Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 25

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
Wielowiekowa historia górnictwa na ziemiach polskich pozostawiła niezwykle bogate górnicze dziedzictwo techniki i kultury. Prace dotyczące zagadnień dziedzictwa górniczego KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe rozpoczęło od współpracy z Kopalnią Soli „Wieliczka” w 1983 r. Zespół specjalistów, wówczas Zakładów Badawczych i Projektowych Miedzi CUPRUM, podjął się rozwiązania szeregu zagadnień, dotyczących zabezpieczenia zabytkowych wyrobisk podziemnych tej unikatowej kopalni. W ciągu 35-letniej współpracy z KS „Wieliczka” w Zakładzie Górnictwa wykonany został szereg analiz górniczych i geomechanicznych oraz liczne prace studialne i projekty techniczne na potrzeby ochrony bezcennego dziedzictwa górniczego, jakim jest wielicka kopalnia. KGHM CUPRUM Sp. z.o.o. – CBR ma również swój istotny udział w rozpoznaniu i ochronie bogatego dziedzictwa górniczego Dolnego Śląska, gdzie relikty historycznej działalności górniczej zlokalizowane są szczególnie licznie. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze, realizowanym w latach 2010-2013 przez Zakład Górnictwa, był projekt dotyczący terenów i obiektów pogórniczych w gminie Mirsk. Przedsięwzięcie to obejmowało kompleksowe rozpoznanie, zabezpieczenie oraz wykorzystanie dużego zespołu reliktów dawnych robót górniczych do celów poznawczych i rekreacyjnych. Aktualnie w KGHM CUPRUM Sp. z o.o. – CBR prowadzone są prace dotyczące szeregu innych, historycznych obiektów i terenów pogórniczych, związanych m.in. z historycznym górnictwem i metalurgią rud miedzi w okolicach Miedzianki i Ciechanowic – gdzie udokumentowana historia wydobywania rud miedzi sięga 1311 r., Leszczyny – gdzie w XIX w. rozpoczęto systematyczną eksploatację pokładowego złoża rud miedzi, rud ołowiu i srebra w północnej części Gór Sowich czy węgla kamiennego w okolicach Nowej Rudy.
EN
The centuries-old history of mining in Poland has left an extremely rich mining heritage of technology and culture. Works on the mining heritage of KGHM CUPRUM Sp. z o.o. the Research and Development Centre started from cooperation with “Wieliczka” Salt Mine in 1983. The team of specialists, then ZBiPM CUPRUM undertook to solve a number of issues concerning the protection of historic underground excavations of this unique mine. During 35 years of cooperation, a number of mining and geomechanical analyses as well as numerous studies and technical projects for the purpose of protecting the priceless mining heritage of the Wieliczka mine were carried out at the Mining Plant. KGHM CUPRUM also has a significant contribution to the recognition and protection of the rich mining heritage of Lower Silesia, where the relics of mining activities are located in a particularly large number of locations. The most important undertaking in this area, carried out in the years 2010-2013 by the Mining Plant, was the project performed in the Mirsk Commune. This project contain comprehensive identification, protection and usage of a large team of relics of old mining works for cognitive and recreational purposes. At present, KGHM CUPRUM is working on a number of other historical buildings and post-mining areas in Lower Silesia, including the historical mining and metallurgy of copper ore in the vicinity of Miedzianka and Ciechanowice – where the documented history of copper ore mining dates back to 1311, Leszczyna – where in the 19th century the systematic mining of the ore-bearing copper deposit began, lead and silver ore in the northern part of the Owl Mountains, or hard coal in the vicinity of Nowa Ruda.
PL
Artykuł prezentuje wykorzystanie metody georadarowej w celu oceny stateczności górotworu wokół wyrobisk górniczych w kopalniach rud miedzi KGHM Polska Miedź S.A. oraz w poszukiwaniach podziemnych wyrobisk górniczych oraz innych obiektów inżynieryjnych. Scharakteryzowano istotę metody georadarowej. Przedstawiono przeprowadzone badania w warunkach kopalń LGOM oraz poszukiwania historycznych wyrobisk podziemnych w Krobicy i Gierczynie.
