Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 43

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
PL
Dyrektywa Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. z późniejszymi zmianami zawartymi w Dyrektywie Komisji (UE) 2015/1787 z dnia 6 października 2015 r., jak również rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, nie obejmują szeregu parametrów chemicznych, np. cynku, którego obecność w wodzie w wysokich stężeniach może implikować negatywne skutki zdrowotne u spożywających ją ludzi oraz wpływać na jakość organoleptyczną wody. Celami pracy było oznaczenie cynku w wodzie przeznaczonej do spożycia pobranej metodą losową z dwóch obszarów problemowych obejmujących pojedyncze strefy zaopatrzenia w Warszawie i Lidzbarku za pomocą zwalidowanej metody analitycznej opartej na technice spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej oraz ocena narażenia populacji obszarów problemowych na ten metal pobierany ze spożywaną wodą. Stężenia cynku w wodzie pobranej z terenów Warszawy i Lidzbarka zawarte były odpowiednio w zakresach 35,0-4810 μg/l i 60,2-4360 μg/l, przy czym średnie tygodniowe stężenie tego metalu było 1,8 razy wyższe w przypadku wody pobranej z Lidzbarka (532 μg/l) gdzie dominującym materiałem instalacji wewnętrznych były rury ocynkowane, w stosunku do średniego stężenia Zn wyznaczonego w Warszawie – 296 μg/l (dominujący materiał instalacji wewnętrznych - rury z PCW). Oszacowane średnie tygodniowe pobrania tego metalu z wodą przez osoby dorosłe i dzieci nie przekraczały odpowiednio 1,8% i 6,2% wartości TWI nie stanowiąc zagrożenia dla zdrowia konsumentów.
EN
Council Directive 98/83/EC of 3 November 1998, as amended from the Commission Directive (EU) 2015/1787 of 6 October 2015, as well as the Decree of the Minister of Health of 7 December 2017 on water quality intended for human consumption, do not include a number of chemical parameters, e.g. zinc, whose presence in water in high concentrations may imply negative health effects on people consuming it and affect the organoleptic quality of water. The aim of the study was to determine zinc in water intended for consumption sampled by Random Daytime method from two problem areas covering individual supply zones in Warsaw and Lidzbark using a validated analytical method based on inductively coupled plasma emission spectrometry technique and estimation of exposure of populations of problem areas to this metal taken with water. Zinc concentrations in water sampled from the areas of Warsaw and Lidzbark were in the ranges of 35.0-4810 μg/l and 60.2-4360 μg/l, respectively, whereas the average weekly concentration of this metal was 1.8 times higher for water sampled from Lidzbark (532 μg/l) where the dominant material of the internal installations were galvanized pipes in relation to the Zn average concentration estimated in Warsaw - 296 μg/l (the dominant material of internal installations - PVC pipes). The estimated average weekly intakes to this metal taken with water by adults and children did not exceed 1.8% and 6.2% of TWI, respectively, without posing a threat to the health of consumers.
PL
W związku z potencjalnym zanieczyszczeniem wody przeznaczonej do spożycia przez farmaceutyki, opracowano i zwalidowano czułą metodę służącą do oznaczeń powszechnie stosowanej substancji czynnej - kwasu acetylosalicylowego (ASP) oraz produktu jego rozkładu - kwasu salicylowego (SAL) w wodzie. W tym celu zastosowano technikę wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detektorem z matrycą diodową (HPLC-PDA). Do analiz wykorzystano kolumnę chromatograficzną nowej generacji typu Develosil XG-C30M (150×4,6 mm, 3 μm), po wstępnym zatężaniu analitów na kolumienkach SPE Oasis HLB. Opracowana metoda charakteryzuje się granicami oznaczalności - 14 ng/l (ASP) i 28 ng/l (SAL) oraz średnimi odzyskami na poziomach odpowiednio 82% i 73%. Sprawdzono przydatność metody do oznaczania kwasu acetylosalicylowego i finalnego produktu jego rozkładu w próbkach wody wodociągowej, przy czym stwierdzono, że stężenia tych związków w badanych próbkach nie przekraczają ww. granic oznaczalności.
EN
In view of the potential pollution of water intended for human consumption by pharmaceuticals, a sensitive method for the determination of the commonly used active pharmaceutical ingredient - acetylsalicylic acid (ASP) and product of its degradation - salicylic acid (SAL) has been developed and validated. For this purpose, the technique based on high performance liquid chromatography with photodiode array detector (HPLC-PDA) was applied. Analyses were conducted with the use of a new generation of chromatographic column Develosil XG-C30M (150×4,6 mm, 3 μm), after preconcentration of analytes on SPE columns Oasis HLB. The developed method is characterized by quantification limits of 14 ng/l (ASP) and 28 ng/l (SAL) and average recoveries at the levels of 82% and 73%, respectively. Acetylsalicylic acid and product of its degradation were determined in drinking water samples of various origin, and it was found that concentrations of these compounds in investigated samples were not exceeded the above-mentioned quantification limits.
PL
Molibden jest biopierwiastkiem, którego niedobór w organizmie człowieka może prowadzić do poważnych schorzeń. Z drugiej strony narażenie na nadmierne ilości tego pierwiastka może powodować szereg negatywnych skutków zdrowotnych. Dane literaturowe dotyczące pobrania molibdenu ze spożywaną wodą w Polsce nie były do tej pory opublikowane. W ramach niniejszej pracy przeprowadzono oznaczenia molibdenu w próbkach wody przeznaczonej do spożycia pobranych z trzech obszarów problemowych województwa dolnośląskiego za pomocą metody losowego pobierania próbek wody – zalecanej w monitorowaniu stężeń metali. Wyznaczone średnie tygodniowe stężenia molibdenu w wodzie przeznaczonej do spożycia dostarczanej na terenach stref zaopatrzenia Wrocławia, Kłodzka i Janowic Wielkich wynosiły odpowiednio 0,868 μg/l, 0,185 μg/l i 1,96 μg/l. Ponieważ obliczone na tej podstawie współczynniki zagrożenia są niskie (HQ<<1), można stwierdzić, że narażenie na ten metal pobierany z wodą jest znikome. Dodatkowo, spożywana woda na terenie ww. miejscowości wnosi niewielki wkład do całkowitego średniego dobowego pobrania tego metalu (0,31-3,3%) oszacowanego na poziomie 120 μg/dobę. Na terenach, na których eksploatowano rudy metali, średnie dobowe pobranie molibdenu wraz z wodą przeznaczoną do spożycia jest nieznacznie wyższe i może dochodzić do 8,7% zalecanego dziennego spożycia w przypadku osób dorosłych.
