W artykule przedstawiono porównawcze wyniki badań dwóch typów modulatorów układu hamulcowego PIMR-EBS zamontowanych na jednoosiowej naczepie NGS-03. W PIMR-Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych zestaw badawczy składający się z pojazdu holującego Mitsubishi L200 oraz sprzęganej z nim naczepy typu gęsia szyja o DMC do 3 ton, jest m.in. wykorzystywany do transportu specjalizowanego 3-osobowego pojazdu terenowego. Przeprowadzone badania pierwszego modulatora M-1 układu hamulcowego PEBS wykazały, że w momencie wystąpienia awarii sprężarek i spadku ciśnienia roboczego poniżej wartości (5,25 bar) modulator automatycznie przechodzi w awaryjny tryb pracy. Postanowiono zastąpić uszkodzony modulator M-1, nowym modulatorem M-2 innego producenta. Przeprowadzone testy układu hamulcowego PEBS z nowym modulatorem M-2, wykazały poprawność jego działania oraz pracy, zarówno w próbach laboratoryjnych, jak i wstępnych próbach drogowych.
EN
The article presents the results of a comparative study of two types of modulator brake system PIMR-EBS mounted on a plate in the research single-axle trailer NGS-03. In the PIMR-Industrial Institute of Agricultural Engineering this research road unit consisting of a towing vehicle Mitsubishi L200 and coupled with the gooseneck trailer (GVW up to 3 tons) is used, among others, to transport the specialized side by side all-terrain vehicle. The tests of the first modulator M-1 showed its incorrect work. Studies examining the modulator M-l showed that at the time of failure of compressors and pressure drop below the value (5.25 bar) it automatically goes into the emergency mode. It was decided to replace the damaged modulator M-1, with the new modulator M-2 made by another manufacturer. The tests performed of the PEBS braking system eąuipped with the new modulator M-2 showed the correctness of its operation both in the laboratory and the road initial tests.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Zespół ds. Energetyki i Dynamiki Maszyn Rolniczych od 1998 roku prowadzi prace związane z opracowaniem nowej generacji pojazdów transportowych dla rolnictwa i leśnictwa. Prace badawcze obejmowały zarówno badania laboratoryjne i stanowiskowe, testy drogowe i poligonowe kolejno montowanych układów hamulcowych w badawczych zestawach pojazdów samochodowych. W celu rozszerzenia możliwości badawczych średniej wielkości pojazdów drogowych, stwierdzono potrzebę opracowania i zbudowania nowego przyrządu MP-3 do pomiaru sił na zaczepie kulowym. Opracowano modele wirtualne MP-3 w celu określenia poziomu naprężeń zredukowanych w korpusie przyrządu pomiarowego, a następnie zbudowano model rzeczywisty MP-3. Przyrząd będzie służył do rejestracji sił na zaczepie kulowym podczas transportu zestawu pojazdów gąsienicowych oraz kołowych ciągników rolniczych, maszyn i modułów narzędziowych, po różnej jakości drogach i po terenie nieutwardzonym. MP-3 będzie także służył do pomiarów sił na zaczepie i sprzęgu kulowymn średniej wielkości zestawu pojazdów samochodowych zbudowanych w niedalekiej przyszłości przez innych producentów.
EN
Since 1998, the Power and Dynamics of Agricultural Machines Group (PIMR-BE) has carried out the development of a new generation of transport vehicles for agriculture and forestry. Research works covered laboratory and stationary tests, road tests of subsequently mounted the braking systems in test vehicle units. In order to expand the research capabilities of the medium-sized road vehicles there is the need to develop and build a new instrument to measure the forces on the hitch ball. MP-3 virtual models have been developed to determine the reduced levels of stress in the body of the gauge, then the real model of the MP-3 was build. The new measuring instrument will be used to register the hitch ball forces during the transport of tracked vehicles units, tracked and wheeled tractors, machinery and tools at different quality of roads and off-roads. In the near future, MP-3 will be used to measure the forces on the hitch ball and the coupling of the medium-sized vehicles units made by other manufacturers.