EN
The article presents the using of GPR method to assess the stability of the rock mass around the underground excavations in copper mines (KGHM Polska Miedź S.A.) and the using of GPR method in the search for underground excavations and other engineering structures. The essence of the GPR method was characterized. The paper presents the measurements carried out in conditions of the LGOM mines and the search for the historical underground workings in Krobica and Gierczyn.
PL
W artykule przedstawiono możliwości współczesnego wykorzystania historycznych wyrobisk górniczych związanych ze sztolnią odwadniającą „Helena” w Ciechanowicach z XVIII – pocz. XX w. oraz innych pozostałości dawnych robót górniczych w sąsiedztwie miejscowości Ciechanowice i Miedzianka (okolice Jeleniej Góry) w geoturystyce i turystyce przemysłowej. Poruszono zagadnienia problematyki obiektów zabytkowych, którymi są relikty dawnych robót górniczych, oraz znaczenia obiektów pogórniczych (i poprzemysłowych) jako produktów turystycznych. Przeprowadzono kwerendę archiwalną i terenowe prace badawczo-inwentaryzacyjne dotyczące sztolni „Helena” w Ciechanowicach oraz związanych z nią wyrobisk. Przedstawiono koncepcję wykorzystania turystycznego wybranych obiektów pogórniczych. Podjęto próbę określenia ogólnych zasad postępowania przy udostępnianiu stanowisk dawnych robót górniczych do celów turystycznych.
EN
The article presents the possibilities of modern use of historical mining excavations associated with the "Helena" drainage adit in Ciechanowice from the 18th century – early 20th century and other remnants of former mining works in the vicinity of Ciechanowice and Miedzianka (around Jelenia Góra) in geotourism and industrial tourism. Issues related to the subject matter of historical objects, which are relics of old mining works, and the significance of post-mining (and post-industrial) objects as tourist products were raised. The archival query, field research and inventory works regarding the "Helena" adit in Ciechanowice and related excavations were carried out. The concept of tourist use of selected post-mining objects was presented. An attempt was made to define general rules of conduct in making available the places of former mining works for tourism purposes.
PL
W artykule przedstawiono możliwości i wstępną koncepcję zagospodarowania kompleksu obiektów pogórniczych w Leszczynie na cele geoturystyczne, głównie z myślą o podkreśleniu roli tego miejsca w historii Starego Zagłębia Miedziowego. Prace badawcze, realizowane na terenie niecki leszczyńskiej przez Muzeum Miedzi w Legnicy, KGHM CUPRUM sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe oraz Fundację Archeologiczną Archeo w latach 2012-2015, pozwoliły rozpoznać relikty dawnych prac górniczych, pochodzące ze średniowiecza, aż po XIX wiek. Na szczególną uwagę zasługują badania podjęte w kopalni Ciche Szczęście (Stilles Glück) w Leszczynie. Obiekt ten był pierwszym zakładem przemysłowym w okolicach Złotoryi, w którym w drugiej połowie XIX wieku prowadzono wybierkę złoża rud miedzi pochodzenia osadowego. Obok kopalni znajdowała się również huta, zajmująca się produkcją kamienia miedziowego. Eksploatację złoża wznowiono w latach 30. XX wieku, a po 1945 r. kontynuowano w Zakładzie Górniczym „Lena”, pierwszej uruchomionej kopalni Starego Zagłębia Miedziowego. Wydobycie prowadzono w niej od 21 czerwca 1950 r. do 31 grudnia 1973 r. Podjęte w latach 2014-2015 prace badawcze, dzięki wsparciu Fundacji KGHM Polska Miedź, umożliwiły rozpoznanie części z dostępnych wyrobisk kopalni Ciche Szczęście, jak również ocenę stanu zachowania obiektu. Pozwoliło to na analizę możliwości udostępnienia zespołu podziemnych wyrobisk dawnej kopalni oraz wskazanie na szereg uwarunkowań dotyczących potencjalnej realizacji takiego przedsięwzięcia.