EN
Molybdenum is a bioelement whose deficiency in the human body can lead to serious illness. On the other hand, exposure to excessive amounts of this element can cause a number of adverse health effects. Literature data on the intake of molybdenum with water intended for human consumption in Poland has not been published so far. In this work molybdenum was determined in samples of drinking water collected from three problem areas of the Lower Silesian Voivodeship using the Random Daytime sampling method – recommended for monitoring of metal concentrations. The average weekly concentrations of molybdenum in drinking water supplied in the supply areas of Wroclaw, Klodzko and Janowice Wielkie were 0.868 μg/l, 0.185 μg/l and 1.96 μg/l, respectively. Because the hazard indexes calculated on this basis are low (HQ<<1), it can be concluded that the exposure to this metal taken from water is negligible. In addition, consumed water in the individual supply zones contributes little to the total daily average metal intake (0.31-3.3%) estimated at the level of 120 μg/day. In areas where metal ores are mined, the average daily intake of molybdenum with drinking water is slightly higher and may reach 8.7% of the Recommended Dietary Allowance for adults.
PL
Wtórne zanieczyszczenie wody przeznaczonej do spożycia niklem może następować podczas jej gotowania w czajnikach elektrycznych z elementami grzejnymi zawierającymi stopy tego metalu. Opisana w niniejszej pracy procedura pozwala na prowadzenie znormalizowanych testów umożliwiających oszacowanie poziomów stężeń uwalnianego niklu do gotowanej wody z metalowych płyt i spiral grzejnych czajników elektrycznych. W przypadkach wszystkich zbadanych czajników elektrycznych (n=48) nie zaobserwowano nadmiernego uwalniania się tego metalu do gotowanej wody testowej. Najwyższe stwierdzone stężenie niklu w przegotowanej wodzie (2,8 μg/l) jest znacząco niższe od obowiązującego legislacyjnie najwyższego dopuszczalnego stężenia tego metalu w Polsce i Unii Europejskiej wynoszącego 20 μg/l. Dodatkowo wyznaczone podczas badań maksymalne pobranie niklu wraz z gotowaną wodą stanowi nie więcej niż 0,67% tolerowanego dobowego pobrania (12 μg/(kg·dobę)). W związku z tym stosowanie tego typu urządzeń do gotowania wody, która może następnie służyć do przyrządzania żywności i napojów nie stwarza zagrożenia dla zdrowia ludzi.
EN
Secondary contamination of water intended for human consumption can occur during cooking in electric kettles with heating elements containing alloys of this metal. The procedure described in this paper allows us to carry out standardized tests to estimate the concentration levels of nickel released into boiled water from metal plates and coil heated electric kettles. In cases of all tested electric kettles (n=48), no excessive release of this metal was observed into the boiled test water. The highest estimated concentration of nickel in boiled water (2.8 μg/l) is significantly lower than the legislative value of maximum admissible concentration of this metal established in Poland and the European Union – 20 μg/l. In addition, the maximum nickel intake with boiled water estimated during the study is not higher than 0.67% of the tolerable daily intake (12 μg/(kg·day)). Consequently, the use of this type of equipment for cooking water which can then be used to prepare food and beverages does not pose a risk to human health.
PL
W związku z potencjalnym zanieczyszczeniem wody przez farmaceutyki, opracowano oraz zwalidowano czułą metodę służącą do oznaczenia powszechnie stosowanej substancji czynnej – paracetamolu w wodzie. W tym celu zastosowano technikę wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detektorem z matrycą diodową (HPLC-PDA). Do analiz wykorzystano kolumnę chromatograficzną nowej generacji typu Core-Shell, natomiast analit wstępnie zatężano na kolumienkach SPE Oasis HLB. Opracowana metoda charakteryzuje się granicą oznaczalności na poziomie 47 ng/l i średnim odzyskiem wynoszącym 63%. Paracetamol oznaczono w próbkach wód różnego pochodzenia, przy czym stwierdzono, że związek ten występuje w badanych próbkach w stężeniach poniżej 47 ng/l.
EN
In view of the potential pollution of water by pharmaceuticals, a sensitive method for the determination of the commonly used active pharmaceutical ingredient (API) – paracetamol have been developed and validated. For this purpose, the technique of high performance liquid chromatography with photodiode array detector (HPLC-PDA) was applied. Analyses were conducted with the use of a new generation chromatographic column (core-shell type) while analyte was initially pre-concentrated on SPE columns Oasis HLB. The developed method is characterized by a limit of quantification of 47 ng/l and the average recovery at the level of 63%. Paracetamol was determined in water samples of various origin, and it is found that this compound is present in the samples at concentrations below 47 ng/l.
PL
Wewnętrzne instalacje wody cieplej. niejednokrotnie kolonizowane są przez bakterie z. rodzaju Legionella. Metody usuwania skażenia bakteriami legionella wody i instalacji powinny uwzględniać zarówno występujące w nich czynniki biotyczne, fizykochemiczne, jak i możliwości techniczne. Podstawowy m problemem warunkującym skuteczność zwalczania tych bakterii i zapobiegania ich wtórnemu namnażaniu się, jest usunięcie istniejących i niedopuszczenie do powstania na wewnętrznych powierzchniach przewodów warstw osadów i biflilmu. Zdolność pałeczek legionella do wchodzenia w skład biofilmu tworzącego się na wewnętrznych powierzchniach rur sprawia, że w w wielu przypadkach powszechnie stosowane metody dezynfekcji chemicznej oparte na związkach chloru okazują sic nie wystarczająco skuteczne. W takich przypadkach znajdują zastosowanie metody alternatywne, miedzy innymi dezynfekcja elektrolityczna przy użyciu urządzeń uwalniających jony srebra i miedzi. W obiekcie użyteczności publicznej, którego instalacja wody cieplej została skolonizowana przez, bakterie rodzaju Legionella w liczbie powyżej 10 jtk/100 ml. przeprowadzono badania mające na celu porównanie skuteczności eliminacji tych bakterii w zależności od typu zastosowanej elektrody srebrowo- miedziowej. Zastosowanie elektrolitycznej metody dezynfekcji ze zmodyfikowaną elektrtodą o zwiększonej zawartości srebra wykazało większą skuteczność eliminacji pałeczek legionella w krótszym czasie od momentu uruchomienia urządzenia niż w przypadku zastosowania elektrody standardowej.