W artykule omówiono wyniki badań laboratoryjnych układu hamulcowego PIMR-EBS w wersji pierwszej z modulatorem Wabco model EBS-E 24V oraz elektrycznym czujnikiem położenia osi, który zamontowano w specjalizowanej naczepie NGS-10 sprzęganej z IVECO Daily D35 4x4 oraz w wersji drugiej z modulatorem Wabco model EBS-D 12V i czujnikiem LSV zamontowanym w naczepie NGS-03 sprzęganej z samochodem badawczym Mitsubishi L200. Wyniki badań potwierdziły wadliwą pracę modulatora EBS-E, w którym uszkodził się czujnik ciśnienia powietrza w jednej z sekcji sterujących. Uszkodzony modulator zastąpiono modulatorem EBS-D 12V i czujnikiem LSV. Badania sprawdzające modulatora układu PEBS, po okresie jego kilkuletniej eksploatacji w naczepie NGS-03 wykazały, że w momencie awarii sprężarek i korzystaniu z zapasu sprężonego powietrza w zbiornikach, głównym i roboczym, z chwilą obniżenia wartości ciśnienia poniżej 5,25 modulator przechodzi w tryb pracy awaryjnej. Testy laboratoryjne powinny być kontynuowane w następnych latach, jednak wydaje się celowym przebadanie nowych wersji układów PEBS z modulatorami innych producentów, konkurujących na rynku z Wabco. Prace wykonano w ramach zakończonego w 2015 roku projektu WND-POIG.01.03.01-00-164/09.
EN
The article presents the results of laboratory tests of the PIMR-EBS the braking systems: one - with Wabco modulator EBS-E 24V and electrical position sensor, which are mounted on a specialized gooseneck trailer NGS-10 and second - Wabco modulator EBS-D 12V with load sensing valve (LSV) which are mounted on the gooseneck trailer NGS-03. The NGS-10 is coupled with PIMR’s research truck IVECO Daily D35 4x4 and NGS-03 is coupled with research Mitsubishi L200 truck. Results confirmed improper work of modulator EBS-E because of one pneumatic pressure sensor malfunction in one of the section. Instead of the EBS-E - the modulator EBS-D 12V unit was installed with LSV. Verification tests of the modulator EBS-D 12V mounted in NGS-03 indicated that in the case of compressor fail and the modulator is steered with the pressure less than 5,25 Bar - it goes into the emergency operation mode. The tests should be continued in next years, however, it seems reasonable to examine the modulators made by other manufacturers should be checked in the new version of the PEBS braking system. R&D works were funded by the project No. WND-POIG.01.03.01-00-164/09.
W artykule przedstawiono konstrukcję i sposób montażu nowej wersji zbiorników wypornościowych na zespole pojazdów gąsienicowych PIMR, które przeznaczone są do pracy w trudnym wodno-błotnym terenie. Nowej wydłużonej wersji zbiorniki wypornościowe zapewniają wystarczającą pływalność zespołu pojazdów gąsienicowych wraz z modułami roboczymi oraz poprawiają efektywność poruszania się po grząskich terenach pokrytych kilku centymetrową warstwą wody. Przeniesienie pędników śrubowych z kadłuba pojazdu gąsienicowego na rufową część zbiorników wypornościowych - poprawiło efektywność napędu, prędkość pływania wzrosła o około 60%. Nowe dodatkowe zbiorniki wypornościowe są przeznaczone do mocowania w pojazdach pozadrogowych i wpływają istotnie na poprawę poziomu bezpieczeństwa pracy i efektywności ich poruszania.
EN
The paper presents the design and mounting of a new version of the buoyancy tanks for the PIMR’s tracked vehicles unit, which i designed for work on wetlands. The new longer version of tanks provide sufficient buoyancy of tracked vehicles unit with mounted on them modules and work tools, and should improve the efficiency of moving the vehicles on the muddy areas covered by several cm layer of water. Transfer of the propulsion system of the hull of the tracked vehicle to the aft part of the buoyancy tank - improved drive efficiency, speed in water has increased by approx. 60%. Assembly of the buoyancy tanks in these vehicles should improve the level of work safety and vehicles efficiency of moving.
