Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zwiększenie odporności zasobu zabytkowego. Długoterminowe priorytety polityki konserwatorskiej w Polsce

Pałubska Katarzyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 18

149--162

PL

Analiza bieżących problemów ochrony zabytków i priorytetów Państwa w zakresie dziedzictwa wykazały konieczność podjęcia tematów, które w sposób szczególny wpływają na stabilność i efektywność systemu ochrony zabytków. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami ma na celu realizację przepisu art. 84 w związku z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Krajowy program jest głównym dokumentem strategicznym określającym cele administracji rządowej oraz podległych jej służb i instytucji w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, a także środki służące do realizacji wyznaczonych celów. W projekcie Krajowego programu 2023-2026 dokonano diagnozy stanu ochrony zabytków w Polsce w trzech podstawowych płaszczyznach: organizacji i zadań organów ochrony zabytków w Polsce, stanu zachowania zabytków w Polsce, w tym roli i znaczenia form ochrony zabytków oraz systemów informacji o zabytkach, komunikacji, partycypacji, porozumienia i współpracy w obszarze ochrony zabytków w Polsce. Celem głównym aktualnego projektu Krajowego Programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami jest Zwiększenie odporności zasobu zabytkowego w Polsce.

EN

The analysis of current problems of monument protection and state priorities in the field of heritage showed the need to address topics that particularly affect the stability and effectiveness of the monument protection system. The National Program for the Protection and Care of Monuments aims to implement the provision of Art. 84 in conjunction with Art. 86 sec. 1 of the Act of 23 July 2003 on the protection and care of monuments (Journal of Laws of 2022, item 840). The national program is the main strategic document defining the objectives of the government administration and its subordinate departments and institutions in the field of monument protection and care, as well as measures to achieve the set goals. The draft of the National Program 2023-2026 diagnoses the status of monument protection in Poland in three basic dimensions: the organization and tasks of monument protection authorities in Poland, the state of preservation of monuments in Poland, including the role and importance of forms of monument protection and systems of information about monuments, communication, participation, agreement and cooperation in the area of monument protection in Poland. The main objective of the current draft of the National Program for the Protection and Care of Monuments is “The increasing the resilience of the historical resource in Poland”.

2

Ochrona i zarządzanie ekspozycją zamków i ruin zamkowych

Pałubska Katarzyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 15

169--192

PL

Zamki i ruiny historyczne zamków są niewątpliwym świadectwem współdziałania człowieka z przyrodą. Wartość zabytkową podkreśla ich malowniczość, która jednocześnie wskazuje na dużą atrakcyjność krajobrazu kulturowego. Dawne relacje przestrzenne budowały tożsamość lokalną i regionalną - stare trakty komunikacyjne łączące znaczniki w postaci wież zamków i kościołów dawały poczucie bezpieczeństwa ówczesnym podróżnym, były wyróżnikami zunifikowanego krajobrazu. Jednocześnie dalekie kilku- i kilkunastokilometrowe otwarcia widokowe z zamku wychodzące daleko w krajobraz otaczający, poza granice wzniesienia/obszaru, na którym zlokalizowano sam zamek, miały charakter regionalny, zapewniały bezpieczeństwo i kontrolę, dając wgląd w dalekie relacje przestrzenne, wynikające z historycznych zależności politycznych, relacji gospodarczych, społecznych i komunikacyjnych. W artykule wskazano możliwości i konieczne analizy w celu ochrony widoku, panoram czy dalekiej ekspozycji zabytkowych zamków, ruin zamkowych i ich otoczenia.

EN

Castles and historical ruins of castles are undoubted evidence of the interaction between man and nature. Their historic value is emphasized by their picturesqueness, which at the same time indicates the great attractiveness of the cultural landscape. Old spatial relations built local and regional identity - old communication routes connecting markers in the form of castle and church towers gave a sense of security to travelers of that time and were distinguishing features of a unified landscape. At the same time, long-distance viewing openings from the castle, several or several kilometers long, extending far into the surrounding landscape, beyond the boundaries of the hill/area where the castle itself was located, were of a regional nature, ensured security and control, giving insight into long-range spatial relations resulting from historical political dependencies, economic, social and communication relations. The article indicates the possibilities and necessary analyzes to protect the view, panoramas and long-distance exposure of historic castles, castle ruins and their surroundings.