EN
The internal hot water systems are frequently colonized by Legionella bacteria. Methods applied for reduction of Legionela contamination in water installations should include their biotic as well as physicochemical factors and technical capabilities. Basic problem concerning effectiveness of reduction of Legionella and their secondary growth prevention process is necessity to remove existing biofilm and implementation of additional activities on prevention of biofilm and sludge formation on the internal surface of pipes. Legionella's ability to be one of I he components of biofilm forming on the surface of plumbing materials is the main cause of the inef- ficacy of chemical methods, based on chlorine compounds, generally used to control the process of bacterial con luminal ion of water. Therefore an alternative method, such as electrol tic disinfection with device releasing silver and copper ion’s, could be applied. Studio to compare effectiveness of reduction of Legionella from water according In different type of applied electrode dev ices emitting copper and silver ions were conducted in public building which installation was colonized by Legionella in number greater than 10 cfu/lOO ml. An applicat ion of electrolytic disinfection method using a modified elect rode with increased silver content showed superior efficacy in eliminating Legionella in shorter period of time than when using standard electrode.
EN
Uranium concentrations in groundwater taken from private drilled wells have been never determined in Poland, implying a lack of available data to quantify the human exposure to U through drinking water consumption, especially in rural areas influenced by mining activities. The main aim of the study was the assessment of human health risk related to the consumption of well waters containing U, collected from selected rural areas of the Lower Silesian region (Poland). The random daytime (RDT) sampling method was applied to the collection of well waters from three control study areas (CSA): Mniszków (CSA-A), Stara Kamienica/M. Kamienica/Kopaniec (CSA-B) and Kletno (CSA-C). The analyses of RDT samples were performed by validated method based on inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS). Uranium concentration ranges in well waters and the estimated geometric means for individual control study areas were: 0.005-1.03 μg/L and 0.052 μg/L (CSA-A), 0.027-10.6 μg/L and 0.40 μg/L (CSA-B), and 0.006-27.1 μg/L and 0.38 μg/L (CSA-C). The average and individual chronic daily intakes (CDI) of U by drinking water pathway (adults/children) were in the ranges of: 0.0017-0.013/0.0052-0.040 μg · kg-1 · day-1 and 0.0002-0.90/0.0005-2.71 μg · kg-1 · day-1. The average %TDI and ranges of individual %TDI (adults/children) were: 0.17%/0.52% and 0.02-3.4%/0.05-10.3% (CSA-A), 1.3%/4.0% and 0.09-35%/0.27-106% (CSA-B), and 1.3%/3.8% and 0.02-90%/0.06-271% (CSA-C). The estimated average CDI values of U through well water are significantly lower than the TDI (1 μg · kg-1 · day-1), while for individual CDI values the contribution to the TDI can reach even 90% (adults) and 271% (children), indicating essential human health risk for children consuming well water from private drilled wells located in CSA-B and CSA-C (5.3% of total number of samples collected).
PL
Stężenia uranu w wodach gruntowych pobieranych z prywatnych studni wierconych nie były dotąd badane w Polsce. W związku z tym, brak jest jakichkolwiek danych pozwalających na określenie narażenia ludzi na uran, związanego z konsumpcją wody przeznaczonej do spożycia, w szczególności na obszarach wiejskich, na terenach których prowadzono działalność górniczą. Głównym celem niniejszej pracy była ocena ryzyka zdrowotnego związanego z konsumpcją wód studziennych zawierających uran, pobieranych z wytypowanych obszarów wiejskich Dolnego Śląska (Polska). Do pobierania próbek wód studziennych z trzech obszarów badań kontrolnych (CSA): Mniszków (CSA-A), Stara Kamienica/M. Kamienica/Kopaniec (CSA-B) i Kletno (CSA-C), została zastosowana metoda RDT (ang.: Random DayTime). Analizy próbek RDT przeprowadzono za pomocą zwalidowanej metody opartej na spektrometrii mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS). Zakresy stężeń uranu w wodach studziennych i wyznaczone średnie geometryczne stężenia U w przypadkach poszczególnych obszarów wynosiły: 0,005-1,03 μg/L i 0,052 μg/L (CSA-A), 0,027-10,6 μg/L i 0,40 μg/L (CSA-B) oraz 0,006-27,1 μg/L i 0,38 μg/L (CSA-C). Średnie i indywidualne chroniczne dzienne pobrania (CDI, ang. Chronic Daily Intake) uranu związane z konsumpcją wody przeznaczonej do spożycia (dorośli/dzieci) zawarte były odpowiednio w zakresach: 0,0017-0,013/0,0052-0,040 μg · kg-1 · dzień-1 i 0,0002-0,90/0,0005-2,71 μg · kg-1 · dzień-1. Wyznaczone średnie i zakresy indywidualnych procentowych udziałów wartości CDI w tolerowanym dziennym pobraniu (TDI=1 μg · kg-1 · dzień-1, ang. Tolerable Daily Intake) (dorośli/dzieci) wynosiły: 0,17%/0,52% i 0,02-3,4%/0,05-10,3% (CSA-A), 1,3%/4,0% i 0,09-35%/0,27-106% (CSA-B) oraz 1,3%/3,8% i 0,02-90%/0,06-271% (CSA-C). Wyznaczone średnie wartości CDI uranu są znacząco niższe od ustalonej wartości TDI, podczas gdy w przypadkach indywidualnych wartości CDI ich udział w TDI może osiągać nawet 90% (dorośli) i 271% (dzieci), implikując istotne zagrożenie zdrowia dzieci spożywających wodę z prywatnych studni wierconych na obszarach CSA-B i CSA-C (5,3% całkowitej ilości pobranych próbek).