EN
The article presents the possibilities and initial concept of development of the post-mining complex in Leszczyna for geotourism purposes, mainly to highlight the role of this place in the history of the “Old Copper Basin”. Research works carried out in the leszczyńska basin by the Copper Museum in Legnica, KGHM CUPRUM sp. z o.o. Research and Development Centre and Archeological Foundation Archeo in the period 2012-2015 allowed to recognize the relics of former mining works from the Middle Ages to the 19th century. The research undertaken at the “Stilles Glück” mine in Leszczyna is particularly worthy of attention. This object was the first industrial plant in the vicinity of Złotoryja, where in the second half of the 19th century the exploitation of copper deposit of sedimentary origin was conducted. Next to the mine there was also a mill which produced the copper stone. Mining operations resumed in the 1930s, and after 1945 in the “Lena” Mining Plant, the first “Old Copper Basin” mine, were continued. Mining took place from 21 June 1950 to 31 December 1973. Taken in 2014-2015, thanks to the support of the KGHM Polska Miedź Foundation, the research allowed to identify some of the available excavations of the “Ciche Szczęście” mine as well as to assess the state of the object. This allowed to analyze the possibility of making available a set of underground excavations of the former mine, indicating a number of conditions regarding the potential implementation of such a project.
EN
This article presents the results of works carried out by KGHM CUPRUM Sp z o.o. CBR (Research and Development Centre), on behalf of KGHM Polska Miedź SA. It is aimed at improving previously used monitoring methods of mine excavation anchor casings used in underground copper ore mines of KGHM Polska Miedź S.A. It presents a method allowing for continuous measurement and recording of load changes in instrumented anchors. This method was developed by request of KGHM Polska Miedź S.A. Particular attention was paid to issues related to the impact of dynamic changes of rock formation pressure on the excavation in anchor casing.
PL
Artykuł prezentuje historię i pozostałości dawnych robót górniczych w okolicach Bystrzycy Górnej w Górach Sowich. Przedstawiono 500 lat historii poszukiwań i eksploatacji zlokalizowanego tam złoża polimetalicznego. W oparciu o wyniki kwerendy archiwalnej oraz przeprowadzonych na obszarze dawnych robót prac badawczo-inwentaryzacyjnych zlokalizowano poszczególne zespoły historycznych wyrobisk, znane w literaturze przedmiotu pod różnymi nazwami. Przedstawiono możliwości wykorzystania pozostałości dawnych robót górniczych jako atrakcji turystycznej.
EN
The article describes the outline of the history and the remains of mining in the area of Bystrzyca Górna (Sowie Mountains). History of 500 years polimetalic ore exploration and mining is described. The author attempt, on the basis of extant archival sources, nineteenth-century studies the history of mining in Silesia, and based on field research, systematize knowledge about the location and naming of the former metal ore mines in the area. Possibility of the further touristic using are also discussed.
PL
Przedstawiono realizowane systematycznie od szeregu lat w Instytucie Górnictwa Politechniki Wrocławskiej prace badawczo-inwentaryzacyjne w zakresie rozpoznania i dokumentowania stanowisk dawnego górnictwa kruszców na Dolnym Śląsku na tle historii górnictwa rud na tym obszarze, oraz realizowany przez KGHM CUPRUM Sp z o. o. w oparciu o ich rezultaty projekt zabezpieczenia, ochrony i wykorzystania do celów turystyki przemysłowej i geoturystyki zachowanych pozostałości wydobycia rud cyny i kobaltu w sąsiedztwie miejscowości Krobica-Gierczyn-Przecznica u podnóża Gór Izerskich, w sąsiedztwie Świeradowa Zdroju.
EN
In Mining Department of Wrocław University of Technology research and inventory works of old ore mining places are realized. Together with KGHM CUPRUM Sp. z o.o. company project were prepared protection and use in tourist business relics of cobalt and tin ore mining in region villages Krobica-Gierczyn-Przecznica near Świeradów Zdrój spa town.
PL
Przedstawiono historię i zachowane pozostałości nieukończonej głębokiej sztolni odwadniającej kopalnię rud cyny "Hundsrucken" w Gierczynie, na tle rozwoju dawnych robót górniczych w tym rejonie. Poruszono zagadnienia dotyczące podstawowej roli i znaczenia sztolni w dawnym górnictwie, problematyki ich budowy oraz występowania reliktów dawnych wyrobisk na współczesnym terytorium Polski.
