Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Improvement of the low-temperature properties of vegetable oils

Ptak Stefan, Krasodomski Wojciech, Antosz Artur, Żółty Magdalena

Rynek Energii

|

2024

|

Nr 1

92--100

EN

The development of bio-components, as alternative components of lubricants, is increasingly important in relation to the limited resources of crude oil and the growing care of the environment. Most lubricants used now are produced with the use of hydrocarbon base oils, originating from the crude oil processing. They create a notable ecological hazard. To eliminate this hazard, there is a strong pressure on the development and introduction into use of lubricants for various biodegradable applications. The paper presents studies on the obtaining of modified vegetable oils, which are characterised by their improved lowtemperature properties, in view of their application as the base oils. Four different vegetable oils were solvent dewaxed by a mixture of methyl ethyl ketone - toluene solvents (MEK-TOL) under similar process conditions as those used during the solvent dewaxing, used for the oil dewaxing and slack waxes of petroleum origin deoiling in industrial refinery plants. It has been found that this process allows for an important improvement in the low-temperature properties of vegetable oils, and in particular for the lowering of the cloud, pour, and solidification points. The modification of vegetable oils is related to a change in the fatty acids profile. A clear increase in the content of saturated acid glycerides was observed in the precipitated deposit, as compared with the filtrate (modified vegetable oil), which confirmed the selectivity of the dewaxing process. The conducted studies have shown a possibility of the effective application of a classical dewaxing process to improve the low-temperature properties of an atypical raw material, such as vegetable materials.

2

Opracowanie formulacji płynu chłodzącego do zarządzania temperaturą baterii samochodów elektrycznych

Żółty Magdalena, Stępień Zbigniew, Skibińska Agnieszka

Przemysł Chemiczny

|

2022

|

T. 101, nr 4

246--251

PL

Opracowano wstępną formulację płynu chłodzącego, która potencjalnie mogłaby być stosowana w pośrednich układach chłodzenia baterii samochodów elektrycznych. Przyjęto, że taki płyn powinien być wodorozcieńczalny oraz spełniać wymagania w zakresie takich właściwości, jak pH, temperatura krystalizacji, temperatura wrzenia, odporność na korozję wobec miedzi, stali, żeliwa, mosiądzu i aluminium oraz skłonność do pienienia. Do badania tych parametrów fizykochemicznych zastosowano standardowe metody badawcze przeznaczone dla płynów chłodzących stosowanych w konwencjonalnych układach chłodzenia pojazdów samochodowych. Do oceny zdolności chłodzących płynów wykorzystano zmodyfikowaną metodę badawczą przeznaczoną do oceny właściwości termokinetycznych olejów hartowniczych.

EN

Aq. glycol solns. (ethylene, propylene or polyethylene glycols) with concns. of 30, 50 and 70% by mass were tested for their properties such as pH and crystn. temp. Based on a 50% propylene glycol soln., the compn. of the coolant was developed contg. 3.5% of anti-corrosion additives and 0.02% of anti-foaming additive. Its phys. chem. properties such as pH, boiling point, crystn. temp., foaming tendency and corrosion resistance of Cu, steel, cast iron, brass and Al were detd. The mixt. of this compn. met the requirements for conventional coolants used in cars.

3

Zarządzanie temperaturą w bateriach samochodów elektrycznych – przegląd systemów chłodzenia

Skibińska Agnieszka, Stępień Zbigniew, Żółty Magdalena

Nafta-Gaz

|

2022

|

R. 78, nr 3

240--247

PL

Polska jest jednym z największych rynków samochodów osobowych w Europie pod względem sprzedaży, zajmując szóste miejsce wśród krajów Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Chociaż we flocie samochodów osobowych w Polsce dominują obecnie samochody z silnikami spalinowymi, kraj jest zaangażowany w zwiększanie liczby i udziału elektrycznych samochodów osobowych. Prawie 12 300 elektrycznych samochodów osobowych jeździło po polskich drogach do czerwca 2020 r. Ponad 56% z nich stanowiły pojazdy elektryczne na baterie (BEV). W niniejszym artykule zebrano informacje dotyczące stosowanych w samochodach elektrycznych systemów zarządzania temperaturą baterii. Przedstawiono sposoby chłodzenia z wykorzystaniem powietrza, czynnika chłodniczego, różnego rodzaju cieczy, materiałów o przemianie fazowej oraz systemu opartego na rurkach cieplnych, a także z zastosowaniem elementu termoelektrycznego. W czasie eksploatacji pojazdów BEV należy zwrócić szczególną uwagę na systemy zarządzania temperaturą baterii. Temperatura baterii wywiera różnorodny wpływ na działanie układu elektrochemicznego, co przekłada się na moc i efektywność energetyczną, bezpieczeństwo i niezawodność oraz koszt i okres użytkowania. W celu zapewnienia długiej żywotności i optymalnej wydajności baterii litowo-jonowych, należy zadbać o optymalny zakres temperatur oraz jednolity rozkład temperatury w pakiecie baterii i ogniwach.