W artykule przedstawiono koncepcję pomiaru prędkości obrotowej układu bieżnego specjalizowanego pojazdu gąsienicowego realizowaną w ramach projektu rozwojowego nr WND-POIG.01.03.01-00-164/09 pt.: „Zintegrowana technologia ochrony obszarów wodno-błotnych przed sukcesją roślinności powodującej degradację środowiska przyrodniczego”. Opracowany system pomiarowy przez Zespół ds. Energetyki i Dynamiki Maszyn Rolniczych PIMR w Poznaniu, umożliwia bezprzewodową transmisję prędkości obrotowej każdej z gąsienic, akwizycję i archiwizację danych oraz wizualizację w czasie rzeczywistym wielkości pomiarowych na panelu operatorskim kierowcy. Zaprojektowany system pozwala na diagnozowanie parametrów pracy układu jezdnego i skrętnego umożliwiając w ten sposób szacowanie ich wpływów na wierzchnią warstwę gruntu na terenach wodno-błotnych. Wykonano model wirtualny systemu pomiarowego, a także prototyp, który zaadaptowano i przygotowano do przeprowadzenia badań podczas prób terenowych.
EN
The paper presents the development of the system for measuring rotational speed on the tracks of the specialized tracked vehicle. This task has been elaborated within the project No. WND-POIG.01.03.01-00-164/09 titled:" Integrated technology to protect wetlands against the vegetation succession resulting in degradation of the natural environment ". The measuring system has been developed by the team of Power Engineering and Dynamics of Agricultural Machines PIMR in Poznan. It enables wireless data transmission of the speed on each track, acquisition and archiving of the data and real-time visualization of measured quantities on the operator panel of the driver. The presented solution allows for monitoring the operating parameters of the steering system during work, thus enabling assessing their influence on the integrity of the vegetation root layer on the wetlands. Virtual models of measuring system, as well as a prototype has been designed, adopted and prepared and for further research on the fields.
Zespoły gąsienicowe typu delta dla układów bieżnych pojazdów specjalizowanych przeznaczonych do pracy na chronionych przyrodniczo obszarach wodno-błotnych opracowano w Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych w ramach projektu rozwojowego WND-POIG.01.03.01-00-164/09. Badania trakcyjne oraz próby terenowe zespołu pojazdów gąsienicowych (ZPG) wykazały pewne niesprawności w sterowaniu układem skrętu. Opracowano nową wersję układu skrętu z nowym zestawem zaworów sterujących oraz z dodatkowym czujnikiem wysunięcia tłoczyska kontrolnego cylindra hydraulicznego zamontowanego na każdej osi pod roboczym cylindrem hydraulicznym. Nowy układ skrętu umożliwia w sposób elektroniczny przeprowadzenie kalibracji parametrów pracy podzespołów hydraulicznych oraz zdalne monitorowanie pracy cylindrów hydraulicznych układu skrętu zamontowanych na przedniej i tylnej osi pojazdu gąsienicowego. Przeprowadzone próby terenowe nowej wersji układu skrętu ZPG wykazały istotną poprawę precyzji sterowania przedniej, a zwłaszcza tylnej pary zespołów gąsienicowych w specjalistycznym pojeździe. Poruszanie się pojazdu jego manewrowanie w trudnym wodno-błotnym terenie uległy zdecydowanej poprawie. Możliwość zdalnego monitorowania pracy układu skrętu, jak i możliwość bezprzewodowego wprowadzania poprawek w nastawach czy też kalibracji wybranych podzespołów układu daje także szansę dalszego doskonalenia konstrukcji elementów układu skrętu dla potrzeb kolejnych wersji pojazdu.
EN
Delta type tracks for specialized vehicles designed to operate on protected natural wetlands have been developed in the Industrial Institute of Agricultural Engineering in the context of development project WND-POIG.01.03.01-00-164 / 09. Traction and field tests of the tracked vehicles unit (TVU) showed some malfunction in the control system of a turn. Developed a new version of the turn system with a new set of control valves and with additional control sensor of the displacement of the piston of the hydraulic cylinder mounted on each axis at the bottom of the working/steering hydraulic cylinder. The new steering system allows for electronic calibration of parameters of the hydraulic components and remote monitoring of the work precision of the hydraulic cylinders mounted on the front and rear axles of the tracked vehicle. Conducted field tests of the new version of the ZPG’s turn system showed significant improvement in the precision of control of the front pair and especially in the rear pair of tracks of the special tracked vehicle unit.