EN
The history of unfinished construction and remains of deep drainage adit in tin ore mine "Hundsrucken" in Gierczyn is presented. Old mining works in this region are described. In this paper the fundamental role of adits in old mining works, the principles of their building and relics of old excavations located on the territory of Poland are described.
PL
W artykule przedstawiono warunki, przebieg oraz wyniki kompleksowych badań wpływu wstrząsów górotworu na stateczność stropu zabezpieczonego obudową kotwową, w których skoncentrowano się na pomiarze dynamicznych obciążeń oddziaływujących na kotwy rozprężne w wyniku propagacji fali sejsmicznej po wstrząsach górniczych. Badania prowadzono na przełomie lat 2006/2007 w oddziale G-23 kopalni "Polkowice-Sieroszowice".
EN
The paper describes technical conditions, the course and results of in-situ measurements concerning the dynamic load of seismic activity on expansive roof bolts. Monitoring station was established in the "G" area G-23 panel of Polkowice-Sieroszowice copper mine. Measurements were conduced during one year between 2006 and 2007. Results ware compared with conclusions presented by the last measurements in this theme research.
PL
W artykule zaprezentowano roboty górniczo-poszukiwawcze prowadzone na szeregu dolnośląskich złóż polimetalicznych po zakończeniu II wojny światowej. Szczególną uwagę poświęcono poszukiwaniom i eksploatacji rud uranu. Przedstawiono najważniejsze ośrodki dawnej eksploatacji kruszców, czynne na tym terenie do 1925 r. Szczegółowo scharakteryzowano prace prowadzone w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych XX w. w kopalniach podlegających przedsiębiorstwu "Sudeckie Zakłady Górnicze", z siedzibą w Kowarach. Zwrócono uwagę na niedostateczny stan rozpoznania złóż kopalń "Stara Góra" i "Czarnów", w których roboty przerwano przed dotarciem do interesujących z gospodarczego widzenia partii złóż.
EN
In article were presented prospecting and mining works on of Lower Silesian ore deposits, after the II world war. Special attention was payed on the prospecting and exploitation of ores of uranium. The most important centres of former exploitation of ores were described. Enterprise "Sudeckie Zakłady Górnicze", with management in Kowary, was described in detail. Insufficient state of recognition of ore deposits of abandoned mines "Stara Góra" and "Czarnów" was described.
PL
W artykule przedstawiono charakterystykę złoża rud cyny w paśmie łupkowym Starej Kamienicy w Górach Izerskich, historię eksploatacji tego złoża oraz pozostałości dawnych robót górniczych. Podjęto zagadnienie możliwości współczesnego wykorzystania zachowanych wyrobisk do celów turystycznych. Przedstawiono niezrealizowaną koncepcję współczesnego wykorzystania udokumentowanych zasobów rud cyny.
EN
In this article presented is a characterisation of the stratiform tin deposits in the schist belt of the Stara Kamienica Chain /the Izerskie Mountains/, the history of mining extraction of the deposit and the remnants of the old mining operations. Tackled here has been the issue of an opportunity of taking advantage of using the preserved abandoned mine workings for tourism purposes. Presented is the non-realised idea of modern utilisation of the documented deposits of tin ores.
PL
Przedstawiono historię poszukiwań i eksploatacji rudy chromu na Dolnym Śląsku, na Twardej Górze w Masywie Grochowej i górze Czernicy w Masywie Ślęży, jedynych miejscach występowania chromitu na terytorium Polski. Szczególną uwagę poświęcono rozwojowi robót górniczych na górze Czernicy, w sąsiedztwie miejscowości Tąpadła koło Jordanowa Śląskiego. Zwrócono uwagę na związek eksploatacji niewielkich zasobów surowca o znaczeniu strategicznym z sytuacją polityczną i gospodarczą w czasie konfliktów zbrojnych.
EN
The story of exploitation of metal ores in Tąpadła is presented. Characterization of the ledge, evolution of exploitation and remainders of the old mining activity are described. Particular attention is paid to ore exploitation in time of the World War II.