EN

Poland is one of the largest passenger car markets in Europe in terms of sales, ranking sixth place among the countries of the European Union and the European Free Trade Association. Although the passenger car fleet in Poland is currently dominated by cars with internal combustion engines, the country is committed to increasing the number and share of electric passenger cars. Almost 12 300 electric passenger cars were on Polish roads until June 2020. Over 56% of them were battery electric vehicles (BEV). This article gathers information on the temperature management systems used in electric cars. Cooling methods with the use of air, refrigerant, various types of liquids, materials with phase change and a system based on heat pipes as well as the use of a thermoelectric element were presented. When operating BEVs, particular attention should be paid to battery temperature management systems. Battery temperature has a variety of effects on the operation of the electrochemical system, which translates into power and energy efficiency, safety and reliability, cost and lifetime. In order to ensure the long life and optimal performance of lithium-ion batteries, care should be taken to ensure the optimal temperature range and uniform temperature distribution in the battery pack and cells.

4

Wpływ cząstek stałych na tendencję oleju napędowego do blokowania filtrów

Żółty Magdalena, Dybich Kornel

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 3

205--214

PL

W niniejszym artykule przedstawiono wyniki pracy, której celem było przeprowadzenie szerokich badań w zakresie zawartości zanieczyszczeń olejów napędowych wraz z określeniem klasy czystości oraz tendencji do blokowania filtrów w różnych warunkach temperaturowych. Pozyskano 86 próbek oleju napędowego pobranych na stacjach paliw różnych producentów. Poboru dokonywano z dystrybutorów, ponieważ stanowią one ostatnie ogniwo w łańcuchu dystrybucyjnym, z którego paliwo bezpośrednio trafia do ostatecznego użytkownika, u którego mogą występować problemy związane z awarią układu wtryskowego. Zakres badań obejmował parametry ujęte w specyfikacji PN-EN 590, ze szczególnym uwzględnieniem całkowitej zawartości zanieczyszczeń, oraz badania dodatkowe, takie jak klasa czystości (parametr uwzględniony w Światowej Karcie Paliw), w zakresie cząstek 4, 6 i 14 µm, tendencja do blokowania filtrów w temperaturze pokojowej i w temperaturze −1°C, a także dla wytypowanych próbek – zawartości pierwiastków. Próbki zostały pobrane w okresie od października 2018 roku do lipca 2019 roku. Obejmowały one zarówno okresy przejściowe, jak i letni oraz zimowy. Obecnie w TF (task force) działającej w ramach grupy roboczej WG 24 ds. olejów napędowych (working group) prowadzone są badania zmierzające do wypracowania stanowiska CEN w zakresie problemów związanych z obecnością cząstek stałych w oleju napędowym oraz do określenia limitu klasy czystości i metody oznaczania liczby cząstek celem wprowadzenia jej do specyfikacji EN 590. Analizie podlegają również korelacje pomiędzy liczbą cząstek a parametrami takimi jak tendencja do blokowania filtrów w temperaturze pokojowej i w obniżonej (3 lub −1°C), całkowita zawartość zanieczyszczeń, zawartość wody czy obecność takich pierwiastków jak Fe, Cu i Si. Analiza uzyskanych wyników badań wskazała, że problem zanieczyszczenia paliwa cząstkami stałymi dotyczy dużej grupy olejów napędowych dostępnych na rynku krajowym. Między innymi można wymienić tu zanieczyszczenie tych paliw cząstkami metali, które dostają się do oleju na skutek zużywania powierzchni trących i wraz z zanieczyszczeniami pochodzącymi spoza układu.

