture. The maximum contents of metals were: 467.4 for Pb, 546.0 for Zn, 452.0 for Cu, 64.9 for Ni and 4.45 mgxkg-1 for Cd. Content higher than permitted by law for built-up urban areas reported for Zn, Cu, Pb and Cd. Soil enrichment in Ni was low and no sign of contamination. Given the current soil quality and location of former foundry on the Nowogard area, rational way will been to allocate this terrain to productive activities (small production), storage and warehousing. This area should be in high degree covered with grasses and surrounded by a belt of dense trees and shrubs to reduce the migration of metals in the environment by phytostabilization and minimize the risk of erosion. This action would be desirable considering the loose texture of soils and the existence in the vicinity of the valley with the communities of rushes and wet meadows.

7

Ocena porolnych gleb rdzawych jako siedliska leśnego na podstawie indeksu trofizmu gleb leśnych (ITGL) i siedliskowego indeksu glebowego (SIG)

Chudecka J., Tomaszewicz T.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2014

|

nr 156 (36)

48--57

PL

Celem pracy była ocena odłogowanych gleb rdzawych, jako siedliska leśnego w oparciu o indeks trofizmu gleb leśnych (ITGL) i siedliskowy indeks glebowy (SIG). Badano gleby VI klasy bonitacyjnej położone na równinie sandrowej we wsi Ginawa w woj. zachodniopomorskim. Wartości ITGL i SIG pozwoliły określić je jako siedliska lasów mieszanych, a w jednym przypadku nawet lasu.

EN

The aim of this work was evaluation of rusty soil, which were fallowed in the early 90s, as forest habitat made based on the indexes of forest soil trophism index (ITGL) and soil site index (SIG) with using criteria proposed by Brożek (2001) and Brożek et al. (2008). Investigated rusty soils with VI quality class are located within the sandr plain in the village Ginawa in the province of West Pomerania. The values of ITGL and SIG, helped to determine them as mixed forest habitat, and in one case even the forest.

8

Content of elements in soils of roadsides and characteristic of plant species settled

Iżewska A., Chudecka J., Tomaszewicz T., Wróbel M.

Proceedings of ECOpole

|

2013

|

Vol. 7, No. 1

81--86

EN

The paper presents research results concerning the content of micro- and macroelements in soils of roadsides and spatial distribution of roadside flora on the basis of trophic index. Shoulder area with width of 5 m was studied, along roads with hardened surface going through agricultural lands in Szczecin Lowlands. The content of forms regarded assimilable macroelements (phosphorus, potassium, magnesium) in zone soils - the edge of the shoulder and proper shoulder - was different from the zone soils - ditch and slope. Soil richness in assimilable phosphorus was low in all researched areas, potassium was high in A and B zones, medium in C and D zones, and magnesium on the edge of shoulder and proper shoulder was medium, and low in the ditch and embankment. Assessing soil richness in microelements (with the exception of iron), it was found that it was in the same class in the researched shoulder areas: manganese - medium, zinc - high, copper - high (A, B, C zones). Calculated rates of soil salinity (Z, SAR) show no signs of salinity and present good conditions for plant growth. Analysis of the trophic index showed domination of species preferring eutrophic soil (Tr = 4) and extremely eutrophic (Tr = 5) throughout the whole profile of vertical formation of roadsides in the mid-field on the researched area.

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości makro- i mikroskładników w glebach poboczy dróg i przestrzennego rozmieszczenia flory przydrożnej na podstawie wskaźnika trofizmu. Badaniami objęto strefy pobocza o łącznej szerokości 5 m, wzdłuż dróg o nawierzchni utwardzonej przebiegającej przez tereny rolnicze na Nizinie Szczecińskiej. Zawartości form uznanych za przyswajalne makroskładniki (fosfor, potas, magnez) w glebach strefy skraj pobocza i pobocze właściwe różniła się od gleb stref rów i skarpa. Zasobność gleby w przyswajalny fosfor była niska we wszystkich badanych strefach, potasu wysoka w strefie A i B, a średnia w C i D, zaś magnezu średnia na skraju pobocza i poboczu właściwym, a niska w rowie i skarpie. Oceniając zasobność gleby w mikroskładniki (z wyjątkiem żelaza), stwierdzono, że była w tej samej klasie w badanych strefach pobocza: mangan - średnia, cynk - wysoka, miedź - wysoka (strefa A, B, C). Obliczone wskaźniki zasolenia gleby (Z i SAR) wskazują na brak oznak zasolenia i dobre warunki do wzrostu roślin. Analiza wskaźnika trofizmu wykazała zdecydowaną przewagę gatunków preferujących gleby eutroficzne (Tr = 4) i skrajnie eutroficzne (Tr = 5) w całym profilu pionowego ukształtowania pobocza dróg śródpolnych na badanym terenie.