PL
Dyrektywa 98/83/WE określa wartości parametryczne dla szeregu metali w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W przypadku miedzi, niklu i ołowiu, nota 3 (Załącznik I – Część B) odnosi się do ich najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS), odpowiednio – 2 mg/l, 20 μg/l i 10 μg/l. W nocie stwierdzono, że wartości te odnoszą się do „próbki wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, otrzymanej odpowiednią metodą pobierania próbek z kranu oraz pobranej w taki sposób, by była reprezentatywna dla średniej tygodniowej spożywanej przez konsumentów” i dodatkowo „występowanie poziomów szczytowych, które mogą powodować szkodliwe skutki dla zdrowia ludzkiego” musi być wzięte pod uwagę. Dlatego, podczas realizowanego monitoringu stężeń metali, metoda pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia musi uwzględniać jej wtórne zanieczyszczenie metalami w sieciach dystrybucyjnych, jak również w instalacjach wewnętrznych budynków. Metoda losowego pobierania próbek wody przeznaczonej do spożycia (RDT) wydaje się najbardziej optymalnym rozwiązaniem możliwym do zastosowania w monitorowaniu zgodności. W niniejszej pracy metoda RDT została zastosowana do wyznaczenia średnich tygodniowych stężeń Cu, Ni i Pb w wodzie przeznaczonej do spożycia pobranej z terenu dużej strefy zaopatrzenia (Wrocław). Zaawansowana analiza statystyczna pozwoliła na zidentyfikowanie czynników wpływających na wtórne zanieczyszczenie spożywanej wody tymi metalami.
EN
Directive 98/83/EC lists parametric values for several metals in water intended for human consumption. For copper, nickel and lead, the note 3 (Annex I – Part B) is related to their maximum admissible concentrations (MACs) – 2 mg/l, 20 μg/l and 10 μg/l, respectively. It states that the above-mentioned MACs apply “to a sample of water intended for human consumption obtained by an adequate sampling method at the tap of consumer and taken so as to be representative of a weekly average value ingested by consumers” and additionally “the occurrence of peak levels that may cause adverse effects on human health” has to be taken into account. Therefore, during realized monitoring, sampling of metals in drinking water has to include secondary contamination of drinking water with metals in the distribution networks, as well as, in the domestic installation systems. The Random Daytime (RDT) sampling method is the most favorable protocol for compliance monitoring. In this work RDT sampling method was employed for the estimation of average weekly concentrations of Cu, Ni and Pb in drinking water collected from a large water supply zone (Wroclaw). Advanced statistical analysis allowed one to identify the factors influencing the secondary contamination of drinking water with these metals.
PL
Obowiązujące w Polsce najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) baru w naturalnych wodach mineralnych, naturalnych wodach źródlanych oraz wodach stołowych wynosi 1 mg/I, podczas gdy NDS tego pierwiastka w naturalnych wodach leczniczych przeznaczonych do kuracji pitnych i inhalacji wynoszą odpowiednio 1,0 i 10,0 mg/I, przy czym wymagania te odnoszą się do kuracji trwających powyżej 1 miesiąca. Ww. wartości NDS baru w spożywanych wodach zostały wyznaczone z uwzględnieniem aktualnych kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia WHO, okreśających wytyczną dotyczącą najwyższego dopuszczalnego stężenia tego pierwiastka w wodzie przeznaczonej do spożycia na poziomie 0,7 mg/I. W pracy przedstawiono wyniki oznaczeń baru w importowanych 14 rodzajach naturalnych wód mineralnych i 5 rodzajach naturalnych wód źródlanych (wody butelkowane) zakupionych w sieciach supermarketów z terenu Warszawy. Analizy wód wykonano za pomocą zwalidowanej metody oznaczania baru techniką optycznej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej. Oznaczone stężenia baru w badanych naturalnych wodach mineralnych i w naturalnych wodach źródlanych zawierały się odpowiednio w zakresach: 0,0023 - 0,578 mg/I i 0,0037 - 0,0889 mg/I (w jednej wodzie mineralnej oznaczone stężenie Ba było niższe od granicy wykrywalności metody - 0,0023 mg/I). Naturalne wody mineralne (średnia zawartość Ba: 0,102 š 0,194 mg/I) charakteryzują się relatywnie wyższymi stężeniami baru w stosunku do stężeń tego pierwiastka występujących w naturalnych wodach źródlanych (średnia zawartość Ba: 0,037 š 0,036 mg/I). We wszystkich analizowanych naturalnych wodach mineralnych i źródlanych oznaczone stężenia baru nie przekraczały najwyższego dopuszczalnego stężenia tego pierwiastka określonego w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych (z późniejszymi zmianami).
EN
Currently maximum admissible concentration level (MACL) of barium in natural mineral waters, natural spring waters and potable waters was set at the level of 1 mg/I while MACL of this element in natural curative waters intended for drinking therapies and inhalations were set at the levels of 1.0 mg/I and 10.0 mg/I, respectively. Those requirements were related to therapies which are applied longer than one month. Above mentioned values of MACLs of barium in consumed waters were established after taking into account actual criteria of World Health Organization which determined the guidelines value for this element in water intended for human consumption at the level of 0.7 mg/I. In this work the results of determination of barium in 14 imported types of natural mineral waters and in 5 imported types of natural spring waters (bottled waters) bought in supermarket networks from the area of Warsaw are presented. Water analyses we-e performed by validated method for determination of barium by inductively coupled plasma optical emission spectrometry technique. Concentrations of barium determined in natural mineral waters and in natural spring waters were in the ranges 0.0023 - 0.578 mg/I and 0.0037 - 0.0889 mg/I, respectively (in single mineral water determined concentration of Ba was lower than detection limit of analytical method - 0.0023 mg/I). Natural mineral waters (average Ba concentration: 0.102 š 0.194 mg/I) are characterized by relatively higher concentrations of barium than those observed in the cases of natural spring waters (average Ba concentration: 0.037 š 0.036 mg/I). In all analyzed natural mineral and spring waters determined barium concentrations were not exceeded maximum admissible concentration level for this element listed in Decree of Ministry of Health from 29 April 2004 on natural mineral waters, natural spring waters and potable waters (with further changes).