W artykule omówiono wyniki wstępnych prób trakcyjnych zestawu pojazdów złożonego z samochodu Iveco Daily D35 4x4 i specjalnej naczepy NGS-10. Zestaw pojazdów badawczych PIMR jest przeznaczony do transportu innowacyjnego Zespołu Pojazdów Gąsienicowych, który został zaprojektowany do prac związanych z ochroną terenów wodno-błotnych położonych w Parkach Narodowych. Wyniki wstępnych prób, które przeprowadzono na terenie PIMR oraz na trasie testowej (30 km) w pełni potwierdziły dobre walory trakcyjne innowacyjnego zestawu pojazdów oraz prawidłową pracę nowych podzespołów zamontowanych w naczepie NGS-10. Zestaw badawczy pojazdów PIMR bez problemu pokonywał wzniesienia na drodze, sprawnie poruszał się po drogach w mieście, po drogach krajowych, jak i po drogach nieutwardzonych czy też po drogach polnych. Wyniki badań innowacyjnego zestawu pojazdów wskazują na celowość jego przebadania podczas transportu z Zespołem Pojazdów Gąsienicowych. Prace wykonano w ramach projektu WND-POIG.01.03.01-00-164/09.
EN
The article presents the results of preliminary traction tests of the PIMR’s research road unit: Iveco Daily D35 4x4 truck coupled with gooseneck trailer NGS-10. This road unit is designed to transport an innovative tracked vehicles unit, which is dedicated to work on the wetlands located in national parks. The results of initial tests that were carried out in PIMR and runs on test route (30 km) fully confirmed the good traction of the innovative road unit and proper operation of the new components that were mounted in the gooseneck trailer NGS-10. PIMR’s research vehicles unit easily defeated the slopes on the roads; it was moving smoothly on the roads located in the city limit, on national roads, as well as on the unpaved country roads. The traction test results of the PIMR’s road unit indicate the advisability of its testing during transportation of the Tracked Vehicles Unit. The work was performed under the project WND-POIG.01.03.01-00-164/09.
W artykule omówiono wyniki wstępnych badań laboratoryjnych wersji układu hamulcowego PIMR-EBS, z nowym modulatorem EBS 24V oraz elektrycznym czujnikiem położenia osi, którą zamontowano na specjalizowanej naczepie NGS-10 sprzęganej z IVECO Daily D35 4x4 - samochodem badawczym PIMR. Zestaw pojazdów jest przeznaczony do załadunku i transportu innowacyjnego Zestawu Pojazdów Gąsienicowych, który został zaprojektowany do prac związanych z ochroną terenów wodno-błotnych położonych w Parkach Narodowych. Wyniki wstępnych badań laboratoryjnych potwierdziły prawidłową pracę nowej wersji układu hamulcowego PEBS. Dla zestawu badawczego pojazdów drogowych czas reakcji układu hamulcowego wynosi 0,53 s, a dla samej naczepy 0,33 s. Czas napełniania zbiorników powietrza wynosi 160 s, szczelność układu jest właściwa (0,4% spadku ciśnienia na złączu diagnostycznym). Wyniki badań nowej wersji układu hamulcowego wskazują na celowość przebadania naczepy NGS-10 w testach drogowych. Prace wykonano w ramach projektu WND-POIG.01.03.01-00-164/09.
EN
The article presents the results of preliminary laboratory tests of the PIMR-EBS version of the braking system, with the new modulator EBS 24V and electrical position sensor, which is mounted on a specialized gooseneck trailer NGS-10. The gooseneck trailer is coupled with PIMR’s research truck IVECO Daily D35 4x4. This research road unit is designed to load and transport the innovative Tracked Vehicles Unit (TVU), which was built to work on wetlands, especially on protected areas of the national parks. The results of initial laboratory tests confirmed the correct operation of the new version of the braking system PEBS. For research road unit reaction time is 0.53 s and for alone gooseneck trailer is 0.33 s. Time to fill air tanks is 160 s, leaks is correct (0.4% pressure drop in the diagnostic socket). The preliminary tests results of the new version of the PIMR-EBS braking system allows to move to the next stage of road research tests of the gooseneck trailer NGS-10. The research and development works were funded by the project No. WND-POIG.01.03.01-00- 164/09.
