Emisja radonu na obszarze Górnego Śląska

• Autorzy: Wysocka M.

Warianty tytułu

EN

Exhalation of radon in the area of Upper Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Promieniotwórczy gaz szlachetny radon 222Rn jest drugim, po paleniu tytoniu, czynnikiem odpowiedzialnym za wzrost zachorowań na choroby nowotworowe płuca i górnych dróg oddechowych [1,2]. Głównym źródłem radonu są skały i grunty podłoża. Źródłami wzmożonej emisji radonu mogą być również odpady kopalniane o podwyższonej promieniotwórczości naturalnej, składowiska odpadów elektrownianych czy hutniczych a także osady denne osadników kopalnianych wód dołowych. Wzmożona ekshalacja radonu może stanowić zagrożenie radiacyjne dla potencjalnych mieszkańców i użytkowników budynków posadowionych na terenach zrekultywowanych osadników czy składowisk odpadów. Dodatkowymi czynnikami, które mogą powodować zwiększoną emisję radonu są deformacje warstwy przystropowej górotworu, będące efektem eksploatacji górniczej. Ze względu na długi czas połowicznego zaniku izotopu macierzystego radonu - 226Ra radu, wynoszący 1600 lat, należy mieć świadomość, że niekorzystne oddziaływania zdrowotne, związane ze skażeniami promieniotwórczymi, będą obecne długo po zlikwidowaniu ostatniej kopalni węgla kamiennego, elektrowni czy huty. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów ekshalacji radonu w obszarach o zróżnicowanej budowie geologicznej i różnym stopniu antropopresji powodowanej zarówno działalnością przemysłową, jak i skutkami jej ograniczania, a w szczególności likwidowania kopalń węgla kamiennego.

EN

After tobacco smoking, radon is the second factor responsible for lung and larynx cancers [1,2]. The main source of radon is soil and rock body. Other sources of intensified radon exhalation include mining waste of elevated natural radioactivity, waste from hard coal fired power plants and metallurgical industry as well as bottom sediments from settling ponds of mine waters. In industrialized areas like Upper Silesia, South Poland, huge amounts of these waste materials have been deposited on the surface. They may have enhanced concentrations of natural radioisotopes and pose additional radiation risk to the nearby settlements. Additional factors affecting radon hazard are damages of subsurface strata caused by mining exploitation. Results from investigations of radon (222Rn) exhalation from: sediments deposited in abandoned settling ponds of mine waters, waste rocks from the mining of hard coal as well as lead and zinc ore are presented. The study done for the abandoned mine water settling ponds reviled that land reclamation measures undertaken after closing the mine operations must take into account the radioactivity issue. When neglected, it may have a severe impact on the surrounding environment. The observed increased radon emission may cause a potential radiation hazards for the residents of any buildings situated over the reclaimed settling ponds in the future. Results of the measurements are compared to the data obtained in areas undisturbed by industry. Harmful effects of radiation pollution may persist over a long period after ceasing of heavy industry in the region due to a relatively long half-life of radium 226Ra (1600 years).

Słowa kluczowe

PL

radon; ochrona środowiska; odpady kopalniane

EN

radon; environmental protection; mining waste

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Polsce, Zarząd Główny
• Czasopismo: Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 43 nr 2
• Strony: 37--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wysocka M.

• Główny Instytut Górnictwa, 40-165 KATOWICE, Plac Gwarków 1

Bibliografia

• [1] National Research Council, Health effects of exposure to radon. BEIR VI Report. (National Academy Press, Washington D.C.,I998).
• [2] R. W. Field, D. Steck, B.J. Smith, et al. Residential Radon Gas Exposure and Lung Cancer: The Iowa Radon Lung Cancer Study, Am. J. Epidemiol. (151)11, 1091 (2000).
• [3] Radiologiczny Atlas Polski, 1998, PIOŚ, CLORR, PAA, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• [4] Wysocka M., Kotyrba A., Chałupnik S., Skowronek J.: Geophysical methods in radon risk studies, Journal of Environmental Radioactivity, 82, 352-362, 2005.
• [5] Wysocka M.: Badanie skażeń radiologicznych w rejonach likwidowanych osadników wód dołowych, Miesięcznik WUG, 2(138),3-7,2006.
• [6] Chałupnik S., Wysocka M.: Measurements of radon exhalation from soil - development of the method and preliminary results, Journal of Mining Science 39/2, 191 (2003).
• [7] Myrick T.E., Berven B.A., Haywood A.A.: 1983, Determination of concentration of selected radionuclides in surface soil in U.S., Health Phys., 45, 631.
• [8] Wysocka M.: Zależność stężeń radonu od warunków geologiczno-górniczych na terenie Górnośląskiego Zagłębia W ęglowego, Prace Naukowe GIG, Katowice, 3/2002, 2002.