PL
Obudowa kotwowa rozprężna i wklejana stosowana jest powszechnie w polskich kopalniach miedzi jako obudowa podstawowa wyrobisk korytarzowych i eksploatacyjnych. W praktyce kotwy pracują w warunkach zmiennych obciążeń, wynikających z występowania wstrząsów górotworu. Przedstawiono wyniki kompleksowych badań wpływu wstrząsów sejsmicznych na stateczność stropu zabezpieczonego obudową kotwową rozprężną, na stanowisku badawczym w polu D oddziału G-22 ZG POLKOWICE-SIEROSZOWICE.
EN
Technical conditions, the course and results of in situ measurements concerning the effect of seismic events on bolted immediate roof stability, conducted between 09-11-2005 and 18-08-2006 at the monitoring station established in the D area within the G-22 district of "Polkowice-Sieroszowice" mine are presented. Measurement results have proved insignificant effect of dynamic phenomena on expansive bolt behaviour and roof stability in the measurement area. This has been confirmed by visual observations and bed separation measurements as well. The presented measurements and their results constitutes a significant progress in understanding of effectiveness of presently used roof bolting systems subjected to a dynamic load evoked by the mining-related seismic events.
PL
W artykule przedstawiono warunki, przebieg i wyniki kompleksowych badań wpływu wstrząsów sejsmicznych na stateczność stropu zabezpieczonego obudową kotwową, realizowanych w okresie od 09.11.2005 r. do 18.08.2006 r, na stanowisku badawczym w polu D dddz. G-22 O/ZG "Polkowice-Sieroszowice". Zaprezentowano metodykę pomiarów, wykorzystaną aparaturę, warunki, w których prowadzono badania oraz uzyskane wyniki badań.
EN
Technical conditions, the course and results of in-situ measurements concerning the effect of seismic events on bolted immediate roof stability, conducted between 09-11-2005 and 18-08-2006 at the monitoring station established in the D area within the G-22 district of "Polkowice-Sieroszowice" mine are presented. Measurement results have proved insignificant effect of dynamic phenomena on expansive bolt behavior and roof stability in the measurement area. This has been confirmed by visual observations and bed separation measurements as well. The presented measurements and their results constitutes a significant progress in understanding of effectiveness of presently used roof bolting systems subjected to a dynamic load evoked by the mining-related seismic events.
15
Content available remote Odkrycie i inwentaryzacja sztolni w Bystrzycy Górnej
PL
W pracy przestawiono historię okrycia i inwentaryzacji sztolni w Bystrzycy Górnej przeprowadzonej w roku 1994. W wyniku wykonanych przez autorów badań stanu zachowania pisywanego obiektu, sztolnia ta została opisana po raz pierwszy w karcie ewidencyjnej zabytków architektury i budownictwa jako "Kopalnia rud ołowiu i srebra" w Bystrzycy Górnej. W ramach prac badawczych Wydziału Górniczego (obecnie Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii) Politechniki Wrocławskiej autorzy szczegółowo opisali ten oraz inne zinwentaryzowane w latach 94-19% relikty robót górniczych w okolicach Bystrzycy Górnej, Zagórza Śląskiego, Dziećmorowic i Walimia w Górach Sowich.
EN
The paper presents the history of discovery and stock-taking of an adit in Bystrzyca Gorna in 1994. As a result of authors' research of a state of an preservation, the adit was described for the first time in Td card of architecture and bulling engineering monuments as the "Kopalnia rud olowiu i srebra" and silver ore mine) in Bystrzyca Gorna. During research in a 1994-1996 period in a Wroclaw University of Technology (in a former Mining Faculty, currently Faculty of Geoingineering, Mining and I Geology) authors described and drew up an inventory of this and other relics of mining activities in a area of Bystrzyca Gorna, Zagorze Slaskie, Dziecmorowice and Walim in Sowie Mountains (Sudety Mts.)
16
Content available remote Eksploatacja rud cyny w Górach Izerskich: historia czy perspektywa dla regionu?
PL
W artykule przedstawiono charakterystykę złoża rud cyny w paśmie łupkowym Starej Kamienicy w Górach Izerskich, historię eksploatacji tego złoża oraz pozostałości dawnych robót górniczych. Podjęto zagadnienie możliwości współczesnego wykorzystania zachowanych wyrobisk do celów turystycznych. Przedstawiono niezrealizowaną koncepcję współczesnego wykorzystania udokumentowanych zasobów rud cyny.