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań poziomów stężeń azotanów(III)/(V) wymywanych do doczyszczanej wody w przypadku zastosowania w filtrach wkładów zawierających wymieniacz kationowy i węgiel aktywny modyfikowany związkami srebra. W przypadku dodatkowego zastosowania we wkładach wymieniacza anionowego określono wydajności usuwania azotanów(V) z wykorzystaniem tego typu filtrów. Badania przeprowadzono zgodnie z Brytyjską Normą BS 8427:2004 ”Systemy dzbankowych filtrów do wody – Specyfikacja”, określającą wymagania w odniesieniu do charakterystyki działania stosowanych filtrów do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia w warunkach domowych. Zawartości azotanów(III)/(V) w wodzie testowej i w wodzie testowej doczyszczanej za pomocą filtrów dzbankowych były oznaczone za pomocą opracowanej i zwalidowanej metody opartej na technice wysokosprawnej chromatografii jonowej z detekcją konduktometryczną. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że stosowanie filtrów dzbankowych nie powoduje wymywania znaczących ilości azotanów(III) (<0,013 mg/l) i azotanów(V) (0,052 mg/l – 0,239 mg/l) do doczyszczanej wody, a więc nie stanowi istotnego zagrożenia dla zdrowia człowieka. Zastosowanie filtrów z wkładami o specjalnej konstrukcji zawierającymi wymieniacz kationowy w połączeniu z wymieniaczem anionowym pozwala na usunięcie średnio 74 – 80 % pierwotnej zawartości azotanów(V) z doczyszczanej wody podczas pełnego cyklu użytkowania w zależności od typu stosowanego filtra. Zunifikowana metoda oparta na normie BS 8427:2004, pozwoli na jednoznaczną ocenę i porównanie właściwości dostępnych na krajowym rynku filtrów stosowanych do doczyszczania wody przeznaczonej do spożycia oraz usprawnienie procesu dopuszczania do stosowania ww. produktów w Polsce.
EN
In this work results concerning investigation of levels of concentrations nitrates(III)/(V) releasing into purified water in the case of application in filters cartridges containing cation exchanger and activated carbon modified with silver compounds were presented. In the case of additional application of anion exchanger in cartridges, removal efficiencies of nitrate(V) with the use of such type of filters were established. The study was performed according to British Standard BS 8427:2004 “Jug water filter systems – Specification” which describes requirements in respect to performance characteristics of filters applied for the domestic treatment of water intended for human consumption. The contents of nitrate(III)/(V) in test water and in test water treated by above mentioned filters were determined by developed and validated method based on high-performance ion chromatography technique with conductometric detection. In result of the investigation performed it was possible to state that application of jug filters for tap water treatment does not lead to the release of essential amounts of nitrates(III) (<0,013 mg/l) and nitrate(V) (0,052 mg/l – 0,239 mg/l) into purified water which could be connected with significant human health risk. Application of filters with special construction of cartridge which consists of cation exchanger in combination with anion exchanger allows to eliminate on average 74 – 80 % of primal amount of nitrates(V) from purified water during whole cycle of usage, depending on the type of filter applied. Standardized method based on British Standard BS 8427:2004 will allow on explicit assessment and comparison of properties of filters accessible on national market applied to purification of water intended for human consumption and improvement of process of authorization to sale of above mentioned products in Poland.
PL
Przeprowadzono analizy wód leczniczych i uzdrowiskowych pochodzących z 20 miejscowości uzdrowiskowych z terenu całej Polski, pod kątem oznaczenia wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i pestycydów chloroorganicznych. Łącznie zbadano wody pobrane z 47 ujęć. W oparciu o ustalone procedury opracowane w Laboratorium Zakładu Higieny Komunalnej oznaczano WWA: benzo(a)piren, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(ghi)perylen i indeno(1,2,3-cd)piren oraz następujące pestycydy: lindan, heptachlor, aldrynę, epoksyd heptachloru, dieldrynę i metoksychlor – w wodach uzdrowiskowych i leczniczych. Do oznaczeń WWA zastosowano wysokosprawną chromatografię cieczową z detekcją fluorescencyjną, natomiast do oznaczeń pestycydów chloroorganicznych – chromatografię gazową z detekcją wychwytu elektronów. Stwierdzono, że poszczególne WWA występują w badanych wodach w stężeniach poniżej 2,5 ng/l, natomiast pestycydy chloroorganiczne: lindan i metoksychlor – w stężeniach poniżej 16 ng/l, heptachlor, aldryna i epoksyd heptachloru – w stężeniach poniżej 15 ng/l i dieldryna – w stężeniu poniżej 11 ng/l.
EN
Analyses of medicinal and spa waters from 20 health-resorts located on whole area of Poland in the range of determination of polycyclic aromatic hydrocarbons and organochlorine pesticides were conducted. Totally waters sampled from 47 intakes were investigated. Based on established procedures developed in Laboratory of Municipal Hygiene following PAHs were determined: benzo(a)pyrene, benzo(b)fluoranthene, benzo(k) fluoranthene, benzo(ghi)perylene and indeno(1,2,3-cd)pyrene, and following pesticides: lindane, heptachlor, aldrin, heptachlor epoxide, dieldrin and methoxychlor – in medicinal and in spa waters. High performance liquid chromatography with fluorescence detection was applied for determination of PAHs while gas chromatography with electron capture detection was used for determination of organochlorine pesticides. It was found that individual PAHs occurred in investigated waters at concentrations below 2,5 ng/l, while organochlorine pesticides existed at concentrations: lindane and methoxychlor – below 16 ng/l, heptachlor, aldrin and heptachlor epoxide – below 15 ng/l and dieldrin – below 11 ng/l.