EN

This article presents the results of the work, the purpose of which was to conduct extensive research on the content of diesel fuel impurities together with determining the purity class and the tendency to block filters in various temperature conditions. 86 diesel fuel samples of various manufacturers were obtained at gas stations. They were taken from distributors, since the latter constitute the last link in the distribution chain, from which the fuel directly goes to the end user, who may suffer problems related to the failure of the injection system. The scope of tests covered the parameters included in the PN-EN 590 specification, with particular emphasis on the total content of impurities, as well as additional tests, i.e. cleanliness class (parameter included in the World Fuels Card), in the range of particles 4, 6 and 14 µm, tendency to block filters at temperature at room temperature and at –1°C and, for selected samples, of elemental content. Samples were taken from October 2018 to July 2019. They covered both transitional periods as well as summer and winter periods. Currently, TF (Task Force) operating within the WG 24 Working Group on diesel fuels is conducting research aimed at developing the position of CEN on problems related to the presence of solid particles in diesel fuel and determining the purity class limit as well as method for determining the number of particles in order to introduce it into the EN 590 specification. Correlations between the number of particles and parameters such as the tendency to block filters at room temperature and at reduced temperatures (3 or –1°C), total impurities content, water content or the presence of such elements like Fe, Cu and Si are also analyzed. The analysis of the obtained test results allowed to conclude that the problem of particulate fuel pollution concerns a large group of diesel fuels available on the domestic market. Among other things, it can be mentioned that these fuels are contaminated with metal particles that get into the fuel as a result of wear of friction surfaces and together with impurities coming from outside the system.

5

Thermal Oxidation Stability of Lubricating Greases

Krasodomski Wojciech, Skibińska Agnieszka, Żółty Magdalena

Advances in Science and Technology. Research Journal

|

2020

|

Vol. 14, no 3

75--82

EN

Four base oils of different chemical nature were subjected to the oxidation processes using the ASTM D 8206–18 method. On the basis of these oils, three different types of lubricating greases were manufactured: lithium, silica and polyurea lubricating greases. The samples of the lubricating greases were also oxidized in accordance with ASTM D 8206–18. The obtained values of thermal oxidation stability were compared. The FTIR spectra were recorded for all the samples after the oxidation process. On the basis of the analysis of the results from the oxidation stability tests and the FTiR spectra (including differential ones), the groups of base oils and lubricating greases produced with their participation that demonstrate the best and the worst resistance to degradation processes as a result of the oxidation reaction, were determined.

6

Badania porównawcze w zakresie metod oznaczania stabilności termooksydacyjnej olejów bazowych

Krasodomski Michał, Krasodomski Wojciech, Skibińska Agnieszka, Żółty Magdalena

Przemysł Chemiczny

|

2019

|

T. 98, nr 4

563--568

PL

Trzy oleje bazowe o różnym charakterze chemicznym poddano procesom utleniania metodą wirującej bomby i zmodyfikowaną metodą Petrooxy. Porównano uzyskane wartości stabilności termooksydacyjnej. Wyniki wskazały na brak istotnej korelacji pomiędzy zmianami obserwowanymi w widmach FTIR a wynikami badań stabilności. Analiza spektralna potwierdziła hipotezę o różnicach w przebiegu procesów chemicznych w czasie oznaczenia porównywanymi metodami.

EN

Three base oils of different chem. nature were subjected to oxidn. under lab. conditions in a rotating vessel and by the modified Petrooxy method to compare their thermal oxidn. stability. Their spectra did not correlate with the results of the stability tests but confirmed the hypothesis on difference in chem. processes of both oxidn. methods.