9

Content of Macro- and Microelements in Roadsides’ Top Layer of Forest Areas and Characteristics of Plant Species Settled

Iżewska A., Chudecka J., Tomaszewski T., Wróbel M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 1-2

53-60

EN

The paper presents research results concerning the content of micro- and macroelements in soils of roadsides along forest areas, salinity indicators and spatial distribution of roadside flora on the basis of trophic index. Study area with the total shoulder width of 8 m, along hardened surface in Szczecin Lowlands. The research has indicated that the content of macro- and microelements: P, K, Mg, Ca and Na was decreasing as the distance from the roadway was growing. Indeed, most of macroelements were found in the edge zone (edge of shoulder), with a width of 20–30 cm, adjacent directly to the edge of roadway. In all researched areas soil richness for phosphorus was low, for magnesium low (A and B zone) and very low (C and D zone), high in potassium in the edge area and medium in the proper shoulder. Content of soluble microelements in 0.5 mol dm–3 HCl was the greatest in the edge area and was decreasing if further from the edge of the roadway. Rating abundance of species observed on the edge of the shoulder (A), on the proper shoulder (B), in roadside ditches (C), on slopes of mid-forest (D) showed a similar number of species found in roadside ditches and on slopes (on average 23 and 22 taxons). On the basis of soil salinity indicators (Z and SAR) they were not specified in any of the analyzed shoulder zones.

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości makro- i mikroskładników w glebach poboczy dróg biegnących przez tereny zadrzewione, wskaźników ich zasolenia oraz przestrzennego rozmieszczenia flory przydrożnej na podstawie wskaźnika trofizmu. Badaniami objęto strefy pobocza o łącznej szerokości 8 m, wzdłuż dróg o nawierzchni utwardzonej na Nizinie Szczecińskiej. Przeprowadzone badania wskazują, że zawartość makroskładników: P, K, Mg, Ca oraz Na zmniejszała się w glebie w miarę oddalania się od krawędzi jezdni. Istotnie najwięcej makroskładników było w strefie brzegowej (skraj pobocza), o szerokości 20-30 cm, przylegającej bezpośrednio do krawędzi jezdni. Analizując zasobność gleby w przyswajalny fosfor, stwierdzono, że była ona niska we wszystkich badanych strefach, magnezu niska (strefa A i B) i bardzo niska (strefa C i D), a potasu wysoka w stresie brzegowej i średnia w strefie pobocza właściwego. Zawartość mikroskładników rozpuszczalnych w 0,5 mol dm-3 HCl największa była w strefie brzegowej i zmniejszała się w miarę oddalania od krawędzi jezdni. Ocena liczebności gatunków obserwowanych na skraju pobocza (A), na poboczu właściwym (B), w przydrożnych rowach (C) i na skarpach dróg śródleśnych (D) wykazała podobną liczbę gatunków występujących w przydrożnych rowach i na skarpach (średnio 23 i 22 taksony). Na podstawie wskaźników zasolenia gleby (Z i SAR) nie określono ich w żadnej z analizowanych stref pobocza.

10

Zawartość makro- i mikroskładników w glebach poboczy dróg śródleśnych w okresie jesiennym

Iżewska A., Chudecka J., Tomaszewicz T., Wróbel M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2011

|

nr 143 (23)

44-50

PL

Autorzy badali zawartość makro- i mikroskładników rozpuszczalnych w 0,5M HCl w glebach poboczy dróg śródleśnych na Nizinie Szczecińskiej w okresie jesiennym. W obrębie poboczy, o łącznej szerokości 5 m, wyodrębniono 5 stref (A-E) w układzie zwiększającej się odległości od krawędzi jezdni. Celem badań była ocena wpływu środków odladzających na dostępność składników pokarmowych dla roślin. Wyniki wskazały na najwyższą zawartość P, K, Mg, Ca, Na, Cu, Fe, Mn w glebach najbliższych jezdni (strefa A). Istotne różnice w zawartości pierwiastków stwierdzono pomiędzy glebami strefy A oraz C (P, K, Mg, Cu), strefy D (Na, Fe), a nawet strefy E (Mn). Dominowała niska i bardzo niska zasobność gleb w badane pierwiastki. Wysoka zasobność w K i Cu wystąpiła w glebach strefy A, a średnia - w Cu w strefie B. Zawartość Zn nie wykazała istotnych różnic, odpowiadając zasobności wysokiej.