PL
Obecność ubocznych produktów dezynfekcji w wodzie wodociągowej może pociągać za sobą zagrożenie zdrowia ludzkiego. W celu oceny ryzyka zdrowotnego związanego ze spożywaniem wody poddawanej procesom dezynfekcji należy monitorować poziom stężeń m.in. bromianów(V) w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi dotyczącymi jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, najwyższe dopuszczalne stężenie bromianów(V) wynosi 10 žg/l. Stosowanie filtrów zawierających wkłady z węglem aktywnym i/lub wymieniaczami jonowymi może prowadzić do zmniejszenia zawartości bromianów(V) obecnych w wodzie wodociągowej, poddawanej procesowi doczyszczania. W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące oszacowania wydajności usuwania bromianów(V) z wody wodociągowej doczyszczanej za pomocą różnych typów filtrów dzbankowych. Do oznaczeń zastosowano wysokosprawną chromatografię jonową z detekcją konduktometryczną (HPIC-CD), natomiast do kontroli poprawności oznaczeń stosowano łączoną technikę HPIC z detekcją spektrometrii mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (HPIC-ICP-MS). W zależności od zastosowanego typu filtra (różny stosunek węgla aktywnego do wymieniaczy jonowych i różne typy węgli aktywnych) uzyskano zróżnicowane średnie wydajności usuwania bromianów(V) z wody wodociągowej w zakresie od 24,9 % do 64,4 %.
EN
The presence of disinfection by-products in drinking water can lead to the increase of human health risk. In order to assess the human health risk connected with consumption of water treated by disinfection process it is necessary to perform monitoring the concentration levels of those compounds, e.g. bromate(V), in water intended for human consumption. Polish legislation on the quality of water intended for human consumption determines actual maximum admissible level of bromate(V) in water at the level of 10 ug/l. Application of jug filters containing cartridges with activated carbon and/or ion exchangers can lead to reduction of bromate(V) concentration existing in purified drinking water. In this work results concerning assessment of removal efficiencies of bromate(V) existed in drinking water purified by different types of jug water filter systems were presented. For determination of bromate(V) in drinking water high performance ion chromatography with conductometric detection (HPIC-CD) was used. Additionally for checking the trueness of determination hyphenated technique – high performance ion chromatography combined with inductively coupled plasma mass spectrometry detection was used. Depending on the type of filter applied (different amount ratio of activated carbon to ion exchanger and different types of activated carbon) different averages of removal efficiency of bromate(V) from spiked drinking water were achieved in the range of 24,9 % – 64,4 %.
PL
Wysokosprawna chromatografia jonowa jest obecnie jedną z najważniejszych technik oznaczania nieorganicznych anionów w próbkach wody, w tym chromianów (VI), Do podstawowych zalet chromatografii jonowej należą: możliwość równoczesnego oznaczania szeregu nieorganicznych i organicznych jonów w próbce, wykrywalność na poziomie ug/l lub niższym, niewielka ilość próbki potrzebna do analizy, możliwość stosowania różnych trybów detekcji, relatywnie prosty sposób przygotowania próbki oraz wysoka selektywność oznaczenia w próbkach o złożonej matrycy. Ze względu na zróżnicowane właściwości fizykochemiczne i toksykologiczne form specjacyjnych chromu niezbędne jest określenie nie tylko całkowitej zawartości tego pierwiastka w wodzie, ale również identyfikacja i oznaczenie jego form specjacyjnych - Cr (VI) i Cr (III). W pracy przedstawiono charakterystykę analityczną metody oznaczania chromianów (VI) w wodzie techniką chromatografii jonowej z detekcją VIS oraz przykładowe wyniki określające poziomy stężeń chromianów (VI w próbkach naturalnych wód niegazowanych: mineralnych, źródlanych i uzdrowiskowych. Technika HPIC pozwala na oznaczenie bardzo niskich zawartości chromianów (VI) w próbkach naturalnych wód oraz wodzie wodociągowej i może służyć jako doskonałe narzędzie analizy specjacyjnej tego pierwiastka. Przedstawione wyniki mogą sugerować możliwość wystąpienia wtórnego zanieczyszczenia naturalnych wód mineralnych lub źródlanych chromem pochodzącym z metalowych instalacji i zaworów.
EN
Actually High Performance lon Chromafography (HPIC) is one of the main imporfant techniąue used for determination of inorganic anions in water samples, including chromate (VI). The main advantages of ion chromatography are: the possibility of simultaneous determination of several inorganic and organie ions in the sample, detectability at the mg/l level or lower, Iow volume of water sample reąuired for the analysis, the possibility of application of various detection modes, relatively simple way of sample preparation and high selectivity of determination in the presence of complex matrices. As speciation forms of element present in the sample can characterized by different physicochemica! and toxic properties it is important to determine not only the total content of the element in water but it is also necessary to identify and determine its speciation forms - for example Cr (III) and (VI). In this work the analytical characteristics of the methoa for determination of chromate (VI) in natural minerał and spring water by ion chromatography with VIS detection, as well as the preliminary results of determination of chromate (VI) in minerał, spring and spa water are presented. HPIC tecnniąue allows to determine very Iow content of chromate (VI) in natural water samples and therefore it is very useful techniąue for speciation analysis of chromate (VI). Determined chromate (VI) content in the rangę up to 2,86 (ag/l can be connected with secondary contamination of underground water with chromium origin from metal installation and fittings.