7

Stosowanie paliw etanolowych do silników o zapłonie iskrowym

Stępień Zbigniew, Żółty Magdalena

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2019

|

nr 224

1--339

PL

Od wielu lat podejmowane są na całym świecie coraz bardziej intensywne działania zmierzające do ochrony środowiska naturalnego człowieka. Unia Europejska pełni wiodącą rolę w międzynarodowej walce ze zmianami klimatycznymi, w związku z tym dąży do zmniejszenia poziomu emisji gazów cieplarnianych, do którego zobowiązała się w protokole z Kioto. Dla krajów, które są jego sygnatariuszami, priorytetem jest ograniczenie zużycia energii pozyskanej z ropy naftowej i węgla kamiennego poprzez zastępowanie jej energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych, które mogą przyczynić się do globalnej poprawy stanu powietrza. W Unii Europejskiej drugim co do wielkości sektorem gospodarki, odpowiedzialnym za 20% emisji szkodliwych substancji, w tym gazów cieplarnianych do atmosfery, jest transport drogowy. Pozostaje on jednym z niewielu sektorów, z których emisja stale wzrasta, co niweczy postęp osiągnięty przez inne obszary gospodarki. Wprowadzone w 2009 r. dyrektywy europejskie Renewable Energy Directive i Fuel Quality Directive umożliwiają zwiększenie zawartości etanolu w tradycyjnej benzynie silnikowej do 10% (V/V), a także sprzyjają budowie samochodów typu flex-fuel vehicle, przystosowanych do zasilania paliwem zawierającym do 85% (V/V) etanolu. Paliwa do tłokowych silników spalinowych charakteryzują się właściwościami użytkowymi, które spełniają wysokie wymagania współczesnych silników spalinowych, realizujących skomplikowane strategie procesów spalania i wyposażonych między innymi w wielopunktowe, bardzo zaawansowane technicznie systemy wtrysku paliwa, innowacyjne systemy doładowania oraz katalityczne, wielofunkcyjne układy oczyszczania spalin. Formuła chemiczna paliw ulega nieustannej ewolucji, głównie na skutek działań ekologów w zakresie ograniczania emisji substancji szkodliwych pochodzących ze spalania ropopochodnych paliw do powietrza atmosferycznego oraz nieustannego rozwoju silników. Działania te wymuszają na projektantach samochodów zmiany w konstrukcji układów zasilania, komór spalania, układów oczyszczania spalin, a na producentach paliw dostosowywanie ich formuły chemicznej w celu zminimalizowania emisji szkodliwych substancji powstających podczas spalania takiego paliwa. Dlatego też coraz większego znaczenia nabiera stosowanie biopaliw i biokomponentów jako dodatku do paliw konwencjonalnych. W części teoretycznej niniejszej publikacji opisano zalety i wady stosowania etanolu jako komponentu benzyny silnikowej i paliw etanolowych. Na podstawie rozeznania dostępnej literatury branżowej przedstawiono wyniki badań wpływu etanolu na wielkość emisji szkodliwych składników do atmosfery. Skupiono się również na wyzwaniach, przed jakimi stanęli konstruktorzy silników spalinowych, aby przystosować je do eksploatacji na paliwach zawierających zwiększony udział etanolu w paliwie. W części doświadczalnej zaprezentowano wyniki badań prowadzonych w ramach projektów badawczych i prac statutowych w Instytucie Nafty i Gazu – Państwowym Instytucie Badawczym. Wyniki te dotyczą: • określenia oddziaływania paliw etanolowych na parametry użytkowo-eksploatacyjne silników ZI; • oceny regulowanych i nieregulowanych emisji szkodliwych składników gazów wylotowych silników zasilanych paliwami etanolowymi; • badań wpływu paliw etanolowych na tworzenie szkodliwych osadów na elementach silników testowych; • wielokierunkowych badań oddziaływania paliw etanolowych na procesy degradacji smarowego oleju silnikowego.

EN

For many years, activities aimed at protecting man’s natural environment have been getting more and more intensive around the world. The European Union is playing a leading role in the international fight against climate change, therefore it is striving to achieve the reduction of greenhouse gas emissions to which it has committed itself in the Kyoto Protocol. For the countries that are its signatories, the priority is to reduce energy consumption obtained from crude oil and hard coal, by replacing it with energy from renewable sources that can contribute to the global improvement of the air condition. In the European Union, the second largest sector of the economy, responsible for 20% of emissions of harmful substances, including greenhouse gases into the atmosphere, is road transport. It remains one of the few sectors whose emissions are constantly growing, thus negating the progress made by other sectors of the economy. Introduced in 2009 the European directives: Renewable Energy Directive and Fuel Quality Directive, allow the increase of ethanol content in traditional gasoline to 10% (V/V), and also support the construction of Flex Fuel Vehicles adapted to fuel supply containing up to 85% (V/V) of ethanol. The fuels for piston combustion engines are characterized by functional properties that meet the high requirements of modern internal combustion engines, implementing complicated combustion processes and equipped with, among others, multi-point, very technically advanced fuel injection systems, innovative supercharging systems and catalytic multifunctional exhaust gas cleaning systems. The chemical composition of fuels is constantly evolving, mainly due to the action of environmentalists in the scope of limiting emissions of harmful substances from the combustion of fuels into the atmosphere and continuous development of engines. These activities force car designers to change the design of power systems, combustion chambers, exhaust gas treatment systems, and fuel manufacturers to adapt their chemical composition to minimize the emission of harmful substances generated during the combustion of such fuels. Therefore, the use of biofuel and biocomponents as an admixture to conventional fuels becomes increasingly important. The theoretical part of this publication describes the advantages and disadvantages of using ethanol as a component of gasoline and ethanol fuels. Based on the knowledge of available industry literature, the results of studies of ethanol impact on the emission of harmful components into the atmosphere are presented. The focus was also on the challenges faced by the engineers of internal combustion engines to adapt them to operating with fuels containing an increased share of ethanol in the fuel. The experimental part presents the results of research carried out as part of research projects and statutory work at the Oil and Gas Institute – National Research Institute. These results concern: • determination of the impact of ethanol fuels on spark ignition engine performance and their operational parameters; • assessment of regulated and unregulated emissions of harmful components of exhaust gases from spark ignition engines; • studies on the influence of ethanol fuels on the formation of harmful deposits on test engines; • multidirectional studies on the impact of ethanol fuels on the degradation processes of engine lubricating oil.