EN
The history of exploitation of tin and cobalt ores in the region of villages Gierczyn and Przecznicain Kamienieckie Range of the Izerskie Mountains together with the description of the remainders of the old mining activity are described. Characteristic of the ledge including geological abundance and possibility of the further exploitation are also discussed.
17
Content available remote Eksploatacja polimetalicznego złoża w Dziećmorowicach-Kozicach (Góry Sowie)
PL
Referat przedstawia historyczną eksploatację rud metali w Dziećmorowicach-Kozicach w Górach Sowich. Omówiono charakterystykę złoża, historię rozwoju eksploatacji oraz zachowane pozostałości dawnych robót górniczych. Szczególną uwagę poświęcono powojennej eksploatacji rud uranu.
EN
The story of exploitation of metal ores in Dziecmorowice-Kozice is presented. Characterization of the ledge, evolution of exploitation and remainders of the old mining activity are described. Particular mention is paid to uranium ore exploitation after the world war II.
PL
Artykuł dotyczy zagadnień związanych z dziedzictwem i historią eksploatacji górniczej na terenach Dolnego Śląska. Są to zagadnienia szczególnie, rzadko poruszane w środowisku górniczym, mimo istotnego znaczenia dla światowego dziedzictwa technicznego. Zdaniem autorów, obok wiedzy historycznej czerpanej ze źródeł pisanych, niezwykle istotne jest zachowanie i należyta ochrona istniejących do dzisiaj materialnych reliktów dawnych robót i techniki górniczej. Obok badań literaturowych, bazujących na materiałach archiwalnych i dawnych publikacjach dotyczących górnictwa, nie mniej istotne jest prowadzenie prac terenowych (rewizje i inwentaryzacje) w dawnych obiektach górniczych.
EN
The article deals with problems connected with the heritage and history of mining on the territory of Lower Silesia. These are specific problems which only seldom are raised in the mining circles, despite their considerable importance for world's technical heritage. According to the authors, not to mention the scientific importance of written historical sources, of vital importance is maintaining and the adequate protection of material relics of mining which took place in the past and of old mining techniques. Along with the exploration activity of scientific literature based on archival materials and old publications devoted to mining, important is also the exploratory field activity (revisions and cataloguing) at old sites of mining.
PL
Górnictwo należy do najważniejszych i najstarszych dziedzin działalności człowieka. Od momentu wyodrębnienia się zawodu górniczego jego przedstawicieli darzono szacunkiem i przywilejami, porównywalnymi do przysługujących stanowi szlacheckiemu. W referacie poruszono zagadnienie niskiej oceny społecznej zawodu górnika w dzisiejszej ocenie społecznej i politycznej w Polsce; przedstawiono przywileje przysługujące dawnym górnikom i przyczyny ich przyznawania.
EN
Mining is one of the oldest and most important field of human industrial activity. Exploitation of natural resources and their utilization was one of the main factor of the civilization development. Due to deep knowledge, large ability requirements and high risk of their profession, miners enjoy a number of valuable privileges. The most important among then was the personal freedom characterizing miners in feudal communities. The present paper is devoted to presentation of miners privileges and the way they received it.
PL
Artykuł dotyczy konieczności prowadzenia prac inwentaryzacyjnych i dokumentowania pozostałości dawnych robót górniczych na Dolnym Śląsku, stanowiących źródło wiedzy o rozwoju techniki eksploatacji górniczej. Przedstawiono przegląd historycznych ośrodków eksploatacji, najciekawsze zachowane obiekty oraz dotyczące ich prace, prowadzone przez Instytut Górnictwa Politechniki Wrocławskiej.
EN
Mining is one of the oldest and most important field of human industrial activity. The present paper is devoted to presentation of old ore mining centers in Lower Silesia and relic of old mining works. Of greater historical importance were the mining exploitation of gold and arsenic ore deposits in Złoty Stok, gold-bearing sand in the region of Lwówek and Złotoryja, the copper ore deposits in the region of Miedzianka and Radzimowice, silver deposits in Boguszów, tin and cobalt deposits in Gierczyn and Przecznica and coal deposits in the region of Wałbrzych and Nowa Ruda.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.