EN

The authors investigated the content of macro-and microelements soluble in 0.5 M HCl in soils of roadsides of forest roads on Szczecin Lowland in autumn. Within the roadsides, with a total width of 5 m, separated five zones (A-E) in the system of increasing distances from the edge of roads. The aim of study was to assess the impact of snow removal on the availability of nu-trients for plants. The results indicated the highest content of P, K, Mg, Ca, Na, Cu, Fe, Mn in the soils lying nearest the roads (zone A). The significant differences in content of elements were found between the soils zones A and C (P, K, Mg, Cu), zone D (Na, Fe), and even zone E (Mn). The low and very low abundances of soils in investigated elements were dominant. The high abundance of K and Cu occurred in the soils of zone A, but the medium abundance of Cu in zone B. The Zn contents shown no significant differences responding to high abundance.

11

Zawartość makro- i mikroskładników w glebach poboczy dróg przebiegających przez tereny rolnicze w okresie jesiennym

Iżewska A., Chudecka J., Tomaszewicz T., Wróbel M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2011

|

nr 143 (23)

69-75

PL

Autorzy badali zawartość makro- i mikroskładników rozpuszczalnych w 0,5M HCl w glebach poboczy dróg przebiegających przez obszary użyt-kowane rolniczo Niziny Szczecińskiej w okresie jesiennym. W obrębie poboczy, o łącznej szerokości 5 m, wyodrębniono 5 stref (A-E) w układzie zwiększającej się odległości od krawędzi jezdni. Celem badań była ocena dostępności składników pokarmowych dla roślin. Stwierdzono, że zasobność badanych gleb w fosfor i magnez była niska i bardzo niska. Zawartość tych pierwiastków oraz sodu istotnie malała w miarę oddalania się od jezdni, co można powiązać ze stosowaniem środków odladzających. Zawartość potasu nie wykazała istotnych zmian, a wysoka i średnia zasobność w ten makro-składnik świadczyła o dostępności dla roślin. Nie stwierdzono istotnych różnic w zawartości mikroskładników rozpuszczalnych w 0,5M HCl.

EN

The authors investigated the content of macro-and microelements soluble in 0.5M HCl in soils of roadsides of roads running through agricultural area of Szczecin Lowland in autumn. Within the roadsides, with a total width of 5 m, separated five zones (A-E) in the system of increasing distances from the edge of roads. The aim of study was to assess of nutrients availability for plants. It was found that the abundance of investigated soils in phosphorus and magnesium was low and very low. The contents of these elements and sodium decreased significantly as you move away from the roadway, which can be associated with the use of snow removal. The potassium content did not show significant changes, and the high and medium abundance of this macroelement testified to the availability for plants. The authors found no significant differences in the contents of micronutrients soluble in 0.5M HCl.

12

Contents of heavy metals in roadside soils and spatial distribution of metallophyte plant species on the roadsides of Szczecin lowland

Wróbel M., Chudecka J., Tomaszewicz T., Gałczyńska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 1-2

91-98

EN

Research on soil pollution with heavy metals and roadside metallophyte plant species spatial distribution along public roads within forest and agricultural areas in Szczecin Lowland was carried out. The roadside zones of about 8 m total width were surveyed. The total content of Mn, Pb and Cu in field and forest roadside soil samples decreased in roadside zones as moving away from the road. However, in the zone of 2 m width the field roadside soil showed the accumulation higher level of the analyzed heavy metals as compared with that of forest one, ie by about 25 % more of Pb and Mn and about 60 % more of Cu. Differences in the content of heavy metals in roadside soils depended on a zone distance from the road, the soil granulation and pH reaction. Analysis of spatial and quantitative distribution of metallophyte species against the background of zonal roadside structure confirmed obtained results concerning the presence of heavy metals in roadside soil samples.