W 2014 roku realizowano prace w ramach projektu badawczego nr WND_POIG.01.03.01-00-164/09 oraz prowadzono badania drogowe zestawu pojazdów badawczych PIMR podczas transportu różnej masy i gabarytów pojazdów gąsienicowych i narzędzi rolniczych. Zestaw pojazdów składa się z samochodu Iveco Daily 4x4 o DMC 3,5 t oraz z naczepy NGS-10. Zestaw innowacyjnych pojazdów badawczych jest wyposażony w elektroniczny układ hamulcowy PIMR-EBS, który jest sterowany wyłącznie przewodami elektrycznymi. Badania związane z transportem pojazdów i narzędzi prowadzono przy użyciu dwóch systemów pomiarowych firmy Racelogic - Video Vbox oraz Vbox3i. Obserwacje kierowcy jak i pasażerów samochodu Iveco Daily 4x4 holującego naczepę NGS-10 potwierdzają wyniki wstępnych badań trakcyjnych. Zestaw pojazdów badawczych PIMR nie powodował żadnych zakłóceń w ruchu innych pojazdów, efektywność przyspieszania oraz skuteczność hamowania nie budzą żadnych zastrzeżeń. Innowacyjny zestaw pojazdów badawczych PIMR umożliwia poruszanie się po drogach nieutwardzonych i transport ciągników gąsienicowych praktycznie na dowolne miejsce badań terenowych.
EN
In 2014 years the work was carried out within the research project No. WND_POIG.01.03.01-00-164 / 09 and conducted road tests of the PIMR’s research vehicles unit during transport of various weight and dimensions of tracked vehicles and agricultural tools. Research road unit consisted of the truck Iveco Daily 4x4 with GVW of 3500 kgs and trailer NGS-10. Innovative research road unit is equipped with an electronic braking system EBS PIMR which is controlled solely by electric cables (Brake -By-Wire). Research related to transport vehicles and tools were carried out using two measurement systems made by company Racelogic - Video Vbox and Vbox3i. Observations made by the driver and passengers of the truck Iveco Daily 4x4 coupled with gooseneck trailer NGS-10 confirm the preliminary results of traction tests. PIMR’s research road unit did not cause any disruption to the movement of other vehicles, the efficiency of acceleration and braking do not raise any objections. An innovative set of research vehicles allows driver to drive through the unpaved roads and transport tracked tractors virtually anywhere fieldwork.
This paper addresses the issue of the control system of a precision seeder. This seeder is to be used to dispose seeds in one field in such way that the plants originated from those seeds resemble the pixels of a digital image, thus acting as a "garden printer". The seeder is developed to be used for seeding public gardens with complex images and shapes, but the knowledge obtained on its development is to be used as well in other fields of precision agriculture. After a brief description of the components of he seeder, the control algorithm will be presented, as well as the mathematical principles behind it. At the end of this document a field test, where the logo of the Industrial Institute of Agricultural Engineering was seeded (printed) on the snow, is shown.
PL
W artykule zaprezentowano system sterowania siewnika precyzyjnego. Siewnik ten będzie wykorzystywany do rozmieszczania nasion na polu w taki sposób, że wschodzące rośliny przypominają piksele z cyfrowego obrazu, stąd działa on jako „drukarka ogrodowa”. Siewnik został opracowany do wykorzystania na obszarach zielni miejskiej ze skomplikowanymi obrazami i kształtami, ale wiedza uzyskana w trakcie badań będzie wykorzystana również w innych dziedzinach rolnictwa precyzyjnego. Po krótkim opisie komponentów siewnika, został przedstawiony algorytm sterowania, jak również matematyczne reguły. Na końcu przedstawiono badania, gdzie zostało wysiane (wydrukowane) na śniegu logo Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych.
