Geostatystyczna analiza zmienności zawartości siarki w wybranych pokładach węgla GZW

• Autorzy: Kokesz Z.

Warianty tytułu

EN

Geostatistical analysis of variability of the sulphur content for selected coal seams in Upper Silesian Coal Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy struktury zmienności zawartości siarki całkowitej w węglu [...] w wytypowanych pokładach GZW. Ogółem zbadano 21 pokładów węgla w 8 kopalniach. Przeprowadzone badania wskazują na zróżnicowany charakter zmienności analizowanego parametru. Dowodzą w większości przypadków nielosowego charakteru zmienności zawartości siarki. Dominującymi modelami nielosowymi opisującymi strukturę zmienności parametru są modele z ograniczonym wzrostem - model sferyczny i Gaussa.Wyniki badań sugerują występowanie pewnych zależności modelu zmienności zawartości siarki w węglu od pozycji litostratygraficznej pokładu, a także rejestrowanego na semiwariogramach zasięgu autoskorelowania obserwacji od wielkości analizowanego obiektu złożowego. W pracy zwrócono uwagę na przyczyny obserwowanego zróżnicowania semiwariogramów parametru. Wskazano na różną efektywność stosowania krigingu w prognozowaniu zawartości siarki i sporządzaniu map izoliniowych parametru z uwagi na różny charakter jego zmienności w poszczególnych pokładach węgla. Stwierdzono występowanie zjawiska niestacjonarności, polegającego na obszarowym zróżnicowaniu wartości badanego parametru oraz jego semiwariogramów. Może ono prowadzić do obniżenia wiarygodności interpolacji dokonywanej procedurami krigingu.

EN

In the paper resuls of the variability structure analysis of the total sulphur content in the selected seams in Upper Silesian Coal Basin have been presented. Geostatistical studies have been undertaken for 21 hard coal seams in 8 mines. Carried out studies have pointed out different character of the variability of the analysed parameter. Non-random character of the sulphur content variability is most often observed. Models with sills (mainly spherical and Gaussa models) are typical ones describing non-random structure of the sulphur content variability. Some relations between the models and lithostratigraphy of the coal seams and the range of semi-variograms and the size of analysed deposits have been noticed. Attention has been paid to the causes of observed diversification of the sulphur content semi-variograms. Due to different character of the variability of particulary coal seams, one can expected different effectiveneess of kriging application for interpolartion of sulphur content and construction of contour maps of the parameter. It has been emphasized that non-stationarity, which can appears in the variability structure of the sulphur content, can lead to poor reliability of interpolation by kriging.

Słowa kluczowe

PL

węgiel kamienny; zawartość siarki; geostatystyka

EN

hard coal; sulphur content; geostatistics

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 26, z. 3
• Strony: 95--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kokesz Z.

• Katedra Geologii Złożowej i Górniczej, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków,

Bibliografia

• Duda R., Mucha J., 1995 - Zagadnienie opróbowania złóż węgla kamiennego dla oceny zawartości pierwiastków toksycznych. Sprawozd. z pos. Kom. Nauk. PAN, O/Kraków, Wyd. Secesja, Kraków, 342-344.
• Dzedzej Cz., Kotulski L., 1990 - Geostatystyczna analiza zmienności parametrów jakościowych węgla i grubości pokładu 405 w kopalni Staszic. Mat. Konf. nt. Postęp naukowy i techniczny w geologii górniczej węgla kamiennego, Prace GIG, 37-53.
• Górecki J., 1985 - Siarka w polskich złożach węgla kamiennego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 1, z. 1, 111-120.
• Jerschina A.,Mucha J., 1992 - Opróbowanie pokładów złóż węgla na potrzeby oceny jakości (na przykładzie KWK Piast). SITG, KNG, PAN, Katowice, 61-71.
• Journel A.G., Huijbregts CH. J., 1978 - Mining Geostatistics. Academic Press, London, s. 600.
• Kokesz Z., 1987 - Metoda geostatystyczna w optymalizacji strategii rozpoznawania złóż węgla kamiennego. Zesz. Nauk. Polit. Śl., s. Górnictwo, z. 155, 75-89.
• Kokesz Z., 1990 - Struktura zmienności parametrów wybranych pokładów węgla z KWK Kazimierz-Juliusz. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 6, z. 1, 97-105.
• Kokesz Z., Mucha J., 1987 - Prognozowanie wartości parametrów złóż węgla metodą krigingu w warunkach LZW. Zesz. Nauk. Polit. Śl., s. Górnictwo, z. 155, 91-106.
• Mikrut J., Jurecka T., 1990 - Komputerowe szacowanie ilości zasobów i ich parametrów jakościowych w pokładzie 405 kopalni Staszic z wykorzystaniem metod geostatystyki. Mat. Konf. nt. Postęp naukowy i techniczny w geologii górniczej węgla kamiennego, Prace GIG, 70-81.
• Mikrut J., Polak P., 1987 - Próba zastosowania metod geostatystycznych do oceny parametrów pokładu 404 w KWK Wieczorek. Materiały Seminarium nt. Metody matematyczne i technika komputerowa w górnictwie, Szklarska Poręba, wyd. GIG, t. 3, 57-69.
• Morga R., 2007 - Struktura zmienności zawartości fosforu w eksploatowanych pokładach węgla kamiennego KWK Pniówek. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 23, z. 1, 29-48.
• Mucha J., Kokesz Z., 1986 - Zastosowanie geostatystyki i krigingu w ustalaniu zasobów węgla kamiennego i prognozowaniu parametrów złoża. Zesz. Nauk. Polit. Śl., s. Górnictwo, z. 149, 107-121.
• Mucha J., Wasilewska M., 2005 - Dokładność interpolacji zawartości siarki i popiołu w wybranych pokładach węgla kamiennego GZW. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 21, z. 1, 6-21.
• Mucha J.,Wasilewska M., 2006 - Dokładność szacowania wartości parametrów złożowych pokładów węgla kamiennego w blokach obliczeniowych metodą krigingu zwyczajnego. Przegląd Górniczy, nr 11, 10-17.
• Nieć M., 1996 - Złoża węgla kamiennego i antracytu. [W:] Ney R., red., Surowce mineralne Polski. Surowce energetyczne. Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków.
• Nieć M.,Mucha J., Kokesz Z., 1988 - Geological background for geostatistical models. Science de la Terre, ser. Inf., nr 27, Nancy, 263-278.
• Peroń J., 1984 - Opis parametrów złóż węgli z wykorzystaniem e.m.c. Cz. 1. Badanie zmienności przestrzennej, Technika Poszuk. Geol., nr 5-6, 36-43.
• Peroń J., 1985 - Opis parametrów złóż węgli z wykorzystaniem e.m.c. Cz. 2.Kreślenie map i obliczenie zasobów. Technika Poszuk. Geol., nr 1, 10-15.