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości wybranych metali ciężkich w glebach poboczy dróg i przestrzennego rozmieszczenia metalofitów - gatunków roślin tolerujących obecność tych pierwiastków w glebie. Badaniami objęto strefy pobocza o łącznej szerokości 8 m, wzdłuż dróg o nawierzchni utwardzonej przebiegających przez kompleksy leśne i tereny rolnicze na Nizinie Szczecińskiej. Ogólna zawartość Mn, Pb i Cu w próbkach przydrożnych gleb śródpolnych i śródleśnych zmniejszała się w kolejnych strefach pobocza, przy czym gleby śródpolne w strefie 2 metrów od drogi kumulowały o 25 % więcej Pb i Mn oraz o ok. 60 % więcej Cu. Różnice w zawartości badanych metali ciężkich w próbkach wynikały z położenia strefy względem drogi oraz zróżnicowanego uziarnienia i odczynu gleb przydrożnych. Potwierdziła to analiza przestrzennego i ilościowego rozmieszcze-nia gatunków metalofitów na tle strefowej budowy poboczy dróg na badanym terenie.

13

Wykorzystanie odpadów komunalnych do rekultywacji terenów zdegradowanych

Stankowski S., Maciorowski R., Wrzesińska E., Chudecka J., Tomaszewicz T., Bielińska J., Rogalska P.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2007

|

nr 145

107-112

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzonych na modelu rekultywacji wykonanym w Elektrowni Dolna Odra w Nowym Czarnowie w 2003 roku. Wyniki badań fizycznych popiołu wskazują, że jest to materiał o wysokim odczynie, małej przepuszczalności, dobrej zdolności magazynowania wody oraz niskiej zawartości masy organicznej. Wykorzystane do budowy warstw nadkładu komposty z osadu ściekowego, z dodatkiem innych odpadowych substancji organicznych charakteryzują się dużą zawartością składników pokarmowych, nie zawsze jednak dostępnych dla roślin. Połączenie właściwości wyżej wymienionych składników wskazuje na uzyskanie wartościowego materiału do rekultywacji.

EN

In the presented paper the results of investigation conducted on the model of reclamation built in power plant Dolna Odra in Nowe Czarnowo at 2003 year. Results of physical analyses of ash indicate for it alkaline reaction, law water percolating capacity, high water capacity absorption and law content of organic matter. Composts from sewage sludge and sewage sludge mixed with other organic substances indicated that this material consist a lot of nutritional substances, but not always available for plants. Application of ashes with composts from sewage sludge could give possibilities for obtaining valuablematerial for reclamation.

14

Water erosion in the catchment basin of the Jeleni Brook

Koćmit A., Podlasiński M., Roy M., Tomaszewicz T., Chudecka J.

Journal of Water and Land Development

|

2006

|

no. 10

121-131

EN

The study on water erosion in the catchment basin of the Jeleni Brook was carried out in the years 1995-1999. The catchment of the Jeleni Brook has complex relief, receives frequent precipitations and thus is more threatened by water erosion. Soil cultivation and water from quickly melting snow can also be the factors affecting soil erosion. Waters from the melting snow produce rills of the following dimensions (mean values): width from 11.5 to 13.6 cm, depth - from 6.4 to 7.1 cm and length - from 39 to 112 m. The mean values of soil losses vary from 0.5 to 2.02 t·ha-¹. Erosion caused by intensive storm precipitation occurs less frequently but makes much higher soil losses. One of the registered incidents shows that 51.6 t·ha-¹ (4.5 mm of soil layer) can be washed out from the area of 0.66 ha. Combined effect of outwashing and ploughing in lower parts of slopes created new forms of relief such as agricultural terraces (escarps). Agricultural terraces assume the shape of scarps up to 2 m high and of different length (e.g. 150 m) along with the land use borderlines between e.g. forest and field or field and grassland. Agriculturally used soils within this catchment need protection based mainly on agrotechnical measures or on alteration of land use. Some areas should be afforested.