PL
Techniki chromatograficzne umożliwiają identyfikację i ilościowe oznaczenie szeregu związków organicznych. Zastosowanie detektora wychwytu elektronów w chromatografii gazowej (GC-ECD) pozwala wykryć chlorowcopochodne związki organiczne występujące w wodzie w ilościach rzędu 0, X μg/1 (ppb), w tym grupę związków obejmującą uboczne produkty dezynfekcji wody - trihalometany (THM). Powstają one przede wszystkim w wyniku reakcji chloru używanego w procesie dezynfekcji wody z obecną w wodzie materią organiczną (np. związki humusowe). Z tego powodu THM obecne są w różnych stężeniach w wodzie przeznaczonej do spożycia, w zależności od stosowanej technologii uzdatniania i ilości oraz rodzaju dostępnej matrycy organicznej. Nadmiar powstających ubocznych produktów dezynfekcji w wodzie wodociągowej może pociągać za sobą zagrożenie zdrowia ludzkiego W celu oceny ryzyka zdrowotnego związanego ze spożywaniem wody poddawanej procesom dezynfekcji należy monitorować poziom stężeń THM w wodzie przeznaczonej do spożycia Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi dotyczącymi jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, najwyższe dopuszczalne stężenie sumy THM wynosi obecnie 150 μg/1 (od 1.01.2008 r. - 100 μg/l). Stosowanie filtrów zawierających węgiel aktywny i/lub wymieniacze jonowe może przyczyniać się do efektywnej redukcji zawartości wolnego chloru i trihalometanów obecnych w doczyszczanej wodzie. W pracy przedstawiono wyniki obrazujące efektywność redukcji zawartości sumy THM oraz poszczególnych THM w wodzie doczyszczanej za pomocą filtrów dzbankowych. Badania przeprowadzono zgodnie z Brytyjską Normą BS 8427: 2004 "Jug water filter systems - Specification" określającą wymagania w odniesieniu do charakterystyki działania stosowanych filtrów do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia w warunkach domowych.
EN
Chromatographic techniąues allow identification and quantitative determination of several organie compounds. The application of gas chromatography with electron capture detector (GC-ECD) allows for detection of chloroorganic compounds existing in water at the concentration levels of 0.X μg/1 (ppb) including the group of compounds consists of water disinfection by-products - trihalomethanes (THMs). They are mainly formed in reaction of chlorine applied for disinfection process of water with organie matter present in water (e.g. humus compounds). Therefore THMs exist in drinking water at various concentrations levels depending on treatment process applied and amounts and type of available organie matter. The excess of disinfection by-products in drinking water may be connected with the inerease of human health risk. In order to assess the human health risk connected with consumption of water treated by disinfection process it is necessary to monitor the level of THMs. Polish legislation on the ąuality of water intended for human consumption determines actual maximum admissible level of total THMs in water at the level of 150 μg/1 (starting from 1.01.2008 - 100 μg/1). Application of jug filters containing activated carbon and/or ion exchangers could lead to effective reduction orfree chlorine and THMs existing in purified drinking water. In this work results concerning effectiveness of concentrations reduction of sum THMs and individual THM in drinking water purified by jug water filter systems were presented. The investigations were performect according to British Standard BS 8427:2004 "Jug water filter systems -Specification" which specifies reąuirements tor the performance of jug water filter systems used for the domestic treatment of water intended for human consumption.
PL
Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 roku [1] w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) sumy WWA benzo (b) fluorantenu, benzo (k) fluorantenu, benzo (ghi) perylenu i indeno (1,2,3-cd) pirenu, w wodzie przeznaczonej do spożycia, zostało ustalone na poziomie 100 ng/I a maksymalne dopuszczalne stężenie (NDS) benzo (a) pirenu na poziomie 10 ng/I, Oznaczanie WWA na tak niskim poziomie stężeń w wodzie przeznaczonej do spożycia możliwe jest po zatężaniu próbek techniką ekstrakcji do fazy stałej i następnie analizie chromatograficznej z detekcją fluorescencyjną. W oparciu o zwalidowaną i akredytowaną procedurę badawczą oznaczono benzo (a) piren, benzo (b) fluoranten, benzo (k) fluoranten, benzo (ghi) perylen i indeno (1,2,3-cd) piren w wodzie bedącej w kontakcie z węglem aktywnym, matami oborowymi i przepływowymi filtrami kranowymi zawierającymi węgiel aktywny. Nie stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń WWA w odniesieniu do ww. Rozporządzenia MZ.
EN
According to the requirements of Decree of Minister of Health from 19 November 2002 [1 ] on the quality requirements for water intended for human consumption maximum concentration level (MCL) of sum of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) — benzo (b) fluoranthene, benzo (k) fluoranthene, benzo (ghi) perylene, indeno (1,2,3-cd) pyrene, in water intended for human consumption, was established at the level of 100 ng/I, and maximum concentration level (MCL) of benzo (a) pyrene — at the level of 10 ng/I. The determination of PAHs at those low concentration levels in water intended for human consumption is possible after preconcentration of analytes by solid phase extraction and following detection with the use of chromatographic analysis with fluorescence detection. Basing on validated and accredited analytical procedure benzo (a) pyrene, benzo (b) Huoranthene, benzo (k) Huoranthene, benzo (ghi) perylene and indeno (1,2,3-cd) pyrene were determined in water being in the contact with activated carbon, barn mat and online tap filters contained activated carbon. There is no evidence for exceeding maximum concentration levels of PAHs in above mentioned samples in regard to requirements of Decree of Minister of Health.
17
Content available remote Badanie zawartości trihalometanów w wodzie basenowej i wodociągowej (GC-ECD)
PL
Zastosowanie chromatografii gazowej z detekcją wychwytu elektronów (GC-ECD), umożliwia oznaczanie chlorowcopochodnych związków organicznych występujących w wodzie z granicami wykrywalności na poziomie µg/I (ppb). Trihalometany (THM) należą do grupy związków powstających w procesie uzdatniania wody. Powstają one przede wszystkim na skutek reakcji chloru używanego w procesie dezynfekcji wody z obecną w wodzie materią organiczną (np. związkami humusowymi). THM obecne są z tego powodu w wodzie przeznaczonej do spożycia, jak również w wodzie basenowej. Wprowadzanie do wody materii organicznej przez osoby korzystające z basenów, recyrkulacja wody i względnie wysoka temperatura panująca w halach basenowych sprzyjają powstawaniu tych związków. Nadmiar powstających ubocznych produktów dezynfekcji wody może pociagać za sobą zagrożenie zdrowia osób korzystających z basenów. W celu oceny ryzyka zagrożenia zdrowia należy monitorować poziom stężeń THM w wodzie przeznaczonej do spożycia, ale również w wodzie basenowej. W pracy przedstawiono charakterystykę analityczną metody oznaczania THM w wodzie przy zastosowaniu chromatografii gazowej z detekcią ECD oraz wstępne wyniki oznaczeń tych związków w wodzie wodociągowej i basenowej.
