Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Poglądy o drenażu wód powierzchniowych w Kotlinie OrawskoNowotarskiej (Karpaty Zachodnie) w neogenie i czwartorzędzie : przegląd krytyczny

Łajczak Adam, Cieszkowski Marek, Zarychta Roksana

Landform Analysis

|

2024

|

Vol. 43

23--40

PL

W oparciu o przegląd literatury zaprezentowano poglądy, jakie pojawiły się od początku XX w. o kierunkach drenażu wód powierzchniowych, ich zmianach i uwarunkowaniach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej (Karpaty Zachodnie) w neogenie, na przełomie neogenu i czwartorzędu i w czwartorzędzie. Wyróżniono trzy grupy poglądów różnie oceniających dawne kierunki odpływu cieków z kotliny. Różnice w ocenie kierunku drenażu wód powierzchniowych w neogenie dotyczą wschodniej części Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, z kolei ówczesny drenaż zachodniej części kotliny jest zgodnie oceniany przez cytowanych autorów. Zbieżność poglądów istnieje także w ocenie kierunków odwodnienia kotliny w czwartorzędzie, kiedy pod tym względem zaszły już mniejsze zmiany. Skutkiem zmian w kierunkach odwodnienia kotliny było, uwarunkowane tektoniką i rozwojem największego stożka glacifluwialnego, przesunięcie na zachód Europejskiego Działu Wodnego. Skala zmian w kierunkach drenażu wód powierzchniowych Kotliny Orawsko-Nowotarskiej i w wielkości przesunięcia Europejskiego Działu Wodnego od początku neogenu, jest znacznie większa niż w przypadku leżącej po słowackiej stronie Tatr Kotliny Podtatrzańskiej (Podtatranská kotlina).

EN

Based on the review of research literature, which appeared since the beginning of the 20th, views on drainage directions of surface waters, their changes and conditioning of the Orawa-Nowy Targ Basin (Western Carpathians) in Neogene, at the turn of Neogene and Quaternary and in Quaternary were shown. Three groups of opinions, which differ in their assessment of the former drainage directions of the basin’s surface waters, were identified. Differences in the assessment of drainage directions during the Neogene concern the eastern part of the Orawa-Nowy Targ Basin, while the former drainage in the western part of the basin is consistently assessed by the cited authors. Concurrence of opinions also concerns the assessment of drainage directions of surface waters of the basin in Quaternary, when drainage changes were small. Drainage changes of the basin, caused by tectonic movements and the development of the largest fluvioglacial fun, resulted in the displacement of the European Watershed towards the west. The scale of changes in drainage directions of surface waters of the Orawa-Nowy Targ Basin and the size of displacements of the European Watershed since the beginning of the Neogene is much larger than in the case of Sub-Tatra Basin (Podtatranská kotlina) located at the foot of the Slovakian part of the Tatra Mountains.

2

Campanian-Paleocene Jaworzynka Formation in its type area (Magura Nappe, Outer Carpathians)

Waśkowska Anna, Golonka Jan, Starzec Krzysztof, Cieszkowski Marek

Acta Geologica Polonica

|

2021

|

Vol. 71, no. 3

345--370

EN

The Campanian-Paleocene Jaworzynka Formation, a part of the Magura Nappe succession in the Polish Outer Carpathians, is described in terms of its detailed litho- and biostratigraphy. The formation stretches along the marginal part of the Siary Unit, from the Jaworzynka stratotype area in the Silesian Beskid Mts up to the Mszana Dolna area in the Beskid Wyspowy Mts. Its equivalent in the Moravskoslezské Beskydy Mts of the Czech Republic is the Soláň Formation. In the stratotype area, the formation displays complex structure. We distinguish four lithological units, i.e., Biotite Sandstone and Shale (I), Shale (II), Mutne Sandstone Member (III) and Thin-bedded Turbidite (IV) and provide the first detailed biostratigraphy of particular units. The first unit forms the most prominent part of the formation. It was deposited in the Middle Campanian-earliest Maastrichtian within the upper part of Caudammina gigantea Zone up to the lower part of the Rzehakina inclusa Zone. The second unit occurs only locally and its age is limited to the Maastrichtian, to the Rzehakina inclusa Zone. The third unit is composed of thick-bedded sandstones that in some parts may form more than the half of the total thickness of the formation. It is Late Maastrichtian-Danian in age and is placed in the upper part of the Rzehakina inclusa Zone and the lower part of the Rzehakina fissistomata Zone. It is usually covered by a thin package of thin-bedded turbiditic sandstone and shales of Danian-Thanetian age with foraminifera of the Rzehakina fissistomata Zone.

3

Geotouristic bicycle path around Nowy Targ (Carpathians, Poland)

Szczęch Mateusz, Cieszkowski Marek, Szczęch Szymon, Chodyń Rafał

Geotourism / Geoturystyka

|

2020

|

nr 3-4 (62-63)

3--18

EN

The area in the vicinity of Nowy Targ is located within the northern part of the Orawa-Nowy Targ Basin and the southern slopes of the Gorce Mountains in the Polish sector of the Outer Carpathians. Geologically, the region is built of the Upper Cretaceous–Palaeogene turbiditic deposits representing sedimentary successions of the Krynica Subunit of the Magura Nappe and the Neogene–Quaternary fresh-water deposits filling the Orawa-Nowy Targ Basin. The Magura Nappe in the described area is represented by the thick-bedded sandstones of the Magura Formation and thin-and medium-bedded sandstone-shale deposits of the Malcov Formation, which are well-exposed in numerous outcrops, especially in the Łopuszna stream valley. The Magura Nappe deposits were folded and cut by a fault system in the Miocene. The presented area displays varied geomorphological relief and picturesque landscapes. Moreover, rare species of fauna and flora occurring here, as well as the still-alive culture of the Podhale Highlanders and continuously improving tourist infrastructure additionally contribute to the development of geotourism in this area. In addition, this area is an increasingly popular place among cyclists, thanks to the development of a network of bicycle paths, therefore the proposed geotourist bicycle path will extend the offer for this group of tourists.

PL

Prezentowane okolice Nowego Targu zlokalizowane są w obrębie północnego obrzeżenia Kotliny Orawsko-Nowotarskiej oraz na południowych zboczach Gorców w polskim sektorze Karpat Zewnętrznych. Obszar ten zbudowany jest z późnokredowo-paleogeńskich utworów turbidytowych reprezentujących sukcesję osadową podjednostki krynickiej płaszczowiny magurskiej oraz lądowe osady neogeńsko-czwartorzędowe wypełniające Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Formacja magurska w opisywanym terenie reprezentowana jest przez gruboławicowe piaskowce formacji magurskiej oraz cienko- i średnioławicowe utwory piaskowcowo-łupkowe formacji malcowskiej, które odsłaniają się w licznych odkrywkach, w szczególności w obrębie doliny potoku Łopuszna. W miocenie utwory płaszczowiny magurskiej zostały sfałdowane i pocięte systemem uskoków. Obszar ten ma urozmaiconą rzeźbę i malownicze krajobrazy. Jednocześnie występujące tu rzadkie gatunki fauny i flory, wciąż żywa kultura górali podhalańskich oraz coraz lepsza infrastruktura turystyczna sprzyjają rozwojowi geoturystyki w tym obszarze. Dodatkowo obszar ten jest coraz bardziej popularnym miejscem wśród rowerzystów, dzięki rozwojowi sieci ścieżek rowerowych, dlatego też proponowana geoturystyczna trasa rowerowa będzie poszerzeniem oferty dla tej grupy turystów.