3

Guidelines and instructions of the General Conservator of Historical Monuments: New tools for conservation policy

Zalasińska Katarzyna, Pałubska Katarzyna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68S

9--16

EN

The Act of June 22, 2017, on the Amendment the Act on the Protection and Preservation of Historical Monuments and Certain Other Acts (Dz.U. 2017, item 1595) equipped the General Conservator of Historical Monuments with new competences, i.e., the right to issue legally binding guidelines and instructions. They serve as conservation policy tools as well as a form of building standards of conservation practice. This article defines the concept of conservation policy, its sources and the way it is created. Also discussed are the tools for implementing this policy, as well as its relationship to broader monument preservation policy and cultural policy. The article discusses the guidelines and instructions issued by the General Conservator of Monuments in 2018-2021, while defining their legal nature as forms of administrative action and their significance for the functioning of the system of monument protection in Poland.

PL

Ustawa z 22 czerwca 2017 o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2017, poz. 1595) wyposażyła Generalnego Konserwatora Zabytków w nowe kompetencje, polegające na wydawaniu wiążących wytycznych i instrukcji. Stanowią one narzędzie polityki konserwatorskiej, będąc jednocześnie formą budowania standardów postępowania konserwatorskiego. W artykule zdefiniowane zostało pojęcie polityki konserwatorskiej, a także jej źródeł oraz sposobu tworzenia. Omówiono ponadto narzędzia realizacji tej polityki, jak również jej relacji do szerzej rozumianej polityki ochrony zabytków oraz polityki kulturalnej. Artykuł przedstawia wytyczne i instrukcje wydane przez Generalnego Konserwatora Zabytków w latach 2018–2021, jednocześnie określając ich charakter prawny jako formy działania administracji oraz ich znaczenie dla funkcjonowania systemu ochrony zabytków w Polsce.

4

Najnowsze dokumenty strategiczne określające zmiany w podejściu do modernizacji zabytków w Polsce

Pałubska Katarzyna, Zalasińska Katarzyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

127--142

PL

Jednym z głównych priorytetów działania wszystkich krajów Unii Europejskiej, w tym również Polski, staje się przeciwdziałanie negatywnym zmianom klimatycznym, poprawa efektywności energetycznej, dostępności infrastruktury transportowej i obiektów publicznych. Wskazane do realizacji w bardzo krótkiej perspektywie czasowej zadania obligują kraje członkowskie UE do opracowania i wdrożenia dokumentów strategicznych, określających sposoby radzenia sobie z pogarszającym się stanem środowiska, infrastruktury i działaniami dyskryminującymi osoby o szczególnych potrzebach. W artykule zostaną omówione najważniejsze strategie, plany, projekty oraz planowane zmiany ustawodawcze mające duży, choć trudny aktualnie do oszacowania, wpływ na ochronę zabytków, m.in. Strategia renowacji budynków, Nowa strategia zmian klimatycznych i ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Krajowy Program Kolejowy i projekty EU realizowane w ramach wdrażania tych dokumentów w Polsce. Artykuł podejmie polemikę z propozycjami modernizacji i adaptacji zabytków w ramach programów wspomagających realizacje wspomnianych priorytetów, wykazując ich degradacyjny wpływ na zasób zabytkowy i nierealność wdrożenia postulowanych zaleceń w środowisku służb konserwatorskich. Jednocześnie przedstawia alternatywne rekomendacje i możliwości podejścia do problemu, wskazując niewykorzystywany potencjał zabytków, propozycje rozwiązań, których dostrzeżenie w dokumentach strategicznych, popularyzacja, a następnie dofinansowanie ze źródeł alternatywnych, mogłoby przyczynić się do poprawy parametrów jakościowych wskazanych priorytetów.

EN

One of the main priorities of all European Union countries, including Poland, is counteracting negative climate change, improving energy efficiency, accessibility of transport infrastructure and public facilities. Tasks identified for implementation in the very short term oblige EU member states to develop and implement strategic documents, specifying ways to cope with the deteriorating state of the environment, infrastructure and activities that discriminate against people with special needs. The article will discuss the most important strategies, plans, projects and planned legislative changes that have a large, but currently difficult to estimate, impact on the protection of historic buildings, including the Strategy for Rehabilitation of Buildings, the New Climate Change Strategy and the Act on Ensuring Accessibility for Persons with Special Needs, the National Railway Programme and EU projects implemented as part of the implementation of these documents in Poland. The article will undertake polemics with the proposals for the modernization and adaptation of historic buildings within the programs supporting the implementation of the priorities mentioned above, showing their degrading influence on the historic stock and the unrealistic implementation of the postulated recommendations in the environment of conservation services. At the same time, the author presents alternative recommendations and possibilities of approaching the problem, indicating the unused potential of historical buildings and proposing solutions which, if recognized in strategic documents, popularized and then financed from alternative sources, could contribute to improving the quality parameters of the indicated priorities.