W artykule przedstawiono wyniki wstępnych badań prototypu Zespołu Pojazdów Gąsienicowych (ZPG), który opracowano w PIMR-Przemysłowym Instytucie maszyn Rolniczych w Poznaniu, a który zbudowano w firmie Hydromega partnera w projekcie badawczym nr WND_POIG.01.03.01-00-164/09. Przedstawiono urządzenia do zbierania danych podczas przejazdów ZPG w trakcie badań terenowych oraz sprzęt wideo do rejestrowania obrazu z kamer umieszczonych w kabinie, na maszcie teleskopowym oraz na dronie lotniczym KoBE , przebudowanym w PIMR i przystosowanym do lądowania w terenie. Uzyskane wyniki wskazują na dobre właściwości trakcyjne nowych zespołów gąsienicowych i praktycznie brak negatywnego oddziaływania na podłoże jak to ma miejsce w przypadku maszyn zbudowanych na podwoziu ratraka.
EN
Paper presents the preliminary results of the prototype Tracked Vehicles Unit (TVU), which was developed in PIMR-Industrial Institute of Agricultural Engineering in Poznan, which was built in the company Hydromega, partner in the research project No. WND_POIG.01.03.01-00-164/09. The Racelogic devices were used to collect data during fieldwork and video equipment for recording images from cameras placed: in the cabin, on the top of the telescopic mast and on the Unmanned Aerial Vehicle (UAV), that was rebuilt as KoBE in PIMR and adapted to land on fields. The results indicate a good drive ability of new tracks units, practically, with no negative impact on the ground as in the case of machines built on the ratrack’s chassis.
W artykule przedstawiono wyniki badań wirtualnych modeli naczepy NGS-10,4 (naczepa typu gęsia szyja o masie całkowitej 10,4t), którą opracowano w PIMR-Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych w Poznaniu, a której model rzeczywisty zbudowano we współpracy z firmą METALINVEST. Naczepę zaprojektowano i zbudowano w ramach projektu badawczego nr WND_POIG.01.03.01-00-164/09 do przewozu prototypowego zestawu pojazdów gąsienicowych, który jest przeznaczony do pracy na terenach wodno-błotnych. Naczepa wyposażona jest w układ hydrauliczny, który napędza podpory przednie oraz rampę załadowczą. Naczepa NGS-10,4 jest wyposażona w nowej generacji elektroniczny, sterowany przewodowo , układ hamulcowy PIMR-EBS i sprzęgana jest za pomocą sprzęgu kulowego(60mm) z samochodem badawczym Iveco Daily D35 4x4.
EN
Paper presents the results of the tests of the virtual models of gooseneck trailer NGS-10.4 (total weight 10.4 tons), which has been developed in PIMR-Industrial Institute of Agricultural Engineering in Poznan, and the real model was built in collaboration with METALINVEST. The gooseneck trailer was designed and built as a part of the research project No.: WND_POIG.01.03.01-00-164/09 for transport Tracked Vehicles Unit, designed for use on wetlands. Gooseneck trailer is equipped with hydraulic system that powers: the front legs and the ramp. Gooseneck trailer NGS-10.4 is equipped with a new generation of Brake-By-Wire electronic brake system PIMR-EBS and is coupled on hitch ball (dia. 60mm) with PIMR’s research truck - Iveco Daily D35,4x4.
The accuracy results for the altitude positioning of SPAN-CPT GPS receiver, as well as its main characteristics, were described in the paper. The main goal of this research was to testify if the proposed GPS steering device and system is suitable for the positioning of the machine for renovation of opened watercourses.
PL
W artykule opisano testy dokładności wskazań wysokości przez odbiornik GPS SPAN-CPT i przedstawiono wybrane wyniki. Głównym celem badań było potwierdzenie, że system jest odpowiedni do pozycjonowania maszyny do renowacji otwartych cieków wodnych.
The altitude measurements and the error information provided by the Novatel SPAN-CPT GPS receiver are reliable under good GPS signal reception, however, the adoption of this system in the machine for renovation of open water courses will be affected by the utilization or not of the Inertial Measurement Unit (IMU) during bad GPS signal conditions. Taking as reference the measurements performed under good GPS signal conditions, this paper compares the measurements obtained under bad GPS Signal conditions with and without IMU corrections.
PL
Dokładny pomiar wysokości przez odbiornik GPS SPAN-CPT jest zapewniony przy dobrym sygnale GPS. W złych warunkach terenowych dokładność może być zwiększona przez wykorzystanie dodatkowej korekty, pochodzącej od jednostki żyroskopowej (IMU). W artykule porównano wyniki pomiarów dokładności pozycjonowania z włączonym żyroskopem i bez jego użycia.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.