8

The study of adverse changes in diesel fuel during its storage

Żółty Magdalena, Lubowicz Jan

Nafta-Gaz

|

2019

|

R. 75, nr 10

640--648

EN

Research on the impact of the storage process on the quality parameters of diesel oil containing 7% (V/V) FAME was carried out and six test stands for fuel storage were designed and constructed as part of the work. Their construction was based on materials resistant to diesel oil containing fatty acid methyl esters. The tests involved the selection of additives (two defoaming agents and one depressant, which can be added to the fuel at each stage of its production in the form of a package or as independent additives), which are suspected of drop out of the diesel fuel formulation during storage, which favors instability of its physicochemical and utility properties. Based on the diesel fuel purchased at the petrol station, the abovementioned additives were used to compose six samples. The authors assumed that the storage conditions represented the average annual temperature and humidity in Poland. In order to ensure the above conditions, the test stands together with the tested fuel samples were placed for a period of six weeks in a climatic chamber. The scope of physicochemical and applied tests was wide and selected in such a way as to monitor the properties of diesel oil for their constancy during storage. The test properties included mainly those that allowed to confirm the hypothesis regarding problems with the stability of defoamers and depressants in fuel. The initial samples and the samples collected after three and six weeks of storage in the climatic chamber from the upper layer and the bottom layer of the test stands were subjected to testing. The tests outcome quite ambiguous. The results of the determination of the foaming tendency of the tested diesel oil samples did not allow for unambiguous confirmation or refutation of the hypothesis of the work. In the case of a depressant, based on the results of low temperature properties, mainly the temperature of blocking the cold filter, a slight tendency to accumulate it in the lower layers of fuel in test stands could be observed. Oxidation stability of the tested fuel samples was maintained throughout the storage period at an almost constant, high level. There were no significant differences between the results determined for the samples taken from the upper and lower layers, which allows to conclude that antioxidant additives remain in the fuel regardless of the time of storage. The results of the determination of tendency to blocking the filter indicate a small amount of impurities and components in the tested diesel fuels that would impair its filterability. On the other hand, the results of the determination of the tendency to blocking the filter after cooling down CSFBT (–1) may indicate problems with the depressant fast enough integration into fuel formula. In spite of the relatively high humidity, varying in a fairly wide range, the water content in the tested diesel fuel samples did not change to a large extent during storage.