PL

W latach 1995-1999 rejestrowano osady erozyjne i żłobiny na gruntach ornych w terenie czołowomorenowym w zlewni rolno-leśnej Potoku Jeleniego. Obszar zlewni wyróżnia się spośród innych intensywną rzeźbą młodoglacjalną (zbocza o znacznych spadkach) i częstszym występowaniem opadów intensywnych - burzowych, przez co jest silniej zagrożony erozją wodną. Do czynników erozyjnych kształtujących erozję wodną należy zaliczyć także agrotechnikę (niekorzystne uprawy rzędowe roślin) i pojawienie się wczesnowiosennych wód roztopowych. Erozja wodna przybiera formę spłukiwania powierzchniowego o nasileniu od słabego do umiarkowanego lub średniego według 5-stopniowej skali przyjętej w Polsce. Erozja powodowana wodami topniejącego śniegu wykształca żłobiny o wymiarach (według wartości średnich): szerokość 11,5-13,6 cm, głębokość 6,4-7,1 cm długość 39-112 m. Średnia wielkość zmywu glebowego wyniosła 0,5-2,02 t·ha-¹. Opady burzowe pojawiają się rzadziej, lecz przyczyniają się do silniejszego rozwoju procesów erozji - przybiera ona bardziej wyraziste formy żłobinowe lub nawet formę zmycia warstwowego, gdy cała warstwa gleby jest odtransportowana z pola (np. 4,5 mm, na powierzchni 0,66 ha). Zarejestrowany zmyw gleby wyniósł w takim przypadku 51,6 t·ha-¹. Zmyty materiał glebowy podlega daleko idącej segregacji w obrębie stożka erozyjnego i wykazuje odpowiednio zmienione właściwości chemiczne. Pierwiastki chemiczne podlegają przy tym transportowi związanemu z cząsteczkami glebowymi lub w formie rozpuszczonej i wtedy mogą odpływać poza granice erodowanego pola, do sieci hydrograficznej. Pierwotną przyczyną uruchomienia się procesów erozji wodnej było wylesienie tych obszarów dokonane w średniowieczu i objęcie ich użytkowaniem rolniczym. Według danych historycznych można szacować okres po wylesieniu (okres użytkowania rolniczego) na około 600 lat. W tym czasie na procesy erozji wodnej nałożyły się procesy erozji uprawowej związane z uprawą gleb, pracą narzędzi rolniczych, a szczególnie w ostatnich stuleciach - z pracą pługa. Sumowanie się efektów zmycia i naorywania gleby w dolnych częściach zboczy wytworzyło nowe formy rzeźby terenu, tzw. terasy rolne. Terasy te przybierają formę skarp o wysokości do 2 m i różnej długości (np. 150 m) o przebiegu zgodnym z granicą użytkowania, na styku las - pole, pole - użytek zielony, lub po granicy własności. W tym ostatnim przypadku skarpa powstaje przez podcięcie zbocza i odprowadzanie materiału glebowego w dół. Stwierdzono łącznie 11,5 km skarp daje to wskaźnik zagęszczenia 2,45 km·km-². Gleby użytkowane rolniczo w granicach zlewni wymagają działań ochronnych, głównie z wykorzystaniem zabiegów agrotechnicznych, a niekiedy także zmiany sposobu użytkowania. Niektóre obszary powinny być przeznaczone pod zalesienie.

15

Wpływ sposobu użytkowania na właściwości gleb rdzawych: odłogowanej oraz użytkowanej rolniczo w miejscowości Ginawa (woj. zachodniopomorskie)

Tomaszewicz T., Chudecka J.

Inżynieria Rolnicza

|

2005

|

R. 9, nr 4

311--320

PL

Autorzy porównywali właściwości fizyczne oraz wybrane chemiczne dwóch gleb piaszczystych o zbliżonym uziarnieniu, w typie rdzawych właściwych, do początku lat 90-tych stanowiących jedno pole płodozmianowe – własność PGR Ginawa. Aktualnie jedno pole jest intensywnie użytkowane rolniczo (z uprawą pszenżyta), drugie zaś stanowi 8-letni odłóg. Stwierdzono, że proces odłogowania spowodował znaczące zakwaszenie gleby, zmniejszenie wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi, zubożenie w przyswajalne formy magnezu, potasu i fosforu oraz wzrost zawartości glinu wymiennego. Nie stwierdzono natomiast wzbogacenia gleby odłogowanej w próchnicę, co można powiązać z niską produkcją biomasy roślin porastających odłóg. Odłogowanie spowodowało poprawę właściwości wodno-powietrznych w wierzchniej 10-centymetrowej warstwie gleby, związaną najprawdopodobniej z oddziaływaniem systemów korzeniowych roślin. Głębsze warstwy gleby z odłogu uległy zagęszczeniu.

EN

The authors investigated rusty soils from two objects: arable land and an eight-year fallow in Ginawa (Western Pomerania). The physical and chemical properties were determined in surface layer (0 - 40 cm). The soils had the same texture. The eight-year period of fallowing caused a decrease of pH and bases saturation. The soil of fallow had a higher hydrolytic acidity and content of exchangeable Al+3 (toxic for cultivated plant). The rusty soils from both objects had similar humus content. The arable soil had a higher bulk density (in layer 0-10 cm), actual moisture and lower air porosity in the layer of 0-20 cm.