PL
Wyroby i materiały stosowane do przesyłania, czerpania i doczyszczania wody przeznaczonej do spożycia mogą mieć istotny wpłw na pogorszenie jej jakośći pod względem zdrowotnym. W związku z tym niezbedne jest badanie np. stężeń niektórych metali w wodzie pozostającej w kontakcie z ww. urządzeniami i materiałami za pomocą odpowiednio czułych technik spektrometrii atomowej — optycznej spektrometrii emisyjnej ze wzbudzeniem w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-OES) i spektrometrii mas z jonizacją w plazrnie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS). Stosowanie filtrów węglowych modyfikowanych srebrem prowadzi do wzrostu stężenia srebra w doczyszczanej wodzie podczas całego cyklu ich użytkowania. Z drugiej strony filtry tego typu zawierające węgiel aktywny i/lub wymieniacze jonowe mogą przyczyniać się do efektywnej redukcji zawartości niektórych metali — na przykład ołowiu. Ma to duże znaczenie ze względu na fakt, że materiały zastosowane do konstrukcji instalacji wodnych i armatury używanej do czerpania wody wodociągowej mogą być odpowiedzialne za znaczące zwiększenie obserwowanych stężeń pierwiastkow takich jak: chrom, nikiel, miedź, cynk i ołów. Proces ich usunięcia z doczyszczanej wody jest korzystny z punktu widzenia ochrony zdrowia konsumenta.
EN
Devices and materials used for: water cleaning thoroughly - carbon filters or filters with ion exchangers, the construction of water supply and sewage system and producing the plumbing fixtures used for water drawing can have the essential influence on the deterioration of wholesome quality of water intended for human consumption. In connection with this fact it is necessary to study the concentration of some metals present in water, which is in contact with devices and materials mentioned above, using adequate sensitive methods — atomic spectrometric methods such as: inductively coupled plasma atomic emission spectrometry (ICP-AES) and inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS). The studies have shown that the application of carbon filters modified with silver has led to the increase of silver concentration in purified water during whole cycle of their usage. On the other hand such types of filters containing the activated carbon and/or ion exchange resins could be used for effective removal of some metals — for example lead. It has significant importance because the materials applied for construction the water supply systems and fittings may be responsible for considerable increase of observed concentration of several elements in tap water such as: chromium, nickel, copper, zinc and lead. Removal process of such metals from purified water is the advantage from the point of view of consumer's health protection.
PL
Technika wysokosprawnej chromatografii jonowej jest obecnie jedną z najważniejszych metod oznaczania nieorganicznych anionów - fluorków, chlorków, azotanów (V), azotanów (III), siarczanów, fosforanów oraz kationów - sodu, potasu, wapnia i magnezu w próbkach wodnych. Do podstawowych zalet chromatografii jonowej należą: możliwość równoczesnego oznaczania nawet kilkunastu nieorganicznych lub organicznych jonów w próbce, wykrywalność na poziomie ?g/l lub niższym, niewielka ilość próbki potrzebna do analizy, możliwość stosowania różnych trybów detekcji, relatywnie prosty sposób przygotowania próbki oraz wysoka selektywność oznaczenia w próbkach o złożonej matrycy. Silnie rakotwórcze bromiany (V) nie występują naturalnie w wodzie, natomiast ich obecność w wodzie przeznaczonej do spożycia wynika głównie ze stosowania procesu ozonowania w etapie wstępnego utleniania i/lub w końcowej fazie dezynfekcji uzdatnianej wody zawierającej bromki. Zawartość bromków w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi nie jest normowana, ale wykrycie dużych stężeń tego anionu pozwala na wstępne potwierdzenie możliwości występowania bromianów (V) w wodzie, która jest poddawana procesowi ozonowania. W pracy przedstawiono charakterystykę analityczną metody oznaczania bromianów (V) w wodzie przeznaczonej do spożycia metodą chromatografii jonowej z detekcją konduktometryczną oraz przykładowe wyniki określające poziomy stężeń bromianów (V) i bromków w próbkach wody wodociągowej. Efekt redukcji zawartości bromianów (V) może być osiągnięty na przykład w wyniku stosowania złoża z granulowanego węgla aktywnego. Przeprowadzono badania w celu sprawdzenia możliwości usuwania bromianów (V) i bromków z wody przeznaczonej do spożycia za pomocą wkładów filtrujących zawierających węgiel aktywny.
EN
Actually High Performance Ion Chromatography (IC) is one of the main method used for determination of inorganic anions - fluoride, chloride, nitrate, nitrite, sulfate, phosphate and cations - sodium, potassium, calcium and magnesium in water samples. The main advantages of ion chromatography are: the possibility of simultaneous determination of several inorganic and organic anions in the sample, detectability at the mg/l level or lower, low volume of water sample required for the analysis, the possibility of application of various detection modes, relatively simple way of sample preparation and high selectivity of determination in the presence of complex matrix. There is no occurrence of cancerogenic bromate(V) in natural water, however their existence in water intended for human consumption results from application of ozonation process during preliminary oxidation step and/or at final stage of disinfection of treated water containing bromides. The maximum admissible content of bromide in water intended for human consumption is not set, however detection of high concentrations of this anion can led to preliminary confirmation of the possibility of occurrence of bromate(V) in water subjected ozonation process. In this work the analytical characteristics of method for determination of bromate(V) in drinking water by ion chromatography with conductometric detection, as well as the preliminary results of determination of bromate(V) and bromide in tap water samples are presented. Reduction of bromate(V) content could be reached in result of application of granulated activated carbon. Investigations concerning the possibility of removal bromate(V) and bromide from water intended for human consumption with the use of cartridges of different filters containing activated carbon were performed.
PL
Artykuł prezentuje walidację procedury oznaczania chloranów (III)/(V)w wodzie przeznaczonej do spożycia techniką chromatografii jonowej.
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.