PL

W ramach pracy przeprowadzono badania wpływu procesu magazynowania na parametry jakościowe oleju napędowego zawierającego 7% (V/V) FAME, zaprojektowano i skonstruowano sześć stanowisk badawczych do przechowywania paliwa. Do ich budowy wykorzystano materiały odporne na działanie olejów napędowych zawierających estry metylowe kwasów tłuszczowych. Do badań wytypowano dodatki (dwa przeciwpienne i jeden depresator, które mogą być dodawane do paliwa na każdym etapie jego produkcji w postaci pakietu lub jako niezależne dodatki) podejrzane o wypadanie z formulacji oleju napędowego w czasie magazynowania i przyczynianie się w ten sposób do niestabilności jego właściwości fizykochemicznych i użytkowych. Z udziałem wyżej wymienionych dodatków zestawiono sześć próbek na bazie oleju napędowego zakupionego na stacji paliw. Autorzy przyjęli, że warunki magazynowania będą odpowiadały średniej rocznej temperaturze i wilgotności powietrza w Polsce. W celu zapewnienia powyższych warunków stanowiska badawcze wraz z badanymi próbkami paliwa umieszczono na okres sześciu tygodni w komorze klimatycznej. Zakres prowadzonych badań fizykochemicznych i użytkowych był szeroki i dobrany w taki sposób, aby monitorować właściwości oleju napędowego pod kątem ich niezmienności w czasie magazynowania. Głównie chodzi o właściwości, które pozwalały na potwierdzenie hipotezy dotyczącej problemów ze stabilnością dodatków przeciwpiennych i depresatorów w paliwie. Przebadano próbki wyjściowe oraz próbki pobrane po 3 i 6 tygodniach przechowywania w komorze klimatycznej z warstwy górnej i warstwy dennej stanowisk badawczych. Uzyskano dość niejednoznaczne wyniki badań. Wyniki oznaczenia skłonności do pienienia badanych próbek olejów napędowych nie pozwoliły na jednoznaczne potwierdzenie lub obalenie stawianej w pracy hipotezy. W przypadku depresatora na podstawie wyników właściwości niskotemperaturowych, głównie temperatury zablokowania zimnego filtru, można zauważyć niewielką tendencję do kumulowania się go w niższych warstwach paliwa w stanowiskach badawczych. Stabilność oksydacyjna badanych próbek paliw utrzymywała się przez cały okres magazynowania na niemal niezmiennym, wysokim poziomie. Nie zaobserwowano zdecydowanych różnic pomiędzy wynikami oznaczonymi dla próbek pobranych z warstwy górnej i z dolnej, co pozwala na stwierdzenie, że dodatki przeciwutleniające utrzymują się w paliwie niezależnie od czasu magazynowania. Wyniki oznaczenia tendencji do blokowania filtra świadczą o niewielkiej ilości zanieczyszczeń i składników w badanych olejach napędowych, które pogarszałyby ich filtrowalność. Z kolei wyniki oznaczenia tendencji do blokowania filtra po wychłodzeniu CSFBT(-1) mogą świadczyć o problemach z odpowiednio szybkim wkomponowywaniem się depresatora do formuły paliwa. Pomimo stosunkowo dużej wilgotności powietrza, wahającej się w dość szerokim zakresie, zawartość wody w badanych próbkach oleju napędowego nie zmieniała się w dużym stopniu w czasie magazynowania.

9

Effects of a graphene-enhanced lubricant on the performance of a tribosystem

Ozimina Dariusz, Madej Monika, Desaniuk Tomasz, Żółty Magdalena, Kulczycki Andrzej

Journal of Machine Construction and Maintenance - Problemy Eksploatacji

|

2019

|

no. 2

75--81

EN

The aim of the study was to determine how the presence of graphene in a lubricant (SN-500) affects the behaviour of a tribosystem. The tribological tests were conducted in lubricated, boundary lubricated, and dry sliding friction conditions using a tribometer with the pin and disc made of 100Cr6 steel. The pin and disc wear was monitored using the acoustic emission method. SpectraPLUS was employed to analyse the sampled signals written in the 16-bit linear pulse-code modulation format. Sound level measurements required applying an A-weighting filter and then 1/1 and 1/3 octave filters. The microstructural observations of the pin and disc that followed the tribological tests were performed using a scanning electron microscope. The surface texture of both specimens was measured with an optical profiler. Identification of the elements before and after tribological tests was performed using a scanning electron microscope equipped with an EDS X-ray microanalyser. The experimental data show that the most effective performance of the analysed tribosystem was observed in the presence of the graphene-enhanced lubricant.

PL

Celem badania było porównanie wpływu grafenu w olejach smarowych na działanie systemów tribologicznych. Testy tribologiczne zostały zrealizowane na tribometrze TRB3 w ruchu ślizgowym w warunkach tarcia technicznie suchego, ze smarowaniem olejem SN-500 oraz z dodatkiem grafenem. Węzeł tarcia stanowiła próbka i przeciwpróbka wykonane ze stali 100Cr6. Dźwięk został zarejestrowany w standardzie Linear PCM 16-bit, a następnie poddany analizie w programie SpectraPlus. Dla kolejnych chwil czasu wyznaczono wartości poziomu dźwięku, a także poziomy dźwięku w poszczególnych pasmach oktawowych i 1/3-oktawowych. Obserwacje struktury tarczy i kulki po testach tribologicznych wykonano mikroskopem skaningowym Phenom. Strukturę geometryczną powierzchni obu elementów zbadano za pomocą Profilometru optycznego Leica. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że użycie środka smarowego wpłynęło na zmniejszenie zużycia badanych par tnących w systemach tribologicznych.