5

Planowanie przekształceń krajobrazowych założenia parkowo-dworskiego przy Muzeum im. Jana Kochanowskiego w Czarnolesie

Pałubska Katarzyna, Szewczyk Aleksandra

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2014

|

T. 10, nr 1

20--32

PL

Możliwość opracowania studium krajobrazu kulturowego, opiniowanego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, jako materiał wyjściowy do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, podobnie jak ma to miejsce w przypadku opracowania ekofizjograficznego (wykonywanego obowiązkowo zgodnie z Ustawąo planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003), jest zjawiskiem spotykanym sporadycznie. Świadome planowanie rozwoju krajobrazów kulturowych wymaga szerokiej wiedzy konserwatorskiej i licznych studiów historycznych, których pełne wyniki nie zawsze mogą zostać zawarte w zwięzłych zaleceniach służb konserwatorskich. Przedstawiony przykład założenia parkowo-dworskiego w Czarnolesie, którego ostatnia dokumentacja planistyczna sięga roku 1989 (brak aktualnej), pokazuje skomplikowany proces analitycznego dochodzenia do sformułowania stref ochrony konserwatorskiej w przekształconym środowisku kulturowym. W opracowaniu wykonano analizy walorów przyrodniczych, historycznych, przemian układu kompozycyjnego oraz bezpośredniego otoczenia założenia, a także analizy dotyczące obecnego programu użytkowego, uwarunkowań prawno-własnościowych, dzięki którym możliwe było określenie wartości zabytkowej obiektu, ocena obecnego stanu zachowania substancji zabytkowej ogrodu krajobrazowego oraz wyznaczenie funkcji i istniejącego programu użytkowego. Na podstawie analiz określono zakres działań rewaloryzacyjnych, mających na celu odnowienie walorów XIX-wiecznego ogrodu krajobrazowego. Opracowane studium krajobrazu kulturowego zawiera wytyczne konserwatorskie przedstawiające kierunki oraz wskazania do zagospodarowania terenu założenia parkowo-dworskiego w zakresie jego przeznaczenia, spełnianych funkcji, form ochrony konserwatorskiej i przyrodniczych, układu kompozycyjnego oraz kompozycji układów roślinnych i nasadzeń. Po uwzględnieniu określonych stref ochrony konserwatorskiej możliwe było wytypowanie celów projektowych, na jakie składają się dwa podstawowe działania w odniesieniu do projektowanego fragmentu czarnoleskiego założenia, tj. rewaloryzacja historycznej kompozycji parku poprzez wydobycie struktur zachowanych i wymagane uzupełnienie elementów niezachowanych oraz adaptacja wytypowanej przestrzeni o niskich walorach historycznych poprzez nadanie jej nowego przeznaczenia w zakresie spełnianej funkcji muzealnej z poszanowaniem istniejącej substancji zabytkowej.

EN

Possibility of realizing of the landscape cultural study, given its opinion by monument conservation office, as initial material for the spatial study of the conditions and directions of development, similarly how it is taking place in case of the ecophysiographic study (made obliga-torily) is a phenomenon. Development planning of the cultural landscapes requires the conservator's extensive knowledge and the numerous historical research. Presented example of the court garden in Czarnolas which last planning documentation reaches of 1989 (lack current), is showing the complex process of analytical reaching formulating protection zones in the cultural environment. In the study the analyses of natural, historical environment, transformations of the composition and surrounding area, as well as analysis concerning nowadays development or legal-proprietary conditioning were performed, thanks to which determining the historic value of the object was possible. Based on analyses a range of activities of 19th century advantages restoration, being aimed at renovating of the landscape garden was determined. The study of the cultural landscape contains conservator's guidelines presenting directions for the spatial development of the court garden in functions, forms of cultural and natural protection, composition arrangement and the composition of plant arrangements. Based on defined zones of the conservation protection singling out design purposes two basic operations as result: the revaluation of the historical composition of the park by emphasizing kept structures and required supplementing not-keeped elements and the adaptation of the space marked out about low historical value by granting the new purpose in the scope fulfilled of museum function with the respect for the historic existing substance.